Aleksandra Ratajczak The Principle of Equal
Transkrypt
Aleksandra Ratajczak The Principle of Equal
Equality Równoœæ H(/;:',"&')•'$'@2C'; G./)<&#,2#•(/)%0)!…6'()G&/'$8/,$)#,)-#F#()€'9) <&%2/"6&/=)1/(/2$/")H:•/2$: M914!)#.1@;3!14!)-!)g3*L.!.$!'3j-3!.93!#$;3!$%!.93!L#1-@1L;3!$%!3i8);!.#3).S *3-.!1-!L#$@33'1-F4!=3%$#3!@$8#.4& (@@$#'1-F! .$! .93! 3-@5@;$L3'1@! '3j-1.1$-/! 3i8);1.5! 14! )! v%8-')*3-.);! L#1-@1L;3!$%!@$**8.).1C3!H84.1@3wY&!J.4!3443-@3!14!F1C1-F!3C3#5$-3!.93!4)*3! 21.9$8.!'14@#1*1-).1$-!$-!.93!F#$8-'4!$%!43m/!#)@3!$#!4$@1);!L$41.1$-V&!D3F);! ;)-F8)F3!*)B34!)!'[email protected]$-!=3.233-!3i8);1.5!=3%$#3!.93!;)2!)-'!3i8);1.5! 1-!;)2&!M93!j#4.!3mL#34434!.93!1*L3#).1C3!$%!3i8);!.#3).*3-.!$%!);;!1-'1C1'8S );4!=5!L8=;1@!)8.9$#1.134!1-!.93!)LL;1@).1$-!$%!;)2c&!M93!43@$-'!#3%3#4!.$!.93! @$-.3-.!$%!;)2!*)-').1-F!1.!.$!#34L3@.!.$!.93!L#1-@1L;3!$%!3i8);1.5[&!E$'3#-! ;3F);!'$@.#1-3!'14.1-F814934!.9#33!*3)-1-F4!$%!3i8);1.5!<!'34@#1L.1C3/!3C)S ;8).1C3!)-'!'14.#1=8.1C3&!J-!.93!'34@#1L.1C3!)LL#$)@9/!3i8);1.5!14!'3j-3'!=5! #3%3#3-@3!.$!@;)4434!$%!)''#344334!$%!;)2!'14.1-F81493'!=5!)!%3).8#3!'33*3'! 3443-.1);!$#!#3;3C)-.&!J-!.93!3C);8).1C3!)LL#$)@9/!3i8);1.5!14!'3j-3'!=5!#3%3S #3-@3!.$!)!L)#.1@8;)#!454.3*!$%!C);834&!J-!.93!'14.#1=8.1C3!)LL#$)@9/!3i8);1.5! '3*)-'4!.93!4)*3!.#3).*3-.!1-!.93!);;$.*3-.!$%!#1F9.4!)-'!'8.134/!)2)#'4! )-'!L3-);.134/!F$$'4!)-'!=8#'3-4X& J-! $8#! .1*3! .93! L#1-@1L;3! $%! 3i8);1.5! F)1-3'! #3@$F-1.1$-! )4! $-3! $%! .93! %8-')*3-.);!;3F);!#8;34&!J.!14!1-@;8'3'!1-!@$-4.1.8.1$-4!$%!'3*$@#).1@!4.).34! )-'!);4$!1-!)!L;3.9$#)!$%!)@.4!$%!.93!\8#$L3)-!)-'!1-.3#-).1$-);!;)2&!M93! 1 Nowy Leksykon PWN, Warsaw 1998, p. 1506. Ibidem. 3 Wielka encyklopedia prawa, Warsaw 2005, p. 889. 4 B. Banaszak, Zasada równości w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego, in: L. Garlicki, A. Szmyt (eds.), Sześć lat Konstytucji RP. Doświadczenia i inspiracje, Wydawnictwo Sejmowe, Warsaw 2003, p. 24; L. Garlicki, Polskie prawo konstytucyjne. Zarys wykładu, Liber, Warsaw 2002, p. 97. 5 S.I. Benn, Egalitarianism and the Equal Consideration of Interests, in: J.R. Pennock, J.W. Chapman (eds.), Equality, New York 1967, pp. 62–65, from: R. Małajny, Reguła równości wobec prawa w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego, in: L. Garlicki, A. Szmyt (eds.), op. cit., p. 179; see also: T. Ereciński, K. Weitz, Prawda i równość stron w postępowaniu cywilnym a orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego, a conference paper the Polish Convention of Chairs and Departments of Civil Procedure Judicial Decisions of the Constitutional Tribunal and the Civil Procedure Code, Serock 24–27 September 2009, p. 23. 2 301 !"#$%&#'(#)*+,-"%)(%-)./%0#1)+2)3)45,%&"+6) 7829:28979)))*2397 The Critique of Law Krytyka Prawa j#4.!)@.!$%!.93!1-.3#-).1$-);!;)2!.9).!9)4!@$*L#393-41C3;5!'3);.!21.9!.93! 14483! $%! 98*)-! #1F9.4! 14/! 8-'$8=.3';5/! .93! 0-1C3#4);! N3@;)#).1$-! $%! l8S *)-!]1F9.4!$%!YZ[a&!k-3!49$8;'!)F#33!21.9!E)#3B!+9*)H!.9)./!);.9$8F9! .9).!#34$;8.1$-!2)4!-$.!=1-'1-F/!1.!9)4!=3@)*3!)!4.)-')#'!%$#!48=43i83-.! )F#33*3-.4!@$-@;8'3'!=$.9!21.91-!.93!%#)*32$#B!$%!.93!0-1.3'!6).1$-4!)4! 23;;!)4!1-!L)#.1@8;)#!#3F1$-4!$%!.93!2$#;'d&!M93!)8.9$#!%8#.93#!-$.34/!v.93! 2$#'1-F!$%!.93!L#1-@1L;3!$%!3i8);1.5!)-'!-$-S'14@#1*1-).1$-!1-!.93!8-1C3#S 4);! N3@;)#).1$-! $%! l8*)-! ]1F9.4! 9)4! @#3).3'! .93! =)414! %$#! *)F-1%51-F! 1.! )4!)!L#1-@1L;3!$%!1-.3#-).1$-);!@$**$-!;)2&!J.4!1-@;841$-!1-.$!.93!l8*)-! ]1F9.4!J-.3#-).1$-);!+$C3-)-.4!$%!YZdd!2)4!@#8@1);!%$#!1-@$#L$#).1-F!1.!1-.$! .93!1-.3#-).1$-);!4.).8.$#5!;)2wb&!M93!L#1-@1L;3!$%!3i8);1.5!14!);4$!F#3).;5! 3*L9)41,3'!1-!.93!\0!;)2/!=$.9!L#1*)#5!)-'!43@$-')#5&!M93!H8'1@).8#3!$%! .93!\8#$L3)-!+$8#.!$%!>84.1@3!i8);1j34!1.!)4!$-3!$%!.93!%8-')*3-.);!L#1-@1S L;34!$%!.93!+$**8-1.5!;)2& l$23C3#/!.93!L#1-@1L;3!1-!i834.1$-!14/!j#4.!$%!);;/!)!@$-4.1.8.1$-);!L#1-S @1L;3&!M93!L#$C141$-!$%!(#.&!cV!$%!.93!+$-4.1.8.1$-!$%!YZZb!4.1L8;).34!.9).!);;! )#3!3i8);!=3%$#3!.93!;)2!)-'!);;!*84.!=3!.#3).3'!3i8);;5!=5!L8=;1@!)8.9$#1S .134! )-'! .9).! )-5! '14@#1*1-).1$-! 14! L#$91=1.3'&! M93! L#1-@1L;3! %$#*8;).3'! 1-!.9).!)#.1@;3!@$-4.1.8.34!)!,0ƒ&*0%03+,$1!1-!#3;).1$-!.$!$.93#/!*$#3!4L3@1j@/! @$-4.1.8.1$-);!-$#*4!#3F)#'1-F!3i8);1.5a!@$-@3#-1-F!3C3#5=$'5&!E$#3$C3#/! 48@9!)!=#$)'!'3j-1.1$-!*)B34!1.!L$441=;3!.$!3m.3-'!.93!1*L;3*3-.).1$-!.$! )-5!B1-'!$%!$#F)-1,).1$-4/!.9).!14!.$!;3F);!L3#4$-4!)-'!.$!3-.1.134!21.9$8.! ;3F);!L3#4$-);1.5Z&! M93!M#1=8-);!9)4!'14.1-F81493'!.2$!)[email protected]!$%!.93!4)1'!L#1-@1L;3/!293#3S =5!3i8);1.5!14!8-'3#4.$$'!)4!3i8);1.5!=3%$#3!.93!;)2!)-'!3i8);1.5!8-'3#!.93! ;)2Y`&!J-!.93!j#4.!43-43/!1.!*3)-4!3i8);1.5!1-!.93!)LL;1@).1$-!$%!;)2!=5!)-5! L8=;1@!)8.9$#1.5!.$!);;!)''#344334&!(4!.93!M#1=8-);!4.).3'/!v1.!9)4!.93!*)FS -1.8'3!$%!)!F3-3#);!L#1-@1L;3!#3;).3'!.$!.93!3-.1#3!=$'5!$%!#1F9.4/!;1=3#.134! 6 M. Chmaj, Równość wobec prawa i zakaz dyskryminacji, in: M. Chmaj (ed.), Konstytucyjne wolności i prawa w Polsce, Vol. I: Zasady ogólne, Kantor Wydawniczy Zakamycze, Cracow 2002, p. 121. 7 M. Chmaj, Równość..., p. 122, also R. Wieruszewski, Zasada równości i niedyskryminacji w świetle orzecznictwa Komitetu Praw Człowieka, Państwo i Prawo 2000, No. 4, p. 40. 8 B. Banaszak, Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej. Komentarz, Wydawnictwo C.H. Beck, Warsaw 2009, p. 182; M. Masternak-Kubiak, Prawo do równego traktowania, in: B. Banaszek, A. Preisner (eds.), Prawa i wolności obywatelskie w Konstytucji RP, Wydawnictwo C.H. Beck, Warsaw 2002, p. 120; also A. Zołotar, Zasada równości, in: M. Zubik (ed.), Konstytucja III RP w tezach orzeczniczych Trybunału Konstytucyjnego i wybranych sądów, Wydawnictwo C.H. Beck, Warsaw 2008, p. XXX. 9 M. Chmaj, op. cit., p. 126. , cf. Also the judgment of the Constitutional Tribunal of 24 February 1999, SK 4/98, OTK 1999, No. 2, item 24, the judgment of the Constitutional Tribunal of 9 March 1988, U 7/87, OTK 1988 item 1; http://orzeczenia.nsa.gov.pl/doc/A30FFBB8B0 (17 Nov. 2009). 10 B. Banaszak, Zasada..., p. 24. 302 !"#$%&#'(#)*+,-"%)(%-)./%0#1)+2)3)45,%&"+6) 7829:28979)))*2398 Equality Równoœæ )-'! @1.1,3-4! '8.134&! (-5! #34.#[email protected]$-! .93#3$%/! -$.! H84.1j3'! =5! )! '341#3! .$! )@913C3!F#3).3#!4$@1);!3i8);1.5!14!1*L3#*1441=;3wYY&!7$!'3j-3'/!.93!L#1-@1S L;3!1-@;8'34!3i8);!;3F);!L#[email protected]$-!$%!L3#4$-4!48=H3@.!.$!4.).3!)8.9$#1.5YV&! J-! )-$.93#! *3)-1-F! <! )4! 3i8);1.5! 1-! ;)2! <! 1.! '3-$.34! .93! #3i81#3*3-.! .$! $=43#C3!.93!L#1-@1L;3!$%!3i8);1.5!1-!'3j-1-F!.93!@$-.3-.!$%!;3F);!-$#*4Yc&!J.! 14!1-!%$#@3!1-!.93!L#$@344!$%!*)B1-F!;)2/!)''#3443'!.$!.93!;3F14;).1C3!=$'5&! D3F);! -$#*4! 49$8;'! #3%#)1-! %#$*! )-5! '14@#1*1-).1-F! L#$C141$-4! $#! F#)-.! L#1C1;3F34&!\i8);1.5!8-'3#!.93!;)2!'3*)-'4!.9).!.93!@$-.3-.!$%!;3F);!-$#*4! =3!'3.3#*1-3'!1-!48@9!)!*)--3#!)4!.$!@#3).3!.93!4)*3!;3F);!%#)*32$#B!%$#! 41*1;)#!)''#344334!$%!;)2Y[& M93!L#1-@1L;3!$%!3i8);1.5!3mL#3443'!1-!(#.&!cV!$%!.93!+$-4.1.8.1$-!14!-$.! )=4$;8.3&!6$.!-3@344)#1;5!v.93!4)*3!;3F);!L#$C141$-4!2$8;'[email protected]!)-'! )LL;1@)=;3!.$!3C3#5=$'5!)-'!1-!.93!4)*3!'3F#33wYX&!J-!;3F);!'$@.#1-3!.93#3! 14!-$!3i8);!.#3).*3-.!$%&+21#3+O#"/!%$#!#341F-).1$-!%#$*!'1K3#3-.1).1$-!21.9! #3F)#'!.$!4$*3!@#1.3#1)!)*$8-.4!.$!'1K3#3-.1).1$-!21.9!#3F)#'!.$!$.93#!@#1S .3#1)Yd&! M93#3%$#3/! L3#4$-4! )#3! =31-F! '1K3#3-.1).3'! 21.9! #3F)#'! .$! @3#.)1-! #3;3C)-.!%3).8#34&!(4!.93!+$-4.1.8.1$-);!M#1=8-);!9)4!-$.3'/!v.93!L#1-@1L;3! $%!3i8);1.5!14!@$-4.#83'!)4!#3;).1C3!)-'!'$34!-$.!3m@;8'3!4L3@1j@!);;$2)-@34! $#!L#3%3#3-@34wYb&!J.!.#)-4L1#34!.9).!'1K3#3-.1).1$-!=3.233-!L3#4$-4!1-!41*1S ;)#!41.8).1$-!14!L3#*1441=;3¨!1.!=3@$*34!'14@#1*1-).$#5!$-;5!293-!.93#3!14!-$! 48@9!H84.1j@).1$-&!(4!)!@$-43i83-@3/!v3i8);!.#3).*3-.!'$34!-$.!-3@344)#1;5! *3)-!)@.8);!3i8);1.5!$%!#1F9.4!)-'!41.8).1$-4!$%!L3#4$-4!.$!29$*!4L3@1j@! ;3F);!#3F8;).1$-4!)LL;5!U&&&WwYa& M93!@$-4.1.8.1$-);!)-'!L#$@3'8#);!;)2!4@9$;)#4!3*L9)41,3!.9).!.93!L#1-S @1L;3!$%!3i8);1.5!14!@[email protected]'!21.9!.93!L#1-@1L;3!$%!4$@1);!H84.1@3!3*=3''3'! %#$*!(#.&!V!$%!.93!+$-4.1.8.1$-&!k-3!*)5!#3@$F-1,3!.9).!3i8);1.5!14!)!'3#1C)S .1C3!$%!H84.1@3/!291@9!1-!.8#-!=3@$*34!)!4$8#@3!$%!'1K3#3-.1).1$-&!M93!M#1S =8-);!93;'!.9).!'1K3#3-.1).1$-!=3.233-!1-'1C1'8);4!291@9!'$34!-$.!C1$;).3! 11 The judgment of the Constitutional Tribunal of 3 March 1987, P 2/87, OTK 1987, No. 1, item 2, p. 31. T. Ereciński, K. Weitz, op. cit., p. 24. 13 L. Garlicki, Zasada równości i zakaz dyskryminacji w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego, in: Obywatel – jego wolności i prawa, materiały konferencyjne z okazji 10-lecia urzędu Rzecznika Praw Obywatelskich, Warsaw 1998, p. 105. 14 T. Ereciński, K. Weitz, op. cit., p. 24; M. Masternak-Kubiak, op. cit., p. 121. 15 J. Boć (ed.), Konstytucja Rzeczpospolitej oraz Komentarz do Konstytucji RP z 1997 roku, Kolonia Limited, Wrocław 1998, p. 71. 16 M. Masternak-Kubiak, op. cit, p. 122, cited from: W. Sadurski, Równość wobec prawa, Państwo i Prawo 1978, No. 8–9, p. 58. 17 The judgment of the Constitutional Tribunal of 29 September 1997, K 15/97, OTK 1997, No. 3–4, item 37 and the judgment of the Constitutional Tribunal of 20 October 1998, K 7/98, OTK 1998, No. 6, item 96, after: R. Małajny, Reguła równości..., p. 180. 18 M. Safjan, Granice ochrony osób słabszych – pomiędzy równością a dyskryminacją pozytywną, in: A. Janik (ed.), Studia i rozprawy. Księga jubileuszowa dedykowana profesorowi Andrzejowi Całusowi, Oficyna Wydawnicza SGH, Warsaw 2009, p. 98. 12 303 !"#$%&#'(#)*+,-"%)(%-)./%0#1)+2)3)45,%&"+6) 7829:28979)))*2393 The Critique of Law Krytyka Prawa .93!L#1-@1L;3!$%!4$@1);!H84.1@3/!=8.!#).93#!43#C34!.93!L8#L$43!$%!1.4!#3);1,)S .1$-/!14!*$#3!;1B3;5!.$!=3!#3@$F-1,3'!)4!@$-414.3-.!21.9!.93!+$-4.1.8.1$-YZ&! (&!IÃ#)S?G)4,@,5B$24B)!L$#.#)54!1.!)@@8#).3;5!293-!493!2#1.34!.9).!v.93! @[email protected]$-!=3.233-!H84.1@3!)-'!3i8);1.5!1-!)!@1C1;!L#$@344!14!C3#5!4.#$-F!)-'! $-3!49$8;'!)'*1.!.9).!.93!L#1-@1L;3!$%!3i8);1.5!$%!.93!L)#.134!@$-.)1-4!)!L)#S );;3;! '3*)-'! .$! .#3).! .93! L)#.134! H84.;5&! P$#*);! 3i8);1.5/! 291@9! )448*34! )=4$;8.3;5!1'3-.1@);!.#3).*3-.!49$8;'!=3!'14.1-F81493'!%#$*!)@.8);!3i8);S 1.5!293#3=5!L)#.134!)#3!.#3).3'!H84.;5/!)LL#$L#1).3;5!.$!.931#!L$41.1$-4&!J-! )!@$-@#3.3!@)43!1.!@$8;'!*3)-!.9).!$-;5!$-3!$%!.93!L)#.134/!.93!$-3!.9).!#3);;5! -33'4!1./!14!3m3*L.3'!%#$*!.93!@$8#.!%334/!$#!F3.4!)-!)g$#-35!%#33!$%!@9)#F3&! \i8);1.5!14483!@)--$.!=3! 43L)#).3'! %#$*! H84.1@3f! H84.1@3!49$8;'! @$-4.1.8.3! .93! @#1.3#1$-! $%! 3C);8).1$-! 293.93#! .93! L)#.134! 9)C3! '0& [+O#"! =33-! .#3).3'! 3i8);;5wV`& \i8);! .#3).*3-.! 1-! )! @1C1;! L#$@344! 14! 1-43L)#)=;5! ;1-B3'! .$! .93! @$-4.1S .8.1$-);!@$-@3L.!$%!3i8);1.5VY&!J-!.93!@$-4.1.8.1$-);!)LL#$)@9!3i8);1.5!=3S @$*34! )! '1#[email protected]! %$#! ;)2*)B3#4¨! 1.! %$#=1'4! @#3).1-F! -$#*4! 1-@$-414.3-.! 21.9!.93!+$-4.1.8.1$-!=8.!);;$2!48@9!.9).!*)B3!1.4!L#$C141$-4!*$#3!4L3S @1j@&!J-!@$8#.4!1.!=3@$*34!)-!1-.3#L#3.).1$-!'1#[email protected]!291@9!*84.!=3!.)B3-! 1-.$!@$-41'3#).1$-!1-!.93!L#$@344!$%!)LL;1@).1$-!$%!;)2VV&!J-!.93!@$-.3m.!$%! )!;)2481.!1.!'3-$.34!3i8);1.5!$%!.93!L)#.134!)-'!.93!#1F9.!.$!=3!93)#'Vc&!M984/! .2$!)[email protected]!3*3#F3/!41-@3!1-!)!;)2481.!.93#3!)#3!).!;3)4.!.2$!L)#.134!9)C1-F! 3i8);!#1F9.4/!1-@;8'1-F!.93!#1F9.!$%!'3%3-43V[&!(;.9$8F9!.93!;3F);!41.8).1$-! $%!)!L;)1-.1K!)-'!'3%3-')-.!14!'1K3#3-./!.935!@)--$.!9)C3!'1K3#3-.!#1F9.4VX&! M93!L#1-@1L;3!$%!3i8);1.5!L8.4!.93*!$-!)-!3i8);!%$$.1-F!1-!.93!L#$@33'1-F4/! 1-@;8'1-F!1-!.93!*3)-4!$%!'3%3-43&!J.!F8)#)-.334!.9).!.93!@)43!14!-$.!$C3#! 8-.1;!.93!$.93#!L)#.5!9)4!-$.!.)B3-!1.4!L$41.1$-!$-!.93!*3#1.4!$%!.93!@)43!)-'! 843'!.93!#3*3'134!1.!14!3-.1.;3'!.$Vd&! 19 20 21 22 23 24 25 26 The judgment of the Constitutional Tribunal of 27 February 2002, K 47/01, Dz. U. 2002.19.199. A. Góra-Błaszczykowska, Zasada równości stron w procesie cywilnym, Wydawnictwo C.H. Beck, Warsaw 2008, p. 27. Ibidem, p. 35. Ibidem, p. 75. W. Broniewicz, Postępowanie cywilne w zarysie, Lexis Nexis, Warsaw 2005, p. 57. J. Jodłowski, Z. Resich, J. Lapierre, T. Misiuk-Jodłowska, K. Weitz, Postępowanie cywilne, Lexis Nexis, Warsaw 2009, p. 134. W. Siedlecki, Z. Świeboda, Postępowanie cywilne. Zarys wykładu, Lexis Nexis, Warsaw 2004, p. 62. T. Ereciński, K. Weitz, op. cit., p. 27. 304 !"#$%&#'(#)*+,-"%)(%-)./%0#1)+2)3)45,%&"+6) 7829:28979)))*239= Equality Równoœæ 1 Gl!)•rAlG)GO)*!)l!H•M) J-!.93!'$@.#1-3!$%!@1C1;!L#$@3'8#3!.93!#1F9.!.$!=3!93)#'!14!)4!$%.3-!#3K3#3'! .$!)4!.93!v93)#1-F!#8;3w!U41*1;)#;5!1-!.93!'3@141$-4!$%!.93!+$-4.1.8.1$-);!M#1S =8-);!)-'!1-!.93!\8#$L3)-!l8*)-!]1F9.4!+9)#.3#/!=5!.93!I3#*)-!+$-4.1S .8.1$-);!M#1=8-);!)-'!1-!.93!2$#B4!$%!.93!*)H$#1.5!$%!%$#31F-!)8.9$#4W&!M93! #8;3!9)4!-$.!=33-!3mL#344;5!L#$@;)1*3'!1-!.93!"$;149!@1C1;!L#$@3'8#3/!9$2S 3C3#/!)@@$#'1-F!.$!.93!O"NN/%$1&"T$%$"/!1.!@)-!=3!'3#1C3'!%#$*!1-.3#-).1$-);! ;)2/!%#$*!.93!@$-@3L.!$%!.93!#8;3!$%!;)2/!%#$*!.93!L#1-@1L;3!$%!'1F-1.5!)-'! %#$*!.93!#1F9.!.$!H84.1@3&!M93!#1F9.!.$!H84.1@3!)4!48@9!9)4!=33-!;1-B3'!.$!.93! 93)#1-F!#8;3/!.93#3%$#3!1.!14!.93!#1F9.!$%!)!L)#.5!.$!=3!1-!@$-.#$;!$%!.93!@$8#43! $%!)!;)2481.!<!-$.!$-;5!=5!L#343-.1-F!3C1'3-@3/!=8.!);4$!=5!)448*1-F!)-!)@S .1C3!#$;3!1-!.93!@)43!)-'!#34L$-'1-F!.$!.93!@9)#F34!$%!.93!$.93#!L)#.5Vb&!M93! L)#.5!*)5!L#343-.!1.4!L$41.1$-!1-!)-5!$.93#!2)5/!%$#!3m)*L;3!$#);;5!$#!1-! 2#1.1-F&!M93!@$8#.!*84.!93)#!3)@9!L)#.5!#3F)#'1-F!.93!@1#@8*4.)-@34!$%!.93! @)43!)-'!.)B3!.931#!L$41.1$-4!1-.$!@$-41'3#).1$-&! M93! 93)#1-F! #8;3! );4$! *)-1%34.4! 1.43;%! 1-! j;1-F! )LL;1@).1$-4/! L;3)4/! $=S [email protected]$-4/! *)B1-F! 4.).3*3-.4! )-'! *)B1-F! @$**3-.4! $-! .93! 3C1'3-@3! )-'! .93!#1F9.!.$!C132!.93!j;34!)-'!.93!@$;;[email protected]'!3C1'3-@3Va/!1-!.93!48@@3441$-!$%! )!%$#*3#!;1.1F)-.!=5!)!-32!$-3/!.)B1-F!.93!L;)@3!$%!)!L;)1-.1K!U%$#!L3#4$-4! 29$!)#3!-$./!=8.!49$8;'!=3!.93!L)#.134!1-!.93!L#$@33'1-F4!9)C3!.93!#1F9.!.$! L)#.1@1L).3!49$8;'!.935!*33.!.93!;3F);!#3i81#3*3-.4W&!(!F8)#'1)-!+'&,$#0N& @$-.#1=8.34!.$!.93!)=$C3!L#1-@1L;3!.$$!%$#!1.!L#$C1'34!L#[email protected]$-!%$#!.9$43! 8-)=;3!.$!.)B3!L)#.!1-!.93!@)43VZ&! l$23C3#/!)'*1g1-F!3C1'3-@3!0ƒ&"‰O$"!14!)!4$8#@3!$%!@$-.#$C3#45&!M93! #$;3!$%!)!H8'F3!49$8;'!=3!;1*1.3'!.$!)-!v1*L)#.1);!)#=1.#).$#w!293#3)4!.93! L)#.134!)#3!4$;3;5!#34L$-41=;3!%$#!48=*1g1-F!3C1'3-@3&!"8#48)-.!.$!(#.&!VcV! 43-.3-@3!V!$%!.93!+1C1;!"#$@3'8#3!+$'3/!)!@$8#.!*)5!)'*1.!3C1'3-@3!-$.! 48=*1g3'!=5!)!L)#.5/!)-!8-'3#!(#.&!V`a!Ó!Y!1.3*!V&!(!@$8#.!*)5!'3*)-'! %#$*!)!4.).3!$#F)-1,).1$-);!3-.1.5!$#!)!;$@);!F$C3#-*3-.!.$!L#343-.!.93!3C1S '3-@3!1-!1.4!L$443441$-/!1%!)!L)#.5!14!8-)=;3!.$!$=.)1-!1.!=5!1.43;%&!M93!@$8#.! 27 28 29 A. Góra-Błaszczykowska, op. cit., pp. 85–86. Ibidem. Ibidem, pp. 226 et seq. 305 !"#$%&#'(#)*+,-"%)(%-)./%0#1)+2)3)45,%&"+6) 7829:28979)))*239> The Critique of Law Krytyka Prawa 49$8;'!-$.1%5!.93!L)#.134!$-!)-5!48@9!)@.1$-4!)-'!1%!.935!$=H3@./!1.!49$8;'! 4.)5!.93!93)#[email protected]$-&! M93!#348;.4!$%!.93&0ƒ&"‰O$"!93)#1-F!$%!.93!3C1'3-@3!49$8;'!=3!L#343-.3'! .$!.93!L)#.134/!29$!49$8;'!=3!)=;3!.$!3mL#344!.931#!L$41.1$-&!J-!;3F);!.93$#5! .93!@$8#.!49$8;'!8-'3#.)B3!)@.1$-4!0ƒ&"‰O$"!C3#5!@)8.1$84;5!)-'!$-;5!1%!1.! ;3)'4!.$!.93!#3*$C);!$%!)@.8);!'1K3#3-@34!=3.233-!.93!L)#.134&!J.!14!)!*3)4S 8#3! $%! .93! ;)4.! #34$#./! .$! =3! )LL;13'! $-;5! 293-! .93#3! 14! -$! $.93#! 2)5! $%! L#3C3-.1-F!.93!')-F3#!$%!)!2#$-F%8;!H8'F*3-.&!k.93#2143/!)!@$8#.!*1F9.! @9)-F3! 1.4! #$;3! )448*1-F! .93! #$;3! $%! )! i8)41S)g$#-35! %$#! .93! L)#.5c`&! M93! 78L#3*3!+$8#.!9)4!.)B3-!)!41*1;)#!4.)-'/!4.).1-F!.9).!v(#.&!VcV!$%!.93!+1C1;! "#$@3'8#3!+$'3!L3#*1.4!U&&&W!.93!@$8#.!.$!@$-'8@.!)!93)#1-F!$%!3C1'3-@3!0ƒ& "‰O$"[email protected]$-);!41.8).1$-4&!+$8#.4!49$8;'!3m3#@143!.914!#1F9.!=5!2)5!$%! [email protected]$-!)-'!.93!L)#.134!49$8;'!-$.!C132!.914!L$441=1;1.5!)4!)-!$=;1F).1$-! $%!.93!@$8#.!.$!)@.!0ƒ&"‰O$"wcY& (-! 3C);8).1$-! 293.93#! .93! L#1-@1L;3! $%! 3i8);1.5! 2)4! 4).14j3'! 1-! .93! @$8#43!$%!)!93)#1-F/!*)5!=3!*)'3!T"1#&[+O#/N/!848);;5!=5!.93!@$8#.!$%!)LL3);! )4!)!#348;.!$%!)-!)LL3);!=#$8F9.!=5!)!L)#.5&!(!C1$;).1$-!$%!.93!93)#1-F!#8;3! '3L#1C34!L)#.134!$%!.93!L$441=1;1.5!.$!'3%3-'!.931#!#1F9.4/!291@9!1-C);1').34! )!93)#1-F&!+$8#.!49$8;'!.)B3!1.!1-.$!@$-41'3#).1$-!0ƒ&"‰O$"cV& 2 Gl!)<•rI-r<€!)OJ)!ŒEH€rG•)OJ)€!AH€)•!N!Mr!1 M93!L#1-@1L;3!$%!3i8);1.5!$%!;3F);!#3*3'134!14!@);;3'!4$*3.1*34!.93!L#1-@1L;3! $%!3i8);1.5!$%!23)L$-4&!J.!F8)#)-.334!.93!L)#.134!)-!3i8);!%$$.1-F/!.9).!14/! .93!L)#.134!9)C3!3i8);!*3)-4!$%!)g)@B!)-'!'3%3-43&!M93!@$8#.!14!$=;1F).3'! .$!L)5!.93!4)*3!)g3-.1$-!.$!.93!48=*1g3'!3C1'3-@3/!)#F8*3-.4/!)LL;1@)S .1$-4!$%!=$.9!L)#.134/!4)C3!%$#!.93!3C);8).1$-!$%!.931#!#3;3C)-@3&!M93!3i8);S 1.5! $%! 23)L$-4! 14! )! #3i81#3*3-.! $%! .93! '83! L#$@344¨! 3)@9! L)#.5! =3! F1C3-! )!@9)-@3!.$!L#343-.!1.4!L$41.1$-& I1C1-F!1-4.#[email protected]$-4!);$-F!21.9!.93!43#C1-F!$%!)!2#1.!.$!.93!L)#.5!.9).!14! -$.!#3L#343-.3'!=5!)!L#$%3441$-);!)g$#-35!);4$!43#C34!.93!@)843!$%!3i8);1.5&! 30 31 32 Ibidem, p. 258 et seq. Also A. Jakubecki, A gloss to the judgment of the Supreme Court of 26 January 2006, II CSK 108/05, OSP 2007, No. 3, item 29. Judgment of the Supreme Court of 20 December 2005, III CK 121/2005, LexPolonica No. 2027817. A. Góra-Błaszczykowska, op. cit., pp. 85–86. 306 !"#$%&#'(#)*+,-"%)(%-)./%0#1)+2)3)45,%&"+6) 7829:28979)))*239? Equality Równoœæ J.!14!@[email protected]'!21.9!.93!14483!$%!.1*3;1-344/!41-@3!L#$L3#!43#C1-F!$%!)!2#1.! $%!.93!.1*3!;1*1.4!4.)#.!#8--1-F/!=$.9!4.).8.$#5!)-'!jm3'!=5!)!@$8#.&!(4!#3S F)#'4!4.).8.$#5!.3#*4/!)!@$8#.!@)--$.!49$#.3-!$#!3m.3-'!.93*/!53.!1.!@)-!843! .93! L#$@3'8#);! *3@9)-14*! ).! 1.4! '14L$4);! 48@9! )4! #31-4.).1-F! $%! )-! $C3#S #8-! .1*3S;1*1./! 1%! -$.! =5! %)8;.! $%! .93! L)#.5&!(! 2#$-F%8;! '3@141$-! .$! #34.1S .8.3!)!.3#*!@$-.#)'[email protected]!.93!L#1-@1L;34!$%!3i8);!.#3).*3-.!)-'!$%!3i8);1.5!$%! 23)L$-4&!P$#!.914!#3)4$-/!1-!3m)*1-1-F!)!#34.1.8.1$-!L;3)/!.93!@$8#.!3m)*S 1-34!%$#*);!#3i81#3*3-.4/!)'*1441=1;1.5!)-'!H84.1j)=1;1.5& (4!#3F)#'4!@$8#.p4!@$*L3.3-@3!3i8);1.5!$%!23)L$-4!14!;1-B3'!.$!)!4L3@1%S 1@!L#$C141$-!$%!.93!+$'3&!(448*1-F!.9).!.93!L;)1-.1K!14!1-!)!*$#3!@$-C3-13-.! L$41.1$-/!.93!;)2*)B3#4!9)C3!34.)=;1493'!)!@$8#.p4!.3##1.$#1);!H8#14'[email protected]$-!)@S @$#'1-F!.$!.93!'3%3-')-.p4!'$*1@1;3!$#!L;)@3!$%!#341'3-@3&!\[email protected]$-4!%#$*! .93!#8;3/!L#$C1'3'!1-!(#.&!cY<[V!$%!.93!+$'3!'$!-$.!L#3H8'1@3!.93!L#1-@1L;3! $%!3i8);1.5!$%!.93!L)#.134!)-'!)#3!H84.1j)=;3!21.9!#3F)#'!.$!.93!L#1-@1L;3!$%! '1#3@.!3m)*1-).1$-!$%!3C1'3-@3!=5!)!H8'F3cc&! !D1B3!1-!@)43!$%!.93!#1F9.!.$!=3!93)#'/!)!;)@B!$%!3i8);1.5!'3L#1C34!)!L)#.5! $%!.93!$LL$#.8-1.134!.$!'3%3-'!1.4!#1F9.4!291@9!'3j34!.93!43-43!$%!.93!@1C1;! L#$@3'8#3&!(!L)#.5!*84.!9)C3!.93!#1F9.!$%!'3%3-43/!9$23C3#!$-;5!.9#$8F9! )@.1$-4! %$#3433-! 1-! .93! +$'3&!(4!(&! IÃ#)S?G)4,@,5B$24B)! L$1-.4! $8.f! v1%! )!L)#.5!.)B34!)'C)-.)F3!$%!.93!1-4.#8*3-.4!)-'!#3*3'134!U&&&W!291@9!)#3!-$.! L#$C1'3'!%$#!1-!)!4.).8.3/!.93!$.93#!L)#.5!14!-$.!)8.$*).1@);;5!)8.9$#1,3'!.$! 843!.93!4)*3!U&&&W!#3*3'134wc[&!M93!3i8);1.5!$%!23)L$-4!'$34!-$.!-3@344)#1;5! *3)-!.9).!)!L)#.5!2$8;'!)@.8);;5!8-'3#.)B3!48@9!'3%3-434!%$#!1.!*)5!=3! )!.)4B/!=8.!-$.!)-!$=;1F).1$-&!J%!)!L)#.5!21;;%8;;5!F1C34!8L!'3%3-43/!1.!*84.!=3! L#3L)#3'!.$!=3)#!)'C3#43!;3F);!@$-43i83-@34&!J.!14!1*L$#.)-.!.$!#3);1,3!.9).! .93!L#1-@1L;3!$%!3i8);1.5!14!L#$L3#;5!1*L;3*3-.3'!$-;5!1%!1.!14!1*L;3*3-.3'! 1-!%8;;/!1-!=$.9!1.4!)[email protected]& J.!*84.!=3!3*L9)41,3'!.9).!.93!L;)@3!$%!.93!L#1-@1L;3!$%!3i8);1.5!)*$-F! .93!%8-')*3-.);!L#1-@1L;34!$%!;)2!'$34!-$.!T03&10!F8)#)-.33!3i8);1.5&!J.!14! *3#3;5! )! #3¿[email protected]$-! $%! 1.4! %$#*);! 41'3&! l3-@3/! 1.4! *).3#1);1,).1$-! 14! -33'S 3'!=5!@#3).1-F!.93!@$-'1.1$-4!%$#!1.4!1*L;3*3-.).1$-!1-!)!@$8#.!#$$*&!M93! L#$L3#!3m3#@143!$%!#1F9.4!)-'!;3F);!#3*3'134!'3L3-'4/!.$!)!;)#F3!3m.3-./!$-! .93!L)#.5p4!@)L)=1;1.134/!1.4!=31-F!23;;S1-%$#*3'/!B-$2;3'F3!$%!;)2/!)C)1;S )=1;1.5!$%!)!L#$%3441$-);!@$8-43;!)-'!j-)-@1);!#34$8#@34&!M93#3%$#3/!.93!@1C1;! 33 34 Ibidem, pp. 309 et seq. Ibidem, p. 92. 307 !"#$%&#'(#)*+,-"%)(%-)./%0#1)+2)3)45,%&"+6) 7829:28979)))*239; The Critique of Law Krytyka Prawa L#$@3'8#3!@$-.)1-4!)!-8*=3#!$%!1-4.#8*3-.4!%$#[email protected]!)!.#83!3i8);1.5!$%! .93!L)#.134cX&!M93!j#4.!$%!.93*!14!)-!3m3*L.1$-!%#$*!@$4.!$%!L#$@33'1-F4!%$#! .9$43!1-!)!'14)'C)-.)F3$84!j-)-@1);!41.8).1$-&!J.!*)5!-$.!)K3@.!.93!3m3#@143! $%!#1F9.4!)-'!#3*3'134&!J-!@3#.)1-!@)434!.93!#3;3)43!%#$*!@$4.4!14!L$441=;3!=5! $L3#).1$-!$%!.93!;)2/!1-!$.93#4!1.!'3L3-'4!$-!.93!@$8#.p4!'3@141$-& M93!43@$-'!1-4.#8*3-.!F#)-.1-F!14!;3F);!)4414.)-@3!0ƒ&"‰O$"!.$!)!L)#.5! $%! *$'34.! *3)-4cd&! J-! .93! @)43!(1#35! C&! J#3;)-'! $%! Z! k@.$=3#! YZbZcb/! .93! L;)1-.1K!2)-.3'!.$!j;3!%$#!43L)#).1$-/!=8.!493!@$8;'!-$.!)##)-F3!*)g3#4! 93#43;%&!793!@$8;'!-$.!)K$#'!.$!#3.)1-!)!L#$%3441$-);!)g$#-35!31.93#&!M93! \8#$L3)-! +$8#.! $%! >84.1@3! %$8-'! .9).!(#.&! d/! [email protected]$-! Y! $%! .93! \8#$L3)-! +$-C3-.1$-/!291@9!#3)'4f!v3C3#5$-3!14!3-.1.;3'!.$!)!%)1#!)-'!L8=;1@!93)#S 1-F! 21.91-! )! #3)4$-)=;3! .1*3! =5! )-! 1-'3L3-'3-.! )-'! 1*L)#.1);! .#1=8-);! 34.)=;1493'!=5!;)2!U&&&Ww!9)4!=33-!C1$;).3'&!J.!4.).3'!.9).!-$.!3C3#5!L3#4$-! )-'!-$.!1-!3C3#5!@)43!*)5!#3@31C3!)4414.)-@3/!)-'!.9).!.93!*3*=3#!4.).34! *)5!'3.3#*1-3!*)g3#4!1-!291@9!)4414.)-@3!2$8;'!=3!F1C3-!1-!.93!%$#*!$%! F#).81.$84!;3F);!'3%3-43ca&! k-3!49$8;'!);4$!*3-.1$-!.93!1-4.#[email protected]$-4!14483'!=5!@$8#.4!.$!.93!L)#S .134&!M935!*)5!@$-@3#-!L#$@3'8#);!)@.1$-4!$%!.93!L)#.134!-$.!#3L#343-.3'! =5!)!L#$%3441$-);!)g$#-35cZ&!(#.&!X!$%!.93!+1C1;!"#$@3'8#3!+$'3!L#$C1'34! .9).!v1-!.93!3C3-.!$%!)!H84.1j)=;3!-33'!)!@$8#.!*)5!F1C3!$8.!-3@344)#5!1-S 4.#[email protected]$-! .$! .93! L)#.134! )-'! L)#.1@1L)-.4! )LL3)#1-F! =3%$#3! 1.! 21.9$8.! )-! )g$#-35!$#!21.9$8.!)!;3F);!@$8-43;/!@$-@3#-1-F!L#$@3'8#);!)@.1$-4&!:3!@)-! );4$!433!1.!1-!(#.&!VYV/!43-.3-@3!Vf!v1-!.93!3C3-.!$%!)!H84.1j)=;3!-33'!À)!@$8#.Á! *)5!F1C3!.93!L)#.134!-3@344)#5!1-4.#[email protected]$-4!)-'!'3L3-'1-F!$-!.93!@1#@8*S 4.)-@34!.$!'#)2!.931#!)g3-.1$-!.$!.93!L8#L$43%8;-344!$%!)LL$1-.1-F!)-!).S .$#-35! +'& ,$#0Nw&! M9343! L#$C141$-4! 9)C3! =33-! 1-.#$'8@3'! =5! .93! )*3-'S *3-.!$%!V!>8;5!V``[/!291@9!@)*3!1-.$!%$#@3!$-!X!P3=#8)#5!V``X[`&!0-.1;!.93-/! .93!;)2!2)4!41;3-.!$-!1-4.#[email protected]$-4/!9$23C3#!@$8#.4!9)'!)!'8.5!.$!1-4.#8@.! .93!23)B3#!L)#.5[Y&!M93!78L#3*3!+$8#.!.$$B!.93!C132!.9).!v293#3!.93!@)43! 2)4!48•@13-.;5!3mL;)1-3'!1.!49$8;'!=3!%8#.93#!3C);8).3'!21.9!'83!#3F)#'! .$!.93!@$-.#)'1@.$#5!-).8#3!$%!.93!L#$@344!)-'!.93!L#1-@1L;3!$%!'14L$41.1$-/! 35 36 37 38 39 40 41 J. Jodłowski, Z. Resich, J. Lapierre, T. Misiuk-Jodłowska, K. Weitz, op. cit., p. 135. Ibidem. 32 Eur Ct HR Ser A (1979): [1979] 2 E.H.R.R. J. Kołaczyński, A. Krzywonos, Prawo do sądu, in: B. Banaszak, A. Preisner (eds.), op. cit., p. 741. J. Jodłowski, Z. Resich, J. Lapierre, T. Misiuk-Jodłowska, K. Weitz, op. cit., p. 136. Dz. U. 2004, No. 172, item. 1804 T. Pietrzykowski, B. Wojciechowski, Równość, prawda i sprawiedliwość w procesie cywilnym. Rozważania na tle nowelizacji K.P.C., Palestra 2004, No. 9–10, p. 13. 308 !"#$%&#'(#)*+,-"%)(%-)./%0#1)+2)3)45,%&"+6) 7829:28979)))*239< Equality Równoœæ .)B1-F!1-.$!)@@$8-.!293.93#!.93!L)#.134!@$8;'!.)B3!%8;;!)'C)-.)F3!$%!.93! L#$@3'8#);! #1F9.4! .$! L#$C3! .931#! )443#.1$-4w[V&! J.! *1F9.! 433*! .9).! 1-! .93! @8##3-.!;3F);!%#)*32$#B!F1C1-F!1-4.#[email protected]$-4!#34.4!21.91-!.93!@$8#.p4!'14@#3S .1$-)#5!L$23#!);.9$8F9!;1*1.3'!=5!.93!@#1.3#1$-!$%!)!H84.1j)=;3!-33'&!>8'1S @1);!'14@#3.1$-!9)4!=33-!'3j-3'!=#$)';5&!J.4!4@$L3!1-@;8'34!)-!3C);8).1$-! $%!)!H84.1j)=;3!-33'!1-!.93!@)43!).!9)-'&!\C3-!1%!48@9!)!@$-'1.1$-!9)4!=33-! %8;j;;3'/!)!H8'F3!14!%#33!.$!.$!'3@1'3!1%!.$!F1C3!)-!1-4.#[email protected]$-!).!);;!)-'!)=$8.! 1.4!4@$L3&!k-;5!1-!@)434!#3F)#'1-F!);1*$-134!)-'!.$#.!')*)F3!1-4.#[email protected]$-4! )#3! *)-').$#5[c&! M914! )*3-'*3-.! 9)4! =33-! @#1.1@1,3'! =3@)843! )! vH84.1jS )=;3!-33'w!14!=5!-).8#3!3C);8).1C3!)-'!'14@#3.1$-)#5/!291@9!*)5!L3#48)'3! H8'F34!.$!F1C3!8L!1-4.#[email protected]$-4!);.$F3.93#&!7$*3!4@9$;)#4!@$-41'3#/!9$23C3#/! .9).!.93!L9#)43!v.93!@$8#.!*)5w!843'!1-!(#.&!X!$%!.93!+1C1;!"#$@3'8#3!+$'3! '$34!-$.!'3-$.3!'14@#3.1$-/!=8.!)!'8.5!$%!.93!@$8#.!49$8;'!$.93#!@$-'1.1$-4! =3!%8;j;;3'/!1-@;8'1-F!.93!3m14.3-@3!$%!.93!-33'!.$!F1C3!)-!1-4.#[email protected]$-[[&!(4! 2#1.34!(&!>)B8=3@B1/!)!vH84.1j)=;3!-33'w!14!)!L;3$-)4*!*3)-1-F!)-!v3m14.S 1-F!-33'p[X&!M93!)*3-'*3-.!2)4!1-.3-'3'!.$!3*L9)41,3!.9).!1-4.#[email protected]$-4! 14483'!=5!@$8#.4!)#3!-$.!)!#8;3&!J-!F1C1-F!1-4.#[email protected]$-4!.93!@$8#.!*84.!);2)54! )@.!21.9!#3F)#'!.$!.93!L#1-@1L;3!$%!3i8);1.5!$%!.93!L)#.134&!(4414.)-@3!*)5! -$.!3m@33'!#3)4$-)=;3!;1*1.4/!41-@3!1%!.9).!9)LL3-3'/!.93!@$8#.!2$8;'!9)C3! )@.3'!1-!%)C$#!$%!$-3!$%!.93!L)#.134[d&!7$!93;'!.93!78L#3*3!+$8#.!=5!4)51-F! .9).!v)!H8'F3!49$8;'[email protected]'!.$!=3!L)#.1@8;)#;5!)@.1C3/!)4!)!H8'F3! 14!$=;1F3'!.$!=3!293-!.93!L#1-@1L;3!$%[email protected]!.#8.9!14!1-!%$#@3&!\m@3441C3! )@.1C1.5!$%!)!H8'F3!14!8-'341#)=;3/!=3@)843!.93!1*)F3!$%!.93!@$8#.!3m)*1-1-F! .93!@)43!1-!.93!@$-.#)'1@.$#5!L#$@3'8#3!48K3#4!%#$*!1.&!\m@3441C3!)@.1C1.5! $%!.93!@$8#.!*)5!F1C3!#143!.$!)!484L1@1$-!)=$8.!H8'F3p4!1*L)#.1);1.5/!48@9! 1*L)#.1);1.5!=31-F!L)#.!$%!.93!#1F9.!.$!)!%)1#!.#1);&!J.!14!.93!L)#.134!U)-'!$.93#! L)#.1@1L)-.4W!.9).!9)C3!)-!$=;1F).1$-!.$!=3!)@.1C3!1-!$#'3#!.$!'3*$-4.#).3! .93!#3;3C)-.!@1#@8*4.)-@34!)-'!%)@.4!$-!291@9!.935!=)43!.931#!@;)1*4!U(#.&! d!$%!.93!+1C1;!+$'3W&!k-;5!1-!L)#.1@8;)#!L#$@3'8#);!@1#@8*4.)-@34!49$8;'! .93!@$8#.!3m3#@143!1.4!#1F9.!U-$.!)!'8.5W!.$!.)B3!1-1.1).1C3!21.9!#3F)#'!.$!3C1S '3-@3!U(#.&!VcV!$%!.93!+1C1;!"#$@3'8#3!+$'3W[b&! 42 Ibidem, pp. 11–12. Ibidem, pp. 13–14. 44 A. Jakubecki, Naczelne zasady postępowania cywilnego w świetle nowelizacji kodeksu postępowania cywilnego, in: The fortieth anniversary of the Civil Procedure Code. A convention of the Faculties of Civil Procedure in Zakopane (7–9 October 2005), p. 373. 45 Ibidem. 46 A. Góra-Błaszczykowska, Zasada..., p. 177. 47 The judgment of the Supreme Court of 20 December 2005, III CK 121/2005, LexPolonica No. 2027817. 43 309 !"#$%&#'(#)*+,-"%)(%-)./%0#1)+2)3)45,%&"+6) 7829:28979)))*239: The Critique of Law Krytyka Prawa M93#3!14!)!i834.1$-!$%!9$2!%)#!.93!1-.3#%3#3-@3!$%!)!@$8#.!)4!)-!v1*L)#.1);! )#=1.#).$#w!*)5!F$/!@$-41'3#1-F!.9).!.93!48=*1441$-!$%!3C1'3-@3!14!$-!.93! L)#.134[a&!(@@$#'1-F! .$! M&! "13.#,5B$24B1! )-'! ?&! :$H@13@9$24B1/! .93! -33'! .$! 48LL$#.!.93!L)#.134!-$.! )=;3! .$! 9)-';3! .93! @)43! .93*43;C34! 14! $=C1$84&! l$23C3#/!=3)#1-F!1-!*1-'!.9).!.93!#$;3!$%!.93!@$8#.!14!.9).!$%!)-!v1*L)#S .1);! )#=1.#).$#w/! 1.! 433*4! .9).! 48@9! )4414.)-@3! 49$8;'! @$-414.! 1-! $=.)1-1-F! )!*8@9!=#$)'3#!)@@344!.$!;3F);!)4414.)-@3!%#$*!#3;3C)-.!1-4.1.8.1$-4!$.93#! .9)-!@$8#.4!)-'!.9).!.93!#$;3!$%!)!@$8#.!49$8;'!=3!;1*1.3'!.$!1-'1@).1-F!.93! L8#L$43%8;-344! $%! )LL$1-.1-F! )-! )g$#-35! )-'! .93! 1-4.1.8.1$-4! @)L)=;3! $%! )4414.)-@3[Z&! M93!1-4.#[email protected]$-4!*)5!)LL;5!$-;5!.$!.93!L#$@33'1-F4!)-'!-3C3#!.$!48=S 4.)-.1C3!;)2&!6).8#);;5/!.93!@$8#.!14!$=;1F3'!.$!3mL;)1-!.$!)!L)#.5!.93!@$-.3-.! $%!;3F);!L#$C141$-4/!4$*3.1*34!C3#5!1-.#1@).3!$-34¨!53./!1.!@)--$.!'3@1'3!%$#! .93!L)#.5!$-!9$2!.$!)@.!)-'!.93!1-4.#[email protected]$-4!*)5!-$.!.)B3!.93!%$#*!$%!;3F);! )'C1@3X`&!k-3!49$8;'!);4$!@$-41'3#!.93!L$441=1;1.5!$%!)'C3#43!@$-43i83-@34! $%!.93!1-4.#[email protected]$-!%$#!.93!L)#.5&!J-!)!H8'F*3-.!$%!Yd!(L#1;!YZZb/!JJ!+Q![aeZb/! .93!78L#3*3!+$8#.!4)1'!.9).!1%!)!L)#.5!9)4!@$*L;13'!21.9!.93!1-4.#[email protected]$-4! F1C3-! .$! 1.! =5! .93! @$8#./! .93-! 1.! *)5! -$.! =3)#! )'C3#43! L#$@3'8#);! @$-43S i83-@34!)4!)!#348;.!$%!)!;).3#!'1K3#3-.!3C);8).1$-!*)'3!=5!.93!@$8#.XY&! M93!1*L;3*3-.).1$-!$%!.93!L#1-@1L;3!$%!3i8);1.5!14!'1K3#3-.!1-!-$-S;1.1S F1$84!L#$@33'1-F4/!291@9!'$!-$.!);2)54!9)C3!)!@$-.#)'1@.$#5!@9)#)@.3#&!J.! 14!3C1'3-.!.9).!;1B3!1-!)!;)2481./!.93!L#1-@1L;3!$%!3i8);1.5!14!*)-').$#5!1-! -$-S;1.1F1$84!L#$@33'1-F4!.$$!)-'[email protected]'!=5!)-!)LL#$L#1).3!)LL;1@).1$-! $%!;)2!U(#.&!Yc!Ó!V!$%!.93!+1C1;!"#$@3'8#3!+$'3W&!J.!14!#$$.3'!1-!.93!1'3-.1.5! $%! .93! [email protected]! 291@9! =$.9! ;1.1F1$84! )-'! -$-S;1.1F1$84! L#$@33'1-F4! )1*! .$! )@913C3XV&! l$23C3#/! $-3! @)--$.! =$##$2! .93! L#1-@1L;3! $%! 3i8);1.5! %#$*! 48 A. Góra-Błaszczykowska, Zasada..., p. 177. T. Pietrzykowski, B. Wojciechowski, op. cit., pp. 20 et seq. 50 A. Góra-Błaszczykowska, op. cit., pp. 179 et seq., Also the Judgment of the Supreme Court of 14 October 2004, II UK 30/2004, LexPolonica No. 1852421, in which the Court expresses the opinion that “this provision (Art. 5 KPC – author’s note) stipulates that the court should give necessary instructions regarding procedural actions to the parties and participants to the proceedings in the case without an advocate or a legal advisor and to advise them on legal consequences of such actions and on the effects of negligence. The obligation of the court consists in giving of instructions concerning procedural actions necessary for the exercise or defense of the rights of which a party appearing without an advocate may not know. It means that the court should indicate the obligations or possibilities of taking procedural actions defined generally in the procedural provisions and not indicate specific actions that would, in the court’s opinion, lie in the interests of the party. The court does not replace a party acting without an attorney, but only informs it on the content of the provisions that regulate that party’s procedural rights and obligations at a particular stage of the proceedings. The court does not have an obligation to do it and is not even able to indicate to the party the remedies that the party may exercise in the situation which is known only to that party and which is not known to the court”. 51 LexPolonica No. 330118. 52 K. Korzan, Postępowanie nieprocesowe, Wydawnictwo C.H. Beck, Warsaw 2004, p. 64. 49 310 !"#$%&#'(#)*+,-"%)(%-)./%0#1)+2)3)45,%&"+6) 7829:28979)))*2379 Equality Równoœæ )!@$-.#)'1@.$#5!L#$@33'1-F!.$!=3!)LL;13'!1-!-$-S;1.1F1$84!L#$@33'1-F4!21.9S $8.! %)#S#3)@91-F! *$'1j@).1$-4&! J.! 14! =3@)843! 1-! -$-S;1.1F1$84! L#$@33'1-F4! .93#3!)#3!-$!$LL$41.3!L)#.134!=8./!1-4.3)'/!L)#.1@1L)-.4!1-!.93!L#$@33'1-F4&! J-!*$4.!@)434!.931#!)g1.8'3!14!-$.!)-.)F$-14.1@!)-'/!*$#3$C3#/!.93#3!@)-!=3! $-;5!$-3!41-F;3!L)#.1@1L)-.&!J-!.93!-$-S;1.1F1$84!L#$@33'1-F4!.93!L#1-@1L;3! $%!3i8);1.5!14!#3;3C)-.!1-!41.8).1$-4!293#3!.93#3!)#3!)!%32!L)#.1@1L)-.4/!)-'! 1-!L)#.1@8;)#/!293#3!.931#!1-.3#34.4!)#3!$LL$41-F&!J%!.93#3!14!$-;5!$-3!L)#S .1@1L)-./!.93!L#1-@1L;3!$%!3i8);1.5!14!$%!-3F;1F1=;3!C);83!%$#!.93#3!14!-$S$-3! .$! @$*L)#3! .93! 4$;3! L)#.1@1L)-.p4! )@.1$-4! 21.9&! J.! *)5! =3! )448*3'/! 9$2S 3C3#/!.9).!1-!48@9!)-!3C3-.!.93!L#1-@1L;3!$%!3i8);1.5!*84.!=3!1*L;3*3-.3'! 1-!#3;).1$-!.$!)-5!$.93#!L)#.1@1L)-.4/!);.9$8F9!-$.!4L3@1j3'/!29$!@$8;'!=3! 1-.3#34.3'!1-!@3#.)1-!144834&!M)B1-F!1-.$!@$-41'3#).1$-!.93!L#1-@1L;3!$%!3i8);S 1.5!)4!%)@.8);!3i8);1.5!)-'!.93!@#3).1$-!$%!.93!@$-'1.1$-4!%$#!3m3#@141-F!.93! F#)-.3'!L$23#4!1-!%8;;/!1.!14!%8;;5!)LL;1@)=;3!1-!-$-S;1.1F1$84!L#$@33'1-F4Xc&! E$#3$C3#/!L8#48)-.!.$!(#.&!XY`!Ó!V!$%!+1C1;!"#$@3'8#3!+$'3/!.93!@$8#.!48*S *$-4!0ƒ&"‰O$"!.93!1-.3#34.3'!L)#.134!29$!)#3!-$.!L)#.1@1L)-.4!.$!.)B3!L)#.!1-! .93!L#$@33'1-F4/!$#!)LL$1-.4!)!.#84.33!%$#!.93*!1%!.931#!L;)@3!$%!#341'3-@3!14! 8-B-$2-&! (!;$.!$%!231F9.!14!)g)@93'!.$!.93!L#1-@1L;3!$%!3i8);1.5!$%!.93!L)#.134! 1-!)#=1.#).1$-!L#$@33'1-F4&!M93!L#$C141$-!$%!(#.&!YYac!$%!+1C1;!"#$@3'8#3! +$'3!@$-.)1-4!)-!)=4$;8.3;5!=1-'1-F!L#1-@1L;3!$%!3i8);!.#3).*3-.!$%!.93! L)#.134f! v1-! .93! L#$@33'1-F4! =3%$#3! .93! @$8#.! $%! )#=1.#).1$-! .93! L)#.134! 49$8;'!=3!.#3).3'!3i8);;5w&!J.!14!)LL;1@)=;3!).!);;!4.)F34!$%!48@9!L#$@33'S 1-F4!)-'!)@@$#'1-F!.$!1.!3)@9!$%!.93!L)#.134!9)4!.93!#1F9.!.$!=3!93)#'!)-'! .$!L#343-.!1.4!@;)1*4!)-'!48LL$#.1-F!3C1'3-@3&!(@@$#'1-F!.$!M&!\#3@1R4B1/! .93!L#1-@1L;3!14!)!4L3@1j@!N+*%+&O+3#+!$%!)#=1.#).1$-!L#$@33'1-F4&!l3!9$;'4! .9).! .93! L#1-@1L;3! $%! 3i8);! .#3).*3-.! F$34! )! =1.! %8#.93#! .9)-! .93! 93)#S 1-F!L#1-@1L;3/!=3@)843!1.!$=;1F).34!)#=1.#).1$-!@$8#.4!.$!.#3).!.93!L)#.134! 3i8);;5! 1-! 41*1;)#! 41.8).1$-4&! M93! #1F9.! .$! =3! 93)#'! )#1434/! )LL)#3-.;5/! %#$*!.93!L#1-@1L;3!$%!3i8);!.#3).*3-.&!+$-43i83-.;5/!3)@9!$%!.93!L)#.134! 9)4!)!F8)#)-.33'!L$441=1;1.5!.$!L#343-.!%)@.8);!)-'!;3F);!@1#@8*4.)-@34! #3F)#'1-F!.93!48=H3@.!*)g3#!$%!;1.1F).1$-/!.$!)''8@3!3C1'3-@3/!.$!L)#.1@1S L).3!1-!93)#1-F4!)-'!.$!)4B!.93!)4414.)-@3!$%!)-!)g$#-35!=3%$#3!.93!@$8#.! )4!23;;!)4!.$!3mL#344!L$41.1$-4!1-!#3;).1$-!.$!);;!)443#.1$-4!)-'!L#$$%4!$%! .93!$LL$41.3! L)#.5!)-'!.93! )@.1$-4!$%! )#=1.#).$#4&! M93!L#$C141$-!$%!(#.&! 53 A. Miączyński, Ochrona praw jednostki w postępowaniu nieprocesowym, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego 1979, No. 85, pp. 55–56. 311 !"#$%&#'(#)*+,-"%)(%-)./%0#1)+2)3)45,%&"+6) 7829:28979)))*2377 The Critique of Law Krytyka Prawa YYac!$%!.93!+$'3!14!)''#3443'!.$!)#=1.#).1$-!@$8#.4!.93*43;C34&!M93#3!14! ;1g;3!'$8=./!9$23C3#/!.9).!1.!);4$!)LL;134!.$!.93!L)#.134!9)C1-F!)!=#$)';5! '3j-3'! #1F9.! .$! )F#33! .$! .93! L#1-@1L;34! )-'! .93! *)--3#! 1-! 291@9! 48@9! L#$@33'1-F4!)#3!.$!=3!@$-'[email protected]'&!(4!1.!9)4!);#3)'5!=33-!*3-.1$-3'/!.93! L#$91=1.1$-!$%!'14@#1*1-).1$-!)LL;134!.$!.93!3-.1#3!L#$@33'1-F4!)-'/!L#1S *)#1;5/!.$!.93!93)#1-F!$%!3C1'3-@3X[&!l$23C3#/!1.!49$8;'!-$.!=3!%$#F$g3-! .9).!)-!3i8);!4.).84!$%!.93!L)#.134!);4$!#3;).34!.$!.93!'#)%.1-F!$%!.93!)#=1S .#).1$-! @;)843&! M93! L#$C141$-4! $%! .93! @;)843! 291@9! C1$;).3! .93! L#1-@1L;3! $%!3i8);1.5!)#3!;3F);;5!C$1'&!M93!4)*3!)LL;134!.$!L#$C141$-4!)8.9$#1,1-F! $-;5!$-3!L)#.5!.$!1-4.1.8.3!)@.1$-4!=3%$#3!.93!)#=1.#).1$-!@$8#.!$#!.$!F#)-.! *$#3!L$23#4!.$!$-3!$%!.93!L)#.134XX&! M93!#3%84);!.$!#3@$F-1,3!$#!.$!L3#%$#*!)-!)#=1.#);!)2)#'!)4!23;;!)4!.$! #3C3#43!)!H8'F*3-.!)4!)!#348;.!$%!)-!)LL3);!)#3!.93!4)[email protected]$-4!%$#!.93!C1$;)S .1$-!$%!.93!L#1-@1L;3!$%!3i8);!.#3).*3-.!$%!.93!L)#.134!1-!.93!@1C1;!L#$@33'S 1-F4&!J.!14!3C1'3-./!.93-/!.9).!.93!@$8#.!$%!)#=1.#).1$-!*84.!=3!C3#5!@)#3%8;! .$!)C$1'!.93!1*L#3441$-!.9).!$-3!$%!.93!L)#.134!14!.#3).3'!=3g3#&!J.!*)5!#3;5! $-!48@9!%)@.4!)-'!j-'1-F4!$-;5! )4!.$!291@9!=$.9! .93! L)#.134! 9)C3!=33-! )=;3!.$!3mL#344!.931#!$L1-1$-4/!%$#!3)@9!$%!.93!L)#.134!9)4!.93!#1F9.!.$!.)B3! )!4.)-'!$-!);;!48=4.)-.1);!%)@.8);!)-'!;3F);!*)g3#4!)#141-F!1-!.93!@$8#43! $%!.93!L#$@33'1-F4&!"#)@.1@);;5/!1.!*3)-4!.9).!)!L)#.5!14!F1C3-!)!.1*3!;1*1.! .$!L#343-.!1.4!@;)1*4!)-'!3C1'3-@3!)-'!.$!3mL#344!1.4!$L1-1$-!$-!.93!)4S 43#.1$-4/!3C1'3-@3!)-'!@$-@;841$-4!$%!.93!$LL$41-F!L)#.5&!:1.9!#34L3@.!.$! $#);!L#$@33'1-F4/!.914!L#1-@1L;3!'3*)-'4!.9).!.93!93)#1-F!=3!L;)--3'!1-! 48@9!)!2)5!)4!.$!3-)=;3!=$.9!L)#.134!.$!=3!L#343-.!'8#1-F!.93!93)#1-F!)-'! .$!%#33;5!3mL#344!.93*43;C34&!M93#3=5/!.93!L)#.134!*84.!=3!-$.1j3'!$%!.93! 93)#1-F!)-'!$%!.93!43441$-4!$%!.93!@$8#.!1-!)'C)-@3&!71-@3!.93!L#1-@1L;3!$%! 3i8);! L)#.1@1L).1$-! 1-! .93! L#$@33'1-F4! 14! 1*L;3*3-.3'! $-;5! 293-! =$.9! L)#.134!9)C3!.93!$LL$#.8-1.5!.$!.)B3!)-!)@.1C3!L)#.!1-!.93*Xd&!M93!#1F9.!.$! =3!93)#'!21;;!-$.!);2)54!=3!#3);1,3'!=5!2)5!$%!'1#3@.!$#);!L#343-.).1$-! $%! )#F8*3-.4! .$! .93! )#=1.#).$#4/! )4! .93! L)#.134! *)5! '3@1'3! .9).! .93! L#$S @33'1-F4!21;;!.)B3!'$@8*3-.)#5!%$#*/!21.9$8.!1-1.1).1-F!)!93)#1-FXb&!M93! #1F9.!.$!=3!93)#'!)-'!1.4!1*L;3*3-.).1$-!'3L3-'!$-!.93!L)#.134&!(!21;;%8;! 54 T. Ereciński, K. Weitz, Sąd arbitrażowy, Lexis Nexis, Warsaw 2008, pp. 279–281. R. Golat, Polubowne rozstrzyganie sporów, Lexis Nexis, Warsaw 2007, p. 131; T. Strumiłło, Zasady postępowania arbitrażowego, Quarterly ADR Arbitraż i mediacja 2009, No. 3(7), p. 65. 56 T. Ereciński, K. Weitz, Sąd..., pp. 281–282; T. Strumiłło, op. cit., p. 65. 57 R. Morek, Mediacja i arbitraż (art. 183 – 183, 1154–1217 KPC). Komentarz, Wydawnictwo C.H. Beck, Warsaw 2006, p. 208. 55 312 !"#$%&#'(#)*+,-"%)(%-)./%0#1)+2)3)45,%&"+6) 7829:28979)))*2378 Equality Równoœæ -$-S)LL3)#)-@3!)-'!;)@B!$%!L)#.1@1L).1$-!1-!.93!93)#1-F!'$34!-$.!9$;'!8L! .93!@$8#.!1-!@$-'[email protected]!.93!93)#1-F!)-'!14481-F!)-!)2)#'Xa&! (!=#3)@9!$%!.93!L)#.5p4!#1F9.!.$!=3!93)#'!'$34!-$.!9)C3!.$!);2)54!;3)'! .$!)!#3C3#4);!$%!.93!)2)#'!$%!)-!)#=1.#).1$-!@$8#.&!J.!14!%$#!-).1$-);!@$8#.4!.$! C3#1%5!293.93#!.93!=#3)@9!@$8;'!9)C3!)-!1*L)@.!$-!.93!)2)#'!$%!.93!@$8#.! $%!)#=1.#).1$-XZ&! M93!L#1-@1L;3!$%!3i8);!.#3).*3-.!14!);4$!*)-1%34.4!1-!(#.&!YYaZ!Ó!c!$%!.93! +1C1;!"#$@3'8#3!+$'3/!291@9!L#$C1'34!%$#!)!'8.5!.$!'3;1C3#!.$!)!L)#.5!)-5! L#$@3'8#);!2#1.4!48=*1g3'!=5!.93!$.93#!L)#.5!)4!23;;!)4!.$!'3;1C3#!.$!=$.9! L)#.134!3mL3#.4w!$L1-1$-4!)-'!$.93#!2#1g3-!3C1'3-@3!291@9!.93!@$8#.!.)B34! 1-.$!@$-41'3#).1$-!1-!*)B1-F!)!'3@141$-&! J-!48*/!3i8);!.#3).*3-.!$%!.93!L)#.134!14!.93!%8-')*3-.);!L#1-@1L;3!F$CS 3#-1-F!L#$@33'1-F4!=3%$#3!@1C1;!@$8#.&!M9).!L#1-@1L;3!14!@;$43;5!;1-B3'!.$!.93! L#[email protected]$-!$%!.93!#1F9.4!$%!1-'1C1'8);4/!1-!L)#.1@8;)#!.93!#1F9.!$%!)@.1$-!)-'! .93!#1F9.!.$!)!%)1#!L#$@344&!M93!F8)#)-.33!$%!3i8);!.#3).*3-.!$%!.93!L)#.134! )-'!L)#.1@1L)-.4!$%!.93!L#$@33'1-F4!@$-4.1.8.34!$-;5!$-3!)4L3@.!$%!.93!)-)S ;5,3'!L#1-@1L;3&!(-$.93#!)4L3@.!14!.9).!.93!@$8#.!49$8;'!)1*!).!1*L;3*3-.S 1-F! .9).! L#1-@1L;3! .$! .93! ;)#F34.! L$441=;3! '3F#33/! 1-! @$*L;1)-@3! 21.9! .93! L#1-@1L;3!$%!H84.1@3&! 58 59 T. Ereciński, K. Weitz, Sąd..., p. 282; T. Strumiłło, Zasady..., p. 66. Ibidem, p. 283. 313 !"#$%&#'(#)*+,-"%)(%-)./%0#1)+2)3)45,%&"+6) 7829:28979)))*2373