Zalecenia dyrektora szkoły

Gimnazjum nr 1
im. gen broni St. Maczka
w Jaworzu
Innowacja pedagogiczna
Muzeum Fauny i Flory Morskiej
i Śródlądowej szansą na rozwój
edukacyjny ucznia gimnazjum
Dr Marek Guzik
Mgr Grzegorz Olejnik
1. Wstęp
Inspiracją do opracowania niniejszej innowacji było funkcjonujące w
gimnazjum Szkolne Muzeum Flory i Fauny Morskiej. Jest ono swego rodzaju
ewenementem.
Usytuowane
w
niewielkiej
miejscowości
województwa
śląskiego, ponad 500 km od morza, posiada zbiory, których mogą mu
pozazdrościć zdecydowanie bardziej renomowane muzea.
Muzeum powstało na bazie zbiorów przekazanych szkole przez byłego
ucznia bosmana Erwina Pasternego, który pływając przez wiele lat po morzach
Świata, kolekcjonował i konserwował zebrane okazy a następnie przesyłał je do
macierzystej szkoły. Zbiory zostały częściowo opracowane i umieszczone w
gablotach w dwóch specjalnie przygotowanych salach. Duża liczba okazów stała
jednak w zamkniętych pojemnikach i nie była eksponowana.
Na początku lat 90 – tych do renowacji zbiorów zostali zaproszeni
pracownicy i studenci biologii WSP w Krakowie. Zorganizowano środki
finansowe na renowację uszkodzonych eksponatów oraz urządzenie nowych
ekspozycji a także na pobyt studentów na terenie szkoły. Po tym pobycie
Muzeum nabrało ostatecznego kształtu. Od tamtego czasu studenci jeszcze
kilkakrotnie przeprowadzali renowację zbiorów i oznaczanie eksponowanych
gatunków. Na ostatnim obozie została wykonana ekspozycja przedstawiająca
historię i świat zwierzęcy Bałtyku. Muzeum jest dostępne do zwiedzania a
przewodnikami są uczniowie gimnazjum. W szkoleniach przewodników
uczestniczą pracownicy i studenci Instytutu Biologii UP w Krakowie (Dawna
WSP uzyskała status Uniwersytetu Pedagogicznego). Przewodnicy zdają
egzamin i uzyskują Certyfikat na UP w Krakowie. Zazwyczaj wiąże się to ze
zwiedzaniem Instytutu oraz wycieczką do Ogrodu Botanicznego lub
Zoologicznego.
W roku 2013 Gmina Jaworze uzyskała dotację na budowę Muzeum Fauny i
Flory Morskiej i Śródlądowej. Obiekt zostanie oddany do użytku w 2014roku.
Powstanie nowego muzeum przełoży się nie tylko na większe zainteresowanie
nauką wśród młodzieży, ale z racji, że gmina ma uzdrowiskowe aspiracje, stanie
się zarazem ważną atrakcją turystyczną regionu. Należy zauważyć, że zazwyczaj
takie miejsca powstają w miastach nadmorskich, stąd też nasze muzeum będzie
pierwszą tego typu placówką w południowej Polsce.
Baza nowej placówki jak i zasoby kadrowe w postaci dyplomowanego
nauczyciela gimnazjum – mgr Grzegorza Olejnika
oraz pracowników
Uniwersytetu Pedagogicznego im. KEN w Krakowie pozwoliły opracować
założenia i cele innowacji. Uczniowie z klas I-III gimnazjum będą uczestniczyć
w cotygodniowych zajęciach z nauczycielem gimnazjum (w budynku muzeum)
oraz comiesięcznych warsztatach z pracownikiem UP z Krakowa. Nie tylko
poszerzanie wiedzy z zakresu biologii będzie priorytetem innowacji ale i
kształcenie umiejętności jej prezentacji przed gośćmi Muzeum (będą to nie tylko
dzieci i młodzież ale też dorośli). Tym sposobem nowopowstałe Muzeum Flory
i Fauny Śródlądowej i Morskiej stanie się nieprzypadkowym sąsiadem
Gimnazjum nr1 im. gen. broni Stanisława Maczka w Jaworzu.
2. Adresaci innowacji
Innowacja pedagogiczna przeznaczona jest dla uczniów III poziomu
edukacyjnego (gimnazjum) klas I-III, chętnych do kształcenia się na
przewodników po Muzeum Fauny i Flory Morskiej i Śródlądowej działającym
obecnie w budynku Gimnazjum nr1 w Jaworzu, od września 2014 muzeum
rozpoczęło działalność w nowo wybudowanym budynku obok szkoły.
Dotychczas uczniowie przygotowywali się do tego zadania (przewodnictwo po
muzeum) w ramach działania Międzynarodowego Koła Ligii Morskiej i
Rzecznej. Udział w
innowacji
pozwoli na szerszy niż dotychczas zakres
udziału uczniów w zajęciach z nauczycielem akademickim jak i nauczycielem
biologii i chemii w szkole.
3. Rozmiar przestrzenny
Spotkania uczniów odbywać się będą głównie z wykorzystaniem bazy nowego
budynku Muzeum Fauny i Flory Morskiej i Śródlądowej w Jaworzu. Ponadto
zajęcia będą się odbywać w Instytucie Biologii UP w Krakowie, planowane są
też zajęcia terenowe m. in. w ogrodzie zoologicznym i Akwarium Gdyńskim.
4. Rozmiar czasowy
Zajęcia odbywać się będą od września 2014 do czerwca 2015; w tygodniu na
dodatkowych zajęciach z nauczycielem gimnazjum, raz w miesiącu z
pracownikiem UP z Krakowa; zajęcia będą dodatkowo finansowane przez organ
prowadzący szkołę- Wójta Gminy Jaworze.
5. Cele ogólne:
 poszerzenie przez uczniów wiedzy z zakresu nauk przyrodniczych
 poznanie
różnorodności
organizmów
zwierzęcych
(zwierzęta
bezkręgowe i kręgowce)
 rozwijanie zainteresowań biologicznych i wdrażanie uczniów do
samodzielnego poznawania świata organizmów żywych
 wspomaganie ucznia w procesie uczenia się
 posługiwanie się nowoczesnymi technologiami informacyjnymi
 wdrażanie uczniów do właściwej organizacji procesu nauczania i
uczenia się oraz kontrolowanie efektów edukacji
 prezentowanie zdobytej wiedzy i umiejętności poprzez udział w
publicznych wystąpieniach (oprowadzanie po muzeum)
 utrwalenie postawy poznawczej i naukowej wobec świata przyrody
6. Cele szczegółowe:
1. Nabycie przez uczniów praktycznych umiejętności niezbędnych w
pełnieniu funkcji przewodnika muzeum
2. Kształtowanie umiejętności samodzielnego formułowania wypowiedzi
oraz publicznej prezentacji
3. Nabycie przez
źródłowych,
uczniów umiejętności korzystania
krytycznego
weryfikowania
danych
z materiałów
i
informacji
zwierzęcych
(zwierzęta
pochodzących z różnych źródeł wiedzy
4. Poznanie
różnorodności
organizmów
bezkręgowe i kręgowce)
umiejętności
5. Kształtowanie
samodzielnego
poznawania
świata
organizmów żywych oraz środowiska ich życia
6. Kształcenie
umiejętności
poszukiwania
zależności
w
świecie
organizmów żywych
7. Dokonywanie oceny zagrożeń i zmian zachodzących w środowisku
przyrodniczym
8. Kształtowanie umiejętności współpracy w grupie rówieśniczej oraz
komunikacji interpersonalnej
9. Nabywanie przez uczniów szacunku do ludzi i przyrody
10. Kształtowanie postaw asertywnych i umiejętności argumentowania
swoich poglądów
11.Kształtowanie pozytywnej motywacji i wiary we własne możliwości
7. Założenia innowacji i sposób jej realizacji
Chętni uczniowie (z klas I-III) do pełnienia funkcji przewodnika będą
dodatkowo odbywać zajęcia w Muzeum Flory i Fauny Morskiej i Śródlądowej,
zajęcia terenowe oraz zajęcia na UP w Krakowie.
Zajęcia dla grupy będą prowadzone wg. specjalnie przygotowanych
scenariuszy z założeniem tzw. transferu wiedzy. Wszystkie zajęcia będą się
odbywały na poziomie akademickim (nauczyciel jest absolwentem UP) w
formie wykładów, pogadanek, obserwacji, dyskusji oraz ćwiczeń praktycznych
obejmujących pracę pod kontrolą prowadzącego.
8. Kryteria sukcesu. Oczekiwane osiągnięcia ucznia
Zakłada się , że po zrealizowaniu niniejszej innowacji uczeń
- rozwinie swoje możliwości intelektualne
- poszerzy swoją wiedze z zakresu biologii i osiągnie lepsze wyniki w
nauce,
- zdobędzie praktyczne umiejętności komunikowania się i nabierze
pewności siebie
- zostanie przygotowany jako profesjonalny przewodnik Muzeum Flory i
Fauny Morskiej i Śródlądowej
9. Procedury osiągania celów /sposoby realizacji/
1. Zajęcia na terenie Muzeum
2. Zajęcia terenowe w najbliższym otoczeniu szkoły
3. Zajęcia w Krakowie z pracownikiem (pracownikami) UP
4. Indywidualizowanie treści i metod pracy – dostosowanie metody i
odpowiedni zakres materiału do każdego ucznia
5. Konsekwentne wdrażanie do samodzielnej pracy w jak najszerszym
zakresie
6. Zwracanie uwagi na temperament ucznia, gdyż cechy te przejawiają się w
emocjach i czynnościach motorycznych
7. Stosowanie pozytywnego wzmocnienia i oceniania kształtującego
8. Motywowanie ucznia do podejmowania prób rozwiązania zadań o
większym stopniu trudności poprzez rozbudzenie jego ciekawości i
zainteresowań
9. Przeprowadzenie analizy dotychczasowych wyników i osiągnięć ucznia
10.Harmonogram realizacji działań
Lp. Tematyka zajęć
Termin
realizacji
1.
Zajęcia rozpoczną się od wycieczki nad zbiornik Wapiennicki, wrzesień
zaobserwowaniu i stwierdzeniu cech wody a następnie już w klasie
zostanie
omówiona
charakterystyka
środowiska
wodnego
i
warunków występujących w tym środowisku w porównaniu z
warunkami panującymi w środowisku lądowym (np. pomiary temp.
w różnych typach wód i różnych miejscach zbiornika wodnego)
Na kolejnych zajęciach zostaną określone cechy charakterystyczne fizykochemiczne wody.
2.
Przystosowanie zwierząt do życia w wodzie. Budowa komórki październik
zwierzęcej. Pierwiastki i związki chemiczne budujące żywe
organizmy. Rozpoczęcie przeglądu różnorodności organizmów
wodnych. Przyjazd
do
Krakowa
(sobota)
–
obserwacja
jednokomórkowców zwierzęcych (pierwotniaków). Wyjazd do
ZOO – zwierzęta wodne (uchatki, wydry, żółwie, krokodyle, płazy,
ryby)
3.
Kontynuacja przeglądu różnorodności organizmów wodnych. listopad
Zwierzęta wód stojących i wód bieżących – różnice w
przystosowaniach.
Wycieczka do gospodarstwa rybnego Zdzisława Byloka.
Przyjazd do Krakowa – obserwacja pod lupami i mikroskopem
różnych bezkręgowców wodnych (wody słodkie). Muzeum
przyrodnicze.
4.
Kontynuacja przeglądu różnorodności organizmów wodnych. grudzień
Bezkręgowce wodne – wody słone. Zwiedzanie Muzeum Flory i
Fauny Morskiej i Śródlądowej
pod kątem obecności charakterystycznych okazów Uczniowie
przygotowują prezentacje dotyczące wybranych grup zwierzęcych
(szkarłupnie
–
rozgwiazdy,
jeżowce,
wężowidła,
strzykwy,
mięczaki – ślimaki, małże, głowonogi, stawonogi – skorupiaki,
parzydełkowce – koralowce, gąbki).
5.
Kontynuacja przeglądu różnorodności organizmów wodnych. styczeń
Bezkręgowce
i
kręgowce
wodne
cd.
(ryby
chrzęstno
i
kostnoszkieletowe, gady morskie)
Spotkanie z prezesem Polskiego Związku Akwarystycznego- P.
Januszem Ozionkiem
6.
Podstawowe pojęcia ekologiczne. Ekologia zbiorników wód luty
słodkich (jeziora, stawy, zbiorniki sztuczne) mórz i oceanów.
Różnorodność środowisk wód słonych. Strefa pływów, Morze
Sargassowe, rafy koralowe. Oglądanie filmów dotyczących rafy
koralowej, zwiedzanie Muzeum Flory i Fauny Morskiej i
Śródlądowej pod kątem obecności charakterystycznych okazów.
Uczniowie wybierają okazy do przygotowania prezentacji. Na
kolejnych zajęciach uczniowie przygotowują prezentacje dotyczące
rafy koralowej.
Wycieczka do sklepu akwarystyki morskiej „Skrzydlica”
7.
Zajęcia
w
Jaworzu.
Uczniowie
demonstrują
przygotowane marzec
prezentacje. Po dokonaniu weryfikacji uczniowie omawiają
wybrane okazy bezpośrednio w Muzeum Flory i Fauny Morskiej i
Śródlądowej. Realizacja tematu płazy jako zwierzęta wodno –
lądowe. Zagrożenia płazów.
Wycieczka nad zbiornik Wapiennicki – obserwacja godów płazów
8.
Bałtyk nasze morze – Historia Bałtyku. Charakterystyka Bałtyku. kwiecień
Uczniowie przygotowują prezentacje i omawiają je na kolejnych
zajęciach.
Przyjazd do Krakowa. Przegląd zwierząt i roślin Bałtyku
Oznaczanie płazów.
Wycieczka nad zbiornik wodny w Goczałkowicach- obserwacje
ornitologiczne, obserwacje wydr
9.
Wycieczka do Gdyni, Gdańska, Helu i Oliwy. Zajęcia w Akwarium maj
Gdyńskim MIR, Zwiedzanie ZOO w Oliwie, Fokarium na Helu.
Zwiedzanie najciekawszych zabytków Gdańska.
Uczniowie przygotowują dokumentację fotograficzną pobytu nad
Bałtykiem
a
następnie
wykonują
sprawozdanie
opisowe
udokumentowane fotografiami.
10.
Na podstawie danych uzyskanych na zajęciach, po pobycie nad czerwiec
Bałtykiem oraz dostępnych w internecie uczniowie przygotowują
prezentacje nt. Globalne i lokalne problemy środowiska.
11. Ewaluacja działań
- Wyniki konkursu przedmiotowego
- Atrakcyjność zajęć dla uczniów - przeprowadzenie wśród uczniów
ankiety oceniającej realizację innowacji
- Porównanie wyników nauczania z najbliższą oceną roczną lub
semestralną.
- Wnioski i rekomendacje