Serdecznie witamy Otwieramy kolejny numer półrocznika

Serdecznie witamy
Otwieramy kolejny numer półrocznika pedagogicznego „NAUCZYCIEL I SZKOŁA” Nr 1 (51)
2012.
Rozprawy i artykuły naukowe (11-99)
Krystyna Duraj-Nowakowa - Założenia wielostronnego integrowania wczesnej edukacji opracowanie cechuje nietradycyjny punkt widzenia – metodologicznie systemologiczny, tzn.
specyficznie całościowy. Zgodnie z regułą, że podejście systemologiczne wyróżnia się
niesumatywnym traktowaniem składników: procesu edukacji przed-i wczesnoszkolnej. Natomiast
merytorycznie punkt widzenia wywiedziony jest z najlepszych tradycji pedagogiki nowożytnej
począwszy od idei Jana Amosa Komeńskiego, aż po osiągnięcia XXI wieku, czyli od nauczania
łącznego, przez kompleksowo-problemowe i poprzez nauczanie globalne , aż po ośrodki
zainteresowań i tematy systemowe zajęć w przedszkolach i lekcji w klasach początkowych.
Autorska koncepcja integrowania edukacji wczesnoszkolnej jest wizją całościowej systemowo
edukacji nauczycieli dla tych szczebli oświaty adekwatnie do potrzeb wychowanków przedszkoli i
uczniów klas I-III. Akcent położony jest nie tylko na efekty, ale na sam codzienny proces
integrowania w jego ujęciu zadaniowym, czyli funkcjonalnym.
Bronisław Urban w swoim artykule pt. Społeczność lokalna jako źródło zachowań dewiacyjnych i
wsparcie dla działań profilaktyczno-resocjalizacyjnych pisze: Zachowania i losy jednostek, w tym
przestępczość, są ściśle powiązane ze społecznością lokalną. Prawzorem społecznego współżycia
było greckie polis, zaspokajające całokształt fizycznych i duchowych potrzeb człowieka.
Społeczeństwa nowożytne utraciły naturalne powiązania oparte na fizycznej bliskości, wspólnocie
przeżyć i współpracy a skutkami tego była dezorganizacja społeczna i patologiczne zachowania. W
połowie XIX wieku pojawiają się naukowe próby wyjaśnienia przestępczości masowej wyrastającej
w sytuacji anomii społecznej i instytucjonalizacji społecznego życia. Rezultatem tego były
różnorodne teorie wyjaśniające etiologię przestępczości i poszukiwania nowych systemów
profilaktyki – resocjalizacji. Ograniczoność tradycyjnych teorii resocjalizacyjnych i systemów
zapobiegania patologii społecznej uwidacznia się w społeczeństwach ponowoczesnych. Obecnie
uznanie zyskują koncepcje teoretyczne i próby praktycznych rozwiązań profilaktycznych
podejmowane w nowoczesnych społecznościach lokalnych, wykorzystujące nowoczesne środki
rozwijające więź społeczną oraz zaspokajające zmieniające się potrzeby psychofizyczne i dążenia
człowieka.
Helena Marzec w rozprawie zatytułowanej Pomoc psychologiczno – pedagogiczna udzielana
wychowankom przedszkoli i placówek oraz uczniom szkół w świetle nowych uregulowań prawnych
(wybrane aspekty) przedstawiono nowy model pomocy psychologiczno – pedagogicznej udzielanej
wychowankom, przedszkoli, uczniom szkół i placówek zgodnie z Rozporządzeniem Ministra
Edukacji Narodowej z dnia 17.XI.2010 r. Zwrócono tu uwagę na takie zagadnienia jak: zasady
udzielania pomocy uczniom, formy realizacji pomocy a także zagadnienie potrzeb edukacyjnych u
uczniów przedszkoli, szkół i placówek. Aby pomoc ta mogła być właściwie zorganizowana i
udzielona istotnym elementem jest właściwe środowisko szkolne wraz ze wszystkimi jego
właściwościami. Stąd też zamieszczono tu cechy współczesnej szkoły a także cechy współczesnego
nauczyciela, który w działaniach pomocowych odgrywa bardzo ważną rolę.
Henryk Andrzej Kretek w swojej rozprawie pt. Teorie i stadia rozwoju moralnego dzieci i młodzieży
pisze, że rozwój moralny dzieci i młodzieży jest skomplikowanym procesem rekonstruowania
zachowań. W procesie tym wyróżnia się kilka stadiów, istnieje wiele teorii, poglądów i klasyfikacji.
Gdzie indziej rozwój moralny się porównuje do wartości, postaw czy w relacji do innego
człowieka, w innym miejscu psychologia poszukuje mechanizmów jego funkcjonowania, a
naukowcy dzielą go na stadia, poziomy i orientacje. Te poszukiwania wykonuje się po to, żeby w
konsekwencji odnieść się do zmian w postawach dziecka i ich wpływu na postawę w życiu
dorosłym, jako konsekwencję rozwoju moralnego.
Rozprawa Andrzeja Kotłowskiego pt. przedstawia fenomen ruchów kontestacyjnych młodzieży we
Francji i ich kontekst polityczno-gospodarczy. Początek tych ruchów dali studenci, którzy podjęli
walkę o reformę uniwersytetów. Pragnęli aby stały się one autonomiczne, samorządowe i
demokratyczne. Niebagatelne znaczenie w krajobrazie politycznym Francji miał gaulizm. Niniejszy
artykuł ukazuje jak ideologia wpływać może na postawy młodzieży i jak ona zachowuje się pod jej
wpływem. Zachowania i losy jednostek w tym przestępczość są ściśle powiązane ze społecznością
lokalną. Prawzorem społecznego współżycia było greckie polis, zaspakajające całokształt
fizycznych iduchowych potrzeb człowieka.
Roland Manowski-Słomka w artykule pt. Wychowanie w rodzinie jako podstawowy proces w
kształtowaniu jednostki w świetle teologii pisze, że instytucja rodziny znajduje się w centrum
zainteresowań nauk humanistycznych. Dzieje się tak dlatego, że dotyczy ona najbardziej
podstawowych ludzkich sytuacji życia ludzkiego. Wychowanie chrześcijańskie zmierza do
kształtowania takich postaw, które gwarantują prymat osoby przed rzeczą. Rodzina jest
podstawowym miejscem i środowiskiem, w którym wychowuje się młode pokolenie w duchu
wartości. Kościół nieustannie na wiele miejscach podkreślą ten właśnie aspekt wychowawczy
spoczywający na rodzinie.
Komunikaty i sprawozdania z badań (103-163)
Bogdan Urbanek w artykule zatytułowanym Edukacja nauczycielska w opiniach studentów
prezentuje opinie studentów pedagogiki dotyczące ich przygotowania zawodowego w trakcie
studiów. Ukazuje cele, które szczególnie ważne są w edukacji wyższej nauczycieli. W opiniach
badanych obecność tych celów w programach studiów ma zróżnicowany charakter. W artykule
przedstawiono wyniki badań jakościowo-ilościowych, które mają na celu określenie posiadanych
kompetencji nauczycielskich w kontekście samooceny studentów po praktykach pedagogicznych.
Samoocena uwzględnia potrzeby edukacyjne studentów w sferze ich najbliższego rozwoju
pedagogicznego.
Jan Łysek w artykule pt. Bullying i mobbing w szkole stwierdza, iż coraz częściej nie dokonuje się
rozróżnienia między pojęciami bullying i mobbing, używając obu terminów zamiennie. Mobbing
oznacza prześladowanie i można go odnieść do prześladowania ucznia w szkole lub do
prześladowania nauczyciela w zakładzie pracy. Istotne jest ujęcie mobbingu w polskim prawie
pracy, gdyż pracownicy często mylą mobbing z dyskryminacją oraz nie potrafią wskazać żadnego
kryterium dyskryminacyjnego. Pracodawcy natomiast próbują rozwiązać problem wyboru działań,
jakie powinni zastosować, aby zrealizować ustawowy obowiązek przeciwdziałania wszelkim
formom dyskryminacji. Mobbing w szkołach częściej dotyczy uczniów niż nauczycieli. Istotne są:
znajomość istoty i cech mobbingu, informacje o ofiarach oraz o sprawcach mobbingu, wiedza na
temat przyczyn i skutków mobbingu oraz podejmowanie działań profilaktycznych dotyczących
mobbingu, czyli kompetentne stosowanie właściwych strategii.
Piotr Kowolik,utor artykułu pt. Wycieczki w edukacji ekologicznej uczniów klas początkowych,
dokonuje zdefiniowania pojęcia kultury fizycznej. Zaprezentowano dwie koncepcje, które można
wyraźnie wyróżnić w polskiej myśli pedagogicznej doby odrodzenia: magnacko-szlachecka i
mieszczańsko-plebejska. W epoce odrodzenia dokonała się zmiana koncepcji człowieka. Zadania i
cele kultury fizycznej określone w epoce odrodzenia były niepodważalne, stanowiły i nadal
stanowią wartości niezaprzeczalne. Zmieniły się tylko metody i środki ich realizacji.
Kazimierz Ostrowski w artykule pt. Wybrane metody pedagogizacji rodzin osób niepełnosprawnych
porusza problemy pedagogizacji rodziców dzieci niepełnosprawnych. Podkreśla istotę szkoły jako
miejsca kontaktu międzypokoleniowego, dialogu oraz poszukiwania wspólnych rozwiązań
zaradczych. Pedagogizacja rodziców może dotyczyć różnych spraw, między innymi: możliwości
bieżącego rozwiązywania trudności, zwiększenia przestrzeni oddziaływań wychowawczych,
omawiania indywidualnych zachowań, projektowania planu współpracy szkoły z domem
rodzinnym itp. Autor omawia metody aktywizujące i problemowe w świetle doradztwa
pedagogicznego dla rodziców. Proponuje również użytkowe metody retoryki jako działania
wspierające oraz pogłębiające zainteresowania wspólną sprawą wychowania dzieci.
Iwona Pawlowski - Janusz Korczak – education as a process of continuing exploration and creation
(According to the author of the article, Korczak's pedagogy was underpinned by three basic rights:
• Children have the right to the present day
• Children have the right to be what they are
• Children have the right to be respected
In the further part of this article the author presented ''institutions'' forming part of the Orphanage,
such as the Peer Tribunal, the Justice Council and the Parliament. She also described the regulation,
notice and announcement board, the lost and found cabinet, the small shop and the duty roster.
Janusz Korczak – wychowanie jako proces ciągłego poszukiwania i tworzenia)
Autorka artykułu stwierdza, że u podwalin pedagogiki korczakowskiej legły przede wszystkim trzy
zasadnicze prawa:
● Dziecko ma prawo do dnia dzisiejszego,
● Ma prawo do tego, by było tym, czym jest,
● Dziecko ma prawo do szacunku.
Kolejno autorka przedstawiła „instytucje” wchodzące w skład Domu Sierot takie jak: Sąd
Koleżeński, Rada Sądowa i Sejm. Scharakteryzowała tablicę zarządzeń, zawiadomień i ogłoszeń,
szafkę rzeczy znalezionych, sklepik, sieć dyżurów.
Doświadczenia i propozycje naukowo-metodyczne (167-208)
Maria Kobus i Ryszard Radwiłowicz w artykule pt. Już w edukacji przedszkolnej trzeba świadomie
formułować zadania. (Propozycja metodyczna), analizując przebieg konkretnych zajęć z
sześciolatkami – poświęconych tematyce przyjaźni – dowodzą słuszności tezy Lwa Wygotskiego,
że wychowanie może i powinno wyprzedzać rozwój. Stosowanie przez nich tzw. podejście
zadaniowe polega na kierowaniu pytań i poleceń oraz stwarzaniu sytuacji pobudzających myślenia.
Postulują, aby już w edukacji przedszkolnej świadomie formułować wszelkie zadania adresowane
do dzieci, w tym także ogólne i problemowe.
Anatol Bodanko, autor artykułu pt. Geneza, istota i zastosowanie praktyczne metody:
„Indywidualnych przypadków” skupia uwagę czytelników na genezie, istocie i zastosowaniu
praktycznym metody indywidualnych przypadków. Studium przypadku ujęto w kontekście
filozoficznym, w aspekcie samodzielnego nurtu badań pedagogicznych, psychologicznym. Całość
rozważań poparto przykładami zastosowania metody studium przypadku.
Piotr Kowolik w artykule zatytułowanym Wycieczki w edukacji ekologicznej uczniów klas
początkowych dokonuje zdefiniowania pojęć: ochrona środowiska, ekologia, edukacja ekologiczna,
wycieczka, wycieczka ekologiczna. Zaprezentowano podział wycieczek według Kazimierza Denka
i Marii Jakowickiej. Wyróżniono podstawowe funkcje wycieczek: poznawczą, kształcącą,
wychowawczą i motywacyjną. Omówiono etapy organizacji wycieczek: przygotowania,
przeprowadzenia i opracowania oraz wykorzystania. W rozwiązaniach praktycznych podano kilka
przykładów realizacji wycieczek ekologicznych w rezerwatach na terenie województwa śląskiego.
Recenzje i sprawozdania (213-241)
Gertruda Wieczorek - Recenzja książki: Tadeusz Lewowicki, Jolanta Wilsz, Iwan Ziaziun, Nella
Nyczkało, Ksztacłenie Zawodowe: pedagogika i psychologia.
Krystyna Duraj-Nowakowa – Recenzja książki: Barbary Kłasińskiej, Kształtowanie zainteresowań
kulturą ludową uczniów klas trzecich przez systemowe integrowanie zajęć.
Katarzyna Szymczyk – Recenzja książki: Andrzej Felchner, Joanna Majdrzyk-Mikuła, Tomasz
Matuszak, Aleksy Piasta, Z dziejów Piotrowskiej oświaty (od czasów Księstwa Warszawskiego do
wybuchu II wojny światowej). Wybór dokumentów z zasobu Archiwum Państwowego w Piotrkowie
Trybunalskim.
Henryk Andrzej Kretek – Recenzja książki: Kazimierz M. Czarnecki, Erwin Gondzik, Ewa Kraus,
Metoda pomiaru, oceny i samooceny autorytetu nauczycieli akademickich.
Alicja Ostrowska – Recenzja książki: Krystyna Duraj-Nowakowa, Kształtowanie profesjonalnej
gotowości pedagogów.
Elżbieta Bowdur, Agnieszka Heba – Sprawozdanie z VII Konferencji Naukowo-Metodycznej na
temat: Technologia Informacyjna w Społeczeństwie Wiedzy.
Eugenia Szmyrnowska-Trybulska, Agnieszka Heba – Sprawozdanie z konferencji na temat:
Wykorzystanie e-learningu w rozwoju kluczowych kompetencji.
Sylwetki pedagogów (245-259)
Anatol Bodanko – Życie i działalność Witelona.
Piotr Kowolik (opracowanie) – Prymas Kardynał August Hlond we wspomnieniach siostry Marii
Heleny z Warszawy (.M.) i Teresy Żebrowskiej (TK) z Mysłowic.