Guzy lagodne przestrzeni przygardlowej

PRACE ORYGINALNE / ORIGINALS
67
*X]\ïDJRGQHSU]HVWU]HQLSU]\JDUGïRZHM
Benign parapharyngeal space tumors
(ZD2VXFK:öMFLNLHZLF]$QWRQL%UX]JLHOHZLF]3LRWU&KÚFLñVNL3DZHï6]ZHGRZLF]
,UHQHXV]%ÈN.D]LPLHU]1LHPF]\N
SUMMARY
,QWURGXFWLRQ3DUDSKDU\QJHDOVSDFHWXPRUVDUHUDUHDQGUHSUHVHQWIURP
WRRIDOOKHDGDQGQHFNWXPRUV%HQLJQWXPRUVRFFXULQDERXWRI
DOOFDVHVDQGWKHUHPDLQLQJDUHPDOLJQDQWWXPRUV0RVWRIWKHWXPRUV
GHULYHIURPVDOLYDU\JODQGVRUQHXUDOWLVVXHDERXWWKHQH[WKDYH
RWKHUKLVWRSDWRORJLFDORULJLQ%HFDXVHRISRRUODWHVLJQVDQGV\PSWRPVDQG
GLIğFXOWVXUJLFDODSSURDFKHVWKHWXPRUVRIWKLVUHJLRQDUHDGLDJQRVWLFDODQG
VXUJLFDOFKDOODQJHIRUHYHU\GRFWRU
7KHDLPRIVWXG\(SLGHPLRORJLFDODQGFOLQLFDODQDO\VLVRISDWLHQWVZLWKEHQLJQ
WXPRUVRIWKHSDUDSKDU\QJHDOVSDFH
0DWHULDO DQG PHWKRGV,QFOXGHVDUHWURVSHFWLYHDQDO\VLVRISDWLHQWV
KRVSLWDOL]HGDQGWUHDWHGDWWKH(17&OLQLFRIWKH:DUVDZ0HGLFDO8QLYHUVLW\
EHWZHHQDQGZLWKFRQğUPHGEHQLJQWXPRUVRIWKHSDUDSKDU\QJHDO
VSDFH7KHGDWDIURPPHGLFDOUHFRUGVFRQWDLQLQIRUPDWLRQVDERXWVLJQVDQG
V\PSWRPVGLDJQRVWLFWHFKQLTXHVVXUJLFDODSSURDFKHVFRPSOLFDWLRQVDQG
KLVWRSDWRORJLFDOUHVXOWV
5HVXOWV 7KHPRVWIUHTXHQWO\UHSRUWHGV\PSWRPVLQFOXGHGGLVFRPIRUWDQGD
VHQVDWLRQRIDIRUHLJQERG\LQWKHWKURDW6RPHSDWLHQWVFRPSODLQHGDERXWKDYLQJ
GLIğFXOW\VZDOORZLQJKHDULQJSUREOHPVDQGKRDUVHQHVV,QPRVWFDVHVWKHWXPRU
UHPDLQHGV\PSWRPOHVVDQGZDVGLVFRYHUHGRQO\GXULQJPHGLFDOH[DPLQDWLRQ
7KHFOLQLFDOV\PSWRPVXVXDOO\LQFOXGHGDWXPRULQWKHWKURDWDQGRUWKHQHFN
7RSUHFLVHO\GHWHUPLQHWKHORFDWLRQDQGQDWXUHRIWKHWXPRUDQGLWVUHODWLRQVKLS
WRDGMDFHQWVWUXFWXUHVFRPSXWHGWRPRJUDSK\DQGPDJQHWLFUHVRQDQFHLPDJLQJ
ZHUHSHUIRUPHGDQGDQJLRJUDSK\LQDIHZFDVHV$OOSDWLHQWVUHFHLYHGVXUJLFDO
WUHDWPHQW7KHW\SHRIVXUJLFDODSSURDFKGHSHQGHGRQWKHORFDWLRQRIWKHWXPRU
LWVVL]HDQGUHODWLRQVKLSWRODUJHYHVVHOVDQGQHUYHV8VXDOO\LWZDVWUDQVFHUYLFDO
DQGWUDQVSDURWLGDSSURDFK,QRQHFDVHFRPELQHGWUDQVRUDOWUDQVFHUYLFDODSSURDFK
ZDVXVHGZLWKODWHUDOPDQGLEXOHFWRP\,QWKHKLVWRSDWKRORJLFDOH[DPLQDWLRQ
WXPRUVKDGPDLQO\RULJLQDWHGIURPDSDUWRIWKHVDOLYDU\JODQGDQGQHUYHWLVVXH
&RQFOXVLRQV
7XPRUVRIWKHVDOLYDU\JODQGVDUHWKHPRVWIUHTXHQWWXPRUVRIWKHSDUDSKDU\QJHDOVSDFH
&RPSXWHGWRPRJUDSK\DQGPDJQHWLFUHVRQDQFHLPDJLQJDUHIXQGDPHQWDO
WRSURSHUGLDJQRVLVDQGWKHFKRLFHRIVXUJLFDODSSURDFK
([WHUQDODSSURDFKWRWKHSDUDSKDU\QJHDOVSDFHDOORZVJRRGYLHZRIWKLV
DUHDDQGFRPSOHWHUHPRYDORIWKHWXPRU
6XFFHVVRIWKHVXUJLFDOWUHDWPHQWGHSHQGVRQWKHH[SHULHQFHRIVXUJHRQV
DQGJRRGNQRZOHGJHRIWKHDQDWRP\RIWKLVUHJLRQ
ŅE\3ROVNLH7RZDU]\VWZR2WRU\QRODU\QJRORJöZ
ļ&KLUXUJöZ*ïRZ\L6]\L
2WU]\PDQR5HFHLYHG
=DDNFHSWRZDQRGRGUXNX$FFHSWHG
.DWHGUDL.OLQLND2WRODU\QJRORJLL
:DUV]DZVNLHJR8QLZHUV\WHWX0HG\F]QHJR
.LHURZQLNSURIGUKDEQPHG.1LHPF]\N
:NïDGSUDF\DXWRUöZ$XWKRUVFRQWULEXWLRQ
:JNROHMQRĂFL
.RQIOLNWLQWHUHVX&RQIOLFWVRILQWHUHVW
$XWRU]\SUDF\QLH]JïDV]DMÈNRQIOLNWXLQWHUHVöZ
$GUHVGRNRUHVSRQGHQFML/
$GGUHVVIRUFRUUHVSRQGHQFH
LPLÚLQD]ZLVNR(ZD2VXFK:öMFLNLHZLF]
DGUHVSRF]WRZ\
.DWHGUDL.OLQLND2WRODU\QJRORJLL
:DUV]DZVNL8QLZHUV\WHW0HG\F]Q\
XO%DQDFKD$
:DUV]DZD
WHOb
ID[b
e-mail HZDRVXFK#ZXPHGXSO
+DVïDLQGHNVRZHSU]HVWU]HñSU]\JDUGïRZDJX]\ïDJRGQH
.H\ZRUGVSDUDSKDU\QJHDOVSDFHEHQLJQWXPRUV
:VWÚS
Przestrzeń przygardłowa (PP) jest jedną z przestrzeni powięziowych szyi, której górną granicę stanowi
skrzydło większe kości klinowej i podstawa czaszki
a dolną granicę, a właściwie szczyt przestrzeni, która
ma kształt piramidy, poziom rogu większego kości
2 W R O D U \ Q J R O R J L D 3 R O V N D W R P Q U D Z U ] H V L H ñ gnykowej. Przestrzeń ta podzielona jest przez wyrostek
rylcowaty oraz mięśnie: rylcowo-gardłowy i rylcowo-językowy i więzadła na część przedrylcową (przednio-boczną) i zarylcową (tylno-przyśrodkową). W PP, tak
jak w pozostałych przestrzeniach międzypowięziowych
2WRODU\QJRO3RO
D
68
PRACE ORYGINALNE / ORIGINALS
szyi, najczęściej rozwijają się procesy zapalne, które
łatwo przekształcają się w ropowicę szyi, stan niejednokrotnie zagrażający życiu. Nowotwory rozwijają się
rzadko, stanowią około 1% wszystkich nowotworów
głowy i szyi, w 80% są to nowotwory łagodne, w 20%
złośliwe. Różnorodność tkanek znajdujących się w PP
tłumaczy mnogość typów histologicznych guzów tu
rozwijających się. Jednak najczęściej źródłem wyjścia
nowotworów jest tkanka gruczołu ślinowego i tkanka
nerwowa.
Łagodne nowotwory PP rosną powoli, przez wiele
lat i długo nie dają objawów (około 50% guzów rośnie
bezobjawowo), osiągając znaczne rozmiary. Pojawiające
się uwypuklenie ślinianki przyusznej, guz okolicy kąta
żuchwy czy uwypuklenie migdałka podniebiennego
są mylnie interpretowane i często przyczyniają się do
opóźnienia w rozpoznaniu choroby. Niezbędnymi badaniami diagnostycznymi są tomografia komputerowa
(TK) i badanie rezonansem magnetycznym (MR).
Leczeniem z wyboru łagodnych nowotworów PP
jest leczenie chirurgiczne, a wybór metody dostępu
chirurgicznego do guza zależy od jego położenia (część
przedrylcowa lub zarylcowa) i od jego wielkości.
W pracy przedstawiono analizę obrazu klinicznego
i zastosowanych metod leczenia chirurgicznego łagodnych guzów PP w materiale Kliniki Otolaryngologii
Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego.
0DWHULDïLbPHWRG\
Badaniem retrospektywnym objęto 16 chorych leczonych chirurgicznie z powodu łagodnych nowotworów
PP w latach 2001–2010 w Klinice Otolaryngologii WUM.
W badanej grupie było 10 kobiet i 6 mężczyzn, w wieku
od 23 do 66 lat. Okres obserwacji wynosił od 6 miesięcy
do 9 lat. Analizowano dane z badania podmiotowego i przedmiotowego: objawy choroby, wyniki badań
diagnostycznych, wyniki badań histopatologicznych.
Analizie poddano również zastosowane metody leczenia
operacyjnego.
:\QLNL
W badanej grupie 7 chorych (44%) nie zgłaszało żadnych dolegliwości. Guz wykryty był przypadkowo
podczas badania wykonywanego z innego powodu.
Pozostali chorzy najczęściej zgłaszali następujące dolegliwości: zaburzenia połykania i uczucie przeszkody
przy połykaniu.
Najczęściej występującym objawem choroby było
powiększenie ślinianki przyusznej (u 12 chorych –
75%), przy czym u 7 chorych powiększenie gruczołu
dotyczyło jego części dolnej, w okolicy kąta żuchwy.
W tej grupie chorych u 8 rozpoznano gruczolaka wielopostaciowego (w 4 przypadkach wywodzącego się
ze ślinianki przyusznej, w pozostałych 4 z małych
Tabela I.2EMDZ\JX]öZSU]HVWU]HQLSU]\JDUGïRZHM
7DEOH,6\PSWRPVRIWKH336WXPRUV
2EMDZ\
/LF]ED
FKRU\FK
*X]ZbRNROLF\SU]\GXV]QHM
*X]ZbRNROLF\NÈWDĝXFKZ\
4
8Z\SXNOHQLHPLJGDïNDSRGQLHELHQQHJR
LbERF]QHMĂFLDQ\JDUGïD
3
=DEXU]HQLDSRï\NDQLD
5
3RUDĝHQLHQHUZX;
3RUDĝHQLHQHUZX;,,
Tabela II.5RG]DMHKLVWRSDWRORJLF]QHJX]öZSU]HVWU]H
QLSU]\JDUGïRZHM
7DEOH,,+LVWRSDWKRORJLFDOW\SHVRIWKH336WXPRUV
5RG]DMHKLVWRSDWRORJLF]QHJX]öZ
/LF]ED
FKRU\FK
*UXF]RODNZLHORSRVWDFLRZ\
*UXF]RODNOLPIDW\F]Q\
7RUELHO
1HUZLDNRVïRQNRZ\
1HUZLDNRZïöNQLDN
3U]\]ZRMDN
0DOIRUPDFMDQDF]\QLRZD
gruczołów): u 6 chorych guz zajmował okolicę przedrylcową PP, u dwóch chorych zajmował również część
zarylcową i był przyczyną uwypuklenia bocznej ściany
gardła i trudności w połykaniu (Tab. I).
U dwóch chorych rozpoznano gruczolaka limfatycznego, który zajmował płat głęboki ślinianki przyusznej
i część przedrylcową PP.
U dwóch chorych rozpoznano torbiele, w obu przypadkach leżące pod ślinianką przyuszną, przemieszczając ją na zewnątrz. W jednym przypadku mylnie
rozpoznano guz ślinianki, chorego poddano operacji,
podczas której nie znaleziono guza. Wówczas dopiero
wykonano niezbędną diagnostykę (TK) i skierowano
chorego do leczenia do Kliniki z rozpoznaniem guza
przestrzeni przygardłowej. W drugim przypadku chora
przyjęta do Kliniki w ramach ostrego dyżuru z rozległym ropniem okołomigdałkowym, który po leczeniu przeciwzapalnym i braku zdecydowanej poprawy
w kontrolnym badaniu TK okazał się torbielą PP.
U trzech chorych wystąpiły objawy neurologiczne
związane z uszkodzeniem nerwów czaszkowych X
i XII. W tych przypadkach rozpoznano guzy pochodzenia nerwowego: nerwiak osłonkowy n. X powodujący
2 W R O D U \ Q J R O R J L D 3 R O V N D W R P Q U D Z U ] H V L H ñ PRACE ORYGINALNE / ORIGINALS
Ryc. 1.2EUD]Zb7.WRUELHOL33
)LJ&7SUHVHQWLQJDbSDUDSKDU\QJHDOVSDFHF\VW
Ryc. 2.2EUD]Zb7.QHUZLDND33
)LJ&7SUHVHQWLQJDbSDUDSKDU\QJHDOVSDFHQHXULQRPPD
niedowład fałdu głosowego, nerwiakowłókniak, który
dotyczył nerwu podjęzykowego (n. XII) i powodował jego
porażenie, oraz przyzwojak nerwu błędnego, który był
przyczyną zaburzeń głosu i połykania (Tab. II).
U jednej chorej, której wykonano TK szyi z powodu
dolegliwości bólowych, przypadkowo zdiagnozowano obecność guza w dolnej części PP, który w badaniu histopatologicznym okazał się być malformacją
naczyniową.
Wszyscy chorzy przed podjęciem decyzji o metodzie
leczenia operacyjnego mieli wykonane badania TK szyi,
dodatkowo u 12 chorych wykonano badanie MR – u 5
z nich z opcją naczyniową. Badanie TK umożliwiło
określenie, w której części przestrzeni przygardłowej
znajduje się guz. U 11 chorych stwierdzono, że guz
znajduje się w części przedrylcowej PP, u 3 chorych
w części zarylcowej, u dwóch zajmował część przed
2 W R O D U \ Q J R O R J L D 3 R O V N D W R P Q U D Z U ] H V L H ñ i zarylcową. W przypadkach guzów położonych w części
przedrylcowej naczynia krwionośne przemieszczone
były nieco ku tyłowi. Guzy położone w części zarylcowej
(nerwiakowłókniak, nerwiak osłonkowy i przyzwojak)
przemieszczały tętnicę i żyłę szyjną wewnętrzną ku
przodowi. Obie torbiele sięgały wysoko w kierunku podstawy czaszki, nie powodując zmian w kości. Badanie
MR uzupełniało obraz TK w odniesieniu do określenia
wielkości guza, przypuszczalnego pochodzenia (związek
z płatem głębokim ślinianki przyusznej), zachowania
tkanki tłuszczowej pomiędzy ślinianką a guzem, penetracji w kierunku struktur sąsiednich i położenia
guza względem naczyń. Obraz radiologiczny był w 100%
zgodny z obrazem śródoperacyjnym.
Biopsję aspiracyjną cienkoigłową (BAC) wykonano
u 12 chorych, u których stwierdzono powiększenie
ślinianki przyusznej. W 9 przypadkach wynik biopsji
69
70
PRACE ORYGINALNE / ORIGINALS
Ryc. 3.2EUD]7.SU]HGVWDZLDMÈF\PDOIRUPDFMÚQDF]\QLRZÈ
)LJ&7SUHVHQWLQJDbSDUDSKDU\QJHDOVSDFHDUWHULRYHQXVPDOIRUPDWLRQV
był zgodny z pooperacyjnym badaniem i dotyczył gruczolaka wielopostaciowego.
Wszyscy chorzy leczeni byli chirurgicznie. W zależności od wielkości guza i jego umiejscowienia wybierano odpowiedni dostęp operacyjny do przestrzeni
przygardłowej. Najczęściej stosowano dostęp szyjno-podżuchwowy – u 10 chorych, u 5 chorych zastosowano dostęp przyuszniczo-szyjny, u 1 chorego dostęp
szyjno-gardłowy z mandibulotomią boczną. Dostęp
przyuszniczo-szyjny zastosowano u chorych z guzami
wywodzącymi się z głębokiego płata ślinianki przyusznej. W większości przypadków wybrano dostęp szyjno-podżuchwowy. U jednego chorego z rozległą torbielą PP
sięgającą podstawy czaszki i nosogardła wybrano, jako
najodpowiedniejszy, dostęp szyjno-gardłowy z mandibulotomią boczną gwarantujący szeroki wgląd w okolicę
podstawy czaszki.
Powikłania po leczeniu operacyjnym wystąpiły u 9
chorych. Niedowład nerwu twarzowego stwierdzono u 3
(60%) chorych operowanych z dostępu przyuszniczo-szyjnego. Niedowład ustąpił po 3 miesiącach. U 3 (30%)
chorych operowanych z dostępu szyjno-podżuchwowego
wystąpił przemijający niedowład dolnej gałązki nerwu
twarzowego. U dwóch chorych po operacji utrzymywało się jednostronne porażenie fałdu głosowego, które
stwierdzano przed operacją, oraz osłabienie funkcji nerwu podjęzykowego. Najdłużej utrzymywał się głęboki
niedowład nerwu twarzowego u chorego operowanego
z powodu rozległej torbieli. Dostęp szyjno-gardłowy
z mandibulotomią boczną był drugą operacją chorego
w tym rejonie, poszerzenie pola operacyjnego wymagało odsłonięcia nerwu twarzowego i części ślinianki
przyusznej. Niedowład utrzymuje się nadal, 3 lata po
operacji.
W okresie katamnezy od 6 miesięcy do 9 lat nie
stwierdzono wznowy guza w żadnym przypadku.
2PöZLHQLH
Diagnostyka i leczenie guzów umiejscowionych w przestrzeni przygardłowej nie jest łatwa. Uwarunkowania
anatomiczne i powolny w większości przypadków wzrost
nowotworu sprawia, że rozpoznanie stawia się późno,
często przypadkowo.
Przedstawiona analiza dotyczy 16 chorych leczonych chirurgicznie z powodu łagodnych guzów PP.
Chorzy ci stanowili 2/3 wszystkich leczonych w okresie
10 lat z powodu nowotworów PP, pozostałą 1/3 stanowili chorzy z nowotworami złośliwymi. Największą
grupą – 10 (62,5%) byli chorzy, u których nowotwór
wyrastał z gruczołów ślinowych, kolejną chorzy z guzami neurogennymi – 3, z torbielami – 2, z malformacją
naczyniową – 1. Inni autorzy podają zbliżone dane:
Hughes i wsp. nowotwory wywodzące się z gruczołów
ślinowych stwierdzili u 55% chorych, Ożdziński i wsp.
u 65,4% chorych, Dimitrijevic i wsp. u 81% chorych, Zbi
i wsp. 45,6% chorych, Papadogeorgakis i wsp. u 69%
[1–5]. Autorzy ci podkreślają, że nowotwory łagodne
występują znacznie częściej niż złośliwe. określając
ich stosunek 80:20%.
Objawy nowotworów rozwijających się w PP nie są
specyficzne, wg Carrau i wsp. u połowy chorych guzy
te rosną bezobjawowo [6]. Najczęściej stwierdzanym
objawem jest powiększenie ślinianki przyusznej i/
lub guz za kątem żuchwy, uwypuklenie bocznej ściany gardła i dysfagia. Większość autorów uważa, że
objawy nowotworów zależą od ich położenia – przed
lub zarylcowego [6–8]. Guzy umiejscowione w części
2 W R O D U \ Q J R O R J L D 3 R O V N D W R P Q U D Z U ] H V L H ñ PRACE ORYGINALNE / ORIGINALS
przedrylcowej PP najczęściej rozwijają się ze ślinianki
przyusznej lub małych gruczołów i dominującym objawem jest powiększenie ślinianki. Guzy zajmujące obie
części przestrzeni dodatkowo powodują uwypuklenie
bocznej ściany gardła i dysfagię. Guzy części zarylcowej, w większości pochodzenia neurogennego, oraz te,
które rozrastają się na podstawę czaszki, są przyczyną
niedowładów lub porażeń nerwów czaszkowych [3,
7]. Powyższe spostrzeżenia są zgodne z uzyskanymi
w analizowanym materiale. W jednym przypadku, torbieli PP, objawy ropnia około migdałkowego maskowały
rzeczywistą chorobę i znacznie opóźniły rozpoznanie.
Badania obrazowe – TK i MR mają decydujące znaczenie w procesie diagnostycznym guzów przestrzeni
przygardłowej. W analizowanej grupie niemal u wszystkich chorych wykonano TK w celu zobrazowania tego
regionu, jedynie u jednej chorej badanie TK było wykonane z innych wskazań i obecność nowotworu w PP
wykryto przypadkowo. U 12 chorych dodatkowo wykonano MR, w tym u pięciu z opcją naczyniową. Wyniki
badań umożliwiły określenie wielkości guza, jego rozległość i szerzenie się na podstawę czaszki, położenia
guza względem naczyń i, w niektórych przypadkach,
przypuszczalnego pochodzenia. Znaczenie TK i MR
podkreślają wszyscy autorzy [4–11]. Zwracają uwagę,
że wynik tych badań w dużej mierze determinuje wybór
dostępu operacyjnego do PP. W badanej grupie chorych radiolog nie stawiał rozpoznania, z jakiej tkanki
przypuszczalnie wyrasta guz. Określał, czy guz jest
związany z płatem głębokim ślinianki, czy nie i czy jest
dobrze unaczyniony, np. przyzwojak. Carrau podaje,
że aż w 88% przypadków na podstawie TK ustalono,
że nowotwór wyrasta ze ślinianki przyusznej, Som
w 85%, a Miller w 84% [6, 12, 13]. W analizowanym
materiale stwierdzono zgodność obrazu TK i MR określającą położenie guza (w przed lub zarylcowej okolicy)
w 100% z obrazem śródoperacyjnym.
Przydatność diagnostyczna biopsji aspiracyjnej
cienkoigłowej w diagnostyce nowotworów przestrzeni
przygardłowej nie jest jednoznaczna. Uważa się, że
przy podejrzeniu łagodnego charakteru guza wykonywanie biopsji nie jest konieczne, a jej wynik nie
wpływa na sposób leczenia. W przypadku podejrzenia
złośliwego charakteru guza wykonanie biopsji może
mieć znaczenie, aczkolwiek bardziej przydatne jest
śródoperacyjne badanie histopatologiczne. W guzach
bogato unaczynionych biopsji nie powinno się wykonywać. W analizowanym materiale biopsję wykonano
u 12 chorych z powodu powiększonej ślinianki przyusznej, jako pierwsze badanie diagnostyczne, przed
TK [11, 14].
Leczeniem z wyboru łagodnych nowotworów PP jest
leczenie chirurgiczne. W literaturze opisywane są różne dostępy do PP: od zewnątrz i od wewnątrz, od jamy
ustnej. W analizowanym materiale stosowano tylko
dostęp zewnętrzny, najczęściej szyjno-podżuchwowy
2 W R O D U \ Q J R O R J L D 3 R O V N D W R P Q U D Z U ] H V L H ñ lub dostęp przyuszniczo-szyjny. Autorzy uważają, że
obie te drogi umożliwiają szeroki dostęp do PP, jednocześnie bezpieczny, z możliwością pełnej kontroli
naczyń, nerwów i okolic podstawy czaszki. Nie stosują
dostępu od strony jamy ustnej. Zastosowanie dostępu
zewnętrznego przyuszniczo-szyjnego zalecane jest
w celu usunięcia nowotworów wyrastających z płata
głębokiego ślinianki przyusznej [1, 9, 15]. Natomiast
dostęp szyjno-podżuchwowy jest wystarczający do
guzów położonych w części przedrylcowej [12].
Powikłania po leczeniu operacyjnym najczęściej dotyczyły niedowładu nerwu twarzowego, który
ustępował w okresie 3–6 miesięcy. Porażenia nerwów
czaszkowych występowały przed leczeniem i dotyczyły
nowotworów neurogennych. Podobne dane podają inni
autorzy [1, 6, 9].
Największe ryzyko wystąpienia wznowy nowotworu
występuje po operacji gruczolaka wielopostaciowego
w przypadkach, w których dojdzie do rozerwania torebki guza podczas jego usuwania. Hughes zwraca
uwagę, że dopiero odpowiednio długi okres obserwacji
po leczeniu pozwala na ustalenie obecności wznowy [1].
W analizowanym materiale okres obserwacji wynosił
od 6 miesięcy do 9 lat i nie stwierdzono wznowy guza
w żadnym przypadku.
:QLRVNL
1. Najczęściej występującymi guzami łagodnymi przestrzeni przygardłowej są guzy gruczołów ślinowych.
2. TK i MR mają zasadnicze znaczenie w rozpoznaniu guza i decydujące przy wyborze dostępu
chirurgicznego.
3. Dostępy zewnętrzne do przestrzeni przygardłowej
umożliwiają dobry wgląd do przestrzeni i w okolice
podstawy czaszki oraz usunięcie guza w całości.
4. Powodzenie leczenie chirurgicznego zależy od doświadczenia chirurga i znajomości anatomii tego
rejonu.
3,¥0,(11,&7:2
1.
Hughes KV, Olsen KD, McCaffrey TV. Parapharyngeal space
2.
Ożdziński W, Narożny W, Dębniak E, Mikaszewski B. Nowo-
neoplasms. Head and Neck 1995;17:124–130.
twory przestrzeni przygardłowej. Otolaryngol Pol. 1995;supl
20:236–239.
3.
Dimitrijevic MV, Jesic SD, Mikic AA, Arsovic NA, Tomanovic
NR. Parapharyngeal space tumors: 61 case reviews. Int J
Oral Maxillofac Surg. 2010;39: 983–989.
4.
Zbi K, Ren W, Zbou H, Wen Y, Zbang Y. Management of
parapharyngeal-space tumors. J Oral Maxillofac Surg.
2009;67:1239–1244.
5.
Papadogeorgakis N, Petsinis V, Goutzanis L, Kostakis G,
Alexandridis C. Parapharyngeal space tumors: surgical
approaches in series of 13 cases. Int J Oral Maxillofac Surg.
2010;39:243–250.
71
72
PRACE ORYGINALNE / ORIGINALS
6.
Carrau RL, Mayer EN, Johnson JT. Management of tumors
arising in PPS. Laryngoscope 1990;100:583–589.
7.
12. Som PM, Biller HF, Lawson W, Sacher M, Lanzieri CF. Pa-
geal space. W: Myers EN, Suen JY, Myers JN, Hanna EY:
rapharyngeal space masses: an updated protocol based
WB Saunders; 2003:511–513.
Khafif A, Segev Y, Kaplan DM, Gil Y, Fliss DM. Surgical management of parapharyngeal space tumors – a 10 year review. Otolaryngol Head and Neck Surg. 2005;132:401–406.
9.
nie w guzach głowy i szyi. PZWL; 1996, wyd. I.
Myers EN, Johnson JT, Curtin HG. Tumors of parapharynCancer of the Head and Neck, vol. 22, 4th ed. Philadelphia:
8.
11. Gluckman J, Gullane P, Johnson J. Praktyczne postępowa-
Olsen KD. Tumours and surgery of the parapharyngeal space. Laryngoscope 1994;104:1–28.
10. Shahab R, Heliwell T, Jones AS. How we do it: a series of
114 primary pharyngeal space neoplasms. Clin Otolaryn-
upon 104 cases. Radiology. 1984;153:149–156.
13. Miller FR, Wanamker JR, Lavertu P, Wood BG. Magnetic Resonance Imaging and the management of parapharyngeal
space tumors. Head and Neck. 1996;18:67–77.
14. Eisele DE, Netterville JL, Hoffman HT, Gantz BJ. Parapharyngeal space masses. Head & Neck. 1999;21:154–159.
15. Hanna DC, Gaisford JC, Richardson GS, Bindra RN. Tumors of the deep lobe of the parotid gland. Am J Surg,
1968;114(4):524–527.
gol. 2005;30:364–367.
2 W R O D U \ Q J R O R J L D 3 R O V N D W R P Q U D Z U ] H V L H ñ