pobierz plik

2011
Prof. Bożena Balcerzak-Paradowska, IPiSS
Prof. Marek Bednarski, IPiSS
Przedsiębiorczość kobiet w Polsce
Rekomendacje płynące z badań
Warszawa, 14 listopada 2011 r.
Warszawa, 14.11.2011 r.
WNIOSEK OGÓLNY Z BADAŃ
Nie ma przedsiębiorczości „kobiecej” i „męskiej”.
•
Wszyscy właściciele małych firm mają podobne nadzieje, oczekiwania i
obawy, stają przed podobnymi barierami instytucjonalnymi i wahaniami
koniunktury.
•
Normy kulturowe niewidzące kobiety w roli właścicielki firmy odchodzą w
przeszłość, a przedsiębiorczynie nie sygnalizują większych obaw przed
wyzwaniami.
•
Kolejne pokolenie kobiet wykazuje dużą otwartość na zmiany i skłonność do
ryzyka.
•
Podobnie jak mężczyźni postrzegają też cechy sprzyjające przedsiębiorczości:
pracowitość, cierpliwość, kreatywność, innowacyjność.
•
Wiedza kobiet o przedsiębiorczości zrównuje się z wiedzą mężczyzn.
Następują też stopniowo zmiany w modelu rodziny na rzecz partnerstwa.
Warszawa, 14.11.2011 r.
Nie ma wobec tego potrzeby tworzenia specyficznego sektora „kobiecego”
biznesu o innych zasadach i systemie wsparcia.
•
Pozostaje tylko jeden, za to bardzo istotny czynnik pogarszający pozycję kobiety
prowadzącej
firmę
względem
mężczyzny
–
to
obciążenie
obowiązkami
opiekuńczymi wobec dzieci, szczególnie małych.
•
Podstawowym zatem problemem, jest pogodzenie działalności przedsiębiorczej i
macierzyństwa, czemu służyć muszą odpowiednie rozwiązania wspierające
funkcje opiekuńcze rodziny.
•
Natomiast niezależnie powinny być uruchamiane różne znane instrumenty
wsparcia przedsiębiorczości kierowane do wszystkich - bez względu na płeć, ale
też – w pewnym zakresie uwzględniające sytuacje kobiet, wynikające z ich drugiej
społecznej roli związanej z macierzyństwem.
Warszawa, 14.11.2011 r.
REKOMENDACJE*
Rekomendacje zostały podzielone według następujących obszarów:
I. wspieranie rozwoju małych średnich przedsiębiorców
II. działania adresowane do kobiet przedsiębiorców i mężczyzn przedsiębiorców
III. działania ukierunkowane na ułatwianie godzenia obowiązków zawodowych
i rodzinnych
*
Rekomendacje przygotowano wykorzystując wyniki przedstawionych badań empirycznych oraz
wykorzystując wybrane propozycje działań zawarte w ekspertyzie przygotowanej pod redakcją A.
Kurowskiej pt. Prawo sprzyjające przedsiębiorczości kobiet w Polsce. Rekomendacje zmian (PARP,
Warszawa 2011 - na prawach rękopisu).
Warszawa, 14.11.2011 r.
I. POLITYKA WSPIERANIA MAŁYCH I ŚREDNICH
PRZEDSIĘBIORSTW, SKIEROWANA DO OGÓŁU
PRZEDSIĘBIORCÓW
Ograniczenia barier administracyjno-biurokratycznych
poszerzenie zakresu formularza CEDIG-1, by nie było konieczne
dopełnianie obowiązków w innych urzędach;
poszerzenie elektronicznego kontaktu z urzędami za pośrednictwem
platformy ePUAP, w szczególności zintegrowanie go z ZUS i przyspieszenie
procesu dostarczania potrzebnych zaświadczeń;
ograniczenie do niezbędnej potrzeby obszaru działalności gospodarczej
koncesjonowanej.
Warszawa, 14.11.2011 r.
Upraszczanie przepisów drogą:
stabilizowania przyjętych rozwiązań, szczególnie w sferze podatkowej;
ograniczania
do
niezbędnego
wymiaru
obowiązków
informacyjnych
i sprawozdawczych do urzędów publicznych (największe koszty generują tu
prowadzenie rachunkowości, ewidencji rachunkowej i składanie zeznań do
celów podatkowych);
ułatwiania dostępu do instytucji kredytu podatkowego, wykorzystywanego
faktycznie w bardzo małym stopniu;
dostosowania
wymogów
związanych
z
BHP,
przepisami
sanitarno-
-epidemiologicznymi czy przeciwpożarowymi do realnych potrzeb małych
i średnich firm.
Warszawa, 14.11.2011 r.
Ograniczenia bariery finansowej
przedsiębiorcom
Zapewnienie
dostępu
do
zewnętrznych
źródeł
finansowania:
wprowadzenie
efektywnego
systemu
pozyskiwania
wsparcia
na
rozwój
przedsiębiorstw;
poszerzenie sieci Punktów Konsultacyjnych w ramach Krajowego Systemu Usług,
które informują o możliwościach pozyskiwania środków na rozwój firm;
wprowadzenie, dotychczas realizowanej w formie pilotażu, usługi asysty w
prowadzeniu działalności gospodarczej do stałej oferty ośrodków KSU;
podjęcie
działania
informacyjno-promocyjnego
skierowanego
do
MSP,
prezentującego działalność funduszy pożyczkowych w Polsce;
stworzenie portalu – bazy wiedzy na temat możliwości pozyskania finansowania z
funduszy venture capital, w tym w szczególności seed capital.
Warszawa, 14.11.2011 r.
Rozwój inkubatorów przedsiębiorczości
zapewnienie w nowej perspektywie finansowej środków na tworzenie inkubatorów
przedsiębiorczości, oferujących przedsiębiorcom powierzchnię użytkową, doradztwo,
dostęp do finansowania i inne udogodnienia – swoisty „pakiet startowy”.
Budowanie kompetencji przedsiębiorców
przygotowanie oferty bezpłatnych lub częściowo odpłatnych szkoleń i warsztatów
dających praktyczną wiedzę w zakresie prowadzenia przedsiębiorstwa i zarządzania nim,
także umiędzynarodowienia przedsiębiorstw,
wykorzystanie do tego celu portalu Akademia PARP, który oferuje przedsiębiorcom
i osobom rozpoczynającym działalność gospodarczą bezpłatne szkolenia on-line wraz
z opieką mentora,
upowszechnienie dostępu do szerokopasmowego Internetu; przeprowadzenie akcji
informacyjnej skierowanej do władz samorządowych i lokalnych w celu zachęcenia do
podjęcia działań w tym zakresie przy wykorzystaniu środków europejskich.
Warszawa, 14.11.2011 r.
II. REKOMENDACJE ADRESOWANE INDYWIDUALNIE
Budowa potencjału kobiet-przedsiębiorców
działania zindywidualizowane, coaching, mentoring,
tworzenie
sieci
koncentrujących
kobiety-przedsiębiorców,
działającego
np.
w
formie
klubów/grup wsparcia.
Zindywidualizowana edukacja szkolna
dostarczenie niezbędnej wiedzy w systemie nauczania, rozwój cech i kształtowanie
odpowiednich postaw sprzyjających przedsiębiorczości,
indywidualizacja ścieżek edukacyjnych dziewcząt i kobiet w celu wyrównania ich szans na
rynku pracy - odchodzenie od stereotypu zawodów kobiecych na rzecz budzenia
zainteresowania zawodami przyszłości,
większy nacisk na doradztwo zawodowe na etapie ostatnich klas szkół gimnazjalnych,
promowanie kobiet w rolach pracodawców, menadżerów, właścicielek przedsiębiorstw.
Warszawa, 14.11.2011 r.
III. REKOMENDACJE UKIERUNKOWANE NA UŁATWIANIE
GODZENIA OBOWIĄZKÓW ZAWODOWYCH I RODZINNYCH
Rozwój żłobków i przedszkoli, poprzez
dostosowanie sieci placówek do lokalnych potrzeb, stwarzającego realne szanse na dostęp do
ich usług dla większej liczby dzieci;
podniesienia i wyrównania jakości usług opiekuńczych i edukacyjno-wychowawczych
świadczonych przez placówki zlokalizowane na różnym terenie.
•
Uelastycznienie zasad funkcjonowania placówek opiekuńczo-wychowawczych
dostosowania do potrzeb korzystających, np.:
w zakresie godzin otwarcia, możliwości przebywania dzieci okresowo, oddziały dla dzieci najmłodszych
(2–3 lata) także w przedszkolach,
upowszechnienie możliwości korzystania z opieki w placówkach także przez dzieci rodziców
korzystających z różnych form edukacji dorosłych.
promowania na danym terenie idei tworzenia innych form opieki nad dziećmi.
Warszawa, 14.11.2011 r.
Wsparcie w ponoszeniu kosztów opieki nad dziećmi
wsparcie w ponoszeniu kosztów pozarodzinnej opieki nad dziećmi w różnych
formach mogłoby mieć charakter voucherów opiekuńczo-edukacyjnych dla
wszystkich rodziców dzieci korzystających ze żłobków i przedszkoli oraz
innych form opieki (kluby maluszka itp.), których wartość zmniejszałaby się
wraz ze wzrostem dochodu rodziny,
uznanie kosztów opieki instytucjonalnej nad dziećmi jako kosztu uzyskania
przychodu, o który to koszt pomniejszana byłaby podstawa opodatkowania.
W przypadku kobiet podejmujących działalność gospodarczą wydatki te
odnoszono by do uzyskiwanych przez nie przychodów. Nadmienić jednak
należy, że analogiczne rozwiązanie powinno się znaleźć także w przepisach
podatkowych dotyczących podatku PIT.
Warszawa, 14.11.2011 r.
Rozwój usług opiekuńczo-wychowawczych i kulturalno-rekreacyjnych
dla dzieci i młodzieży w wieku szkolnym
wprowadzenie do zakresu usług dodatkowych oferowanych przez szkoły zajęć
dodatkowych, pozalekcyjnych, imprez rozwojowych, kulturalnych, sportowych
i rekreacyjnych
zwiększenia oferty usług opiekuńczych, wychowawczych, kulturalno-rekreacyjnych – dla dzieci i młodzieży w wieku szkolnym
rozszerzenia
zakresu
opieki
podstawowych i gimnazjach
pozalekcyjnej
nad
dziećmi
w
szkołach
Warszawa, 14.11.2011 r.
Świadczenia społeczne - Działania bezpośrednie na rzecz kobiet prowadzących własną
działalność gospodarczą w zakresie ich uprawnień związanych z macierzyństwem
wprowadzenie ulg w opłacie składek ubezpieczeniowych za okres faktycznego ograniczenia możliwości
samodzielnego
wykonywania
działalności
gospodarczej
z
przyczyn
zdrowotnych
w okresie ciąży (naliczanie składek od obniżonej podstawy),
wprowadzenie współfinansowania z budżetu państwa określonej – procentowo lub kwotowo –
wysokości składek ubezpieczeniowych,
umożliwienie kobietom-przedsiębiorczyniom w okresie ciąży i wczesnego macierzyństwa zgłoszenie
zawieszenia działalności gospodarczej, z zachowaniem możliwości podlegania dobrowolnemu
ubezpieczeniu
chorobowemu
oraz
korzystania
w
tym
okresie
ze
świadczeń
z tytułu macierzyństwa,
możliwość zgłaszania się przez przedsiębiorczynie do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego
odciążająca
matki-przedsiębiorczynie
od
cyklicznych
procedur
informacyjno- administracyjnych, gwarantująca im ciągłość podlegania ubezpieczeniu, a także zachowania świadczeń
z tytułu choroby i macierzyństwa; również w przypadku, gdy poród nastąpiłby
w okresie zawieszenia działalności gospodarczej,
zawieszenie
działalności
gospodarczej
na
czas
sprawowania
opieki
nad
dzieckiem
i zaliczenia tego okresu jako nieskładkowego do wymiaru stażu pracy niezbędnego dla określenia
uprawnień emerytalnych,
wprowadzenie bezpośrednio po urlopie macierzyńskim okresu odpowiadającego długością urlopowi
wychowawczemu pracowników najemnych, w którym przysługiwać będzie prawo do ograniczenia
wysokości składek na ubezpieczenie społeczne.
Warszawa, 14.11.2011 r.
Zachęty dla kobiet pracujących najemnie do podjęcia
własnej działalności gospodarczej
wprowadzenie na określony czas przypadający bezpośrednio po okresie urlopu
macierzyńskiego lub w ostatnim okresie urlopu wychowawczego rozwiązań
wspierających proces inkubacji inicjatyw biznesowych:
wprowadzenie instytucji „preinkubowania firmy”, ułatwiającej kobietom start na
rynku; testowanie pomysłu biznesowego przez kobiety na urlopach wychowawczych, bez konieczności rejestrowania firmy a tylko zgłoszenie rozpoczęcia
okresu preinkubacji do jednostki wsparcia biznesu lub rejestru firm w preinkubacji w CEiDG.
Warszawa, 14.11.2011 r.
Rozwiązania pośrednie ułatwiające kobietom prowadzącym działalność
gospodarczą godzenie obowiązków zawodowych z rodzinnymi,
w sytuacji, gdy ojciec dziecka byłby uprawniony do takich świadczeń
Urlop macierzyński
wydłużanie części urlopu macierzyńskiego, z którego ma prawo skorzystać ojciec
dziecka (urlopu ojcowskiego)
wydłużenie wymiaru tego urlopu rodzicielskiego pod warunkiem, że skorzysta z niego
ojciec dziecka
Urlop wychowawczy
zmiana granicy wieku dziecka stanowiącej kryterium uprawniające do korzystania
z urlopu wychowawczego. Urlop w wymiarze 36 miesięcy mógłby być wykorzystany
w okresie do czasu ukończenia przez dziecko 8 roku życia; zwiększyłoby to jego
elastyczność i dostosowanie do rzeczywistych i potencjalnych potrzeb rodziny, a że
możliwość wykorzystania urlopu wychowawczego na opiekę nad starszym dzieckiem
zwiększyłaby skłonność ojców do skorzystania z takich uprawnień
Warszawa, 14.11.2011 r.
Rozwój programów WLB (Work Life Balance) i FFE (Family Friendly
Employment)
zwiększenie zainteresowania pracodawców rozwojem sieci placówek świadczą-cych
usługi
opiekuńcze,
wychowawcze,
oświatowo-edukacyjne,
rekreacyjno-
-sportowe dla dzieci i młodzieży na danym terenie. Wymierną zachętą powinno
być wprowadzenie odpisów podatkowych z tytułu sponsorowania takich placówek
akcje promocyjne i informacyjne, wskazujące na korzyści dla zakładów pracy np.
w formie konkursów
uwzględnianie problematyki
WLB i FFE w szkoleniach dla pracodawców
i kadry kierowniczej
prowadzenie kampanii uświadamiających w społeczeństwie zalet tego rodzaju
programów
Warszawa, 14.11.2011 r.
Rozwój form opieki nad osobami starszymi i niesamodzielnymi
pomoc na rzecz wspierania zadań opiekuńczych świadczonych w ramach
środowiska rodzinnego, ale bez bezpośredniego zaangażowania członków rodziny
poprzez rozwój usług opiekuńczych w domu podopiecznego, w formach:
pomocy profesjonalnych opiekunów lub opiekunek środowiskowych
pomoc w przystosowaniu mieszkania do potrzeb osoby starszej
pomoc rzeczowa (sprzęt rehabilitacyjny)
usługi transportowe i gastronomiczne,
-
pomoc finansowa (świadczenia opiekuńcze, wypłacane ze środków ubezpieczeniowych,
utworzenie systemu ubezpieczeń pielęgnacyjnych) lub budżetowych),
rozwój systemu poradnictwa i wsparcia psychicznego i fizycznego samego opiekuna,
rozwój usług opiekuńczych świadczonych przez wyspecjalizowane placówki, zapewniający
łatwiejszy dostęp dla osób potrzebujących.
Warszawa, 14.11.2011 r.
Działania na rzecz zmiany stereotypów w postrzeganiu ról kobiet i
mężczyzn oraz kształtowania partnerskich stosunków w rodzinie
promowanie partnerskiego modelu rodziny i upowszechnianie pozytywnych przykładów
w programach szkolnych i zajęć o charakterze programów edukacyjnych i
wychowawczych) działaniach instytucji edukacyjnych i kulturalno-wychowawczych, w
mediach
wprowadzenie do poradnictwa rodzinnego działań na rzecz kształtowania partnerstwa
w rodzinie,
promowanie większego zaangażowania ojców w opiekę nad małymi dziećmi
(korzystania z urlopów ojcowskich i wychowawczych); upowszechnianie pozytywnych
wzorców poprzez kampanie medialne,
włączenie do programów nauczania w szkołach podstawowych, gimnazjalnych i
średnich nauki o rolach społeczno-kulturowych i stereotypach płci (edukacja ochrony
zdrowia, wychowanie do życia w rodzinie, wiedza obywatelska, edukacja z zakresu
praw człowieka – w aspekcie genderowym).