Sprawozdanie - rok 2007 - Muzeum i Instytut Zoologii PAN

Sprawozdanie z działalności statutowej
Fundacji Natura optima dux za rok 2007
1. Wydano Annales Zoologici tom 57. z. 1-4.
W 2007 roku w piśmie Annales Zoologici opublikowane zostały przede wszystkim prace z
zakresu taksonomii. Były to zarówno wyodrębnione opisy nowych taksonów (28 rodzajów oraz 159
gatunków nowych dla nauki), jak i obszerne rewizje systematyczne, a także publikacje obejmujące
zagadnienia wyższej taksonomii i filogenetyki. Ukazały się także opracowania zawierające wyniki
badań porównawczych morfologii i anatomii (obejmujące formy młodociane i dorosłe) oraz
przedstawiające analizę cech przydatnych do badań systematycznych uzyskanych na podstawie
obserwacji biologii (fazy rozwojowe, dane środowiskowe, etc.). Większość prac obejmowała problemy
systematyki bezkręgowców, głównie owadów, a także niesporczaków, roztoczy, pająków,
skorupiaków, skoczogonków, wirków, wijów oraz ssaków.
Przedstawione powyżej zagadnienia realizowane były w oparciu o badania gatunków
współcześnie żyjących, kilka prac dotyczyło również gatunków wymarłych (inkluzje, fossylia).
Wszystkie zeszyty ukazały się, w zaplanowanych terminach, przed końcem każdego kwartału. W
tomie 57, o objętości 857 strony, opublikowano 49 prac (w tym 23 prace autorów zagranicznych oraz
9 prac autorów polskich we współautorstwie zagranicznym). Prace publikowało 76 autorów w tym 53
autorów zagranicznych. Z redakcją współpracowało 69 recenzentów; nie przyjęto do druku 27
maszynopisów. W skład Redakcji wchodzili – Dariusz Iwan (Redaktor Naczelny), Małgorzata
Banaszkiewicz, Grzegorz Gabryś, Ryszard Szadziewski, Jacek Szwedo.
Czasopismo jest indeksowane w: SciSearch (Science Citation Index-Expanded), ISI Alerting
Services, Current Contents (Algicurture, Biology and Environmental Sciences), Entomological
Abstracts, Zoological Record. Impact factor 0.4
2. Wydano Acta Chiropterologica tom 9 z. 1-2.
Czasopismo jest indeksowane w: Elsevier GEO Abstracts, Pascal, Science Citation IndexExpanded, ISI Alerting Services, Current Contents (Agriculture, Biology and Environmental Sciences),
Polish Scientific Journals Contents (Agriculture & Biology), Referativnyi Zhurnal, Wildlife Review
Abstracts i Zoological Record. Impact factor 0.95.
Jest to jedyne czasopismo w całości poświęcone nietoperzom, które znajduje się na tzw. liście
filadelfijskiej. Powstało w 1999 r., a już w 2001 r. zostało włączone do bazy Institute for Scientific
Information w Filadelfii. Po dwóch latach uzyskało pierwszy "impact factor" - 0.63, zaś w 2006 - 0.95.
Oba zeszyty tomu 9 ukazały się w zaplanowanych terminach, pod koniec czerwca i pod koniec
grudnia 2007 r. W tomie 9, o objętości 557 stron, opublikowano 43 oryginalne prace oraz 7 krótkich
notatek naukowych. Spośród 197 autorów tylko siedmiu jest autorów polskich.
Tematyka artykułów ma bardzo szeroki zasięg i dotyczy niemal wszystkich dziedzin związanych z
biologią nietoperzy, od molekularnej genetyki (np. Puechmaille et al. 2007, Kaňuch et al. 2007),
poprzez etologię (np. Hoxeng et al. 2007), ekologię (np. Vos et al. 2007) i biogeografię (np. Niermann
et al. 2007) do prac o znaczeniu ochroniarskim (np. Boyles et al. 2007, Suyanto et al. 2007). Istotne
jest, że Acta Chiropterologica stały się czasopismem gdzie coraz częściej zamieszczane są prace, w
których opisywane są gatunki nowe dla wiedzy, jak żyjący na Sulawesi Hipposideros boeadii (Bates
et al. 2007) lub wymarły już Triaenops goodmani (Samonds 2007). Warto zaznaczyć, że nowe gatunki
ssaków opisuje się stosunkowo rzadko i prace na ich temat są często cytowane.
W skład Redakcji wchodzili: Wiesław Bogdanowicz (Warszawa, Polska - Redaktor Naczelny),
R. Rutkowski (Warszawa, Polska – zastępca redaktora naczelnego), Grażyna Winiszewska
(Warszawa, Polska - sekretarz redakcji), Rick A. Adams (Greeley, USA), Luis F. Aguirre
(Cochabamba, Bolivia), Robert J. Baker, (Lubbock, USA), Paul J. J. Bates (Sevenoaks, Great Britain),
R. Mark Brigham (Regina, Canada), Jakob Fahr (Ulm, Germany), M. Brock Fenton (North York,
Canada), William L. Gannon (Albuquerque, USA), Suzanne J. Hand (Sydney, Australia), Ivan Horáček
(Praha, The Czech Republic), David S Jacobs (Cape Town, South Africa), Gareth Jones (Bristol,
Great Britain), Sergiey V. Kruskop (Moskva, Russia), Thomas H. Kunz (Boston, USA), Brad Law
(Beecroft, Australia), Lindy Lumsden (Heidelberg, Australia), Ganapathy Marimuthu (Madurai, India),
Gary McCracken (Knoxville, USA), Rodrigo A. Medellín (Mexico, D.F., Mexico), Robert D. Owen
(Lubbock, USA), Jorge M. Palmeirim (Lisboa, Portugal), Stuart Parsons (Auckland, New Zeland), Paul
A. Racey (Aberdeen, Great Britain), Björn M. Siemers (Seewiesen, Germany), Nancy B. Simmons
(New York, USA), Peter J. Taylor (Durban, South Africa), Emma Teeling (Dublin, Ireland), Ronald A.
Van Den Bussche (Stillwater, USA.
1
3. Wydano Acta Ornithologica tom 42 z. 1-2.
W 2007 roku w czasopiśmie Acta Ornithologica opublikowano artykuły z szeroko pojętej ekologii
ptaków. W tomie 42 opublikowano 27 prac (w tym jedna praca przeglądowa i 7 krótkich doniesień).
Łączna objętość obu zeszytów – 220 stron. Tematyka prac obejmowała m.in. analizy filogenetyczne,
opisy głosów i aktywności głosowej, skład pokarmu i jego zmienność, biologię lęgów (także gatunków
endemicznych), fizjologię oraz czynniki wpływające na różnorodność gatunków ptaków. Wśród
autorów dominowali badacze z zagranicy (20 prac – 74%). Do redakcji nadchodziły prace z Europy i
Azji. W trakcie prac redakcyjnych w 2007 odrzucono 34 prace, a więc 55% maszynopisów złożonych
w tym okresie do druku (w roku 2005 było to ponad 40%, w 2006 blisko 50%). Recenzentami w roku
2007 oprócz członków Rady Redakcyjnej było ponad 60 ornitologów z kraju i zagranicy.
W 2007 roku Redakcja pracowała w składzie Tomasz Mazgajski (Redaktor Naczelny),
Przemysław Chylarecki, Łukasz Rejt. W skład Rady Redakcyjnej wchodzili: Jerzy Bańbura, Joerg
Boehner, Andrzej Elżanowski, Marcel M. Lambrechts, Maciej Luniak, John Marzluff, Nicolay S.
Morozov, Tomasz Osiejuk, Peter Senn, Timothy Sparks, Piotr Tryjanowski, Tomasz Wesołowski.
Czasopismo jest indeksowane w Current Contents, Science Citation Index. Wyliczony IF za 2006
r wyniósł 0.809, co stawia Acta Ornithologica na 7 miejscu wśród 19 czasopism indeksowanych przez
ISI w kategorii Ornitologia.
4. Wydano Catalogus faunae Poloniae, vol. 2 NS, 1–216. A catalogue of plant bugs
(Heteroptera: Miridae) of Poland Jacka Gorczycy.
Jest to tom drugi nowej serii wydawniczej, wydawanej przez Fundację. Nowa Sera jest kontynuacją
Katalogu fauny Polski (Catalogous Faunae Poloniae), wydawanego od roku 1960 r. w języku polskim
przez Muzeum i Instytut Zoologii PAN. Tomy Nowej Serii wydawane są w języku angielskim, ze
streszczeniem w języku polskim. Została również zmieniona szata graficzna okładki i zamieszczanego
tekstu. Prace wydawane w Nowej Serii są recenzowane przez dwóch recenzentów. Recenzentami
pracy J. Gorczycy byli Lech Borowiec oraz Jerzy Lis. Opracowanie zawiera podsumowanie informacji
o rozmieszczeniu w Polsce 164 gatunków pluskwiaków różnoskrzydłych, należących do najliczniejszej
rodziny Miridae. Przy każdym gatunku przedstawiono wykaz synonimów i nowych kombinacji,
stanowiska w Polsce, rozmieszczenie na świecie oraz krótką charakterystykę bionomiczną. Katalog
zawiera również klucze do oznaczania podrodzin, plemion i rodzajów. Część systematyczną podano
w oparciu o najnowsze badania taksonomiczne.
5. Kontynuowano sprzedaż publikacji książkowej pt. "Life beetles (Coleoptera:
Chrysomelidae) of Europe and Mediterran area", A. Warchałowskiego.
Do końca ubiegłego roku rozprowadzono około 420 egzemplarzy spośród wydrukowanych 500
egzemplarzy w roku 2003.
6. Udostępniono dla nauki zasoby muzealne – przegląd taksonomiczny kolekcji
Arachnida.
W 2007 roku prowadzono prace nad unikalnym w skali światowej, zbioru pajęczaków (Arachnida) –
na który składają się kolekcje autorskie: W. Kulczyńskiego, W Taczanowskiego, E. Keyserlinga, J.
Prószyńskiego oraz W. Staręgi.
W pierwszym etapie, zaplanowanych na kilka lat prac, wykonano następujące zadania:
a) utworzono elektroniczną bazę danych dla 27 576 okazów pająków, należących do 521
gatunków (co stanowi około 10% całości zbioru Arachnida MIZ)
b) przeprowadzono merytoryczną weryfikację nazw gatunków pająków zgodnie z obowiązującą
klasyfikacją (w oparciu o The World Spider Catalog, Version 8.0;
http://research.amnh.org/entomology/spider/catalog/BIB9.html, N.I Platnick’a.
Sporządzenie katalogu gatunków i katalogu okazów typowych tej części zbioru Arachnida oraz
uporządkowanie całości zbioru wymaga zaangażowania znacznie większych sił i środków.
W/w prace zostały przeprowadzone przez zespół w składzie: Izabela Dardzińska, Tomasz Huflejt,
Dominika Mierzwa, Jerzy Prószyński.
2
7. Zaprenumerowano czasopisma do czytelni.
Po przejęciu czytelni od MIZ PAN Fundacja kontynuowała prowadzoną uprzednio przez Instytut
prenumeratę czasopism. Fundacja zatrudniała na pół etatu pracownika do obsługi czytelni.
W czytelni, ze zbiorów skorzystano 1540 razy. W wypożyczalni zarejestrowano około 150 kont
bibliotek i instytucji oraz około 70 kont indywidualnych. Liczba nabytków to około 1200 woluminów
czasopism
Kontynuacja prenumeraty pozwoliła na utrzymanie dostępnych czasopism dla czytelników
zainteresowanych tematyką zoologiczną na terenie Warszawy oraz dla tych, którzy przyjeżdżają z
całej Polski. Zgodnie z regulaminem zbiory w czytelni są ogólnodostępne, wypożyczanie za
pośrednictwem wypożyczalni międzybibliotecznych. W ciągu roku udostępniono w czytelni 15343
książek, czasopism i zbiorów specjalnych, wypożyczono poza czytelnię 5009 woluminy.
Zakup czasopism umożliwił czytelnikom, pracownikom naukowym, studentom i amatorom z całej
Polski na korzystanie z najnowszej światowej literatury w zakresie zoologii.
8. Wykonano charakterystykę i ocenę awifauny rejonu Zespołu PrzyrodniczoKrajobrazowego „Zakole Wawerskie”
Została wykonana charakterystyka wraz z oceną awifauny związanej z rejonem Zespołu PrzyrodniczoKrajobrazowego „Zakole Wawerskie” oraz z terenami sąsiednimi położonymi pomiędzy Trasą
Siekierkowską, Traktem Lubelskim i Wałem Miedzeszyńskim (zadanie w ramach współpracy z
Miastem Stołecznym Warszawa). Wykonał to zespół ornitologów zatrudnionych w Muzeum i Instytucie
Zoologii PAN.
Zakres prac wykonanych w ramach sporządzonej dokumentacji obejmował:
a.
Wykonanie identyfikacji składu gatunkowego i oszacowanie liczebności ptaków.
b.
Charakterystykę ekologiczną zespołów ptaków w środowiskach ich występowania wraz z
możliwą do realizacji dokumentacją fotograficzną.
c.
Określenie warunków zagospodarowania terenu pod kątem ochrony awifauny i zapewnienia
jej optymalnych warunków bytowania i rozrodu.
d.
Wyznaczenie obszarów minimalnych i optymalnych dla zachowania najcenniejszych
gatunków ptaków oraz najcenniejszych terenów ornitologicznych wraz z dokumentacją kartograficzną.
Sprawozdanie sporządziła: K. Wiśniewska
Warszawa, dnia 26 lutego 2008 r.
3