Sprawozdanie - rok 2004 - Muzeum i Instytut Zoologii PAN

Sprawozdanie z działalności statutowej
Fundacji Natura optima dux za rok 2004
1. Wydanie 4 zeszytów Annales Zoologici tomu 54.
W 2004 roku w piśmie Annales Zoologici opublikowane zostały przede wszystkim prace
z zakresu taksonomii. Były to zarówno wyodrębnione opisy nowych taksonów (182 gatunki i
7 rodzajów nowych dla nauki), jak i obszerne rewizje systematyczne, a także publikacje
obejmujące zagadnienia wyższej taksonomii i filogenetyki. Ukazały się również opracowania
zawierające wyniki badań porównawczych morfologii i anatomii (obejmujące formy dorosłe i
młodociane) oraz przedstawiające analizę cech przydatnych do badań systematycznych
uzyskanych na podstawie obserwacji biologii (fazy rozwojowe, hybrydyzacja, dane
środowiskowe, etc.). Wszystkie prace obejmowały problemy systematyki bezkręgowców,
głównie owadów, a także roztoczy, pająków, nicieni i wijów.
Przedstawione powyżej zagadnienia realizowane były w oparciu o badania gatunków
współcześnie żyjących, jednak spora grupa prac dotyczyła gatunków wymarłych (inkluzje,
fossylia).
W pierwszym zeszycie opublikowana została obszerna monografia systematyczna W.
Niedbały "Pyctimous mites (Acari, Oribatida) of the Neotropical region" obejmująca 305
gatunków roztoczy (w tym 115 nowych dla wiedzy). W pracy oprócz opisów nowych
taksonów, diagnoz, redeskrypcji i kluczy zamieszczone są szczegółowe dane faunistyczne
wraz z analizą zoogeograficzną. Publikacja liczy 288 stron druku, w tym 6 tabel i 104
pełnostronicowe tablice z rysunkami diagnostycznymi.
Wszystkie zeszyty ukazały się, w zaplanowanych terminach, przed końcem każdego
kwartału. W tomie 54, o objętości 834 strony, opublikowano 48 prac (w tym 17 prac autorów
zagranicznych oraz 11prac autorów polskich we współautorstwie zagranicznym). Prace
publikowało 65 autorów w tym 36 autorów zagranicznych. Z redakcją współpracowało 90
recenzentów; nie przyjęto do druku 22 maszynopisy. W skład Redakcji wchodzili – Dariusz
Iwan (Redaktor Naczelny), Monika Wąsowska (Redaktor), Grażyna Winiszewska (Redaktor).
2. Wydanie 2 zeszytów Acta Chiropterologica tomu 6.
Jest to jedyne czasopismo w całości poświęcone nietoperzom, które znajduje się na tzw.
liście filadelfijskiej. Powstało w 1999 r., a już w 2001 r. zostało włączone do bazy Institute for
Scientific Information w Filadelfii. Po dwóch latach (normalna procedura) uzyskało pierwszy
"impact factor" - 0.63, zaś w 2004 - 0.77 (więcej niż Acta Theriologica - czasopismo,
które od 50-lat wydaje Zakład Badania Ssaków PAN w Białowieży i które w całości
poświęcone jest ssakom).
Oba zeszyty tomu 6 ukazały się w zaplanowanych terminach, pod koniec czerwca i pod
koniec grudnia 2002 r. W tomie 6, o objętości 373 strony, opublikowano 25 oryginalnych
prac. Spośród 76 autorów tylko dwóch jest autorów polskich. W tomie tym umieszczono
również recenzje książek.
Tematy poruszane w poszczególnych artykułach są bardzo różnorodne, od molekularnej
genetyki (np. Stadelmann et al. 2004), poprzez paleontologię (Postawa 2004) i ekologię (np.
Esselstyn 2004) do prac metodycznych (np. Berry et al. 2004). Co szczególnie cieszy AC
stało się czasopismem gdzie chętnie zamieszcza się opisy nowych gatunków, m.in.
Pipistrellus hanaki (Benda et al. 2004), Kerivoula kachinensis (Bates et al. 2004),
Epomophorus anselli (Bergmans i van Strien 2004) i Chaerephon jobimena (Goodman i
Cardiff). Warto zaznaczyć, że nowe gatunki ssaków opisuje się stosunkowo rzadko i
prace na ich temat są często cytowane.
W skład Redakcji wchodzili: Wiesław Bogdanowicz (Warszawa, Polska - Redaktor
Naczelny), R. Rutkowski (Warszawa, Polska – zastępca redaktora naczelnego), Małgorzata
Pilot (Warszawa, Polska - sekretarz redakcji), Rick A. Adams (Greeley, USA), Luis F. Aguirre
(Cochabamba, Bolivia), Robert J. Baker, (Lubbock, USA), Paul J. J. Bates (Sevenoaks,
Great Britain), R. Mark Brigham (Regina, Canada), Jakob Fahr (Ulm, Germany), M. Brock
Fenton (North York, Canada), Suzanne J. Hand (Sydney, Australia), Ivan Horáček (Praha,
The Czech Republic), Gareth Jones (Bristol, Great Britain), Sergiey V. Kruskop (Moskva,
Russia), Thomas H. Kunz (Boston, USA), Brad Law (Beecroft, Australia), Ganapathy
Marimuthu (Madurai, India), Jader Marinho-filho (Brasilia, Brazil), Gary McCracken
(Knoxville, USA), Rodrigo A. Medellín (Mexico, D.F., Mexico), Robert D. Owen (Lubbock,
USA), Jorge M. Palmeirim (Lisboa, Portugal), Stuart Parsons (Auckland, New Zeland), Paul
A. Racey (Aberdeen, Great Britain), Jens Rydell (Göteborg, Sweden), Nancy B. Simmons
(New York, USA), Gerhard Storch (Frankfurt am Main, Germany), Peter J. Taylor (Durban,
South Africa), Ronald A. Van Den Bussche (Stillwater, USA), Bronisław W. Wołoszyn
(Kraków, Poland), Akbar Zubaid (Bangi, Malaysia).
3. Wydanie we współpracy z Muzeum i Instytutem Zoologii publikacji książkowej pt.
Calliphoridae Plujki (Insecta: Diptera) A. Draber Mońko. Książka została wydana w ilości
500 egzemplarzy, w twardej oprawie i z obwolutą, na papierze kredowym. Dzieło zawiera
658 stron druku bogato ilustrowanych (2062 rysunki w tym 22 kolorowe).
Jest to pierwsze w Polsce monograficzne opracowanie muchówek z rodziny Calliphoridae.
Obejmuje 70 gatunków, z których 20 ma znaczenie sanitarne jako saprofagi oraz
epidemiologiczne jako przenosiciele chorób. Autorka szczegółowo omawia budowę
wszystkich stadiów rozwojowych plujek (postaci dorosłej, jaj, larw stadium I, II i III oraz
poczwarki), a także przedstawia stan wiedzy o rozwoju i ekologii plujek, ich znaczenie
gospodarcze (w weterynarii, medycynie, sądownictwie, archeologii) oraz metody badań i listę
gatunków. Książka zawiera 2062 ryciny, w tym 22 oryginalne barwne plansze ilustrujące
przedstawicieli wszystkich omawianych rodzajów. Stanowi przewodnik umożliwiający
oznaczanie gatunków plujek faunistom, lekarzom medycyny i weterynarii, entomologom
sądowym, parazytologom, epidemiologom i archeologom. Dla rolnictwa jest niezbędnym
zbiorem informacji o występowaniu plujek, pasożytów szkodników roślin.
4. Kontynuacja sprzedaży publikacji książkowej pt. "Life beetles (Coleoptera:
Chrysomelidae) of Europe and Mediterran area", A. Warchałowskiego. Do końca
ubiegłego roku rozprowadzono około 300 egzemplarzy spośród wydrukowanych 500
egzemplarzy w roku 2003.
5. Prenumerata czasopism.
Po przejęciu czytelni od MIZ PAN Fundacja kontynuowała prowadzoną uprzednio
przez Instytut prenumeratę czasopism. Fundacja zatrudniła na pół etatu pracownika do
obsługi czytelni.
W czytelni, ze zbiorów biblioteki, skorzystano 1844 razy. W wypożyczalni
międzybibliotecznej zarejestrowano 147 kont bibliotek i instytucji oraz 8 indywidualnych kont
czytelników z zewnątrz.
Kontynuacja prenumeraty pozwoliła na utrzymanie dostępnych czasopism dla
czytelników zainteresowanych tematyką zoologiczną na terenie Warszawy oraz dla tych,
którzy przyjeżdżają z całej Polski. Zgodnie z regulaminem zbiory w czytelni są
ogólnodostępne, wypożyczanie za pośrednictwem wypożyczalni międzybibliotecznych. W
ciągu roku udostępniono w czytelni 11.189 wol. książek, czasopism i zbiorów specjalnych,
wypożyczono 1859 wol. Zrealizowano 35 wypożyczeń międzybibliotecznych dla
pracowników Instytutu, w tym 30 krajowych i 5 zagranicznych, z 13 bibliotek. Zrealizowano
852 zamówienia międzybiblioteczne, w tym wykonano 7283 stron odbitek kserograficznych.
Zakup czasopism umożliwił czytelnikom, pracownikom naukowym, studentom i
amatorom z całej Polski na korzystanie z najnowszej światowej literatury w zakresie zoologii.
6. Współfinansowanie i współudział w remoncie i organizacji pomieszczenia czytelni.
Przeprowadzony został gruntowny remont, podczas którego pomieszczenie to zostało
ocieplone, wymieniono okna, położona została nowa podłoga, wymieniono instalację
grzewczą i grzejniki oraz zamontowano wentylację. Pomieszczenie czytelni zostało
powiększone kosztem korytarza i dawnej kuchni. Zakupiono nowe wyposażenie czytelni
(regały ekspozycyjne, krzesła, biurko, szafę skrytkową) oraz zamontowano nowe
oświetlenie.
Sprawozdanie sporządziła: K. Wisniewska
Warszawa, dnia 10 marca 2005 r.