Odczytuję Hańbę jako powieść, która celebruje skandal w postaci

DR MALEK HARDAN MOHAMMAD, AMERICAN UNIVERSITY OF KUWAIT
SKANDAL I GODNOŚĆ W HAŃBIE J.M. COETZEE'GO
Odczytuję Hańbę jako powieść, która celebruje skandal w postaci etycznego
stanu akceptacji i pokory. Profesor David Lurie, główny bohater, „próbuje
zaakceptować hańbę jako stan bytu”. Tak się składa, że Lurie jest
wykładowcą poezji angielskiego romantyzmu, a szczególnie znawcą Byrona
— uosobienia skandalu. Napiętnowany przez (akademicką) społeczność za
sprawą romansu ze studentką, Lurie rozważa różne strony skandalu, takie jak:
‘widok starszych, gdy ci dostają się w szpony namiętności (...), ekstazy
nieurodziwych’. Profesor ulega również poczuciu skandalu wywołanemu
między innymi przez świadomość homoseksualizmu córki oraz przez podwójny
skandal wokół grupowego gwałtu, jakiego padła ofiarą. W wyniku tego Lurie
porzuca tradycyjne rozumienie pojęć ‘godność’ i ‘łaska’, i nadaje im nową
formę — łaska staje się równoznaczna z obojętnością wobec wszelkich
społecznych norm, które warunkują istnieje zjawiska skandalu.
Z drugiej strony Hańba ukazuje, jak chęć stworzenia skandalu wokół własnej
osoby jest paradoksalnie sposobem zdobycia uznania. Innymi słowy — jest to
technika, mająca na celu wyegzekwowanie godności. Coetzee uzmysławia,
że seksualne nadużycia są wywołane przez społeczne (nastawione zarówno
na krzywdę, jak i konfrontację) popędy, skierowane przeciw godności
kobiety, bardziej niż te fizyczne, naruszające jej cielesność. Lurie twierdzi, że
gwałciciele Lucy mierzą w jej poczucie wstydu: „Tamci trzej będą śledzić, co
pisze się w gazetach, słuchać plotek. Przeczytają, że są poszukiwani jako
sprawcy napadu rabunkowego — i niczego więcej. W końcu im zaświta, że
na ciało kobiety spuszcza się zasłonę milczenia. >>Zanadto jej wstyd<<,
powiedzą sobie. >>Tak jej wstyd, że nie wygada<<. I zachichoczą z lubością,
wspominając swój wyczyn". Powieść Hańba jest bogatym źródłem poznania
przebiegu konfrontacji ze skandalem i jego jawnych sprzeczności.
Tłum. J. Niedziela