Nowelizacja EPBD

Prawo w budownictwie
Nowelizacja EPBD wprowadza nowe
wymagania dotyczące charakterystyki
energetycznej budynków
Olli SEPPÄNEN*)
P
onieważ budynki odpowiadają
za 40% całkowitego zużycia
energii w UE, redukcja zużycia
energii i stosowanie energii odnawialnej w tym sektorze stanowią ważne
środki dążenia do zwiększenia niezależności energetycznej UE i zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych.
Obok zwiększenia zastosowania energii ze źródeł odnawialnych, działania
mające na celu zmniejszenie zużycia energii pozwolą UE wypełnić
cele Protokołu z Kioto do Ramowej Konwencji Narodów Zjednoczonych
w sprawie Zmian Klimatu (UNFCCC), jej długoterminowe zobowiązanie by
utrzymać globalny wzrost temperatury poniżej 2°C, oraz zobowiązanie do
obniżenia do 2020 roku emisji gazów cieplarnianych o co najmniej 20%
w stosunku do poziomu emisji z 1990 roku, a w przypadku międzynarodowego porozumienia o 30%. Zmniejszenie zużycia energii i zwiększenie
zastosowania energii odnawialnej ma również ogromne znaczenie dla
bezpieczeństwa energetycznego, rozwoju technologicznego i tworzenia
nowych możliwości w zatrudnieniu i rozwoju regionalnym, zwłaszcza na
obszarach wiejskich. Poprawiona wersja nowelizacji EPBD została zaakceptowana przez Parlament Europejski i Radę Europy pod koniec 2009 roku.
Podsumowanie najważniejszych zmian
Poprawiona EPBD (Dyrektywa w sprawie charakterystyki energetycznej budynków) utrzymuje całościowe podejście do budynków, które
zawarte było w oryginalnej wersji Dyrektywy 2002/91/WE i zachowuje jej
najważniejsze elementy. Są to: zobowiązanie Państw Członkowskich do
stworzenia zintegrowanej metodologii oceny charakterystyki energetycznej, określenia minimalnych wymagań charakterystyki energetycznej dla
budynków nowych i istniejących poddawanych renowacji, wprowadzenie
świadectw energetycznych oraz regularnych kontroli systemów grzewczych i klimatyzacyjnych.
Gdy nowelizacja EPBD zostanie wprowadzona w życie (najprawdopodobniej na początku 2014 roku), Dyrektywa będzie obejmowała wszystkie
budynki niezależnie od ich wielkości, ponieważ próg 1000 m² dla większych inwestycji renowacyjnych został zniesiony. Ponadto, wprowadzono
minimalne wymagania dla materiałów budowlanych, co ustala normy
również w przypadku małych remontów i renowacji.
Metodologia porównawcza mająca podwyższyć minimalne wymagania energetyczne w Państwach Członkowskich do optymalnego pod
względem kosztów poziomu została zawarta w załączniku do Dyrektywy
i będzie rozwijana w procesie komitologii. Jeśli różnica pomiędzy
obecnymi wymaganiami a optymalnymi pod względem kosztów wynosi więcej niż 15% Państwo Członkowskie będzie musiało uzasadnić
dlaczego tak jest.
Wszystkie budynki wybudowane po 31 grudnia 2020 r. będą musiały
spełniać wysokie standardy energooszczędności i być zasilane w dużej
mierze przez energię odnawialną. Alternatywy takie jak zdecentralizowane
systemy dostaw energii, systemy centralnego ogrzewania i chłodzenia
będą musiały zostać wzięte pod uwagę dla wszystkich nowo wznoszonych budowli.
Rola i jakość świadectw energetycznych oraz kontroli zostanie zwiększona. Wskaźnik charakterystyki energetycznej podany na świadectwie
będzie musiał być umieszczany w ogłoszeniach o sprzedaży i wynajmie.
Świadectwa charakterystyki energetycznej staną się bardziej użyteczne
ponieważ zawierać będą przydatne wskazówki dotyczące możliwości poprawy efektywności energetycznej. Państwa Członkowskie muszą również
ustanowić niezależny system kontroli i wprowadzić kary za nieprzestrzeganie przepisów.
Rola sektora publicznego jako dającego przykład innym jest jeszcze
bardziej podkreślana poprzez wyższe wymagania dotyczące wystawiania
i eksponowania świadectw dla budynków należących do władz publicznych i przez wcześniejszy termin przekształcenia ich w budynki o niskim
zapotrzebowaniu na energię (w 2018 r.).
Szczegóły nowelizacji EPBD
*) Niniejsze omówienie nowelizacji Dyrektywy EPBD zawierające fragmenty jej tekstu przygotował prof. Olli SEPPÄNEN, Sekretarz
Generalny Europejskiej Federacji Stowarzyszeń Ogrzewnictwa
i Wentylacji. Źródło: rehva journal – styczeń 2010.
Tłumaczenie: mgr Anna Wiszniewska
12
W poniższym tekście część stanowią fragmenty Dyrektywy (zaznaczone kursywą) uzgodnione pomiędzy Parlamentem Europejskim
i Radą Europy. Należy pamiętać, że tekst ten nie jest ostateczną wersją
i zostanie jeszcze poddany korekcie prawnej i językowej. Nowelizacja
EPBD wejdzie w życie po przetłumaczeniu jej na wszystkie języki Unii
Europejskiej i opublikowaniu w Dzienniku Urzędowym Unii Europej-
Energia i Budynek
Prawo w budownictwie
skiej. Przewiduje się, że nastąpi to na przełomie marca i kwietnia
2010 r. Jednak jej zawartość dotycząca kwestii technicznych nie ulegnie już zmianie.
Artykuł 3. Przyjęcie metodologii obliczania charakterystyki
energetycznej budynków
Państwa Członkowskie stosują metodologię obliczania charakterystyki
energetycznej budynków, na podstawie ram ogólnych podanych w Załączniku I.
Załącznik I zawiera kilka nowych wymagań i odnosi się do europejskich
norm:
1. Charakterystyka energetyczna budynku jest ustalana na podstawie obliczeniowego lub rzeczywistego rocznego zużycia energii na potrzeby
wynikające z jego typowego użytkowania i ma odzwierciedlać zapotrzebowanie energii na ogrzewanie i chłodzenie (energii potrzebnej by
uniknąć przegrzania) aby utrzymać zakładane warunki temperaturowe
w budynku oraz na ciepłą wodę użytkową.
2. Charakterystykę energetyczną budynku wyraża się w sposób przejrzysty i ma ona obejmować wskaźnik efektywności energetycznej
i wartościowy wskaźnik zużycia energii pierwotnej oparty o wartość
EP dla danego nośnika energii, który może być ustalony w oparciu
o roczne średnie ważone lub konkretną wartość dla produkcji na
miejscu. Metodologia obliczania charakterystyki energetycznej
budynków powinna brać pod uwagę europejskie normy i być
zgodna z regulacjami prawnymi Wspólnoty, w tym z Dyrektywą
2009/28/EC w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł
odnawialnych.
Artykuł 4. Ustalanie wymagań charakterystyki energetycznej
Państwa Członkowskie podejmują niezbędne środki do zapewnienia, aby
ustalone zostały minimalne wymagania charakterystyki energetycznej
dla budynków, z zamiarem osiągnięcia poziomów optymalnych pod
względem kosztów. Charakterystyka energetyczna ma być obliczana
w oparciu o metodologię określoną w art. 3. Poziomy optymalne pod
względem kosztów mają być obliczane w oparciu o metodologię określoną w art. 5.
Artykuł 5. Obliczanie optymalnych pod względem kosztów
poziomów wymagań charakterystyki energetycznej
1. Do 30 czerwca 2011 roku Komisja przyjmie ogólne ramy metodologii
porównawczej obliczania optymalnych pod względem kosztów poziomów minimalnych wymagań charakterystyki energetycznej dla budynków
i elementów budynków. Ramy metodologii porównawczej zostaną ustalone w oparciu o Załącznik IIIa i będą inne dla budynków nowych i istniejących oraz dla poszczególnych typów budynków.
Załącznik IIIa jest całkowicie nowy i ustala zasady metodologii porównawczej.
Artykuł 6. Budynki nowe
Państwa Członkowskie podejmują niezbędne środki celem zapewnienia,
aby nowe budynki spełniały minimalne wymagania charakterystyki energetycznej określone w art. 4.
Dla budynków nowych Państwa Członkowskie zapewniają, aby możliwości techniczne, środowiskowe i ekonomiczne systemów alternatywnych
takich jak:
(a) zdecentralizowane systemy dostawy energii oparte na energii odnawialnej;
(b) skojarzona gospodarka energetyczna (kogeneracja);
01-02 (33) 2010
(c) ogrzewanie lub chłodzenie lokalne lub blokowe, zwłaszcza jeśli jest
oparte, w całości lub częściowo, na energii odnawialnej;
(d) pompy ciepła były rozważane i brane pod uwagę przed rozpoczęciem
budowy budynków.
Artykuł 7. Budynki istniejące
Państwa Członkowskie podejmują niezbędne środki do zapewnienia,
aby przy wykonywaniu ważniejszej renowacji budynków, charakterystyka
energetyczna tych budynków lub części budynków podlegających renowacji została poprawiona, aby w ten sposób spełnić minimalne wymagania charakterystyki energetycznej określonych dla budynków zgodnie
z art. 4., na ile jest to możliwe pod względem technicznym, funkcjonalnym
i ekonomicznym. Wymagania te stosowane są dla budynków poddawanych renowacji jako dla całości budynku.
Dodatkowo lub alternatywnie, wymagania mogą być stosowane dla
poddawanych renowacji elementów budynków. Państwa Członkowskie
podejmą dodatkowo niezbędne środki do zapewnienia tego dla elementów budynków.
Artykuł 8. Systemy techniczne w budynkach
Aby zoptymalizować zużycie energii przez systemy techniczne w budynkach Państwa Członkowskie mają ustanowić wymagania dotyczące
efektywności energetycznej tych systemów, ich odpowiedniej instalacji
i dostosowania, oraz dostosowania i sterowania systemami technicznymi
instalowanymi w budynkach istniejących. Państwa Członkowskie mogą
stosować te wymagania również w odniesieniu do nowych budynków.
Wymagania ustanowione są dla nowych, wymienianych i unowocześnianych systemów technicznych i stosowane na ile jest to możliwe pod
względem technicznym, funkcjonalnym i ekonomicznym.
Wymagania dotyczące systemów muszą odnosić się przynajmniej do:
(a) systemów grzewczych;
(b) systemów zaopatrzenia w ciepłą wodę;
(c) systemów klimatyzacji;
(d) dużych systemów wentylacyjnych.
Artykuł 9. Budynki o niskim zapotrzebowaniu na energię
1. Państwa Członkowskie podejmą niezbędne środki do zapewnienia, że:
(a) od 31 grudnia 2020 roku wszystkie nowe budynki będą budynkami
o niskim zapotrzebowaniu na energię w rozumieniu art. 2(1a),
oraz że
(b) od 31 grudnia 2018 roku władze publiczne zajmujące i będące
w posiadaniu nowego budynku muszą zapewnić, że budynek ten
jest budynkiem o niskim zapotrzebowaniu na energię w rozumieniu
art. 2(1a).
Państwa Członkowskie ustanawiają narodowe strategie zwiększenia liczby
budynków o niskim zapotrzebowaniu na energię. Strategie te mogą zawierać cele zróżnicowane ze względu na typ budynku.
Artykuł 9a. Zachęty finansowe i bariery rynkowe
1. Uznając znaczenie odpowiedniego finansowania i innych narzędzi
poprawy charakterystyki energetycznej budynków oraz przekształcania
ich w budynki o niskim zapotrzebowaniu na energię, Państwa Członkowskie podejmują odpowiednie środki mające na celu znalezienie
najbardziej adekwatnych instrumentów biorąc pod uwagę krajowe
warunki.
Artykuł 10. Świadectwa charakterystyki energetycznej
1. Państwa Członkowskie ustanawiają środki niezbędne do wprowadzenia systemu certyfikacji energetycznej budynków. Świadectwo
13
Prawo w budownictwie
charakterystyki energetycznej dla budynków powinno zawierać informację o charakterystyce energetycznej oraz wartości referencyjne
takie jak: aktualne normy prawne i odniesienia dla umożliwienia
konsumentom dokonania porównania i oceny charakterystyki energetycznej danego budynku. Świadectwo może zawierać dodatkowe
informacje takie jak: roczne zużycie energii przez budynki niemieszkalne i procent udziału energii odnawialnej w całkowitym zużyciu
energii.
2. Świadectwo musi zawierać zalecenia służące poprawie danej charakterystyki energetycznej pod względem opłacalności, chyba że
brak uzasadnionej możliwości poprawy charakterystyki energetycznej
w stosunku do obowiązujących wymagań.
3. Zalecenia zawarte w świadectwie charakterystyki energetycznej powinny dotyczyć:
a) działań podejmowanych w związku z większą modernizacją obudowy
budynku lub jego systemu(ów) technicznych;
b) działań podejmowanych na rzecz poszczególnych części lub elementów niezależnie od większej modernizacji obudowy budynku lub jego
systemu(ów) technicznych. Zalecenia zawarte w świadectwie charakterystyki energetycznej powinny być technicznie uzasadnione dla
konkretnego budynku i mogą zawierać szacunkową długość okresów
zwrotu lub wartość korzyści w cyklu życia budynku.
4. Świadectwo charakterystyki energetycznej powinno zawierać wskazanie, gdzie można znaleźć bardziej szczegółowe informacje dotyczące
opłacalności rozwiązań zgodnych z zaleceniami podanymi w świadectwie.
Artykuł 11. Wydawanie świadectw charakterystyki energetycznej
Państwa Członkowskie podejmą środki niezbędne do zapewnienia, że
świadectwa charakterystyki energetycznej zostaną wydane dla:
a) budynków i części budynków, które są nowo wznoszone, sprzedawane
lub wynajmowane nowemu najemcy;
b) budynków władzy publicznej często odwiedzanych przez ogół, których
całkowita powierzchnia użytkowa wynosi więcej niż 500 m². Pięć lat
od [data wejścia w życie zawarta w art. 25.] próg 500 m2 zostanie
obniżony do 250 m2.
Artykuł 12. Eksponowanie świadectw charakterystyki energetycznej
1. Państwa Członkowskie podejmą środki niezbędne do zapewnienia,
że w budynkach władzy publicznej często odwiedzanych przez ogół,
których całkowita powierzchnia użytkowa wynosi więcej niż 500 m²,
dla których świadectwa charakterystyki energetycznej zostały wydane
zgodnie z art. 11(1), świadectwa energetyczne są umieszczone
w miejscach wyraźnie widocznych dla ogółu. Pięć lat od [data
wejścia w życie zawarta w art. 25.] próg 500 m2 zostanie obniżony
do 250 m2.
Artykuł 13. Kontrola systemów grzewczych
1. Państwa Członkowskie ustanawiają niezbędne środki do wprowadzenia regularnej kontroli dostępnych części systemów grzewczych
budynków, takich jak generator ciepła, system sterowania i pomp(y)
obiegowych, których kotły posiadają efektywną moc znamionową
do potrzeb ogrzewania większą niż 20kW. Kontrola ma obejmować
ocenę efektywności kotła i dopasowania kotła poprzez porównanie
go z wymaganiami grzewczymi budynku.
14
Artykuł 14. Kontrola systemów klimatyzacji
1. Państwa Członkowskie ustanawiają niezbędne środki do wprowadzenia regularnej kontroli dostępnych części systemów klimatyzacji
o efektywnej wydajności znamionowej większej niż 12 kW. Kontrola
ta obejmuje ocenę efektywności klimatyzacji i jej dostosowanie
w porównaniu z wymaganiami dotyczącymi chłodzenia budynku.
Ocena dostosowania nie musi być powtarzana jeśli od ostatniej
kontroli nie wprowadzono zmian w systemie klimatyzacji ani nie
zmieniły się wymagania dotyczące chłodzenia budynku. Państwa
Członkowskie mogą zmniejszyć częstotliwość kontroli lub je odpowiednio złagodzić jeśli system wyposażony jest w elektroniczne
sterowanie.
Artykuł 15. Raporty z kontroli systemów grzewczych i systemów klimatyzacji
Po każdej kontroli systemu grzewczego lub systemu klimatyzacji powinien zostać przygotowany raport z kontroli. Raport ten ma zawierać
wyniki kontroli przeprowadzonej zgodnie z art. 13 i 14 oraz rekomendacje dotyczące poprawy efektywności energetycznej kontrolowanego
systemu.
Artykuł 16. Niezależni eksperci
Państwa Członkowskie zapewniają, aby certyfikacja budynków,
kontrola systemów grzewczych i systemów klimatyzacji były wykonywane sposób niezależny przez wykwalifikowanych i akredytowanych
ekspertów, niezależnie od tego, czy działają oni jako samodzielni
fachowcy, czy też są zatrudnieni w publicznych lub prywatnych
jednostkach. Eksperci są akredytowani przy wzięciu pod uwagę ich
kompetencji.
Artykuł 17. Niezależny system kontroli
Państwa Członkowskie zapewniają ustanowienie niezależnych systemów kontroli świadectw charakterystyki energetycznej i raportów
z kontroli systemów grzewczych i systemów klimatyzacji zgodnie
z Załącznikiem II. Państwa Członkowskie mogą ustanowić oddzielne
systemy dla kontroli świadectw charakterystyki energetycznej i dla
kontroli raportów z kontroli systemów grzewczych i systemów klimatyzacji.
W jaki sposób członkowie REHVA mogą pomóc wprowadzić
w życie EPBD
Nowelizacja EPBD stawia trudne wyzwania zarówno przed przemysłem budowlanym, jak i przed organizacjami branżowymi. Ponieważ
nowy tekst Dyrektywy zawiera wiele istotnych zmian w stosunku do
poprzedniego, rządom Państw Członkowskich i Komisji przyda się
każda pomoc.
Doświadczenia zdobyte przez CEN przy wspieraniu wdrażania EPBD
od 2002 roku pokazują, że praca nad aspektami technicznymi trwa
długo. Większość norm EN zostało przyjętych w latach 2007-2008, po
wprowadzeniu w życie przez Państwa Członkowskie większości wymagań Dyrektywy z 2002 roku, lecz nie zostały one zawarte w przepisach
krajowych.
Aby uniknąć powtórzenia takiej sytuacji, tym razem prace nad technicznymi aspektami wdrażania EPBD powinny się zacząć tak szybko, jak
to tylko możliwe. Wdrażanie EPBD na poziomie unijnym i krajowym może
być wspierane przez członków REHVA i innych organizacji branżowych
w następujący sposób.
Energia i Budynek
Prawo w budownictwie
Krajowe plany rozwoju w kierunku budynków o niskim zapotrzebowaniu na energię
Proces dążenia do tego, by wszystkie budynki miały niskie zapotrzebowanie na energię ma się odbywać stopniowo. Kolejne kroki muszą
prowadzić do celu w ten sposób, by było to opłacalne. Na przykład usługi
energetyczne i źródła energii powinny być częścią krajowego systemu
energetycznego.
Wyznaczanie celów charakterystyki energetycznej
Jest to bardzo wymagające zadanie. Choć to do Komisji należy
ustalenie zasad wyznaczania celów, potrzebne będzie dużo pracy na
poziomie krajowym, związanej z danymi wyjściowymi do obliczeń kosztu
energii, kosztu inwestycji, zasobów budowlanych i zużycia energii oraz
systemów technicznych.
Redukcja obciążeń związanych z chłodzeniem budynku
i inne energooszczędne metody kontroli temperatury wnętrz
latem
EPBD jasno wymaga również by w ramach kontroli systemów klimatyzacji zbadano jak można latem zmniejszyć obciążenia związane
z chłodzeniem bez podnoszenia temperatury powietrza wewnątrz budynku i bez stosowania mechanicznego chłodzenia. Należy zbadać efekty
zastosowania różnych metod oszczędności energii i stworzyć przewodniki o tych metodach, zaczynając od najbardziej opłacalnej metody
polegającej na zacienianiu.
Efektywne metody zastosowania systemów alternatywnych
w małych budynkach
Nowa Dyrektywa wymaga studiów wykonalności systemów alternatywnych dla wszystkich budynków. Najczęściej stosowane technologie
w systemach alternatywnych dla dużych budynków to zdecentralizowane
systemy dostawy energii, kogeneracja, ogrzewanie i chłodzenie lokalne
lub blokowe oraz pompy ciepła. Małe budynki stanowią pod tym względem duże wyzwanie.
Poprawa charakterystyki energetycznej małego budynku
Również małe budynki poddawane renowacji będą musiały spełniać
minimalne wymagania charakterystyki energetycznej, na ile jest to możliwe pod względem technicznym, funkcjonalnym i ekonomicznym. Możliwość zastosowania konkretnych rozwiązań przy renowacji budynków
w dużej mierze zależy od lokalnych warunków i zasobów budowlanych.
Trzeba stworzyć wskazówki dotyczące możliwości poprawy charakterystyki energetycznej małych budynków.
Jak ustalić kryteria sprawności systemów technicznych
Artykuł 8 (nowy) Dyrektywy wymaga, by Państwa Członkowskie przyjęły wymagania dotyczące systemów technicznych w budynkach w celu
zapewnienia optymalnej efektywności energetycznej. Członkowie REHVA
powinni pracować nad wprowadzaniem w życie właśnie tego artykułu. Na
przykład: Jak włączyć wymagania dotyczące produktów wykorzystujących
energię w ogólną charakterystykę energetyczną budynku? Czy moc właściwa wentylatorów (SFP) jest odpowiednią miarą efektywności systemu
wymiany powietrza?
Jak włączyć dobre warunki klimatu wewnętrznego w proces
EPBD
Dyrektywa wielokrotnie odnosi się do dobrych warunków klimatu
wewnętrznego, lecz pozostawia otwartą kwestię odpowiedniego ujęcia
warunków klimatu wewnętrznego w świadectwach charakterystyki energetycznej, raportach z kontroli i wymaganiach.

01-02 (33) 2010
Nowe informacje dotyczące
projektu ASIEPI są dostępne na
www.buildup.eu i na www.asiepi.eu
Ulotki informacyjne dostępne są za pośrednictwem europejskiego portalu www.buildup.eu. Można je łatwo znaleźć używając
funkcji filtrowania i wpisując słowo kluczowe ASIEPI, lub bezpośrednio, pod poniżej podanym adresem.
IP 164 Opracowywanie metody porównywania wymagań
dotyczących charakterystyki energetycznej w Europie
Poziom krajowych wymagań dotyczących charakterystyki energetycznej jest dość niezrozumiały dla obcokrajowców. W ramach
europejskiego projektu ASIEPI (www.asiepi.eu) tworzona jest
metodologia umożliwiająca porównanie poziomu tych wymagań
między Państwami Członkowskimi. Dokument ten podsumowuje
dotychczasowe wyniki tych starań. Nieoczekiwanym odkryciem
okazało się to, że tylko w niewielu krajach bierze się pod uwagę
wszystkie zastosowania energii przy określaniu charakterystyki
energetycznej. Liczne kraje nie biorą pod uwagę zużycia energii
przez wentylatory, produkcję ciepłej wody użytkowej i chłodzenie,
co komplikuje porównywanie wymagań w skali europejskiej.
Tym co jeszcze bardziej utrudnia porównanie jest fakt, że przy
odmiennych warunkach klimatu poszczególne rozwiązania energooszczędne nie są równie adekwatne.
http://www.buildup.eu/publications/7040
IP 165 Testowanie szczelności budynków dużych i wielorodzinnych w kontekście przepisów dotyczących efektywności energetycznej
Zainteresowanie szczelnością elewacji budynku, które napędza
transformację rynku w niektórych krajach, najprawdopodobniej
będzie w dalszym ciągu rosło. Jest to spowodowane potencjalnie
dużymi oszczędnościami energii związanymi z dobrą szczelnością
budynku (patrz wcześniejsza ulotka informacyjna ASIEPI P157).
W wielu krajach Europy przepisy dotyczące efektywności energetycznej zostały znowelizowane w czasie wprowadzania w życie
dyrektywy w sprawie charakterystyki energetycznej budynków
(EPBD), aby była w nich ujęta szczelność elewacji. Ta ulotka
informacyjna omawia dalsze praktyczne kwestie związane ze
szczelnością budynków dużych i wielorodzinnych, zwłaszcza
kwestię procedur testowania, które muszą być zharmonizowane
by umożliwić jednolitą ocenę szczelności budynków, której
wartość zostanie użyta przy obliczaniu charakterystyki energetycznej. Tekst pokazuje także, że szczelność dużych budynków
również może być zmierzona.
http://www.buildup.eu/publications/7041
Tłumaczenie: mgr Anna Wiszniewska
15