Łódź, 25 września 2008r - Instytut Edukacji Ustawicznej

Łódź, 25 września 2009r.
Szanowni Państwo
Dyrektorzy, Pedagodzy, Nauczyciele
Minął rok od rozpoczęcia pilotażu nr 2 w ramach projektu walki z absencją w szkołach:
„Pilotaż wdrażania rozwiązań
zapobiegających i przeciwdziałających absencji uczniów w szkole” – część 2
Zaproponowaliśmy szkołom w roku szkolnym 2008/2009 dwa rozwiązania do wyboru:
"sztywny" wewnątrzszkolny kalendarz nauki zawierający plan całego roku
szkolnego z zaznaczonymi tygodniami nauki, tygodniami na wycieczki, projekty itp.,
z tygodniami świętowania uroczystości szkolnych;
2. wniosek o usprawiedliwienie nieobecności na specjalnie do tego przygotowanym
formularzu. Wniosek powinien być składany do wychowawcy przed lub pierwszego
dnia nieobecności ucznia w szkole i powinien zawierać wyczerpujące wyjaśnienie
przyczyn nieobecności.
(Wzór - formularz opracowany w ubiegłym roku szkolnym przez VIII LO w Łodzi.
Można go zobaczyć na stronie www VIII LO).
1.
Przyjęliśmy zasadę, że szkoły wybierają rozwiązania proponowane przez pedagogów
Instytutu Edukacji Ustawicznej lub wdrażają własne.
W pilotażu nr 2 wzięło udział 9 szkół, które wybrały następujące rozwiązania
antyabsencyjne:
Gimnazjum nr 30 im. Adama Mickiewicza w Łodzi
-
-
-
-
Monitorowanie realizacji obowiązku szkolnego w klasach pierwszych. Pedagogizacja
rodziców. Wskazanie konieczności rozsądnego podejścia do absencji uczniów (ustalanie
terminów wizyt lekarskich, nie zwalnianie uczniów z zajęć szkolnych z błahych
powodów).
Uczenie uczniów odpowiedzialności za wyniki efekty kształcenia poprzez ukazanie
zależności między absencją a wynikami nauczania.
Nadzór nad realizacją obowiązku szkolnego i otoczenie szczególną opieką dzieci o
specjalnych potrzebach edukacyjnych i przewlekle chorujących (w klasach
integracyjnych).
Nadzór nad realizacją obowiązku szkolnego i otoczenie szczególną opieką uczniów
pochodzących z rodzin niewydolnych wychowawczo.
Czuwanie nad systematycznym oddawaniem przez wychowawców miesięcznych
sprawozdań do koordynatorów projektu, powszechne stosowanie Karty miesięcznej
frekwencji (ze wspomnianymi wcześniej ustaleniami) oraz zastosowanie odrębnych
procedur dla uczniów o wysokiej absencji w celu uzupełniania braków wiadomości.
Uatrakcyjnienie zajęć pozalekcyjnych, żeby uczniowie rzeczywiście polubili szkołę
(współpraca z Samorządem Uczniowskim)
Stosowanie systemu nagród dla uczniów i klas z wysoką frekwencją (współpraca z Radą
Rodziców)
Gimnazjum nr 38 im. Kard. S. Wyszyńskiego w Łodzi
-
-
Jednolity druk zwolnienia z ostatnich godzin lekcyjnych.
Plan pracy Gimnazjum Nr 38 na rok szkolny 2008/2009.
Zeszyt kontaktów z rodzicami (kontynuacja z ubiegłego roku).
Gimnazjum nr 44 w Łodzi
-
Wprowadzenie wniosku o usprawiedliwienie.
XVIII LO im. Jędrzeja Śniadeckiego w Łodzi
-
-
-
Karta analizy frekwencji – dotyczy wszystkich klas, wypełniają wychowawcy za każdy
miesiąc, składają do dyrektora bądź koordynatora projektu do piątego następnego m-ca.
Karta zawiera ilość godzi opuszczonych przez uczniów danej klasy, usprawiedliwionych i
nie oraz średnią frekwencji z danego miesiąca, a także działania prewencyjne i
interwencyjne podjęte przez wychowawców w skrajnych przypadkach. Następnie robione
są wykresy analizujące częstotliwość uczęszczania młodzieży na zajęcia, członkowie
grupy sterującej badają przyczyny opuszczania lekcji w wybranych klasach.
Analiza kart frekwencji (koordynator, członkowie grupy sterującej), upublicznienie
danych, zbieranie informacji od wychowawców klas o poszczególnych przypadkach
wzmożonej absencji wśród uczniów, nałożenie na wagarowiczów obowiązku pracy
społecznej na rzecz klasy lub szkoły po zajęciach wynikających z planu.
Restrykcyjne przestrzeganie wdrożonego od początku roku szkolnego Regulaminu oceny
z zachowania – odejmowanie punktów za nieusprawiedliwianie nieobecności w
wyznaczonym terminie, opuszczanie pojedynczych lekcji czy bezpodstawne,
długotrwałe nieuczęszczanie na zajęcia (wychowawcy). Każdy uczeń zobowiązany jest
do prowadzenia zeszytu usprawiedliwień, w którym gromadzi wszelkie zaświadczenia od
opiekunów bądź lekarzy. Członkowie grupy sterującej zbierają comiesięczne dane w celu
dokonania analizy zjawiska absencji w naszej szkole (określenie procentowe punktu
wyjściowego –średnia szkoły na początku roku, dalej obserwacja czy następuje eskalacja,
constans czy minimalizacja) w celu ewentualnego zwiększenia środków zaradczych.
ZSO nr 8 Zespół Szkół Ogólnokształcących nr 8 im. Stanisława Staszica w
Łodzi
-
Wprowadzenie wniosku o usprawiedliwienie.
Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych nr 22 w Łodzi
-
Wprowadzenie jednakowego dla całej szkoły druku zwolnienia ucznia z zajęć i druku
usprawiedliwienia nieobecności. Druk zawiera informacje dla rodziców z ustawy o
systemie oświaty oraz ze statutu szkoły.
Podtrzymanie nagród dla uczniów za 100% frekwencję (w miesiącu, semestrze, roku) i
nagrody dla klasy z najwyższą roczną frekwencją.
Opracowanie w II semestrze kalendarza szkolnego.
Zespół Szkół w Gałkowie Dużym
-
Zeszyt korespondencji.
Wychowawca wspomagający.
Lekcje profilaktyczne.
Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych nr 3 im. Jana Pawła II w Tomaszowie Maz.
-
Wprowadzenie wniosku o usprawiedliwienie nieobecności.
Monitorowanie frekwencji na bieżąco.
EFEKTY
W zależności od przyjętych rozwiązań i „stażu” szkoły w projekcie uzyskano różne efekty
Poniżej wykaz wybranych najistotniejszych osiągnięć pilotażu nr 2:
Pilotaż w gimnazjum nr 38:
Wszystkie wdrożone działania zyskały akceptację nauczycieli. Nieraz pojawiają się problemy
ze zdobyciem przez ucznia wszystkich podpisów nauczycieli, na których lekcjach uczeń nie
będzie (np. nie ma jeszcze nauczyciela w szkole), ale jest to wówczas rozwiązywane na
korzyść dziecka.
Na ile zmieniła się frekwencja uczniów?
Frekwencja ogólna w klasach w porównaniu z I semestrem 2007/2008:
I semestr 2007/2008
I semestr 2008/2009
Kl. I a
86,70%
kl. I a
89,20% (wzrost o 2,5%)
Kl. I b
91,26%
kl. I b
91,02%
Kl. I c
82,50%
kl. I c
86,81% (wzrost o 4,31%)
Kl. I a
86,70%
kl. II a
85,64%
Kl. I b
91,26%
kl. II b
94,13% (wzrost o 2,87%)
Kl. I c
82,50%
kl. II c
70,43%
Kl. I d
76,00%
kl. II d
78,49% (wzrost o 2,49%)
Kl. II a
89,00%
kl. III a
90,80% (wzrost o 1,80%)
Kl. II b
79,00%
kl. III b
78,70%
Kl. II c
81,74%
kl. III c
76,70%
W porównaniu z I semestrem 2007/2008 na dziesięć oddziałów w I semestrze 2008/2009
frekwencja ogólna wzrosła w pięciu klasach (od 1,80% do 4,31%). W klasach I a, II c, III c
zaniżona frekwencja spowodowana jest „martwymi duszami”. Uczniowie są zapisani do
klasy, a z różnych przyczyn nie uczęszczają do niej, np. z powodu wyjazdu za granicę – brak
potwierdzenia realizacji obowiązku z kraju, w którym przebywają.
Druki zwolnień z kilku ostatnich godzin lekcyjnych (frekwencja na ostatnich godzinach):
Generalnie, po wprowadzeniu jednolitego druku zwolnień, absencja uczniów na ostatnich
lekcjach zmniejszyła się. Zauważyliśmy to przede wszystkim w klasach, w których
zwolnienia te były nagminne (według wychowawców w klasach II c i II ).
I semestr 2007/2008
I semestr 2008/2009
Kl. I c – 97,94% średnia frekwencja
Kl. II c – 99,47% frekwencja
(wzrost o 1,53%)
IX.07 r. – 97,00%
IX.08 r. –99,53%
X.07 r. – 98,00%
X.08 r. – 99,11%
XI.07 r. – 98,30%
XI.08 r. – 99,51%
XII.07 r. – 98,00%
XII.08 r. – 99,22%
I.08 r.
I.09 r. – 100,00%
– 98,40%
I semestr 2007/2008
I semestr 2008/2009
Kl. II c – średnia frekwencja 98,58%
kl. III c – frekwencja 99,56%
(wzrost o 0,98%)
IX.07. r. – 98,00%
IX.08 r. –99,86%
X.07 r. – 98,00%
X.08 r. – 99,34%
XI.07 r. – 98,40%
XI.08 r. – 99,84%
XII.07 r. – 99,00%
XII.08 r. – 99,09%
I.08 r. - 99,50%
I.09 r. – 99,69%
Pilotaż w XVIII LO w Łodzi:
Wyniki z drugiego semestru i na koniec roku szkolnego:
Klasa Semestr drugi Wskaźnik końcowo roczny
IIIa
78%
81%
IIIb
63%
68%
IIIc
77%
78%
IIId
72,5%
76%
IIIe
66,9%
66%
Wnioski:
• Przyczyny wysokiej absencji uczniów:
 Mylne wyobrażenie o dorosłości i działanie wedle bezmyślnej zasady: wszystko
mi wolno;
 Podejmowanie pracy, zbytnie obciążenie organizmu, przemęczenie;
 Ustalanie z instruktorami „próbnych jazd” w czasie zajęć lekcyjnych;
 Brak rodzicielskiej kontroli, samowolne pisanie sobie usprawiedliwień i zwolnień
z lekcji;
 Wagary;
 Mała motywacja do nauki w obliczu nieciekawej sytuacji społeczno-gospodarczej
kraju (brak perspektyw).
Trzecioklasiści to grupa najmniej podatna na perswazję, w zasadzie głucha na wszelkie głosy
zdrowego rozsądku, często poza kontrolą wychowawców, rodziców tym bardziej, niechętna
do współpracy, jedynym oddziaływaniem przynoszącym rezultaty (niekoniecznie
długotrwałe) jest: wydzwanianie do rodziców, restrykcyjne traktowanie podopiecznych,
obciążanie konsekwencjami.
Klasa Semestr drugi Wskaźnik końcowo roczny
Ia
83,5%
85%
Ib
72,3
77%
Ic
845
83%
IIa
77,5%
80%
IIb
76%
81%
IIc
77,8%
79%
IId
66,7%
69,5%
IIe
75%
78,8%
Wnioski:
• Przyczyny nadmiernej absencji uczniów:
 Długotrwałe choroby uczniów z poszczególnych klas, przebywanie na terapii
specjalistycznej (np. w klasach: Ib, Ie, IIa, IId, IIe – długoterminowe zwolnienie
lekarskie wychowawcy);
 Mała świadomość szkodliwości niesystematycznego uczęszczania na zajęcia, brak
samokontroli;
 Słabe zainteresowanie rodziców postawami młodzieży, usprawiedliwianie
wszystkiego bez namysłu, zwalnianie z lekcji z byle powodu, „krycie” własnych
dzieci;
 Brak konsekwencji w działaniach nauczycieli, zbytnia uległość, niesystematyczne
stosowanie restrykcji.
Ta grupa uczniów jest bardziej podatna na perswazję, dająca się jeszcze kształtować w
zakresie obowiązkowości, odpowiedzialności i świadomości ponoszenia konsekwencji w
obliczu niewłaściwych zachowań i postaw. Najlepszą metodą okazuje się unaocznienie ilości
strat wobec niesystematycznego uczęszczania na lekcje, natomiast informowanie rodziców
niejednokrotnie powoduje „wybielanie” podopiecznych, jako że opiekunowie w dużej mierze
starają się za wszelką cenę usprawiedliwiać swoje dzieci i kryją ich występki.
Wnioski na przyszłość:
 Uświadamianie młodzieży niekorzyści płynących z nieuczęszczania do szkoły;
 Poinformowanie zarówno uczniów, jak i opiekunów na początku roku szkolnego o
restrykcyjnym przestrzeganiu Regulaminu oceny zachowania – odejmowanie
dodatkowych punktów karnych za nagminne uchylanie się od zajęć lekcyjnych.
Przekazanie informacji o konsekwencjach braku zaliczenia poszczególnych
przedmiotów w przypadku wagarowania, notorycznego opuszczania zajęć,
selektywnego traktowania lekcji, ciągłego zwalniania się z wybranych godzin;
 Bardziej konsekwentne oddziaływanie wychowawcze, stawianie uchylających się od
obowiązku szkolnego przed Samorządem Uczniowskim w celu przydzielenia im
karnych zadań do wykonania.
Opracowały: Elżbieta Neuhorn i Agnieszka Melerska
Pilotaż w ZSO nr 8 im. Stanisława Staszica w Łodzi:
−
−
Udało się przeforsować wniosek o usprawiedliwienie nieobecności ucznia. Wniosek ten
obowiązuje rodziców od 1.03.2009 i znajduje się na stronie internetowej szkoły.
Wdrożono radykalne działania ze strony dyrekcji (wspólnie wypracowane w grupie
nauczycieli wychowawców) wobec uczniów wagarujących, a mających ponad 50%
nieusprawiedliwionych nieobecności.
Od dawna nie zanotowaliśmy tak dobrej frekwencji na naszych lekcjach jak od początku
marca. Jesteśmy zasypywani prośbami o możliwość poprawy testów i innych prac.
Upowszechniamy taką zasadę: uczeń może pisać każdą klasówkę czy inną pracę w czasie
konsultacji, pod warunkiem, że godzina nieobecności, na którą przypadł test czy praca
pisemna, jest usprawiedliwiona przez wychowawcę wnioskiem.
Pilotaż w Gałkowie Dużym.
Dzięki pilotażowi udało się nam wprowadzić element rywalizacji międzyklasowej.
Uczniowie zaczęli opuszczać mniej godzin lekcyjnych, a usprawiedliwienia dostarczane były
na bieżąco. Aktywna współpraca z wychowawcami, pedagogami, nauczycielem informatyki,
a także przedstawicielami samorządu uczniowskiego i rodzicami, pomogła usprawnić
procedury dotyczące absencji w szkole. Również w tym roku szkolnym nauczyciele i rodzice
uczestniczyli w konsultacjach odbywających się w każdy pierwszy czwartek miesiąca.
Wychowawcy prowadzili zeszyty korespondencji z rodzicami, a do 10-go dnia miesiąca
przekazywali koordynatorom sprawozdania dotyczące frekwencji w swoich klasach. Decyzją
Rady Pedagogicznej zostały zaostrzone procedury dotyczące absencji w szkole, o których
zostali poinformowani uczniowie i rodzice na początku roku szkolnego.
Pojawiające się problemy:
− brak zrozumienia wśród pewnej grupy rodziców,
− duża zachorowalność wśród dzieci, wpływająca na obniżenie frekwencji.
Wnioski do dalszej pracy:
− kontynuacja zadań pilotażowych w celu dalszego kontrolowania poziomy frekwencji
w naszej szkole,
− wdrażanie zdobytych doświadczeń w dalszej pracy,
− kontynuacja działań, ponieważ przynoszą efekty
Średnia frekwencja:
a) w szkole podstawowej: 90,93%
Klasa z najwyższą frekwencją: Vb – 93,25%
Klasa z najniższą frekwencją: IVb – 89,28%
b) w gimnazjum: 91,29%
Klasa z najwyższą frekwencją: IIb – 93,44%
Klasa z najniższą frekwencją: IIIb – 89,03%
Koordynator do spraw frekwencji w Zespole Szkół w Gałkowie Dużym - mgr Ewa Zielińska
Pilotaż w ZSP nr 3 w Tomaszowie Maz.
Pomimo podjętych działań frekwencja uczniów nie jest zadowalająca. Oto porównanie
wyników frekwencji:
Klasa
I Ta
I Tb
I Td
II Tb
II Tc
wrzesień 2008
83,68%
87,60%
89,59%
91,93%
95,41%
luty 2009
81,26%
84,40%
88,95%
85,71%
89,62%
średnia w I semestrze
82,47%
84,72%
84,05%
87,35%
90,46%
Zespół Szkół nr 3 im. M. Kopernika w Wieluniu
W roku szkolnym 2008/2009 udało się:
- Wprowadzić jednolity system usprawiedliwiania nieobecności:
o kontrakt wychowawcy klasy z rodzicami dotyczący frekwencji i zasad
usprawiedliwiania nieobecności,
o usprawiedliwienia tylko w zeszycie korespondencji,
o usprawiedliwienia nieobecności nie później niż w ciągu tygodnia od powrotu
do szkoły.
- Nagrodzić osobę mającą najwyższą frekwencję w szkole.
- Przeprowadzić szkolenie rodziców i uczniów nt. korzyści z chodzenia do szkoły jak
i zagrożeń wynikających z opuszczania zajęć szkolnych.
Jak widać, proces walki z absencją uczniowską w szkole wymaga czasu i jednolitego frontu
działań wszystkich nauczycieli i wychowawców.
Przyczyny opuszczania lekcji przez uczniów są różne, nie zawsze związane z ich złą wolą.
Pamiętajmy więc o tym, by zarówno w całej szkole jak i na poszczególnych lekcjach tak
organizować naukę, żeby uczniowie chcieli z nami być, żeby rozumieli wartość wiedzy
i umiejętności, no i żeby się na naszych lekcjach nie nudzili.
Wszystkich nauczycieli, pedagogów i wychowawców, którzy będą kontynuować w roku
szkolnym 2009/2010 działania na rzecz przeciwdziałania i zapobiegania absencji
uczniowskiej w szkole zapraszamy na bezpłatne konsultacje do Instytutu.
Terminy konsultacji prosimy uzgadniać przez telefon.
Z pozdrowieniami
w imieniu pedagogów IEU BO
dr Beata Owczarska