Konsekwencje społeczne i gospodarcze

Konsekwencje społeczne
i gospodarcze wdrażania
nowych wymogów ekologicznych
w Unii Europejskiej
Bogusław Sonik
Poseł do Parlamentu Europejskiego
EKOLOGICZNE WYZWANIA
DLA GOSPODARKI
Cele cyklu konferencji:
• Stworzenie forum dyskusyjnego na temat kosztów ekologicznych
działalności gospodarczej oraz skutków wdrażania ekologicznego
prawa wspólnotowego dla polskiej gospodarki
• Dostarczenie informacji społeczeństwu (za pośrednictwem mediów
i organizacji pozarządowych) na temat skutków wprowadzania
przez Unię Europejską nowych instrumentów rynkowych w
ochronie środowiska
• Prezentacja zamierzeń Unii Europejskiej dotyczących wdrażania
nowych instrumentów rynkowych w dziedzinie ochrony środowiska
EKOLOGICZNE WYZWANIA
DLA GOSPODARKI
Cykl konferencji:
1.
„Ochrona klimatu - hamulec czy bodziec dla
gospodarki?” – 4 lipca 2008
2.
„Wizja społeczeństwa recyklingu” (gospodarka
odpadami) – jesień 2008
3.
„Biopaliwa – szansą przyszłości czy pomyłką?”
(ograniczenie emisji zanieczyszczeń z transportu
samochodowego i stosowanie biopaliw) –
wiosna 2009
Nowa legislacja UE
•
Instrumenty prawne proponowane w
ramach pakietu energetyczno –
klimatycznego:
–
–
–
–
Rozszerzenie wspólnotowego systemu handlu
uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych
(propozycja zmiany Dyrektywy)
Starania zmierzające do ograniczenia emisji
gazów cieplarnianych (propozycja Decyzji
Parlamentu i Rady)
Geologiczne składowanie dwutlenku węgla
(propozycja Dyrektywy)
Promocja stosowania energii ze źródeł
odnawialnych (propozycja Dyrektywy)
Rozszerzenie wspólnotowego systemu
handlu uprawnieniami
do emisji gazów cieplarnianych (1)
• System handlu emisjami UE (ETS) - jest to pierwszy
międzynarodowy system odnoszący się do emisji
CO2
• Obejmuje ponad 10 000 instalacji w sektorach
energetyki i przemysłu
• Sektory te ponoszą odpowiedzialność za blisko 50 %
unijnych emisji CO2 oraz 40% całkowitych emisji
gazów cieplarnianych w UE
• Kwestia fundamentalna w ramach strategii UE
na rzecz zwalczania zmian klimatycznych
Rozszerzenie wspólnotowego systemu
handlu uprawnieniami
do emisji gazów cieplarnianych (2)
• Przegląd dyrektywy i konieczność jej zmiany wynika z
przyjętego w styczniu b.r. pakietu energetyczno –
klimatycznego
• 100 % przydziałów na emisję CO2 dla energetyki na
aukcji od 2013 roku
• Pozostałe sektory gospodarki od 2020 roku
• Sprawozdawczyni Avril Doyle napisała w swoim
Raporcie: „Rozsądne jest 100% licytowanie dla sektora
energetycznego od 2013 r. biorąc pod uwagę wyraźną
możliwość, by sektor ten przełożył w razie konieczności
wszelkie uzasadnione koszty na konsumenta”.
Rozszerzenie wspólnotowego systemu
handlu uprawnieniami
do emisji gazów cieplarnianych (3)
• Energetyka powinna mieć możliwość stopniowego
dostosowywania się do nabywania 100 % uprawnień do
emisji CO2 na aukcji
• Czas potrzebny na modernizację i wdrażania
nowoczesnych niskoemisyjnych technologii
Skutki:
• Wprowadzenie 100 % uprawnień na emisję spowoduje
w Polsce gwałtowny wzrost cen energii elektrycznej
• Wzrost kosztów wytwarzania spowoduje obniżenie
konkurencyjności gospodarek z energetyką opartą na
węglu
• Problemy społeczne
Rozszerzenie wspólnotowego systemu
handlu uprawnieniami
do emisji gazów cieplarnianych (4)
• Problem dotyczy to także sektora ciepłownictwa
sieciowego i elektrociepłowni
Skutki:
• Drastyczny wzrost cen ciepła
• Odbiorcy ciepła będą wybierać tańsze
indywidualne rozwiązania stosując gorszej
jakości paliwo i niskosprawne piece
• Efekt – niekontrolowane pogorszenie
jakości powietrza
Geologiczne składowanie
dwutlenku węgla (1)
• Dyrektywa wyznacza warunki dotyczące wykorzystania w
Europie technologii wychwytywania i składowania
dwutlenku węgla (technologii CCS)
• Technologia CCS nie jest pozytywnie odbierana przez
wszystkich specjalistów w zakresie ochrony środowiska
• Zakopywanie CO2 trudno jest nazwać idealnie „zielonym”
rozwiązaniem
• Założenie - technologia pomostowa
• Pomoże naszej cywilizacji przemysłowej zyskać na
czasie, aby wypracować rozwiązania alternatywne
Geologiczne składowanie
dwutlenku węgla (2)
• Zobowiązane – do roku 2020 nowe obiekty
energetyczne o dużej mocy (pow. 300 MW)
muszą zastosować technologię CCS
• Polska widzi problem z realizacją tego
zobowiązania
• Struktura geologiczna Polski nie jest dostatecznie
rozpoznana pod względem przydatności do
magazynowania CO2
Promocja stosowania energii
ze źródeł odnawialnych (1)
• Przyszłość energetyki - UE znajduje się na rozdrożu
• Nie ma idealnego rozwiązania problemów
klimatycznych i energetycznych
• Należy realizować wielokierunkowe podejście,
którego głównymi filarami będą:
–
–
–
zwiększona wydajność energetyczna
stopniowa rezygnacja z paliw kopalnych
zakrojone na dużą skalę inwestycje w badania nad
zastosowaniem alternatywnych źródeł energii, a przede
wszystkim energii odnawialnej
Promocja stosowania energii
ze źródeł odnawialnych (2)
Cele nowej Dyrektywy:
•
20% udział źródeł energii odnawialnej w
zużyciu energii do roku 2020
•
10% udział wykorzystania biopaliw w
transporcie do roku 2020
Nowa dyrektywa
w sprawie odpadów (1)
•
•
Parlament Europejski przyjął 17 czerwca 2008 r. nową
dyrektywę w sprawie odpadów
Nowa dyrektywa - ma dać podstawy do stworzenia w
Europie „społeczeństwa powszechnie stosującego
recykling”
•
Przed państwami członkowskimi postawione zostały
bardzo ambitne cele
•
Do roku 2020 odzysk z odpadów z gospodarstw
domowych - 50 % (papier, metal, plastik, szkło)
Nowa dyrektywa
w sprawie odpadów (2)
•
Absolutna rewolucja w zarządzaniu
odpadami w wielu krajach (m.in. w Polsce)
•
Polska już w tej chwili ma problemy ze
spełnieniem wspólnotowych standardów w
zakresie gospodarki odpadami
komunalnymi
•
Czy poradzimy sobie z wypełnieniem
nowych rygorystycznych wymogów?
Nowa dyrektywa
w sprawie odpadów (3)
•
Nowa dyrektywa - wymusi na krajach, które
mają zaniedbaną gospodarkę odpadami
komunalnymi (m. in. Polska), podjęcie
zdecydowanych działań
•
Konieczność wprowadzenia w Polsce
mechanizmów prawnych i ekonomicznych w
zarządzaniu odpadami
•
Efektem musi być pobudzenie, a nie
obciążenie dla gospodarki
Ochrona środowiska
poprzez prawo karne (1)
•
20 maja 2008 r. Parlament Europejski przyjął
projekt dyrektywy w sprawie ochrony
środowiska poprzez prawo karne
•
Wprowadzenie nowych uregulowań prawnych
oraz zdefiniowanie wspólnej dla całej
Wspólnoty minimalnej listy przestępstw
przeciwko środowisku
•
Zapewnienie skuteczniejszego stosowania
prawa wspólnotowego
Ochrona środowiska
poprzez prawo karne (2)
•
We wszystkich państwach członkowskich Wspólnoty
wdrożone są jednolite przepisy
•
Jednak sposób ich egzekwowania jest różny
•
Sprzyja to nagannym praktykom lokowania przez
nieuczciwych przedsiębiorców działalności
gospodarczej w państwach, gdzie sankcje karne za
przestępstwa przeciwko środowisku są łagodniejsze
•
Dotyczy to szczególnie nowych państw
członkowskich Unii Europejskiej (Polska)
Ochrona środowiska
poprzez prawo karne (3)
•
Coraz większą rolę odgrywają przestępstwa
popełniane w ramach organizacji przestępczych
•
Przestępstwa przeciwko środowisku mają coraz
częściej ponadgraniczny charakter
•
Tylko wspólna dla UE lista przestępstw przeciwko
środowisku
•
Wysokość kar pozostawiono krajom
członkowskim
Transgraniczna ocena
oddziaływania na środowisko (1)
•
3 czerwca 2008 r. Komisja Ochrony Środowiska
Parlamentu Europejskiego przyjęła sprawozdanie
(Sprawozdawca B. Sonik) w sprawie ratyfikacji przez
Wspólnotę Europejską Protokółu w sprawie
strategicznej oceny oddziaływania na środowisko do
Konwencji EKG ONZ o ocenach oddziaływania na
środowisko w kontekście transgranicznym,
sporządzonej w Espoo w Finlandii w 1991 roku.
•
Zgodnie z protokółem uzgodnieniom z państwami
sąsiednimi w zakresie oddziaływania na środowisko
podlegać będą nie tylko inwestycje, ale także plany i
programy dotyczące m. in. rolnictwa, przemysłu,
turystyki, gospodarki odpadami.
Transgraniczna ocena
oddziaływania na środowisko (2)
•
Głosowanie plenarne nad przyjęciem sprawozdania lipcowa sesja Parlamentu Europejskiego w
Strasburgu
•
Przykładem inwestycji, dla której uzgodnienia muszą
być przeprowadzone z krajem sąsiednim, jest
budowa spalarni odpadów w Schwedt w Niemczech.
•
Procedurze konsultacji z sąsiednimi państwami w
zakresie oddziaływania na środowisko podlega także
planowana niemiecko – rosyjska inwestycja,
polegająca na budowie gazociągu - Nord Stream,
który ma przebiegać po dnie Bałtyku.
„Zielona księga” (1)
• Dokument „Zielona Księga” dotyczy instrumentów
rynkowych na potrzeby polityki w zakresie ochrony
środowiska i w dziedzinach pokrewnych
• „Zielona Księga” zapowiada wprowadzenie w przyszłości
w UE nowych instrumentów rynkowych
• Instrumenty rynkowe:
– zbywalne pozwolenia stworzone dla zmniejszenia
zanieczyszczeń (na przykład emisji CO2)
– podatki środowiskowe, które mają za zadanie zmianę cen, a
przez to i zachowań producentów oraz konsumentów
– opłaty środowiskowe stworzone w celu pokrycia kosztów
korzystania ze środowiska
– dopłaty (dotacje) na ochronę środowiska mające na celu
wspieranie rozwoju czystszych technologii
„Zielona księga” (2)
• Opodatkowanie ekologiczne w państwach członkowskich
jest bardzo zróżnicowane
• Pozostawienie rozwiązań w tym zakresie w gestii państw
członkowskich wywołuje ryzyko zaburzenia
konkurencyjności pomiędzy przedsiębiorstwami
• Bardzo ważne jest, aby dochody z podatków
ekologicznych służyły zapobieganiu szkodliwym
oddziaływaniom na środowisko i zdrowie ludzi
• Niezbędna jest stopniowa harmonizacja podatków
ekologicznych w obrębie Unii
Wnioski (1)
• Prawo ochrony środowiska ma coraz większy wpływ na
gospodarkę - „Ekologia reguluje gospodarkę”
• Wdrażanie prawa wspólnotowego będzie wpływać na
inwestowanie przez przemysł w nowoczesne technologie
• Nowe przepisy powinny być bodźcem dla rozwoju nowych
technologii i tworzenia miejsc pracy
• Konieczna jest edukacja społeczeństwa w tej dziedzinie,
gdyż większość kosztów będzie ponosiło społeczeństwo
• Zbyt wysokie obciążenie obywateli kosztami ekologicznymi
obywatelimoże wywołać niechęć do podejmowania działań
na rzecz środowiska
Wnioski (2)
WAŻNE:
• Bliska współpraca pomiędzy polskimi posłami
do Parlamentu Europejskiego a polskim
rządem nad kształtowaniem ekologicznej
polityki wspólnotowej
• Współpraca na bardzo wczesnym etapie, aby
mieć realny wpływ na kształt przepisów
wspólnotowych