"Gazeta Prawna": Ostatnia instancja w Strasburgu

"Gazeta Prawna": Ostatnia instancja w Strasburgu - Program Spraw Precedensowych
środa, 25 lipca 2007 01:00
"Gazeta Prawna": Ostatnia instancja w
Strasburgu
Europejski Trybunał Praw Człowieka wyda w tym roku co najmniej kilkadziesiąt
wyroków w sprawach przeciw Polsce. Polacy najczęściej skarżą się na przewlekłość
postępowania sądowego. W ubiegłym roku Trybunał uznał za dopuszczalne 111 skarg od
obywateli polskich.
Od końca lat 90. liczba skarg składanych do Trybunału od obywateli polskich rośnie. W 1999
roku Trybunał zarejestrował 691 skarg z Polski, w 2006 - 4470.
- Wbrew powszechnemu mniemaniu Trybunał nie jest kolejną instancją odwoławczą od
niekorzystnych wyroków - przypomina adwokat Kamila Miszczuk z Kancelarii Domański
Zakrzewski Palinka.
Dodaje, że należy brać pod uwagę, iż badając skargę, Trybunał szczegółowo analizuje
postępowanie, które doprowadziło do niekorzystnego - zdaniem skarżącego - orzeczenia.
- Każdy z etapów tego postępowania może być przyczyną, dla której Trybunał uzna, że
skarga nie jest dopuszczalna. Warunkiem uznania skargi za dopuszczalną jest wyczerpanie
całej drogi postępowania w kraju, czyli złożenie wszystkich zwyczajnych i niezwyczajnych
środków zaskarżenia. Większość skarg jest właśnie dlatego odrzucana, że niewyczerpana
została droga krajowa - mówi Kamila Miszczuk.
Część skarg do Trybunału objęła opieką Helsińska Fundacja Praw Człowieka w Programie
Spraw Precedensowych, gdyż orzeczenia w tych sprawach mogą się okazać przełomem
prowadzącym do zmian w praktyce stosowania prawa czy w systemie prawnym w ogóle.
1/4
"Gazeta Prawna": Ostatnia instancja w Strasburgu - Program Spraw Precedensowych
środa, 25 lipca 2007 01:00
1 Przewlekłość postępowania, brak skutecznego środka odwoławczego
Prawo do rzetelnego procesu sądowego, w tym rozpatrzenia sprawy w rozsądnym terminie,
oraz prawo do odwołania się do właściwego organu państwowego są gwarantowane art. 6 oraz
13 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności.
Być może tzw. ustawa o skardze na przewlekłość postępowania będzie musiała być
zrewidowana, ze względu na skargę wniesioną przez polską policjantkę. Została ona
oskarżona o współpracę z grupą przestępczą i udaremnianie śledztwa w sprawie. W jej ocenie
postępowanie prowadzone było opieszale i wniosła o zasądzenie z tytułu przewlekłości
postępowania kwoty 10 tys. zł. Sąd uznał, iż do opieszałości doszło, ale nie przyznał z tego
tytułu żadnego odszkodowania.
- Takich spraw jest sporo. Mamy nadzieję, że dojdzie do zmiany praktyki sądów - mówi szef
Programu Spraw Precedensowych Adam Bodnar.
Polskie sądy często postępują podobnie jak w przypadku policjantki albo przyznają bardzo
niskie kwoty odszkodowania. Zasadą Trybunału jest zaś wypłacanie słusznego
zadośćuczynienia w takim przypadku.
2 Prawo do wolności i bezpieczeństwa osobistego
W tej kategorii mieszczą się sprawy związane ze zbyt długim aresztem. Trybunał wielokrotnie
wypowiadał się w sprawie realizacji tego prawa, opisanego w art. 5, podkreślając, iż każde
pozbawienie wolności musi być nie tylko zgodne z normami prawa proceduralnego i
materialnego państw, ale ochroną jednostki przed arbitralnością władzy państwowej. Ustęp 3
artykułu stanowi, że każdy zatrzymany lub aresztowany powinien niezwłocznie być postawiony
przed sądem oraz ma prawo być sądzony w rozsądnym terminie albo zwolniony na czas
postępowania. Przykładem sprawy w tej kategorii jest skarga mężczyzny, którego areszt
tymczasowy trwa od ponad 6 lat. W tej sprawie skarżący będzie domagał się uznania, iż
złamano także art. 8 (prawo do poszanowania życia rodzinnego) oraz art. 13 (prawo do
skutecznego środka odwoławczego).
2/4
"Gazeta Prawna": Ostatnia instancja w Strasburgu - Program Spraw Precedensowych
środa, 25 lipca 2007 01:00
3 Poniżające traktowanie
Artykuł 3 zakazuje tortur oraz nieludzkiego czy poniżającego traktowania. Trybunał będzie
rozpatrywał polską skargę złożoną przez rodziców mężczyzny, który popełnił samobójstwo.
Został on zatrzymany przez policję podejrzewającą go o wybicie szyby i pobity. Postępowanie
przeciw policjantom umorzono, a zażalenie na tę decyzję nie zostało uznane ani przez
prokuraturę, ani sąd.
4 Naruszenie prawa własności
Artykuł 1 Protokołu nr 1 do Konwencji stanowi, że każdy ma prawo do poszanowania mienia.
Na ten artykuł powołują się w skardze spadkobiercy dawnych właścicieli i akcjonariuszy
Fabryki Wyrobów Wełnianych i Bawełnianych M. i T. Piekielny, która została znacjonalizowana
po wojnie. Ustawa o o przejęciu na własność państwa podstawowych gałęzi gospodarki
narodowej przewidywała odszkodowanie, ale przez 60 lat nie wydano rozporządzenia, które
miało zawierać zasady jego obliczania i sposób wypłacania. W związku z tym odszkodowanie
nie zostało wypłacone właścicielom ani ich spadkobiercom.
5 Prawo rodzinne
Wynikające z art. 8 prawo do poszanowania życia rodzinnego zakłada gwarancje
umożliwiające dziecku związek z obojgiem rodziców. Trybunał zajmie się wkrótce sprawą z
Polski dotyczącą braku skutecznych środków w prawie pozwalających na egzekucję wyroków
w sprawach rodzinnych. Rozwiedziony ojciec, mimo korzystnych orzeczeń, z powodu
przeszkód stawianych przez matkę dziecka nie może się z nim widywać, choć trzykrotnie
nałożono na matkę kary grzywny.
- Ta sprawa pokazuje, jak nieskuteczne są mechanizmy egzekucji wyroków w tych sprawach.
Jeden z rodziców płaci grzywny, a dziecko i tak jest pozbawione kontaktu z drugim - mówi
Adam Bodnar.
3/4
"Gazeta Prawna": Ostatnia instancja w Strasburgu - Program Spraw Precedensowych
środa, 25 lipca 2007 01:00
6 Wolność religijna i dyskryminacja na tle religijnym
Konwencja w art. 9 gwarantuje każdemu wolność myśli, sumienia i wyznania, a art. 14
zakazuje wprost jakiejkolwiek dyskryminacji, m.in. z powodów religijnych. Europejska Komisja
Praw Człowieka zauważyła w 1986 roku, że art. 9 chroni też obywatela przed indoktrynacją
religijną ze strony państwa, przy czym fakt obowiązku uczęszczania przez ucznia ateisty na
kurs wiedzy religijnej (religioznawstwa) nie oznacza indoktrynacji religijnej (Angeleni vs
Szwecja 1986). Trybunał zajmie się niedługo rozpatrywaniem skargi polskiego małżeństwa,
które uważa, iż w przypadku ich syna doszło do złamania powyższych artykułów. Rodzice ci
nie życzyli sobie, by ich syn uczęszczał na lekcje religii. Jednocześnie dziecku nie zapewniono
zajęć alternatywnych, np. z etyki. W skardze rodzice podnoszą m.in., że syn musiał dwukrotnie
zmieniać szkołę z uwagi na dyskryminację oraz fizyczną i psychologiczną przemoc ze strony
innych uczniów.
ADRES TRYBUNAŁU
The Registrar European Court of Human Rights Council of Europe F-67075 Strasbourg Cedex
France
Źródło: "Gazeta Prawna", 25.07.2007
Autor: Justyna Wojteczek
Joomla SEF URLs by Artio
4/4