WSPÓŁISTNIENIE POKOLEŃ W NOWYM ŚWIECIE Organizacja i

WSPÓŁISTNIENIE POKOLEŃ W NOWYM ŚWIECIE
Wykład otwarty prof. Hanny Świdy-Ziemby
(SWPS, Uniwersytet Warszawski), 3 listopada 2006 r.
Organizacja i prowadzenie: Prof. Krystyna Szafraniec (Zakład Socjologii Edukacji
i Młodzieży DSWE TWP)
Profesor Hanna Świda-Ziemba od wielu lat zajmuje się problematyką
wartości młodych pokoleń Polaków, koncentrując się zwłaszcza na
funkcjonowaniu tzw. młodzieży inteligenckiej. Podczas wykładu Pani profesor
skupiła się na przedstawieniu specyfiki relacji międzypokoleniowych we
współczesnej Polsce sytuując ją na tle historycznym.
Punktem wyjścia była definicja pokolenia jako wspólnoty komunikacyjnej,
wspólnoty warunków biograficzno-socjalizacyjnych. Według H. Świdy-Ziemby
pokolenia są konstytuowane nie tylko przez ważne wydarzenia historyczne (jak
to się zwykło przyjmować w tradycji socjologicznej), ale również przez
specyficzne warunki socjalizacji. Autorka Młodych w nowym świecie wskazała
tutaj na przykład II wojny światowej, która miała inne znaczenie dla
kształtowania wartości i tożsamości osoby nastoletniej a inne dla osoby, która
urodziła się w przeddzień jej wybuchu.
Obecnie, według Pani Profesor, ważniejsze od wydarzeń historycznych (np.
upadek komunizmu) są warunki socjalizacyjne kształtowane przez postęp
technologiczny, którego elementem jest m.in. ewolucja informatyczna czy rozwój
telefonii komórkowej. Narzędziem przekazu staje się nie rozmowa czy list, lecz
np. SMS, czyli bardzo krótka wiadomość. Kluczowe znaczenie ma Internet,
traktowany jako główne źródło wiedzy o świecie. Wykorzystywany jest przede
wszystkim do wyszukiwania gotowych, krótkich, praktycznych informacji.
Taka sytuacja prowadzi do tworzenia się nowej wspólnoty komunikacyjnej
młodych ludzi – pokolenia używającego innego języka niż pokolenie starszych.
Chodzi tu nie tylko o pojawianie się nowych pojęć i kategorii, ale też o
przedefiniowywanie znaczeń już istniejących, zmianę postrzegania (rozumienia)
wartości. Dla młodego pokolenia działania na rzecz świata społecznego,
wspólnego dobra (które były kluczowe dla pokoleń wojennego i powojennego)
stają się nieistotne. Takie wartości jak patriotyzm, lojalność, pomocniczość nie
tylko zmieniają swoją pozycję w hierarchii wartości młodych Polaków, ale też
znaczą coś innego niż dla pokoleń, które kształtowane były w warunkach
socjalizacyjnych lat trzydziestych, czterdziestych czy osiemdziesiątych.
Co charakterystyczne niezwykle istotną wartość (większą niż dla
wcześniejszych pokoleń) stanowi dla młodych rodzina. Jednocześnie bardzo
ceniąc wartości afiliacyjne (miłość i przyjaźń), maja problemy z budowaniem
bliższych znajomości. Zawierane przez nich przyjaźnie opierają się nie na
głębokiej więzi, lecz na luźnych, krótkich i zmiennych kontaktach.
H. Świda-Ziemba wskazywała także, że młodzi ludzie nie sytuują się w
przeszłości i przyszłości. Dla nich liczy się przede wszystkim teraźniejszość, życie
indywidualne postrzegane najczęściej jako wytwór przypadku, a nie celowego
działania. Młodzież ma wrażenie, że funkcjonuje w rzeczywistości, w której nie
można sterować swoim życiem.
Istniejący problem komunikacji młodszych ze starszymi stwarza, w
przekonaniu H. Świdy-Ziemby, swoiste problemy wychowawcze – gdy pokolenie
starszych próbuje stosować specyficzne rozwiązania pedagogiczne nie potrafiąc
zrozumieć problemów młodych ludzi, ponieważ ci ostatni (ujmując to obrazowo)
mówią innym językiem.
----------Hanna Świda-Ziemba, socjolog, wykładowca w Instytucie Stosowanych Nauk
Społecznych Uniwersytetu Warszawskiego oraz Szkoły Wyższej Psychologii
Społecznej. W latach 1991- 1993 była sędzią Trybunału Stanu. Uznany autorytet
w dziedzinie badań nad młodzieżą. Komentuje i ocenia aktualne wydarzenia
społeczno-polityczne w kraju. Autorka m.in. takich książek jak: Człowiek
wewnętrznie zniewolony (1997), Wartości egzystencjalne młodzieży lat
dziewięćdziesiątych (1995), Młodzież końca tysiąclecia - obraz świata i bycia w
świecie (2000), Młodzi w nowym świecie (2005).