D - Sąd Okręgowy w Toruniu

Sygn. akt VIII Ca 446/13
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 20 listopada 2013 r.
Sąd Okręgowy w Toruniu VIII Wydział Cywilny Odwoławczy
w składzie:
Przewodniczący:
SSO Rafał Krawczyk (spr.)
Sędziowie:
SSO Katarzyna Borowy
SSO Hanna Matuszewska
Protokolant:
st. sekr. sąd. Izabela Bagińska
po rozpoznaniu w dniu 20 listopada 2013 r. w Toruniu
na rozprawie
sprawy z powództwa K. T.
przeciwko Skarbowi Państwa - (...) w C.
o zapłatę
na skutek apelacji powoda
od wyroku Sądu Rejonowego w Chełmnie
z dnia 14 maja 2013 r.
sygn. akt I C 22/11
1. oddala apelację,
2. przyznaje ze Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Chełmnie na rzecz Kancelarii Adwokackiej
adwokatG.T. kwotę 60 zł (sześćdziesiąt złotych) plus 23 % podatku VAT tytułem zwrotu kosztów
nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu w instancji odwoławczej.
Sygnatura akt: VIII Ca 446/13
UZASADNIENIE
Sąd Rejonowy w Chełmnie Wydział I Cywilny wyrokiem z dnia 14 maja 2013 roku po rozpoznaniu sprawy z powództwa
K. T. przeciwko Skarbowi Państwa - (...)w C. o zapłatę:
I. oddalił powództwo;
II. nakazał wypłacić ze Skarbu Państwa - kasy Sądu Rejonowego w Chełmnie na rzecz adwokata G. T. kwotę 3600
złotych plus 23 % podatku VAT z tytułu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu.
Sad I instancji ustalił, że powód został przetransportowany do (...)w C. w dniu 8 lutego 2011 roku z oddziału
neurologicznego szpitala (...) w G.. W (...)w C. przebywał do dnia 15 lutego 2011 roku. Przez cały czas osadzony był w celi
numer 23. Jest to cela 6-osobowa, ma powierzchnię 18,3 m( 2). Pomiar tej celi został wykonany zgodnie z wytycznymi
zawartymi w zarządzeniu nr 7/2012 Dyrektora Generalnego Służby Więziennej z dnia 30 stycznia 2012 roku w
sprawie ustalania pojemności jednostek penitencjarnych. W okresie pobytu powoda w (...)w C. w celi tej przebywało
6 osadzonych i nie występowało zjawisko przeludnienia. W momencie przetransportowania powód był badany przez
lekarza medycynyI. K.. Po zapoznaniu się z dokumentacją medyczną i wyjaśnieniami K. T. co do jego stanu zdrowia
lekarz ten stwierdził, iż jego stan zdrowia pozwala na pobyt w Zakładzie Karnym, a ponadto, że nie wymaga on
hospitalizacji i ciągłej opieki lekarskiej. Zapisał powodowi odpowiednie leki, dolne łóżko w celu zabezpieczenia przed
ewentualnymi negatywnymi następstwami napadu padaczkowego, a nadto konsultację neurologiczną, która odbyła
się 11 lutego 2011 roku. K. T. w okresie pobytu w przedmiotowym areszcie żywiony był zgodnie z normą podstawową,
tj. otrzymywał 3 posiłki dziennie w tym jeden posiłek ciepły. Dzienna wartość kaloryczna posiłków nie mogła być
mniejsza niż 2600 kalorii. Jadłospis był różnorodny. W celach nie ma wilgoci. W okresie zimowym wydawane są
osadzonym uszczelniacze, a w razie zgłoszenia takiej potrzeby również dodatkowe koce.
Dobrem osobistym z tytułu naruszenia którego powód domaga się zadośćuczynienia jest prawo do godnego
odbywania kary pozbawienia wolności. W niniejszej sprawie zachowany został wymóg z art. 100 § 2 k.k.w. dotyczący
minimalnej powierzchni cel mieszkalnych, powodowi zapewniono odpowiednią opiekę lekarską, zaś jego twierdzenia
w przedmiocie złej jakości i niskiej wartości odżywczej posiłków nie zasługują na uwzględnienie. Ponadto powód w
okresie pobytu w (...)w C. nie zgłaszał żadnych uwag co do warunków odbywania kary.
Mając na uwadze powyższe Sąd Rejonowy oddalił powództwo.
O kosztach nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu Sąd ten orzekł na podstawie §19 i §6 ust.6
rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie i
ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1348).
Apelację od powyższego wyroku wniósł powód, zaskarżając go w całości i zarzucając mu:
• naruszenie przepisów prawa materialnego, a to art. 448 k.c. w zw. z art. 23 i 24 § 1 k.c., poprzez błędną jego
wykładnię, polegającą na ustaleniu, że pozwany nie naruszył dóbr osobistych powoda;
• naruszenie art. 233 § 2 k.p.c., polegające na niewyjaśnieniu wszystkich istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy
okoliczności faktycznych;
• naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. poprzez ustalenie, że w celi, w której przebywał powód w okresie wskazanym
w pozwie żywiony był on zgodnie z normą podstawową, w celi nie było wilgoci i nie występowało zjawisko
przeludnienia.
Podnosząc powyższe zarzuty skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i zasądzenie od pozwanego na rzecz
powoda żądanego roszczenia oraz zasądzenie kosztów zastępstwa adwokackiego przed Sądem II instancji według
norm przepisanych.
Sąd Okręgowy ustalił i zważył co następuje:
Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie.
Sąd Odwoławczy podziela ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd I instancji i przyjmuje je jako własne.
Podniesione w apelacji zarzuty sprowadzały się w istocie do tego, że w ocenie skarżącego Sąd I instancji błędnie ustalił
stan faktyczny niniejszej sprawy. Podnosząc błędne poczynienie ustaleń, skarżący jedynie zaprzecza im, nie wskazując
na czym miał polegać rzekomy błąd Sądu I instancji, a zatem trudno odnieść się do owego zarzutu w szerszym zakresie.
Ta sama konkluzja dotyczy zarzutu obrazy prawa materialnego. W ocenie Sądu Odwoławczego, Sąd I instancji dokonał
prawidłowych ustaleń faktycznych i właściwie zastosował prawo materialne.
W tym miejscu podkreślić należy, iż osoba pozbawiona wolności przez sam fakt uwięzienia nie traci podstawowych
praw gwarantowanych przez Konstytucję i akty prawa międzynarodowego. Poszanowanie i ochrona jej godności
jest obowiązkiem władzy publicznej, wypełniającej zadania represyjne państwa. Realizacja pozbawienia wolności
wiąże się z ustaleniem poziomu, na którym warunki uwięzienia są „odpowiednie” i nie naruszają przyrodzonej i
niezbywalnej godności człowieka. Wyjściowe założenie dla określenia wymaganego poziomu jest takie, by traktowanie
człowieka pozbawionego wolności nie było poniżające i niehumanitarne, a ograniczenia i dolegliwości, które musi
on znosić, nie przekraczały koniecznego rozmiaru wynikającego z zadań ochronnych i celu zastosowanego środka
oraz nie przewyższały ciężaru nieuniknionego cierpienia, nieodłącznie związanego z samym faktem uwięzienia. Na
konkretne warunki uwięzienia składają się różne parametry, którymi między innymi jest powierzchnia pomieszczenia
przypadająca na jedną osobę, dostęp światła i powietrza, infrastruktura sanitarna, warunki spania i jedzenia lub
możliwość przebywania poza celą. W niektórych wypadkach ocena odpowiednich warunków wymaga uwzględnienia
indywidualnych cech osadzonego, takich jak wiek lub stan zdrowia (Uchwała SN z dnia 18 października 2011
roku, III CZP 25/11). Zatem odbywanie kary pozbawienia wolności w przeludnionych i nieocieplonych celach,
z nieoddzieloną toaletą i węzłem sanitarnym oraz innymi uciążliwościami może stanowić przejaw poniżającego
traktowania, prowadzącego do naruszenia godności osób pozbawionych wolności (Wyrok Sądu Apelacyjnego w
Poznaniu z dnia 7 kwietnia 2010 roku, I ACa, Wyrok SN z dnia 28 lutego 2007 roku, V CSK 431/06, Wyrok SN z dnia
17 marca 2010 roku, II CSK 486/09). Podkreślić należy, że również samo umieszczenie osoby pozbawionej wolności
w celi o powierzchni przypadającej na osadzonego mniejszej niż 3 m2 może stanowić wystarczającą przesłankę do
stwierdzenia naruszenia dóbr osobistych (Uchwała SN z dnia 18 października 2011 roku, III CZP 25/11).
W niniejszej sprawie w czasie pobytu powoda w (...)w C. nie naruszono jego prawa do godnego odbywania kary
pozbawienia wolności, a zatem Sąd I instancji słusznie oddalił powództwo.
Z kolei odnosząc się do zarzutu uchybienia zasadzie swobodnej oceny dowodów, wyrażonej w art. 233 § 1 k.p.c. należy
wskazać, że może on stanowić skuteczną podstawę apelacji tylko wówczas, gdy dokonana przez Sąd I instancji ocena
dowodów jest nielogiczna, sprzeczna z zasadami doświadczenia życiowego, bądź też gdy dowód zostanie pominięty
przy ustalaniu stanu faktycznego albo jeśli Sąd nie wskaże przyczyn dla których odmówił mu wiarygodności, co może
doprowadzić do wniosku, że dokonana ocena dowodów nie jest wszechstronna. Według Sądu Odwoławczego, Sąd
Rejonowy nie przekroczył granic swobodnej oceny dowodów w sposób, który uczyniłby ją dowolną, a tym samym nie
naruszył art. 233 § 1 k.p.c.
Również zarzut niewyjaśnienia wszystkich istotnych okoliczności sprawy jest bezzasadny. Podnosząc go skarżący
wskazuje, że jest to przede wszystkim wynik nieprzeprowadzenia wnioskowanego dowodu w postaci wizji lokalnej
celi, w której powód przebywał w(...)w C..
Zważyć należy, że zgodnie z art. 162 k.p.c. strony mogą w toku posiedzenia, a jeżeli nie były obecne, na najbliższym
posiedzeniu zwrócić uwagę sądu na uchybienia przepisom postępowania, wnosząc o wpisanie zastrzeżenia do
protokołu. Stronie, która zastrzeżenia nie zgłosiła, nie przysługuje prawo powoływania się na takie uchybienia w
dalszym toku postępowania, chyba że chodzi o przepisy postępowania, których naruszenie sąd powinien wziąć pod
rozwagę z urzędu, albo że strona uprawdopodobni, iż nie zgłosiła zastrzeżeń bez swojej winy. Odnosząc powyższe
uregulowanie do stanu niniejszej sprawy należy zwrócić uwagę, że pełnomocnik powoda, będąc obecna podczas
rozprawy nie zgłosiła w trybie art. 162 k.p.c. zastrzeżenia o naruszeniu przepisów postępowania, a nadto podnosząc
go w apelacji nie uprawdopodobniła, że nie zgłosiła go wcześniej bez swojej winy. Bezzasadne oddalenie wniosku
dowodowego nie stanowi zaś uchybienia, które Sąd winien brać pod uwagę z urzędu. Niezależnie zatem od oceny
powziętej w tym przedmiocie decyzji procesowej, strona powodowa utraciła prawo do powoływania się na to
uchybienie, a tym samym nie może ono stanowić skutecznej podstawy wzruszenia wyroku Sądu I instancji.
Ponadto należy zwrócić uwagę, że dowód ten nie byłby relewantny dla ustalenia istotnych okoliczności sprawy. Szereg
przeprowadzonych dowodów zaprzecza bowiem twierdzeniom, na których powód opiera swoje roszczenie. Co więcej,
wizja lokalna mogłaby stwierdzić jedynie aktualny stan celi, nie byłoby zaś możliwe ustalenie za jej pomocą tego, jakie
były warunki i stan zaludnienia celi w okresie, w którym powód był w niej osadzony. Zatem oddalenie wniosku o
przeprowadzenie owego dowodu niewątpliwie było zasadne.
Na marginesie, art. 207 § 6 k.p.c. stanowi, że Sąd pomija spóźnione twierdzenia i dowody, chyba że strona
uprawdopodobni, że nie zgłosiła ich w pozwie, odpowiedzi na pozew lub dalszym piśmie przygotowawczym bez swojej
winy lub że uwzględnienie spóźnionych twierdzeń i dowodów nie spowoduje zwłoki w rozpoznaniu sprawy albo że
występują inne wyjątkowe okoliczności. Przed wejściem w życie powyższego uregulowania, na mocy postanowienia
Sądu I instancji z dnia 25 października 2011 roku pełnomocnik powoda został zobowiązany do złożenia w terminie 14
dni pisma procesowego, w którym zostaną powołane wszelkie twierdzenia, zarzuty i dowody pod rygorem utraty prawa
do powoływania ich w dalszym toku postępowania. Wniosek o przeprowadzenie wizji lokalnej został zaś zgłoszony
dopiero na rozprawie w dniu 22 lutego 2013 roku, tj. po upływie czasu wyznaczonego stronie do przedstawienia
wszystkich dowodów. Podlegał zatem pominięciu również z z uwagi na fakt, iż był on spóźniony.
Jak wynika z uzasadnienia apelacji, zarzut obrazy art. 233 § 2 k.p.c. poprzez niewyjaśnienie istotnych dla
rozstrzygnięcia sprawy okoliczności faktycznych, opiera się również na nieprzesłuchaniu wszystkich osób, z którymi
w (...)w C. osadzony był powód. Podnosząc ów zarzut skarżący wskazuje, że pozwany nie wywiązał się z obowiązku
przedstawienia adresów osób współosadzonych z K. T.. W konkluzji wskazuje on, że sąd winien zastosować w
stosunku do pozwanego rygor przewidziany w art. 233 § 2 k.p.c. Zarzut ten jest bezzasadny przede wszystkim
z uwagi na fakt, iż wbrew twierdzeniom apelacji (...) w C. wskazał wszystkie znane mu adresy współosadzonych
z powodem, zaś Sąd I instancji osoby te przesłuchał. Pozwany nie był w stanie przedstawić aktualnego miejsca
zamieszkania tylko jednego z osadzonych, albowiem nie dysponował w tym zakresie żadnymi danymi. Nie może
to jednak rodzić dla niego negatywnych skutków procesowych, a zwłaszcza skutku w postaci przerzucenia na
pozwanego ciężaru dowodu- co sugeruje skarżący. Areszt Śledczy nie ma bowiem obowiązku zbierać informacji
odnośnie tego, gdzie obecnie zamieszkują byli więźniowie. Nieprzedstawienie adresu danej osoby z powodu faktycznej
niemożliwości wywiązania się z wezwania do uczynienia tego, nie może zatem być interpretowane jako przeszkoda
w przeprowadzeniu dowodu. To na powodzie spoczywa bowiem powinność wskazywania dowodów uzasadniających
zgłoszone roszczenie. Obejmuje ona również obowiązek wskazania adresu świadka w sposób umożliwiający jego
wezwanie pod rygorem pominięcia dowodu z jego zeznań. Zgodnie bowiem z ogólną regułą ciężaru dowodu, wyrażoną
w art. 6 k.c. nieprzedłożenie środków dowodowych rodzi dla strony powodowej negatywny skutek w postaci oddalenia
powództwa.
Z powyższych względów Sąd Odwoławczy orzekł jak w punkcie I sentencji wyroku na podstawie art.385 kpc .O
kosztach nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata ustanowionego dla powoda z urzędu, orzeczono
na podstawie § 11 ust. 1 pkt 25 i §13 ust.1 pkt 1 w zw. z § 19 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia
28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów
nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. z 2002 roku, Nr 163, poz. 1348 ze zm.).