A może pszenżyto jare Pszenżyto jare to najmłodszy gatunek

A może pszenżyto jare
Pszenżyto jare to najmłodszy gatunek spośród zbóż uprawianych w naszym kraju. Zbiory pszenżyta
jarego, podobnie jak formy ozimej, przeznacza się głównie na paszę dla zwierząt gospodarskich
Ziarno pszenżyta jarego zawiera mniej włókna niż ziarno jęczmienia czy owsa, jest przy tym bogatsze w
białko charakteryzujące się dobrym składem aminokwasowym i wysokim współczynnikiem strawności.
Zwiększa to jego wartość żywieniową dla drobiu i trzody chlewnej.
Pszenżyto jare dzięki lepszej zdrowotności, dobrej wartości pokarmowej ziarna i dobrym plonom,
uzyskiwanym przy znacznie niższych nakładach i na znacznie słabszych glebach, niż potrzeba do uprawy
pszenicy jarej i jęczmienia jarego, może być konkurencyjne w stosunku do innych zbóż jarych. Dlatego w
gospodarstwach, w których dominują gleby słabsze, często nadmiernie zakwaszone, a potrzebujemy ziarna
na paszę warto sięgnąć po pszenżyto jare.
Dobór odmian
Aktualnie zarejestrowanych jest 9 odmian pszenżyta jarego-wszystkie polskiej hodowli. Ich ważniejsze
cechy rolniczo-użytkowe przedstawiono w tabeli. Najważniejszym kryterium wyboru odmiany do uprawy
jest plon ziarna. Oprócz plenności ważna jest także odporność na choroby i wyleganie oraz porastanie
ziarna w kłosach.
Dobór stanowiska i uprawa roli
Pszenżyto jare ma mniejsze wymagania glebowe niż pszenica i jęczmień jary oraz charakteryzuje się
większą tolerancją na niskie pH, stąd jest szczególnie przydatne do uprawy w gospodarstwach mających
gleby lekkie, na których uprawa pszenicy i jęczmienia bywa zawodna. Najczęściej uprawiane jest na
glebach kompleksu żytniego bardzo dobrego i żytniego dobrego.
Dobór stanowiska ma bardzo istotny wpływ na plonowanie pszenżyta jarego. Najlepszym przedplonem dla
tej formy pszenżyta są rośliny niezbożowe tj. okopowe na oborniku oraz strączkowe na nasiona. Spośród
zbóż dobrą wartość przedplonową wykazują kukurydza i owies.
Uprawa roli pod pszenżyto jare zależy od przedplonu i terminu jego zbioru. Po roślinach późno
schodzących z pola jesienne zabiegi uprawowe ogranicza się do orki przedzimowej. Na wiosnę, możliwie
wcześnie, stosuje się włókowanie lub bronowanie, a następnie agregat uprawowy. Wiosną glebę należy
uprawiać płytko, aby jej nadmiernie nie przesuszyć.
Nawożenie mineralne
Pomimo, że pszenżyto jare jest tolerancyjne na kwaśny odczyn gleby, to jego reakcja na zabieg
wapnowania gleb kwaśnych daje pozytywny efekt plonotwórczy. Najkorzystniej jest wapnować pod
przedplon.
Dawki fosforu i potasu określa się zgodnie z poziomem uzyskiwanych plonów i zawartością
przyswajalnych form tych składników w glebie. Średnio stosuje się około 50-90 kg P2O5/ha oraz 70-110 kg
K2O/ha. Nawozy zawierające fosfor i potas najlepiej stosować jest wcześnie wiosną, przed uprawą roli.
Efektywność nawożenia azotem zależy od dawki, przedplonu, typu gleby, poziomu plonowania i przebiegu
pogody. Dawki większe niż 50 kg N/ha zaleca się stosować w dwóch terminach, około 60% dawki
przedsiewnie, a resztę w fazie strzelania w źdźbło. Pogłówne nawożenie azotem należy prowadzić w
oparciu o obserwację łanu, przebieg pogody i stan odżywienia roślin, gdyż zbyt duże dawki azotu mogą
powodować wyleganie, a odporność na nie pszenżyta jarego jest wciąż niewystarczająca.
Siew
Pszenżyto jare wysiewać należy możliwie najwcześniej. Opóźnienie siewu powoduje niezależnie od
odmiany, spadek plonu ziarna głównie przez zmniejszenie krzewienia produkcyjnego roślin.
Optymalna obsada przy wczesnym siewie powinna się kształtować na glebach lepszych od 450 ziarniaków
na m2 (tj. około180-200 kg/ha) do 550 ziarniaków na m2 (tj. około 230-250 kg/ha) na glebach słabych.
Pszenżyto jare siejemy na głębokość 2-4 cm.
Pielęgnacja zasiewów i zbiór
Na stanowiskach po okopowych często dwukrotne bronowanie w fazie szpilkowania oraz w fazie czterech
liści wystarcza na zwalczenie chwastów w zasiewach pszenżyta jarego. W warunkach silniejszego
zachwaszczenia, na stanowiskach gorszych często konieczne jest zastosowanie odpowiednio dobranych
herbicydów.
Pszenżyto jare jest gatunkiem mniej od innych porażanym przez choroby liści i kłosa, co w praktyce czynie
technologię jego uprawy tańszą i mniej energochłonną niż pozostałych zbóż jarych. W latach mniej
sprzyjających rozwojowi chorób wystarczającym zabiegiem ochronnym jest zaprawianie ziarna przed
siewem.
Pszenżyto jare jest zbożem późno dojrzewającym i podatnym na porastanie ziarna, dlatego zbiór należy
wykonać bezpośrednio po osiągnięciu przez ziarno dojrzałości pełnej. Zbioru dokonuje się najczęściej
jednoetapowo kombajnem zbożowym. Zebrane ziarno, aby mogło być dalej przechowywane należy
doczyścić i dosuszyć do wilgotności nie przekraczającej 15%.
Opracowała: Katarzyna Sitek
Akceptował kierownik działu: Jan Kocój
Załącznik:
Septorioza plew
Mączniak
prawdziwy
Porastanie
ziarna w kłosach
Wyleganie
8,2
7,9
6,7
8,2
7,0
8,0
8,1
7,7
7,4
7,2
6,7
7,3
6,5
6,9
6,5
7,0
7,9
7,6
6,9
7,3
7,7
7,5
7,7
6,9
Skala 90
g
41,7
39,7
36,6
36,3
38,1
37,9
40,4
39,1
Septorioza liści
a1
a2
57,7 65,3
99
98
103 101
96
99
94
92
95
97
98 101
100 99
99
98
Rdza brunatna
Wzorzec dt/ha
Andrus
2009
Dublet
2006
Kargo
1998
Matejko
2004
Mieszko
1999
Milewo
2008
Milkaro
2007
Nagano
2008
Plon ziarna
w% wzorca
w latach
2008 - 2010
Masa 1000
ziaren
Odmiana
Rok rejestracji
Ważniejsze cechy rolniczo-użytkowe pszenżyta jarego
6,2
6,3
7,6
7,4
7,0
6,8
6,0
7,1
5
5
6
4
6
5
5
5
8,1
7,9
8,3
7,3
8,3
8,2
8,3
8,2
Źródło: „Lista opisowa odmian; 2011; rośliny rolnicze, część I, zbożowe", COBORU-Słupia Wielka 2011.
Wzorzec: 2010 i 2009 – Dublet, Milewo, Milkaro, Nagano; 2008 – Dublet, Milkaro, Nagano,
Legalo – odmiana zarejestrowana w 2004 roku, ale nie badana w latach 2008-2010.
Zmieniony: środa, 29 lutego 2012 07:30