docbiologia poziom podstawowy przykładowy zestaw zadań
download 
Reklamacja Transkrypt
biologia poziom podstawowy przykładowy zestaw zadań
Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl Miejsce na naklejkĊ z kodem szkoáy OKE JAWORZNO CKE BIOLOGIA MARZEC ROK 2008 POZIOM PODSTAWOWY PRZYKàADOWY ZESTAW ZADAē Czas pracy 120 minut Instrukcja dla zdającego 1. SprawdĨ, czy arkusz egzaminacyjny zawiera 13 stron (zadania 1 – 27). Ewentualny brak zgáoĞ przewodniczącemu zespoáu nadzorującego egzamin. 2. Odpowiedzi zapisz w miejscu na to przeznaczonym przy kaĪdym zadaniu. 3. Pisz czytelnie. UĪywaj dáugopisu/pióra tylko z czarnym tuszem/atramentem. 4. Nie uĪywaj korektora, a báĊdne zapisy wyraĨnie przekreĞl. 5. PamiĊtaj, Īe zapisy w brudnopisie nie podlegają ocenie. 6. Podczas egzaminu moĪesz korzystaü z oáówka i gumki (wyáącznie do rysunków) oraz linijki. Za rozwiązanie wszystkich zadaĔ moĪna otrzymaü áącznie 50 punktów ĩyczymy powodzenia! Wypeánia zdający przed rozpoczĊciem pracy PESEL ZDAJĄCEGO KOD ZDAJĄCEGO Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl Przykáadowy zestaw zadaĔ z biologii Poziom podstawowy 2 Zadanie 1. (2 pkt) Na rysunku przedstawiono budowĊ komórki nerwowej (neuronu). Uzupeánij tabelĊ, podając nazwy i funkcje elementów budowy neuronu, które oznaczono na schemacie jako X i Y. Element budowy Nazwa Funkcja X Y Zadanie 2. (2 pkt) Oko jest narządem zmysáu zbudowanym z takich elementów, które w zmieniających siĊ warunkach otoczenia umoĪliwiają organizmowi prawidáowe widzenie róĪnych obiektów. Podaj nazwĊ elementu budowy oka, który jest zdolny do adaptacji oraz okreĞl, na czym ta adaptacja polega. Nazwa elementu budowy ............................................................................................................ Adaptacja ..................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... Zadanie 3. (2 pkt) WĞród naczyĔ krwionoĞnych wyróĪnia siĊ tĊtnice, Īyáy i naczynia wáosowate. Wpisz do tabeli podane poniĪej okreĞlenia (lub ich oznaczenia cyfrowe) tak, by poprawnie charakteryzowaáy tĊtnicĊ i ĪyáĊ. 1. – ma zastawki, 2. – ma grubą warstwĊ miĊĞniową, 3. – wytrzymuje wysokie ciĞnienie, 4 –doprowadza krew do serca, 5. – odprowadza krew z serca, 6. – zapobiega cofaniu siĊ krwi. Struktura TĊtnica ĩyáa Kierunek przepáywu krwi Cecha budowy Znaczenie cechy w transporcie krwi Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl Przykáadowy zestaw zadaĔ z biologii Poziom podstawowy 3 Zadanie 4. (2 pkt) W tabeli porównano cechy trzech rodzajów tkanek miĊĞniowych, oznaczonych jako I, II i III. Cecha I II III Ksztaát wáókna / komórki tkanki miĊĞniowej Liczba jąder komórkowych cylindryczny, rozgaáĊziony cylindryczny wrzecionowaty kilka wiele jedno Skurcz niezaleĪny od woli zaleĪny od woli niezaleĪny od woli Podaj, w której z kolumn (I, II lub III) opisano tkankĊ miĊĞniową: a) gáadką: ....................., b) poprzecznie prąĪkowaną szkieletową: ...................... Zadanie 5. (2 pkt) Za odczuwanie gáodu lub sytoĞci odpowiadają oĞrodki nerwowe znajdujące siĊ w podwzgórzu, zaznaczone na schemacie jako A i B. Wypisz ze schematu: a) bodziec, który uaktywnia oĞrodek A, b) reakcjĊ, jaką wyzwala dziaáanie tego oĞrodka. a) Bodziec – .................................................................................. b) Reakcja – .................................................................................. Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl Przykáadowy zestaw zadaĔ z biologii Poziom podstawowy 4 Informacja do zadaĔ nr 6 i 7. Na schemacie przedstawiono budowĊ ciaáka nerkowego, w którym zachodzi filtracja – pierwszy etap wytwarzania moczu. Filtracji sprzyja wzrost ciĞnienia krwi w káĊbuszku naczyniowym. Zadanie 6. (1 pkt) Uzupeánij poniĪsze zdanie tak, by poprawnie opisywaáo proces filtracji, wpisując trzy okreĞlenia spoĞród nastĊpujących: krew, limfa, biaáko, glukoza, pierwotny, ostateczny Filtracja polega na przenikaniu substancji drobnocząsteczkowych, m.in. wody, ........................................., mocznika z ..................................... do wnĊtrza torebki káĊbuszka naczyniowego (Bowmana), w wyniku czego powstaje mocz ............................................... spáywający do kanalika. Zadanie 7. (1 pkt) OkreĞl, widoczną na schemacie, cechĊ budowy ciaáka nerkowego, która przyczynia siĊ do wzrostu ciĞnienia krwi w káĊbuszku. ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... Zadanie 8. (1 pkt) Skáad moczu i jego iloĞü zaleĪy m.in. od stanu fizjologicznego organizmu. Mocz zdrowego czáowieka ma zabarwienie Īóáte lub bursztynowe a jego Ğrednia dobowa iloĞü w normalnych warunkach wynosi okoáo 1500 ml. Okoáo poáowĊ rozpuszczonych w moczu substancji stanowi mocznik. Oprócz niego w moczu znajdują siĊ okreĞlone iloĞci m.in.: kwasu moczowego, kreatyniny, soli mineralnych oraz barwników, np. urobilinogenu. Przeanalizuj tekst i uzasadnij, posáugując siĊ jednym argumentem, Īe wynik badania laboratoryjnego moczu moĪe byü Ĩródáem informacji o stanie zdrowia czáowieka. ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl Przykáadowy zestaw zadaĔ z biologii Poziom podstawowy 5 Zadanie 9. (3 pkt) Na schemacie przedstawiono budowĊ ukáadu oddechowego czáowieka. a) Wpisz (obok liter od A do D), nazwy zaznaczonych na rysunku elementów budowy ukáadu oddechowego. b) Podaj nazwĊ procesu zachodzącego w páucach. ............................................................................................. Informacja do zadaĔ nr 10 i 11. Gáówną przyczyną zgonów w Polsce są choroby ukáadu krąĪenia, takie jak zawaá serca (martwica fragmentu miĊĞnia sercowego) i udar mózgu. WiĊkszoĞü z nich jest konsekwencją miaĪdĪycy. Záogi táuszczu, gáównie cholesterolu, osadzające siĊ na Ğcianach naczyĔ krwionoĞnych, powodują ich twardnienie i utrudniają, a czasem uniemoĪliwiają przepáyw krwi. Przez wáaĞciwe postĊpowanie moĪemy w znacznym stopniu zmniejszyü ryzyko zachorowania na choroby serca i naczyĔ. Lekarze zalecają miĊdzy innymi stosowanie odpowiedniej diety – ograniczenie spoĪycia táuszczów zwierzĊcych, aktywny tryb Īycia – regularne üwiczenia fizyczne. Zadanie 10. (1 pkt) WyjaĞnij związek miĊdzy miaĪdĪycą naczyĔ wieĔcowych a zawaáem serca. ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... Zadanie 11. (1 pkt) Wypisz z tekstu jedno z zaleceĔ lekarzy i uzasadnij, w jaki sposób jego przestrzeganie zapobiega miaĪdĪycy. ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl 6 Przykáadowy zestaw zadaĔ z biologii Poziom podstawowy Zadanie 12. (2 pkt) Na schemacie przedstawiono procentowy udziaá gáównych grup krwi z okreĞlonym czynnikiem Rh w pewnej populacji. Narysuj diagram sáupkowy (w ukáadzie wspóárzĊdnych), przedstawiający sumaryczny udziaá kaĪdej z gáównych grup krwi (A, 0, B i AB) w tej populacji. Zadanie 13. (1 pkt) Choroby przenoszone drogą páciową są powaĪnym problemem wspóáczesnej medycyny. Podaj po jednym przykáadzie chorób, wirusowej i bakteryjnej, przenoszonych drogą páciową. Choroba wirusowa: .................................................................................. Choroba bakteryjna: ................................................................................. Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl Przykáadowy zestaw zadaĔ z biologii Poziom podstawowy 7 Zadanie 14. (3 pkt) Na schemacie przedstawiono w uproszczeniu wspóádziaáanie ukáadów umoĪliwiające komórkową przemianĊ materii: X oznacza proces zachodzący w ukáadzie pokarmowym, Y oznacza proces zachodzący w ukáadzie oddechowym. a) Podaj nazwy procesów oznaczonych na schemacie jako X i Y. X .......................................................................... Y .......................................................................... b) Opisz na podstawie schematu rolĊ, jaką speánia ukáad krwionoĞny dla komórkowej przemiany materii. ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... Zadanie 15. (2 pkt) Stres jest czynnikiem zaburzającym homeostazĊ i uruchamiającym szereg reakcji organizmu. Objawami stresu mogą byü: napiĊcie miĊĞni, przyspieszony oddech, pocenie siĊ, rozszerzenie Ĩrenic, rozkáad glikogenu w wątrobie, zwĊĪenie naczyĔ skórnych – zbledniĊcie. SpoĞród wymienionych powyĪej objawów stresu wypisz te dwa, które umoĪliwiają komórkom wytworzenie wiĊkszej iloĞci energii niezbĊdnej organizmowi w pokonaniu stresu. 1. .................................................................................................................... 2. .................................................................................................................... Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl Przykáadowy zestaw zadaĔ z biologii Poziom podstawowy 8 Zadanie 16. (2 pkt) Na schemacie przedstawiono zmiany zachodzące podczas cyklu owulacyjno-menstruacyjnego kobiety niekoĔczącego siĊ ciąĪą. Opisz, na podstawie schematu, zmiany zachodzące w jajniku i macicy od momentu jajeczkowania do krwawienia miesiączkowego wáącznie. Zmiany w jajniku – ...................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... Zmiany w macicy – ...................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... Zadanie 17. (2 pkt) W przewodzie pokarmowym czáowieka dziaáają enzymy trawienne, na przykáad: pepsyna, trypsyna, lipaza trzustkowa, amylaza Ğlinowa, amylaza trzustkowa. Wypisz spoĞród wymienionych enzymów ten, który trawi táuszcze, i podaj nazwĊ odcinka przewodu pokarmowego, w którym dziaáa ten enzym. Nazwa enzymu ............................................. Nazwa odcinka przewodu pokarmowego ................................................. Zadanie 18. (1 pkt) Bulimia jest jedną z form zaburzeĔ wpáywających na sposób odĪywiania siĊ czáowieka. Podaj, na czym polega zaburzenie w odĪywianiu siĊ u osób z bulimią. ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl Przykáadowy zestaw zadaĔ z biologii Poziom podstawowy 9 Zadanie 19. (2 pkt) Poszczególne odcinki przewodu pokarmowego czáowieka mają cechy wspólne, ale posiadają równieĪ swoiste cechy związane z przystosowaniem do peánionych funkcji. Porównaj wybrane cechy przeáyku i Īoáądka, wstawiając w odpowiednie komórki tabeli znak „+”, jeĪeli dana cecha wystĊpuje, lub "-", jeĪeli nie wystĊpuje. Swoista cecha adaptacyjna Przeáyk ĩoáądek ĝrodowisko wewnĊtrzne o pH silnie kwaĞnym Cylindryczny ksztaát ObecnoĞü miĊĞni okrĊĪnych i podáuĪnych, umoĪliwiających wykonywanie ruchów robaczkowych ObecnoĞü komórek gruczoáowych, wytwarzających enzymy trawienne Zadanie 20. (3 pkt) W tabeli przedstawiono procent osób z niedowagą w poszczególnych przedziaáach wiekowych w Polsce w roku 1996. Dane zaokrąglono do liczb caákowitych. Przedziaáy wiekowe Procent osób z niedowagą Procent osób z niedowagą w caáej populacji (wartoĞü Ğrednia) 15-24 25-29 30-34 35-39 40-44 45-49 50-54 55-59 60-64 65-69 70-74 75-79 80 i wiĊcej 28 13 10 7 5 4 4 4 3 4 6 9 11 § 11 a) Podaj przedziaá wiekowy, w którym niedowaga wystĊpuje najrzadziej: ...................... b) Podaj najbardziej prawdopodobną przyczynĊ niedowagi u osób w przedziaáach wiekowych: 25-29 lat ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... 80 i wiĊcej lat .............................................................................................................................. ....................................................................................................................................................... Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl 10 Przykáadowy zestaw zadaĔ z biologii Poziom podstawowy Zadanie 21. (2 pkt) Jedną z metod wykrywania chorób genetycznych u rozwijającego siĊ páodu jest analiza kariotypu (zestawu chromosomów w komórce somatycznej o charakterystycznej liczbie i morfologii) w komórkach pobranych z wód páodowych. Podaj nazwĊ jednej choroby, którą moĪna zdiagnozowaü podaną metodą, oraz okreĞl, na czym polegają zmiany w kariotypie dziecka chorego na tĊ chorobĊ, umoĪliwiające jej rozpoznanie. ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... Zadanie 22. (2 pkt) Na schemacie przedstawiono dwa etapy ekspresji informacji genetycznej w komórce eukariotycznej. Uzupeánij tabelĊ, wypisując ze schematu procesu ekspresji informacji genetycznej nazwy: I etapu procesu i jego produktu, II etapu procesu i jego produktu. Etap Produkt I ....................................... ..................................... II ...................................... ..................................... Zadanie 23. (3 pkt) Grupy krwi u czáowieka uwarunkowane są wystĊpowaniem alleli wielokrotnych: IA, IB, i. Matka z grupą krwi 0 wskazaáa jako ojca swojego dziecka o grupie 0 – mĊĪczyznĊ, który ma grupĊ krwi AB. a) Zapisz genotyp matki i wskazanego przez nią mĊĪczyzny. Genotyp matki: ...................................... Genotyp mĊĪczyzny: ............................................. b) OkreĞl, czy wskazany mĊĪczyzna moĪe byü ojcem tego dziecka. Uzasadnij odpowiedĨ zapisem odpowiedniej krzyĪówki. ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl Przykáadowy zestaw zadaĔ z biologii Poziom podstawowy 11 Zadanie 24. (2 pkt) W ostatnich latach czĊsto pojawiają siĊ informacje o zmniejszaniu siĊ róĪnorodnoĞci biologicznej w tempie groĪącym zachwianiem równowagi czy wrĊcz wystąpieniem katastrofy ekologicznej. Gáówną przyczyną tego zagroĪenia jest dziaáalnoĞü czáowieka, który jednoczeĞnie od lat stara siĊ chroniü przyrodĊ. Wybierz dwa dziaáania czáowieka (spoĞród podanych poniĪej) i przedstaw ich wpáyw na róĪnorodnoĞü biologiczną. wypalanie traw, chemizacja rolnictwa, tworzenie parków narodowych, wycinanie lasów 1. Dziaáanie czáowieka ...........................................................................; wpáyw tego dziaáania: ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... 2. Dziaáanie czáowieka ...........................................................................; wpáyw tego dziaáania: ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... Zadanie 25. (2 pkt) Na schemacie przedstawiono sieü zaleĪnoĞci pokarmowych w morzu. plankton roĞlinny áódkonóg dobijak dorsz tuĔczyk plankton zwierzĊcy widáonóg ĞledĨ rekin krewetka mątwa Podaj nazwĊ zwierzĊcia, które w przedstawionej na schemacie sieci zaleĪnoĞci pokarmowych: a) jest konsumentem IV rzĊdu: ........................................................... b) naleĪy do wiĊcej niĪ jednego poziomu troficznego: .......................................................... Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl 12 Przykáadowy zestaw zadaĔ z biologii Poziom podstawowy Zadanie 26. (1 pkt) Dla populacji gawronów, wystĊpujących w oddaleniu od miast i wysypisk Ğmieci gáówne Ĩródáo pokarmu stanowi fauna bezkrĊgowców glebowych, których obfitoĞü i róĪnorodnoĞü maleje wraz ze wzrostem zanieczyszczenia gleby. WyjaĞnij, dlaczego korzystniejsze dla zdrowia jest spoĪywanie warzyw pochodzących z pól, na których Īerują gawrony. ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... Zadanie 27. (2 pkt) Na wykresie przedstawiono emisjĊ SO2 przy produkcji cynku (Zn) w pewnej hucie w latach 1989-2002. Na podstawie analizy wykresu: a) okreĞl tendencjĊ zmian w wielkoĞci emisji SO2 oraz produkcji cynku w latach 19891991. ..................................................................................................................................................... b) podaj prawdopodobną przyczynĊ zmian w emisji SO2 w latach 1992-2002 w porównaniu z okresem 1989-1991. ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl Przykáadowy zestaw zadaĔ z biologii Poziom podstawowy BRUDNOPIS 13
