docpróbny egzamin maturalny z biologii
download 
Reklamacja Transkrypt
próbny egzamin maturalny z biologii
Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl Miejsce na naklejkĊ z kodem dysleksja PRÓBNY EGZAMIN MATURALNY Z BIOLOGII Arkusz II ARKUSZ II czas pracy 120 minut STYCZEē ROK 2005 Instrukcja dla zdającego 1. ProszĊ sprawdziü, czy arkusz egzaminacyjny zawiera 15 stron. Ewentualny brak naleĪy zgáosiü przewodniczącemu zespoáu nadzorującego egzamin. 2. ProszĊ uwaĪnie czytaü wszystkie polecenia. 3. Odpowiedzi naleĪy zapisaü czytelnie w miejscu na to przeznaczonym przy kaĪdym zadaniu. 4. Podczas egzaminu wolno korzystaü z oáówka, linijki, gumki. 5. ProszĊ pisaü tylko w kolorze niebieskim lub czarnym; nie pisaü oáówkiem. 6. Wykresy i rysunki moĪna wykonywaü oáówkiem. 7. Nie wolno uĪywaü korektora. 8. BáĊdne zapisy trzeba wyraĨnie przekreĞliü. 9. Brudnopis nie bĊdzie oceniany. 10. Obok kaĪdego zadania podana jest maksymalna liczba punktów, którą moĪna uzyskaü za jego poprawne rozwiązanie. 11. Do ostatniej kartki arkusza doáączona jest karta odpowiedzi, którą wypeánia nauczyciel. ĩyczymy powodzenia! (Wpisuje zdający przed rozpoczĊciem pracy) PESEL ZDAJĄCEGO Za rozwiązanie wszystkich zadaĔ moĪna otrzymaü áącznie 50 punktów Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl Zadnie 28. (1 pkt) PoniĪej przedstawiono schemat organizacji wáókien celulozowych, z których zbudowana jest Ğciana komórkowa. Podaj, do jakiej grupy związków organicznych naleĪy celuloza oraz wymieĔ jedną funkcjĊ Ğciany komórkowej. ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... Zadanie 29. (2 pkt) Na schemacie przedstawiono róĪne rodzaje tkanek miĊkiszowych wystĊpujące w ziemniaku: A – miĊkisz gąbczasty z liĞcia, B – miĊkisz spichrzowy z bulwy. A B Podaj dwie róĪnice w budowie przedstawionych tkanek. ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... 2 Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl Zadanie 30. (1 pkt) Na schemacie przedstawiono aktywacjĊ aminokwasów podczas biosyntezy biaáka. 2 Pi aminokwas Ustal, podając jeden argument, czy proces aktywacji aminokwasów jest reakcją anaboliczną czy kataboliczną. ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... Zadanie 31. (1 pkt) Na schemacie przedstawiono mechanizm dziaáania dwóch leków na przebieg biosyntezy biaáka w komórce. OkreĞl, na jakim etapie aktynomycyna hamuje proces biosyntezy biaáka. ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... 3 Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl Zadanie 32. (2 pkt) Cztery kawaáki ziemniaka o takiej samej wielkoĞci i ksztaácie, wyciĊte z jednej bulwy, zwaĪono i umieszczono w roztworach glukozy o róĪnych stĊĪeniach. Po dwóch godzinach kawaáki ziemniaka zwaĪono ponownie. Uzyskane wyniki przedstawiono w poniĪszej tabeli. Roztwór glukozy A B C D Masa (g) początkowa koĔcowa 60,7 61,1 60,7 37,2 58,8 69,2 57,6 30,3 Który roztwór glukozy miaá najwiĊksze stĊĪenie? Uzasadnij odpowiedĨ. ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... Zadanie 33. (2 pkt) Bardzo wiele wskazuje na to, Īe zarówno mitochondria, jak i plastydy pochodzą od Īyjących kiedyĞ samodzielnie bakterii. 1,5 mld lat temu dostaáy siĊ one do wnĊtrza przodka obecnej komórki eukariotycznej i nie ulegáy strawieniu. Najpierw zostaáy pocháoniĊte bakterie, które daáy początek mitochondriom. Natomiast pocháoniĊcie bakterii fotosyntetycznych, z których powstaáy obecne chloroplasty nastąpiáo póĨniej. Korzystając z informacji zawartych w powyĪszym tekĞcie oraz z posiadanej wiedzy podaj dwa dowody na bakteryjne pochodzenie mitochondriów i chloroplastów. Dowód 1. - ................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... Dowód 2. - .................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... Zadanie 34. (2 pkt) Na schemacie przedstawiono proces przepáywu energii w biosferze. WyjaĞnij, jaką rolĊ w przedstawionym procesie odgrywa energia sáoneczna, a jaką energia chemiczna w postaci cukru. 4 Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... Zadanie 35. (2 pkt) Na schemacie przedstawiono dwa typy reakcji metabolicznych. Rozpoznaj i podaj nazwy dwóch procesów biologicznych przedstawionych na schemacie, ustalając rodzaj energii warunkującej zapoczątkowanie procesu X i energii powstaáej w wyniku procesu Y. ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... Zadanie 36. (2 pkt) ħródáem energii geotermalnej mogą byü wody powierzchniowe, gruntowe lub gáĊbinowe. ħródáem energii tego typu mogą teĪ byü wysady solne. Energia odprowadzana jest z nich za pomocą solanki. Jeszcze inne moĪliwoĞci pozyskania energii stwarzają gorące skaáy. Od wielu lat naukowcy zauroczeni są odzyskiwaniem ciepáa z Ziemi. Borykają siĊ teĪ z innym problemem, czyli opáacalnoĞcią inwestycji umoĪliwiających pozyskanie tej energii. NaleĪymy do krajów posiadających bogate zasoby wód geotermalnych o niskiej i Ğredniej entalpii. Ich temperatura jest uzaleĪniona od gáĊbokoĞci, na jakiej wystĊpują. Wedáug badaczy tego problemu, objĊtoĞü polskich ciepáych Ĩródeá szacuje siĊ na blisko 6500 km3. Ich temperatura, w przedziale od 25 do 150 stopni Celsjusza predysponuje je do wykorzystania na cele grzewcze, m. in. do podgrzania ciepáej wody uĪytkowej, dla celów technologicznych i leczniczych. Okoáo 60 % zasobów moĪna by wykorzystaü do wyĪej wskazanych celów. Podstawową przyczyną ograniczającą szersze wykorzystanie tych zasobów jest m. in. koszt wierceĔ otworów eksploatacyjnych wynoszący ok. 6-7 milionów záotych za jeden odwiert. Brak teĪ duĪych odbiorców ciepáa w rejonach wystĊpowania najlepszych warunków geotermalnych. Na podstawie powyĪszego tekstu przedstaw jeden ze sposobów wykorzystania energii geotermalnej oraz jedną przyczynĊ ograniczającą jej stosowanie. ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... 5 Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... Zadanie 37. (2 pkt) W tabeli zamieszczono dane z pomiarów intensywnoĞci fotosyntezy w róĪnej temperaturze. Temperatura (o C) 5 10 20 30 35 IntensywnoĞü fotosyntezy (liczba pĊcherzyków O2/minutĊ) 1 18 86 160 120 Skonstruuj wykres ilustrujący zaleĪnoĞü intensywnoĞci fotosyntezy od temperatury. 6 Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl Zadanie 38. (3 pkt) Gady, ptaki i ssaki naleĪą do owodniowców, gdyĪ w rozwoju zarodkowym wytwarzają báony páodowe. Na schemacie oznaczono literami A, B i C báony páodowe gadów. Podaj nazwy báon páodowych oznaczonych na schemacie literami A, B i C oraz okreĞl funkcjĊ kaĪdej z nich. ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... Zadanie 39. (1 pkt) Wodniczka pokarmowa i tĊtniąca to organelle komórkowe wystĊpujące miĊdzy innymi u pierwotniaków. Które z wymienionych poniĪej zdaĔ prawidáowo okreĞla ich funkcje. A. Wodniczka pokarmowa i tĊtniąca peánią te same funkcje w komórce pierwotniaka. B. Wodniczka pokarmowa trawi pokarm, a wodniczka tĊtniąca usuwa niestrawione resztki pokarmu. C. W wodniczce pokarmowej odbywa siĊ trawienie pokarmu, a wodniczka tĊtniąca usuwa produkty przemiany materii. D. Wodniczka pokarmowa usuwa niestrawione resztki pokarmu, a w wodniczce tĊtniącej trawiony jest pokarm. ....................................................................................................................................................... Zadanie 40. (1 pkt) Schemat ilustruje proces osmoregulacji zachodzący w organizmie ryby Īyjącej w wodzie morskiej. WyjaĞnij, na czym polega zilustrowany na schemacie proces osmoregulacji. 7 Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... Zadanie 41. (2 pkt) Podaj dwie róĪnice miĊdzy wspóáczeĞnie Īyjącymi jaszczurkami i krokodylami, związane ze Ğrodowiskiem ich Īycia. ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... Zadanie 42. (2 pkt) OkreĞlone grupy ekologiczne roĞlin przystosowane są do Īycia w warunkach róĪnej wilgotnoĞci Ğrodowiska. Podaj jedną z charakterystycznych cech budowy sukulentów oraz uzasadnij jej wartoĞü przystosowawczą. ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... Zadanie 43. (1 pkt) Na schemacie przedstawiono roĞlinĊ dwuletnią (A) i jednoroczną (B) . nasienie nasienie A B Podaj jedną róĪnicĊ w cyklu rozwojowym tych roĞlin. ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... 8 Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl Zadanie 44. (2 pkt) Na schemacie przedstawiono hormonalną regulacjĊ wzrostu i metamorfozy u owadów. PrzeobraĪenie zupeáne WyjaĞnij wpáyw stĊĪenia hormonów na poszczególne etapy metamorfozy owadów oraz okreĞl, jakie konsekwencje mogą wynikaü z utrzymującego siĊ wysokiego poziomu hormonu juwenilnego. ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... Zadanie 45. (2 pkt) Na rysunkach przedstawiono budowĊ morfologiczną owada i pająka. Skonstruuj tabelĊ, w której przedstawisz porównanie budowy obu tych stawonogów. UwzglĊdnij trzy cechy budowy zewnĊtrznej. 9 Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl Zadanie 46. (2 pkt) Podczas uprawy kukurydzy w hodowli wodnej zaobserwowano Ğluzowacenie korzeni. Postawiono hipotezĊ, Īe to zjawisko moĪe byü wywoáane brakiem jakiegoĞ pierwiastka. Zaproponuj doĞwiadczenie, dziĊki któremu moĪna zweryfikowaü postawioną hipotezĊ. W projekcie doĞwiadczenia zaplanuj zestaw badawczy i kontrolny. ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... Zadanie 47. (2 pkt) Przeprowadzono doĞwiadczenie, w którym odciĊte liĞcie pewnej roĞliny umieszczono w roztworze cytokininy. Stwierdzono, Īe przez dáuĪszy czas zachowują one ĞwieĪoĞü i zieloną barwĊ, podczas gdy takie same liĞcie umieszczone w czystej wodzie Īóákną po upáywie krótkiego czasu. Na podstawie wyników powyĪszego doĞwiadczenia okreĞl rolĊ cytokinin w rozwoju roĞlin oraz wyjaĞnij sposób dziaáania tych związków. ....................................................................................................................................................... 10 Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... Zadanie 48. (1 pkt) Schemat przedstawia rodowód genetyczny pewnej rodziny. Kóáko oznacza kobietĊ, kwadrat oznacza mĊĪczyznĊ. Które z poniĪszych okreĞleĔ charakteryzuje dziedziczoną cechĊ? A. SprzĊĪona z pácią i recesywna. B. SprzĊĪona z pácią i dominująca. C. Autosomalna recesywna. D. Autosomalna dominująca ....................................................................................................................................................... CzĊstoĞü wystĊpowania w % Zadanie 49. (1 pkt) Na wykresie przedstawiono czĊstoĞü wystĊpowania zespoáu Downa i zespoáu dodatkowego chromosomu X u dzieci urodzonych przez matki w róĪnym wieku. 35 Zespóá Downa 30 XXY i XXX 25 20 15 10 5 0 15 20 25 30 40 45 50 Wiek matki (lata) Odczytaj informacje przedstawione na wykresie i okreĞl wiek matki, w którym czĊstotliwoĞü urodzeĔ dzieci z zespoáem Downa i dodatkowym chromosomem X jest najwiĊksza. ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... 11 Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl Zadanie 50. (4 pkt) Dystrofia miĊĞniowa Duchenne´a jest cechą sprzĊĪoną z pácią. W pewnej rodzinie, w której rodzice nie wykazywali tego schorzenia, urodziáo siĊ dwoje dzieci. Okazaáo siĊ, Īe jedno z nich ma dystrofiĊ miĊĞniową. Wiadomo, Īe w rodzinie matki, brat byá chory na dystrofiĊ, drugi brat i siostra byli zdrowi. Rodzice matki nie mieli dystrofii. Narysuj rodowód rodziny ilustrujący dziedziczenie genu warunkującego dystrofiĊ. OkreĞl, które z rodziców byáo nosicielem allelu dystrofii, jakiej páci byáo ich dziecko chore na dystrofiĊ oraz jakie bĊdzie prawdopodobieĔstwo, Īe nastĊpne dziecko teĪ bĊdzie chore. 12 Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl Zadanie 51. (2 pkt) Wáochacz nabrzozak (Biston betularia), motyl nocny, forma o jasnym ubarwieniu, wystĊpuje na terenie Polski. Motyle te czĊsto siadają na pniach drzew i są zjadane przez ptaki. W populacji motyla wystĊpowaáy czasem mutacje, w wyniku których pojawiaáy siĊ formy ciemne motyla. W poniĪszej tabeli przedstawiono wyniki badaĔ liczebnoĞci jasnej i ciemnej formy motyla w wybranych regionach Polski. REGION Górny ĝląsk Dolny ĝląsk LICZEBNOĝû POPULACJI 1892 rok 1970 rok forma forma forma forma jasna ciemna jasna ciemna 321 1 20 336 342 0 98 223 Nazwij i opisz mechanizm ewolucji, który doprowadziá do utrwalenia siĊ barwy ciemnej w populacji wáochacza nabrzozaka. ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... Zadnie 52. (2 pkt) Diagram przedstawia zawartoĞü DNA w jądrze oraz liczbĊ genów w genomie u róĪnych gatunków. Porównaj przedstawione dane i okreĞl, czy na podstawie diagramu moĪna wnioskowaü o pozycji czáowieka w systemie filogenetycznym. OdpowiedĨ uzasadnij. ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... 13 Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl Zadanie 53. (2 pkt) Na wykresie przedstawiono zuĪycie energii elektrycznej na jednego mieszkaĔca w krajach bĊdących czáonkami OECD (Organizacja ds. Ekonomicznej Wspóápracy i Rozwoju) i w Polsce. Polska jest czáonkiem OECD dopiero od 22 listopada 1996 r. 10000 EE/Ma [kWh/Ma] 9000 8000 7000 6000 5000 4000 3000 Polska 2000 1000 OECD 0 1960 1965 1970 1975 1980 1985 1990 1995 2000 ROK Odczytaj, jakie byáo zuĪycie energii w Polsce w 1975 r. i porównaj je ze zuĪyciem energii w krajach OECD. ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... Zadanie 54. (2 pkt) Schemat ukazuje sposoby zagospodarowania odpadów. OceĔ, który z nich stanowi najkorzystniejszą dla Ğrodowiska metodĊ zagospodarowania odpadów, a który najmniej korzystną. Uzasadnij swój wybór jednym argumentem. ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... 14 Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl Zadanie 55. (1 pkt) PoniĪej przedstawiono schemat pewnego eksperymentu. Sformuáuj wniosek wynikający z tego eksperymentu. ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... 15
