JakoŹē us∏ug przedszkola

Razem z rodzicami i Êrodowiskiem
JakoÊç us∏ug przedszkola
■TERESA PRABUCKA (Wroc∏aw)
Wspó∏dzia∏anie nauczycieli i rodziców jest jednym z istotnych czynników prawid∏owego dzia∏ania przedszkola i rodziny, warunkuje harmonijny rozwój dzieci. Nale˝y przy tym
uwzgl´dniç pe∏ne prawo rodziców do wspó∏decydowania o kierunku pracy przedszkola.
Rodzice mogà byç zach´cani do szerszego udzia∏u w organizacji pracy, wypracowaniu
koncepcji programowej i metodycznej.
P
rzyj´ta definicja jakoÊci mówi, ˝e „... JakoÊç to jest to, co zadowala, a nawet zachwyca klienta”. Tak wi´c miarà jakoÊci
us∏ug przedszkola jest stopieƒ zadowolenia rodziców. Rodzice jako klienci przedszkola powierzajà mu swoje dzieci. Obowiàzkiem przedszkola jest wspó∏dzia∏anie z rodzicami w celu
stworzenia dzieciom optymalnych warunków
skorzystania z mo˝liwoÊci edukacyjnych oferowanych przez przedszkole.
W przedszkolu, w którym pracuj´, mierzenie jakoÊci pracy dokonywane jest od kilku lat.
W ubieg∏ych latach sprawdzaliÊmy losy naszych
absolwentów, rozwój motoryczny dzieci 6- i 5letnich oraz oczekiwania rodziców w zakresie
wspó∏pracy z przedszkolem. Stanowi to, naszym zdaniem, jeden z wa˝nych elementów
mierzenia jakoÊci.
W tym celu przygotowaliÊmy specjalnà ankiet´.
Na poczàtku wrzeÊnia odby∏o si´ spotkanie
z rodzicami. Pierwsza cz´Êç zebrania prowadzona by∏a przez dyrektora przedszkola, a nast´pnie odby∏y si´ spotkania rodziców z nauczycielkami – bezpoÊrednimi opiekunami ich dzieci.
Na zebraniu nauczycielki zapozna∏y rodziców
z treÊcià programu wychowania w przedszkolu
i metodami pracy oraz omówi∏y sprawy zwiàzane z bie˝àcym ˝yciem grupy itd.
Nast´pnie przystàpiono do przeprowadzenia sonda˝u diagnostycznego na temat oczekiwaƒ rodziców wobec pracy przedszkola i preferowanych form wspó∏pracy. Zadaniem nauczy-
2/2003
ciela by∏o udzielenie rodzicom informacji na
temat wype∏nienia anonimowej ankiety.
Do naszego przedszkola ucz´szcza 115
dzieci – w ka˝dej grupie zapisanych jest po
dwadzieÊcia troje dzieci. W zebraniu uczestniczy∏o 100 rodziców.
Poniewa˝ nie wszyscy rodzice byli obecni, dlatego
istnieje rozbie˝noÊç mi´dzy liczbà dzieci zapisanych
a liczbà ankietowanych rodziców. Zebrano 100 ankiet. Oznacza to, ˝e wszyscy zebrani rodzice zainteresowani sà formami wspó∏pracy oferowanymi przez
naszà placówk´.
Z analizy odpowiedzi na pytanie – Jakie majà Paƒstwo ˝yczenia dotyczàce nauczyciela Waszego dziecka? – wynika, ˝e rodzice nie zrozumieli dok∏adnie pytania. Byç mo˝e by∏o ono
niejasno sformu∏owane, poniewa˝ w swoich wypowiedziach cz´sto nie wyra˝ali ˝yczeƒ w stosunku do nauczyciela, lecz opisywali niepokojàce w ich mniemaniu zachowania w∏asnego
dziecka. Najprawdopodobniej sàdzili, ˝e osoby
odpowiedzialne za edukacj´ w przedszkolu sà
osobami kompetentnymi, zatrudnionymi zgodnie z wymaganymi kwalifikacjami i posiadajà
odpowiednie cechy osobowoÊciowe. Byç mo˝e
nie poczuli si´ kompetentni do okreÊlenia cech
konkretnych, zawierajàcych predyspozycje nauczyciela do wykonywanego zawodu, a byç mo˝e nie potrafili sprecyzowaç wypowiedzi, jak wymaga∏o tego pytanie. A˝ 45 rodziców nie udzieli∏o w ogóle odpowiedzi na postawione pytanie.
Otrzymane odpowiedzi od 55 rodziców mo˝na
podzieliç na dwie grupy:
WYCHOWANIE W PRZEDSZKOLU
113
Razem z rodzicami i Êrodowiskiem
1) oczekiwania rodziców dotyczàce samego
nauczyciela,
2) oczekiwania dotyczàce realizacji procesu
wychowawczo-dydaktycznego.
W grupie odpowiedzi dotyczàcych oczekiwaƒ rodziców w stosunku do nauczyciela sformu∏owano okreÊlenia: cierpliwy, stanowczy
i konsekwentny, kierujàcy si´ szczerà ocenà,
uÊmiechni´ty i ˝yczliwy, ˝yczliwy, zainteresowany sprawami dziecka, profesjonalista, otwarty, lubiàcy dzieci.
Z uzyskanych wypowiedzi, mimo ˝e by∏o
ich niewiele (wypowiedzia∏o si´ na ten temat
zaledwie 7 osób), mo˝na wnioskowaç, ˝e rodzice oczekujà, aby nauczyciel by∏ osobà majàcà
solidne merytoryczne przygotowanie do pracy
w przedszkolu, dobrym dydaktykiem, umiejàcym w interesujàcy i atrakcyjny sposób ukazaç
dzieciom rzeczywistoÊç edukacyjnà, prawdziwym wychowawcà, który potrafi rozwiàzywaç
problemy dzieci.
Druga grupa oczekiwaƒ (21 osób) dotyczy
programu wychowawczo-dydaktycznego. Uwa˝ajà oni, ˝e przedszkole spe∏ni oczekiwania
wówczas, gdy:
– b´dziemy rozwijaç samodzielnoÊç i aktywnoÊç dzieci;
– zapewnimy dzieciom opiek´;
– umo˝liwimy prawid∏owe relacje mi´dzy
dzieçmi;
– zapewnimy realizacj´ procesu dydaktycznego, przygotowujàc dzieci do podj´cia nauki
w szkole;
– zagwarantujemy doskonalenie czynnoÊci
samoobs∏ugowych.
Troje rodziców zwróci∏o uwag´ nauczyciela
na swoje pociechy, które sà wra˝liwe, nieÊmia∏e i wstydliwe.
Analizujàc kolejne ankiety zwrócono uwag´,
˝e rodzice zg∏aszajà bardzo osobiste proÊby, np.
„prosz´, aby mój syn móg∏ oddzielnie myç z´by”,
„prosz´ o picie dla dzieci w ciep∏e dni”, „prosz´
dopilnowaç, aby mój syn siedzia∏ prosto”.
Na podstawie przeprowadzonych ankiet
mo˝na stwierdziç, ˝e rodzice majà ró˝ne ˝yczenia w stosunku do realizacji procesu edukacyjnego dzieci. Na ogó∏ sà to uwagi sporadyczne i kierowane przez tych, których dzieci
ucz´szczajà do naszego przedszkola pierwszy
rok.
114
WYCHOWANIE W PRZEDSZKOLU
Nast´pne pytanie brzmia∏o: Którà z przedstawionych form wspó∏pracy przedszkole powinno preferowaç?
– zebrania z rodzicami,
– spotkania ze specjalistami,
– kontakty indywidualne,
– dni otwarte raz w miesiàcu,
– zaj´cia otwarte 2-3 razy w roku,
– kàciki dla rodziców – informacja na tablicy, imprezy, spotkania rodzinne
– udzia∏ w wycieczkach.
Zadaniem rodziców by∏o wybraç, które
z proponowanych form sà najbardziej po˝àdane. Z ankiety wynika, ˝e rodzice oczekujà
wszystkich zaproponowanych form wspó∏pracy.
Analiza ankiet wskazuje, ˝e wiele osób, bo
63, nie wybra∏o tzw. dni i zaj´ç otwartych.
Prawdopodobnie jest to spowodowane dyspozycyjnoÊcià rodziców w zak∏adach pracy w godzinach rannych, byç mo˝e ch´cià unikni´cia
oglàdania swojego dziecka na forum grupy, innych rodziców i wià˝àcym si´ z tym stresem dla
w∏asnego dziecka.
Najwi´kszà popularnoÊcià wÊród rodziców
cieszy∏y si´ kàciki informacji na tablicy og∏oszeƒ
– 81 osób.
W naszym przedszkolu ka˝da grupa ma oddzielnà tablic´, na której nauczycielki wywieszajà informacje dla rodziców. Zawierajà one
informacje o wa˝nych wydarzeniach z ˝ycia grupy, propozycje zabaw dla dzieci do kontynuacji
w domu, przyk∏adowe prace wykonane przez
dzieci ró˝nego rodzaju (çwiczenia grafomotoryczne, krzy˝ówki itp.), bie˝àce informacje na
temat zadaƒ edukacyjnych, tematyk´ zaj´ç tygodniowych, treÊci wierszyków i piosenek przeznaczone do nauki. Wywieszane sà zdj´cia dzieci z udzia∏em rodziców z ró˝nych wydarzeƒ
w przedszkolu oraz elementy dekoracji zwiàzanej z aktualnà porà roku.
Bardzo wysoko cenionà formà wspó∏pracy
sà kontakty indywidualne z nauczycielkami poszczególnych grup (76 osób). Z opinii rodziców
wynika, i˝ indywidualny kontakt z nauczycielem daje im mo˝liwoÊç uzyskania pe∏nej informacji o swoim dziecku. W naszym przedszkolu
nauczycielki poszczególnych grup dzieci´cych
pe∏nià dy˝ur raz w miesiàcu.
Sà to konsultacje indywidualne, co daje rodzicom mo˝liwoÊç bezpoÊredniego kontaktu
2/2003
Razem z rodzicami i Êrodowiskiem
z wychowawcà. W codziennej praktyce istnieje
bliski kontakt nauczyciela z rodzicami przy
okazji przyprowadzania i odbierania dziecka
z grupy.
Równie˝ bardzo wysoko rodzice cenià sobie spotkania ze specjalistami (66 osób). Dajà
one mo˝liwoÊç zapoznania rodziców z nurtujàcymi ich problemami.
W przedszkolu odby∏o si´ ju˝ wiele spotkaƒ ze specjalistami. By∏y to kontakty z pedagogiem szko∏y podstawowej, nauczycielkami
klasy pierwszej, z psychologiem, policjantami,
odby∏y si´ konsultacje lekarza ortopedy, logopedy. Spotkania takie cz´sto pe∏nià funkcj´
poznawczà, instrukta˝owà, a specjaliÊci prowadzàcy spotkanie pobudzajà aktywnoÊç s∏uchaczy przez prowokowanie ich do odpowiedzi,
jednoczeÊnie odwo∏ujàc si´ do ich wiedzy i doÊwiadczeƒ. Spotkania te spe∏niajà swojà rol´;
tematy sà tak dobierane, aby zainteresowani
byli wszyscy rodzice, ponadto w programie
spotkaƒ przewidziany jest czas na pytania rodziców oraz na indywidualne rozmowy. Spotkania te cieszà si´ du˝à frekwencjà.
Z analizy odpowiedzi na ankiet´ wynika, ˝e
rodzice interesujà si´ równie˝ zebraniami grupowymi – 63 osoby. Jest to wed∏ug nich potrzebna forma wspó∏pracy. Z doÊwiadczenia
wiemy, ˝e rodzice ch´tnie w nich uczestniczà.
Tematyka zebraƒ grupowych uj´ta jest w planie rocznym przedszkola i dotyczy tych zagadnieƒ, które w danym roku szkolnym majà byç
szczególnie wyeksponowane.
Jednà z nowych form wspó∏pracy z rodzicami w naszym przedszkolu sà spotkania rodzinne i zaj´cia przy wspó∏udziale rodziców, np.
z okazji Dnia Matki tatusiowie wraz z dzieçmi
przygotowywali tort, redagowali okolicznoÊciowà gazetk´ oraz przygotowywali drobne
upominki dla mam. Ta forma cieszy si´ równie˝ du˝ym zainteresowaniem (49 osób). Jest
to niezmiernie atrakcyjna, a jednoczeÊnie bardzo trudna forma wspó∏dzia∏ania z domem rodzinnym, s∏u˝àca budowaniu lepszych relacji,
uwzgl´dniajàca potrzeby rodziców, dzieci i nauczycieli. W ramach tej formy wspó∏pracy
mo˝na zaproponowaç festyn rodzinny, wspólny wyjazd za miasto. Mo˝na w ten sposób sp´dziç Dzieƒ Dziecka, wrzeÊniowy, majowy lub
sobotni dzieƒ. Swobodna atmosfera, prze2/2003
strzeƒ, obecnoÊç rodziców razem z nauczycielami dajà dziecku poczucie przynale˝noÊci
i wspólnoty.
Innym rodzajem tej formy wspó∏pracy sà
uroczystoÊci przedszkolne z okazji ró˝nych
Êwiàt, a tak˝e andrzejki, miko∏ajki itp. Organizowane imprezy majà na celu podkreÊlenie
mocnych stron naszej placówki, promocj´
dzia∏aƒ edukacyjnych, a tak˝e stanowià mo˝liwoÊç lepszego poznania przez rodziców swoich
dzieci w sytuacjach niecodziennych – na wycieczce, estradzie, scenie.
Jest te˝ grupa rodziców (51 osób), która
nie zg∏osi∏a udzia∏u w imprezach rodzinnych.
Mo˝na przypuszczaç, ˝e troszczà si´ oni o swoje dzieci, ale obecne warunki spo∏eczno-ekonomiczne ograniczajà ich czas, a tym samym
mo˝liwoÊç zaanga˝owania w sprawy przedszkola. Przedszkole traktujà jako instytucj´
us∏ugowà, w praktyce nieco przedmiotowo.
Rozmowy takich rodziców z nauczycielem
przebiegajà zdawkowo, np.: Wszystko zjad∏?
Mniejszà popularnoÊcià cieszà si´ zaj´cia
otwarte dla rodziców (40 osób), szczególnie
wÊród rodziców grupy I i V. Jednak w grupie
IV sytuacja jest odwrotna. W tej grupie 18
osób jest zainteresowanych tà formà wspó∏pracy – mo˝na to t∏umaczyç tym, ˝e dzieci do naszego przedszkola ucz´szczajà ju˝ czwarty rok.
Jest to grupa dzieci na wysokim poziomie intelektualnym. Zaj´cia otwarte dla rodziców dajà
nie tylko mo˝liwoÊç obserwowania swojego
dziecka podczas nauki, zabawy czy pracy na tle
grupy rówieÊniczej, ale równie˝ dokonania
oceny jakoÊci us∏ug edukacyjnych proponowanych przez nauczycieli.
Najni˝szà popularnoÊç zyska∏a sobie forma
„dni otwartych”, jednak równie˝ i w tym przypadku rodzice grupy czwartej interesujà si´ takà formà spotkaƒ. Dni otwarte to forma
wspó∏pracy organizowana raz w miesiàcu; rodzice majà prawo o ka˝dej porze dnia odwiedzaç swoje dziecko w przedszkolu i przebywaç
z nim jak d∏ugo chcà. Mogà wspó∏uczestniczyç
w zaj´ciach z nauczycielem. Mimo ˝e wyst´pujà pewne rozbie˝noÊci w wypowiedziach rodziców poszczególnych grup o preferowanych formach wspó∏pracy, warto jednak stosowaç wybrane formy, gdy˝ jest to wskaênik potrzeb rodziców.
WYCHOWANIE W PRZEDSZKOLU
115
Razem z rodzicami i Êrodowiskiem
Z danych wynika, ˝e najbardziej znana
i preferowana jest tablica informacji dla rodziców, a nast´pnie kontakty indywidualne z nauczycielem. Uzyska∏y one zdecydowanà popularnoÊç, bez wzgl´du na wiek dzieci ankietowanych rodziców. Sà one w zasadzie w naszym
przedszkolu podstawowà formà kontaktu rodziców z wychowawcami.
Rodzice nie wymienili takich form wspó∏pracy, jak wizyty domowe, poniewa˝ nie cieszà
si´ wÊród nich uznaniem. Nie zosta∏y równie˝
wymienione poÊrednie formy wspó∏pracy rodziców z przedszkolem, tj. po∏àczenia telefoniczne, które znacznie rzadziej sà praktykowane, ale w pewnych przypadkach konieczne.
Mimo ˝e ˝aden z rodziców nie wyrazi∏ ch´ci
udzielania pomocy nauczycielowi (us∏ugi krawieckie, ksero, prace spo∏eczne), to jednak na
proÊb´ nauczyciela podejmujà takie inicjatywy.
Przeprowadzone badania by∏y dla rodziców i nauczycieli êród∏em wielu informacji i refleksji. Rodzice dowiedzieli si´, z jakich form
wspó∏pracy mogà korzystaç, a tak˝e, ˝e sà partnerami relacji z nauczycielem i majà prawo
wp∏ywaç na proces edukacji, wyra˝aç opini´ na
temat pracy przedszkola.
Nauczyciele otrzymali informacj´ zwrotnà
o tym, jak postrzegajà ich rodzice, jakiego typu
oczekiwania kierujà pod ich adresem. Informacje te pozwoli∏y nauczycielom skorygowaç obraz samego siebie. Dyrekcja i grono pedagogiczne uÊwiadomi∏o sobie, jakiego typu oczekiwania kierujà do nich rodzice.
Analiza zebranego materia∏u pozwala na
sformu∏owanie nast´pujàcych wniosków:
Przeprowadzone badania wskazujà, ˝e ro-
116
WYCHOWANIE W PRZEDSZKOLU
dzice sà zadowoleni z jakoÊci pracy dydaktyczno-wychowawczej bezpoÊrednich opiekunów –
nauczycieli w∏asnych dzieci. Oczekujà od nauczyciela odpowiedniej pracy dydaktycznej
w zakresie przygotowania dzieci do podj´cia
nauki w szkole, opieki wychowawczej, utrwalania po˝àdanych nawyków i postaw, przygotowania do pe∏nienia przez dziecko okreÊlonych
ról spo∏ecznych. Ponadto oczekujà, ˝e nauczyciel b´dzie profesjonalistà, b´dzie lubi∏ dzieci
i b´dzie dla nich ˝yczliwy.
Zaobserwowano bardzo du˝e zadowolenie
rodziców z informacji zawartych na tablicach
dla poszczególnych grup. Sà one wa˝ne i atrakcyjnie prowadzone, przekazujà rodzicom bie˝àce informacje.
Preferowane formy wspó∏pracy rodziców
z przedszkolem to:
– kàciki informacji,
– kontakty indywidualne,
– spotkania ze specjalistami,
– zebrania z rodzicami,
– imprezy, spotkania rodzinne,
– zaj´cia otwarte 2-3 razy w roku,
– dni otwarte raz w roku.
*
Wspó∏prac´ przedszkola z rodzicami nale˝y
oprzeç na zasadzie pozytywnej motywacji i partnerstwa. Rodzice jako partnerzy majà prawo
wyra˝aç opinie i oceniaç dzia∏alnoÊç placówki,
oczekujàc spe∏nienia potrzeb i oczekiwaƒ zarówno w∏asnych, jak i dziecka. ■
TERESA PRABUCKA – nauczycielka w Przedszkolu
nr 110 we Wroc∏awiu
2/2003