Obszar specjalnej ochrony ptaków Puszcza

PUSZCZA NAPIWODZKO-RAMUCKA
PLB280007
Starodrzew w rezerwacie „Las Warmiński” w Puszczy Napiwodzko-Ramuckiej
Fot. Grzegorz Rąkowski
Obszar obejmuje Puszczę Napiwodzko-Ramucką – jeden
z większych kompleksów leśnych na Pojezierzu Mazurskim, oraz tereny
przyległe. Polodowcowy krajobraz omawianego terenu jest
zróżnicowany. Jego południowa część to piaszczysta równina sandrowa,
nachylona w kierunku południowym, której krajobraz urozmaicają
rynny jezior oraz ostańcowe wzgórza morenowe. W obrębie grupy
takich wzgórz, zwanych Złotymi Górami (229 m n.p.m.), znajduje się
najwyższe wzniesienie na omawianym obszarze. Znacznie bardziej
urozmaicony jest krajobraz północnej, silnie pofałdowanej części
obszaru, z licznymi wzgórzami i wysoczyznami morenowymi, głębokimi
rynnami i zagłębieniami wytopiskowymi. Główne rzeki płynące przez
Puszczę Napiwodzko-Ramucką to Łyna, dopływ Pregoły, odwadniająca
północno-zachodnią część obszaru, oraz Omulew, dopływ Narwi,
odwadniająca południowo-wschodnią omawianego obszaru. W obrębie
obszaru znajduje się kilkanaście dużych jezior, z których największe to
jeziora: Łańskie (1042 ha), Pluszne (903 ha), Sasek Wielki (869 ha),
Kośno (552 ha) i Omulew (509 ha). Ponadto jest tu kilkadziesiąt jezior
średniej wielkości oraz wiele niedużych jezior-oczek, a także stosunkowo
nieliczne bagienne jeziora dystroficzne. W sąsiedztwie jezior, w dolinach
rzecznych i w innych zagłębieniach terenu występują też torfowiska
niskie i przejściowe, rzadziej spotyka się torfowiska wysokie. Liczne są
także tereny źródliskowe. Lasy zajmują około 75% powierzchni obszaru.
Wśród zbiorowisk leśnych Puszczy Napiwodzko-Ramuckiej dominują
bory sosnowe i sosnowo-świerkowe, zdecydowanie przeważające
w południowej, sandrowej części obszaru. W północnej, morenowej
części omawianego terenu, a także na zboczach rynien jezior i dolin
rzecznych występują większe płaty liściastych lasów grądowych oraz
lasów i borów mieszanych. Na niewielkich powierzchnia w bagnistych
zagłębieniach występują bory bagienne i olsy. Na polanach oraz
w enklawach na obrzeżu lasów znajdują się wsie oraz obszary opraw
rolnych. W południowej części obszaru znajduje się dawny poligon
wojskowy Muszaki, z rozległymi niegdyś piaszczyskami i terenami
otwartymi, które obecnie zarastają krzewami i lasem.
Omawiany obszar obejmuje znaczną część siedliskowego obszaru
Natura 2000 Ostoja Napiwodzko-Ramucka PLH280052 oraz Obszar
Chronionego Krajobrazu „Puszcza Napiwodzko-Ramucka”.
W granicach obszaru znajduje się 11 rezerwatów przyrody: „Bagno
Nadrowskie” (51,81 ha), „Dęby Napiwodzkie” (37,11 ha), „Galwica”
(81,72 ha), „Jezioro Kośno” (1232,85 ha), „Jezioro Orłowo Małe”
(4,50 ha), „Koniuszanka I” (24,04 ha), „Koniuszanka II” (64,55 ha),
„Las Warmiński” (1798,18 ha), „Małga” (147,09 ha), „Sołtysek”
(10,47 ha) i „Źródła rzeki Łyny im. prof. Romana Kobendzy” (120,54 ha)
oraz użytek ekologiczny: „Obiekt Stawowy Tylkowo” (194 ha).
Zachowaniu i utrzymaniu siedlisk cennych gatunków ptaków
w Puszczy Napiwodzko-Ramuckiej sprzyja słabe zaludnienie terenu
i rozległość występujących tu kompleksów leśnych, a także różnorodność
siedlisk związana z położonymi wśród lasów jeziorami, torfowiskami,
łąkami i dolinami rzecznymi oraz prowadzona na terenach nieleśnych
ekstensywna gospodarka rolna. Do najważniejszych zagrożeń dla
awifauny i jej siedlisk w obszarze należą: zabudowa terenów otwartych
i brzegów jezior, wzrastający ruch turystyczny, zaniechanie tradycyjnego
użytkowania rolniczego obszarów nieleśnych, zalesianie lub naturalne
zarastanie terenów porolnych, wyrąb starodrzewu i drzew dziuplastych
oraz zanieczyszczenie i eutrofizacja wód powierzchniowych.
Zlotowisko żurawi w dolinie górnej Omulwi
Fot. Grzegorz i Tomasz Kłosowscy
Puszcza Napiwodzko-Ramucka jest jedną z najważniejszych
w kraju ostoi lęgowych ptaków drapieżnych. Gnieździ się tu 5
rzadkich gatunków ptaków z tej grupy, umieszczonych w polskiej
Czerwonej Księdze zwierząt. Jest to jedna z dwóch głównych ostoi
lęgowych rybołowa Pandion haliaetus (5 par lęgowych, ok. 15%
ogólnokrajowej populacji lęgowej) w Polsce oraz jedna z ważniejszych
krajowych ostoi łabędzia krzykliwego Cygnus cygnus (7–9 par
lęgowych ponad 5% ogólnokrajowej populacji lęgowej) i ginącego
cietrzewia Tetrao tetrix (4 samce). Na uwagę zasługuje również
stosunkowo znaczna liczebność tutejszych populacji lęgowych kani
czarnej Milvus migrans (10–14 par lęgowych, ponad 2%
ogólnokrajowej populacji lęgowej), bielika Haliaeetus albicilla (17–22
pary lęgowe, ponad 2% ogólnokrajowej populacji lęgowej), orlika
krzykliwego Aquila pomarina (30–35 par lęgowych, ok. 2%
ogólnokrajowej populacji lęgowej), zielonki Porzana parva (30-40
odzywających się samców, ok. 2% ogólnokrajowej populacji lęgowej),
derkacza Crex crex (270–280 odzywających się samców), żurawia
Grus grus (200–250 par lęgowych, ok. 2% ogólnokrajowej populacji
lęgowej) i dzięcioła średniego Dendrocopos medius (190–250 par
lęgowych, ponad 1% ogólnokrajowej populacji lęgowej). Licznie
występują tu gągoły Bucephala clangula (100-120 par), muchołówki
małe Ficedula parva (890-1040 par), muchołówki białoszyje Ficedula
albicollis (115-135 par) i siniak Columba oenas (240-320 par).
W okresie jesiennych przelotów obszar jest także miejscem
zatrzymywania się stad żurawi, które gromadzą się tu wówczas
w zgrupowaniach liczących do 2500 osobników.
Powierzchnia: 116 604,70 ha
Rok zatwierdzenia: 2004
Region geograficzny: Pojezierze Mazurskie
Mezoregiony: Pojezierze Olsztyńskie, Pojezierze Mrągowskie,
Równina Mazurska
Położenie administracyjne: województwo warmińsko-mazurskie,
powiaty olsztyński, szczycieński i nidzicki
Sprawujący nadzór nad obszarem:
Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska
w Olsztynie
ul. Dworcowa 60
10-437 Olsztyn
tel: 89 537 21 00, fax: 89 527 04 23
e-mail: [email protected]
www.olsztyn.rdos.gov.pl
Dane Bazy Danych Ogólnogeograficznych, będące treścią niniejszego opracowania, są materiałem
państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego, prowadzonego przez Głównego Geodetę
Kraju na podstawie przepisów ustawy Prawo geodezyjne i kartograficzne. Osoby korzystające z
tych materiałów nie mają prawa do ich zwielokrotniania, sprzedawania, udostępniania lub w inny
sposób wprowadzania do obrotu lub rozpowszechniania ich treści w całości bądź we fragmentach,
w szczególności do ich przesyłania lub udostępniania w systemach i sieciach komputerowych lub
jakichkolwiek innych systemach teleinformatycznych.