Szkolny program profilaktyczny - Zespół Szkół nr 4 – w Kopnicy

ZESPÓŁ SZKÓŁ NR 4 W KOPNICY
SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYCZNY
Opracowanie:
M. Surdel,
K. Tocha,
E. Zalewska-Kryściak
KOPNICA
Spis treści
I.
II.
III.
IV.
V.
VI.
VII.
VIII.
IX.
X.
XI.
Wstęp
Podstawa prawna
Diagnoza zagrożeń
Cele
Adresaci i realizatorzy
Instytucje wspierające szkołę w działaniach profilaktycznych
Sposoby realizacji
Planowane efekty
Ewaluacja
Plan działań profilaktycznych – zał. nr 1
Harmonogram – zał. nr 2
I. Wstęp
Podstawowym założeniem Programu Profilaktyki jest wspomaganie uczniów w rozwoju,
wspieranie w radzeniu sobie z trudnościami zagrażającymi ich prawidłowemu rozwojowi, a także
likwidowanie
czynników
niekorzystnych
dla
ich
zdrowia
i
życia.
Głównym
celem
działań
profilaktycznych jest więc szeroko pojęta ochrona ucznia przed wszelkimi zakłóceniami rozwoju. Jest
to szczególnie istotne dla młodzieży w wieku gimnazjalnym, w okresie dorastania, kiedy to pod
wpływem intensywnych zmian zachodzących w osobowości młodego człowieka istnieje zwiększone
zagrożenie
podejmowania
zachowań
ryzykownych.
Zaplanowane
i
systematyczne
działania
profilaktyczne dostosowane do wieku uczniów stanowią niezwykle istotny element w procesie
wychowania, a realizacja założonych celów wspomaga podstawowe priorytety funkcjonowania szkoły.
Szkolny program profilaktyki jest dokumentem, który uzupełnia szkolny program wychowawczy
w realizacji podstawowego zadania szkoły, jakim jest wspomaganie ucznia w jego wszechstronnym
rozwoju, ku pełnej dojrzałości psychofizycznej.
II. Podstawa prawna
1. Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej z 2.IV.1997r.
art. 72 - „Każdy ma prawo żądać od organów władzy publicznej ochrony dziecka przed przemocą, okrucieństwem,
wyzyskiem i demoralizacją", „Dziecko pozbawione opieki rodzicielskiej ma prawo do opieki i pomocy władz
publicznych".
2. Konwencja o Prawach Dziecka z 20.XI.1989r., ratyfikowana przez Polskę 30.04. 1991r.
art. 19 — „Obowiązkiem osób fizycznych i instytucji jest ochrona dziecka przed wszelkimi formami przemocy fizycznej
bądź psychicznej, krzywdy lub zaniedbania, bądź złego wyzysku..."
art. 33 - „Podejmować kroki oraz środki w dziedzinie oświaty w celu zapewnienia ochrony dzieciom przed używaniem
środków narkotycznych i substancji psychotropowych..."
3. Ustawa o Przeciwdziałaniu Narkomanii (29.07. 2005r.)
4. Ustawa o Wychowaniu w Trzeźwości i Przeciwdziałaniu Alkoholizmowi
art. 1,2,4 - „Instytucje państwowe są zobowiązane do podejmowania działań na rzecz propagowania trzeźwości
i abstynencji oraz przeciwdziałania nadużywaniu alkoholu poprzez działalność wychowawczą i informacyjną, w
szczególności do dzieci i młodzieży".
5. Europejska Deklaracja w Sprawie Alkoholu
„Wszyscy ludzie mają prawo do wartościowej i bezstronnej informacji oraz edukacji na temat konsekwencji picia
alkoholu"'
„Wszystkie dzieci i młodzież mają prawo do wzrastania w środowisku zabezpieczonym przed negatywnymi
konsekwencjami picia alkoholu".
6. Narodowy Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych
- „można i trzeba przeciwstawiać się z całym zdecydowaniem zjawisku picia i upijania się przez dzieci i młodzież",
- „rodzice, opiekunowie i wychowawcy mają obowiązek wychowania dzieci w postawach abstynencji",
- „dzieci i młodzież mają prawo do wartościowej informacji o negatywnych skutkach picia alkoholu oraz edukacji
promującej styl życia bez alkoholu".
7. Ustawa o Ochronie Zdrowia Przed Używania Tytoniu i Wyrobów Tytoniowych z 9.11.1995r.
- art. 1,3, - „Instytucje państwowe są obowiązane podejmować działania mające na celu ochronę zdrowia przed
następstwami używania tytoniu, a w szczególności prowadzić działalność wychowawczą i informacyjną, promocję
zdrowia oraz propagowanie stylu życia wolnego od nałogu".
8. Ustawa o Systemie Oświaty z 7.09.1991r. (z późniejszymi zmianami)
- art. 4 - „Nauczyciel w swoich działaniach dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych ma obowiązek kierowania
się dobrem uczniów, troską o ich zdrowie". Rozporządzenie Ministra Edukacji i Sportu z dnia 26 lutego 2002 r.
w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach
szkół.
9. Podstawa Programowa Kształcenia Ogólnego dla Szkół Podstawowych i Gimnazjów.
10. Ustawa o Postępowaniu w Sprawach Nieletnich 26.X.1982 r. (ze zmianami).
- art. 4 - „Każdy, kto stwierdzi istnienie okoliczności świadczących o demoralizacji nieletniego ma społeczny obowiązek
przeciwdziałania temu, a przede wszystkim zawiadomienia o tym rodziców lub opiekuna Sądu Rodzinnego, Policji lub
innego właściwego organu".
11. Rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 kwietnia 2013 r. w sprawie zasad
udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach,
szkołach i placówkach. (Dz. U. z 2013 r., poz. 532).
12. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z 30 maja 2014 r. zmieniające rozporządzenie
w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego
w poszczególnych typach szkół (Dz. U. poz. 803).
13. Rozporządzenie MEN z 09.02.2007r., zmieniające rozporządzenie w sprawie ramowych
statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół. (ze zmianami)
- Obowiązkiem szkół jest tworzenie programu wychowawczego i profilaktyki dostosowanego
do potrzeb rozwojowych uczniów.
14. Ustawa o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie z 29.07.2005r. (Rozporządzenie Rady
Ministrów z 13.09.2011r.).
- „Dzieci i młodzież mają prawo do wzrastania w bezpiecznym środowisku, wolnym od przemocy, a obowiązkiem
dorosłych jest im to zapewnić". „Każdy człowiek ma prawo do wiedzy potrzebnej do radzenia sobie z przemocą".
15. ROZPORZĄDZENIE MINISTRA EDUKACJI NARODOWEJ z dnia 18 sierpnia 2015 r. w sprawie
zakresu i form prowadzenia w szkołach i placówkach systemu oświaty działalności
wychowawczej, edukacyjnej, informacyjnej i profilaktycznej w celu przeciwdziałania
narkomanii.
Na podstawie art. 22 ust. 3 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz. U. z 2012 r. poz. 124
oraz z 2015 r. poz. 28 i 875) zarządza się, co następuje:
- Szkoły i placówki prowadzą systematyczną działalność wychowawczą, edukacyjną, informacyjną i profilaktyczną
wśród uczniów i wychowanków, ich rodziców lub opiekunów oraz nauczycieli, wychowawców i innych pracowników
szkoły i placówki w celu przeciwdziałania narkomanii.
16. Statut Zespołu Szkół nr 4 w Kopnicy.
III. Diagnoza zagrożeń
Tworzenie Szkolnego Programu Profilaktyki wymaga określenia obszarów problemowych
i dostosowania do nich konkretnych, zaplanowanych działań. Zespół Szkół: Szkoła Podstawowa
i Gimnazjum w Kopnicy jest niewielką szkołą, co w połączeniu z przyjaznym i bezpiecznym otoczeniem
sprawia, iż stwarzamy naszym uczniom duże poczucie bezpieczeństwa. Większość uczniów naszej
szkoły mieszka na wsi, a zatem dostęp do korzystania z różnych propozycji ośrodków kulturalnych
mają utrudniony. Diagnoza środowiska szkolnego została opracowana na podstawie:

relacji wychowawców klas na temat problemów wychowawczych w danej klasie,

obserwacji zachowań uczniów,

analizy dokumentacji szkolnej,

wniosków z posiedzeń Rady Pedagogicznej.
Podstawowym celem badań było zebranie wiarygodnych informacji dotyczących występowania
i
rozmiarów
takich
zjawisk
jak:
bezpieczeństwo
uczniów
w
szkole,
używanie
substancji
psychoaktywnych (tytoń, alkohol, narkotyki), agresja wśród dzieci i młodzieży, trudności szkolne, niska
motywacja do nauki, absencja uczniów, spędzanie wolnego czasu.
Z
diagnozy
sytuacji
w
szkole
wynika,
że
najczęstszymi
zachowaniami
ryzykownymi
podejmowanymi przez uczniów są:

zachowania agresywne,

bójki

wulgaryzmy,

brak motywacji do nauki,
W
ramach
działań
wychowawczych
na
uwagę
zasługują
zajęcia
integracyjne
w klasach, dość wysokie poczucie bezpieczeństwa wynikające z atmosfery szkoły charakteryzującej
akceptacją w środowisku szkolnym i życzliwością, duża ilość zajęć pozalekcyjnych zarówno
wyrównawczych jaki rozwijających pasje uczniów, wzmacnianie systemu współpracy z rodzicami,
udział młodzieży w okolicznościowych imprezach, aktywna działalność SU, zajęcia dotyczące wyboru
szkoły i zawodu oraz imprezy promujące zdrowy styl życia, a także spotkania młodzieży ze
specjalistami z różnych instytucji.
Przedstawiona
powyżej
ocena
stanu
wyjściowego
w
zakresie
zagrożeń
i problemów wychowawczych pozwoliła na sformułowanie głównych celów Szkolnego Programu
Profilaktyki, a następnie wyznaczenie zadań i sposobów ich realizacji, służących osiągnięciu założonych
celów.
IV. Cele
CEL GŁÓWNY
Celem programu jest kształtowanie prawidłowych relacji międzyludzkich, promowanie
zdrowego stylu życia, ukazanie szkodliwości środków zmieniających świadomość, budzenie aspiracji
życiowych i przeciwdziałanie bierności społecznej oraz zminimalizowanie negatywnych wpływów
środowiska oraz niepokojących zachowań jak agresja, przemoc, niska motywacja do nauki, itp.
Realizacja programu przyniesie efekty w postaci podniesienia świadomości uczniów, przyczyni się do
nabycia przez nich praktycznych umiejętności radzenia sobie z zagrożeniami w otaczającym świecie.
CELE SZCZEGÓŁOWE

Eliminowanie agresywnych zachowań uczniów i stosowanej przez nich przemocy.

Wdrażanie uczniów do przestrzegania norm zachowań dotyczących kultury osobistej.

Uczenie rozwiązywania konfliktów w sposób konstruktywny, zapobieganie powstawaniu
zachowań agresywnych, dążenie do panowania nad własnymi emocjami.

Kształtowanie u uczniów umiejętności właściwego zachowania się w różnych sytuacjach
życiowych.

Dbałość
uczniów
o
własne
zdrowie
i
sprawność
fizyczną,
umiejętne
planowanie
i wykorzystywanie czasu wolnego.

Wykształcenie właściwej postawy wobec problemów uzależnień.

Pomoc uczniom mającym trudności w nauce, sprawiającym problemy wychowawcze.

Motywowanie uczniów do nauki.

Kształcenie
umiejętności
społecznych,
działania
na
rzecz
innych
osób,
dbanie
o środowisko.
V. Adresaci i realizatorzy programu
Adresatami Programu Profilaktycznego jest Zespół Szkół - Szkoła Podstawowa i Gimnazjum
w Kopnicy. Program kierowany jest do: uczniów, rodziców, nauczycieli i pracowników szkoły.
Realizatorzy programu
1. Wychowawca klasy

dokonuje diagnozy klasy w celu zaplanowania oddziaływań wychowawczo-profilaktycznych;

prowadzi lekcje wychowawcze zgodnie z opracowaną
na początku roku szkolnego
tematyką uwzględniającą zagadnienia zawarte w szkolnym programie profilaktyki;

każdorazowo reaguje na dostrzeżone pozytywne i negatywne zachowania uczniów;

indywidualnie
rozmawia
diagnozując
z
przyczyny
wychowankami
sprawującymi
trudności
wychowawcze
niewłaściwych zachowań w celu zaplanowania odpowiednich
oddziaływań;

zaprasza do klasy pedagogów lub innych specjalistów do prowadzenia zajęć wychowawczych;

analizuje wyniki nauczania i frekwencję uczniów na zajęciach szkolnych;

kontaktuje
się
indywidualne
w
formie
z
rodzicami
spotkania w
listu
lub
i
prawnymi
opiekunami
uczniów
poprzez
wywiadówki,
domu wychowanka lub na terenie szkoły, korespondencję
wpisu
informacji
do
dzienniczka (indeksu)
ucznia,
kontakt
telefoniczny;

ustala
ocenę
z
zachowana
po
konsultacji
z
uczniami
i
innymi
nauczycielami
uwzględniając punktowy system oceniania zachowania;

realizuje zadania w zakresie profilaktyki we współpracy z rodzicami uczniów;
2. Nauczyciele

wspomagają wychowawców w systematycznych oddziaływaniach wychowawczoprofilaktycznych prowadzonych w ramach zajęć obowiązkowych i dodatkowych;

wprowadzają do tematyki swoich przedmiotów elementy programu profilaktyki;

współpracują z wychowawcami i pedagogami pracującymi w szkole w celu wspólnego
diagnozowania i naprawiania niepożądanych zachowań uczniów;

stwarzają uczniom atmosferę i warunki pracy sprzyjające pokonywaniu trudności i niezbędne
do prawidłowego rozwoju;

wykonują zalecenia zawarte w orzeczeniach i opiniach wydanych przez PPP;

doskonalą kwalifikacje i zdobywają nowe umiejętności w zakresie działań profilaktycznych.
3. Pedagog i psycholog szkolny

współpracuje z nauczycielami w podejmowaniu działań o charakterze profilaktycznym;

analizuje dokumentację uczniów podejmujących naukę w szkole i kieruje uczniów
z problemami do poradni;

prowadzi indywidualne rozmowy z wychowawcami, uczniami, rodzicami;

współpracuje z rodzicami włączając ich w rozwiązywanie problemów wychowawczych;

współpracuje z instytucjami i organizacjami podejmującymi działania na rzecz dzieci i rodzin;

opracowuje i przeprowadza ankiety dotyczące problemów wychowawczych

informuje
Radę
Pedagogiczną
o
podejmowanych
działaniach
i profilaktycznych;

wspiera rodziców uczniów z problemami edukacyjnymi i wychowawczymi.
w szkole;
wychowawczych
4. Nauczyciel prowadzący zajęcia z „Wychowanie do życia w rodzinie"

uczy umiejętności poznawania siebie, samoakceptacji;

buduje więzi osobowe- koleżeństwo, przyjaźń, miłość;

przygotowuje uczniów do pełnienia ról małżeńskich i rodzicielskich poprzez odkrywanie
i akceptowanie swojej płciowości;

prowadzi profilaktykę HIV/AIDS;

uczy odpowiedzialnego rodzicielstwa i umiejętności komunikacji w małżeństwie i rodzinie.
5. Wychowawca świetlicy

organizuje czas wolny uczniom poprzez zajęcia pozalekcyjne;

pomaga uczniom w nauce –pogotowie edukacyjne;

współpracuje z pedagogiem, wychowawcami i nauczycielami w podejmowaniu działań
o charakterze profilaktycznym.
6. Rodzice

korzystają z pomocy i wsparcia ze strony pedagoga/psychologa szkolnego;

aktywnie współpracują ze szkołą;

biorą udział w szkoleniach dotyczących podnoszenia kompetencji wychowawczych;

biorą udział w tworzeniu i ewaluacji szkolnego programu profilaktyki.
7. Pracownicy szkoły

współpracują z kadrą pedagogiczną w celu oddziaływań profilaktycznych;

pomagają w organizowaniu działań profilaktycznych;

biorą udział w szkoleniach dotyczących reagowania w sytuacjach trudnych wychowawczo;

wskazują zagrożenia i niebezpieczeństwa pojawiające się w szkole oraz możliwości ich
usunięcia.
8. Samorząd Uczniowski

pomaga w organizowaniu działań profilaktycznych;

jest współtwórcą procedur, regulaminów obejmujących tematykę wychowawczą
i profilaktyczną realizowaną w szkole;

wskazuje zagrożenia i niebezpieczeństwa pojawiające się w szkole oraz możliwości ich
usunięcia;

współorganizuje zajęcia pozalekcyjne, imprezy szkolne.
VI. Instytucje wspierające szkołę w działaniach profilaktycznych

współpraca z Poradnią Psychologiczno- Pedagogiczną miedzy innymi w zakresie pomocy
uczniom, którzy mają trudności w nauce;

współpraca z Urzędem Gminy;

współpraca z Policją- szybka interwencja w sytuacjach kryzysowych;

współpraca z Gminnym Ośrodkiem Pomocy Społecznej w zakresie pomocy materialnej dla
uczniów;

współpraca z Ośrodkiem Zdrowia;

współpraca z Gminną Komisją ds. Rozwiązywania Problemów Alkoholowych;

współpraca ze Strażą Graniczną;

współpraca ze Strażą Pożarną;

współpraca z przedstawicielami CEN-u;

współpraca z Sądem Rodzinnym i Nieletnich w Koszalinie;

współpraca z kuratorami sądowymi i społecznymi;

współpraca z asystentami rodzinnymi
VII. Sposoby realizacji zadań.
Program profilaktyki w naszej szkole będzie realizowany na bieżąco. Jednocześnie zostawiamy
wychowawcom możliwość dobierania tematów i zadań z innej tematyki, jeżeli wymaga tego
sytuacja ucznia lub klasy (czy jej części).

lekcje przedmiotowe i wychowawcze,

szkolenia wewnętrzne i zewnętrzne,

zajęcia pozalekcyjne: koła zainteresowań, SKS, zespoły korekcyjno-kompensacyjne, zajęcia
dydaktyczno-wyrównawcze, konsultacje, porady i pomoc w nadrabianiu zaległości,

festyny, happeningi, konkursy, quizy w związku z różnymi akcjami profilaktycznowychowawczymi, konkursy, imprezy szkolne (gminne, powiatowe, wojewódzkie), gry, zawody
i zabawy sportowe,

wystawy różnorodnych prac uczniów, prezentacje osiągnięć uczniów,

realizacja treści programowych zawierających profilaktykę bezpieczeństwa,

przygotowanie uczniów do zdobycia karty rowerowej,

spotkania z rodzicami, specjalistami, rozmowy indywidualne,

prelekcje, pogadanki, wykłady, pokazy filmów video, teatrzyki, warsztaty,

wycieczki klasowe, zabawy taneczne, dyskoteki, ogniska, kuligi,

programy edukacyjne i profilaktyczne,

gazetki szkolne, plakaty, broszury, ulotki, biuletyny, tablice ogłoszeń, książeczki,

organizacja akcji charytatywnych,

organizacja opieki dla uczniów zaniedbanych wychowawczo i materialnie,

cykliczne wyjazdy do instytucji kultury,

metody aktywne
Z początkiem roku szkolnego zostanie opracowany szczegółowy harmonogram działań na bieżący
rok, zgodnie z priorytetami Ministerstwa Edukacji Narodowej i Kuratorium Oświaty, który uwzględnią
wychowawcy klas w swoich planach wychowawczych.
VIII. Planowane efekty

utrzymanie wizerunku szkoły przyjaznej i bezpiecznej,

zminimalizowanie zjawiska agresji w szkole (w tym agresji słownej i wulgaryzmów),

zwiększenie poziomu wiedzy,

zbudowanie przyjaznych relacji pomiędzy uczniami i ich rówieśnikami oraz uczniami a osobami
dorosłymi,

wykreowanie
postaw
społecznie
pożądanych
nastawionych
na
współdziałanie
i drugiego człowieka oraz ekologię

zapobieganie zjawisku palenia papierosów i eksperymentowaniu z innymi środkami
zmieniającymi świadomość,

wyposażenie uczniów w umiejętności radzenia sobie w trudnych sytuacjach życiowych
i podejmowania odpowiedzialnych decyzji.
IX. Ewaluacja
Program Profilaktyczny
szkoły nie jest dokumentem zamkniętym, ulega zmianom wraz ze
zmieniającą się rzeczywistością. Jest zapisem swoistych oczekiwań i przewidywań, dotyczących
efektów profilaktycznych. Analiza jego skuteczności będzie podlegać bieżącym obserwacjom.
W ustaleniu czy program profilaktyki przynosi oczekiwane efekty, niezbędna jest ewaluacja,
dlatego należy kontrolować:
1. Co się wydarzyło w czasie realizacji programu i dlaczego (ewaluacja procesu),
2. Czy osiągnięte zostały cele i czy wykonano zaplanowane zadania (ewaluacja wyników).
Elementem ewaluacji jest stałe monitorowanie przebiegu realizacji zadań. Sprawdzenie skuteczności
działań będzie końcową ewaluacja wyników.
W celu uzyskania informacji, jak realizowane są zaplanowane zadania i czy w związku z nimi
uczestnicy programu napotykali na trudności, dokonywany będzie monitoring programu raz w ciągu
roku szkolnego (sprawozdania nauczycieli). Ewaluacja wyników przeprowadzona zostanie pod koniec
trzeciego roku pracy z programem.
Wyniki ewaluacji są jawne, prezentowane są w postaci sprawozdania. Z jego skróconą wersją dyrektor
zapoznaje Radę Pedagogiczną i Radę Rodziców.