Ochrona środowiska w procesie inwestycyjnym, z uwzględnieniem

Ochrona środowiska w procesie inwestycyjnym, z uwzględnieniem najnowszych zmian
W dniu 15 listopada 2008 r. weszła w życie ustawa z dnia 3 października 2008 r. o
udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska
oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. Nr 199, poz. 1227, z późn. zm.; ustawa ooś).
Zagadnienia objęte tą ustawą dotychczas uregulowane były w ustawie – Prawo ochrony środowiska.
Wprowadzone zmiany zasad i trybu postępowania w sprawie oceny oddziaływania na
środowisko planowanych przedsięwzięć są w znacznej mierze konsekwencją uwzględnienia
zarzutów Komisji Europejskiej w związku z naruszeniem przepisów dotyczących oceny
oddziaływania na środowisko zawartych w:
dyrektywie Rady 85/337/EWG z dnia 27 czerwca 1985 r. w sprawie oceny skutków wywieranych
przez niektóre przedsięwzięcia publiczne i prywatne na środowisko naturalne, zmienionej
dyrektywą Rady 97/11/WE i dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2003/35/WE,
dyrektywie Rady 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 r. w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych
oraz dzikiej fauny i flory.
Ponadto omawianą ustawą utworzono nowe organy administracji ochrony środowiska, których
głównym zadaniem jest usprawnienie procesu zarządzania środowiskiem w Polsce w kontekście
skuteczniejszej absorpcji środków Unii Europejskiej. Przejęły one kompetencje w zakresie ocen
oddziaływania na środowisko, ochrony obszarów Natura 2000 i innych obszarów przyrodniczo
cennych oraz zwalczania szkód ekologicznych.
Ustawa ma za zadanie usprawnić procedury ocen oddziaływania na środowisko i zapewnić
pełną transpozycję prawa wspólnotowego.
Ocena oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko lub na obszary Natura 2000
Przez pojęcie oceny oddziaływania na środowisko rozumie się postępowanie administracyjne
w sprawie planowanego przedsięwzięcia obejmujące w szczególności:
weryfikację raportu o oddziaływaniu na środowisko,
uzyskanie wymaganych ustawą ooś opinii i uzgodnień,
zapewnienie możliwości uczestniczenia społeczeństwa w postępowaniu.
Zgodnie z dyrektywą, przez „zezwolenie na inwestycję” należy rozumieć „decyzję właściwej
władzy lub władz, na podstawie której wykonawca otrzymuje prawo do wykonania przedsięwzięcia”.
Zdaniem Komisji Europejskiej, „zezwolenie na inwestycję” w polskim systemie prawnym składa się
z dwóch decyzji: decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach oraz „decyzji końcowej”, zezwalającej
ostatecznie na podjęcie działań w stosunku do danego przedsięwzięcia, którą jest najczęściej
pozwolenie na budowę. W związku z tym, wszystkie wymagania określone w dyrektywie w
odniesieniu do „zezwolenia na inwestycję” muszą być spełnione na etapie wydawania obu decyzji.
Wprowadzono więc ponowną procedurę oceny oddziaływania na środowisko.
Ocenę oddziaływania na środowisko dla przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na
środowisko przeprowadza się przy wydawaniu decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach, a za jej
przeprowadzenie odpowiedzialny jest organ właściwy do wydania tej decyzji.
Ponowna ocena leży w kompetencjach regionalnego dyrektora ochrony środowiska, który
przeprowadza ją w ramach uzgodnienia przy wydawaniu decyzji „końcowej” dającej ostatecznie
prawo do realizacji danego przedsięwzięcia.
Regionalny dyrektor ochrony środowiska przeprowadza ocenę oddziaływania na obszar Natura
2000 jako uzgodnienie w postępowaniu o wydanie jakiejkolwiek decyzji wymaganej przed
rozpoczęciem realizacji przedsięwzięcia nienależącego do kategorii mogących znacząco
oddziaływać na środowisko, ale mogącego znacząco oddziaływać na obszar Natura 2000, a
jednocześnie niezwiązanego z jego ochroną, o ile taką potrzebę stwierdzi organ właściwy do
wydania decyzji.
Na postanowienia w sprawie uzgodnienia oraz opinie organów współdziałających z organem
prowadzącym postępowanie główne nie przysługuje zażalenie.
Organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej wydają opinie w określonych przypadkach. Mają na to
ograniczony czas, a niewydanie opinii w terminie traktuje się jako brak zastrzeżeń (milcząca
akceptacja).
1. Przedsięwzięcia wymagające oceny
Przeprowadzenie oceny oddziaływania na środowisko, zgodnie z nową ustawą, wymagane jest
przed wydaniem określonej decyzji w odniesieniu do planowanego przedsięwzięcia mogącego
znacząco oddziaływać na środowisko, które ustawa, w ślad za dyrektywą i dotychczasową praktyką,
dzieli na dwie grupy:
przedsięwzięcia mogące zawsze znacząco oddziaływać na środowisko (I grupa),
przedsięwzięcia mogące potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko (II grupa).
Przedsięwzięcia z II grupy wymagają indywidualnej kwalifikacji do przeprowadzenia oceny.
Kryteria kwalifikacji z Aneksu III dyrektywy wprowadzono do samej ustawy ooś.
Rodzaje przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko oraz ich podział określi
stosowne rozporządzenie Rady Ministrów, a do dnia jego wejścia w życie, nie dłużej jednak niż do
dnia 15 listopada 2010 r., zachowują moc dotychczasowe przepisy.
Oceną oddziaływania objęte są też inne przedsięwzięcia, o ile mogą mieć znaczące
oddziaływanie na obszar Natura 2000, a nie są bezpośrednio związane z ochroną tego obszaru lub
nie wynikają z tej ochrony, zgodnie z dyrektywą 92/43/EWG. Przeprowadzenie oceny oddziaływania
na obszar Natura 2000 będzie wymagane, jeśli właściwy organ administracji stwierdzi taki
obowiązek.
2. Raport o oddziaływaniu na środowisko
Podstawowym dokumentem w ocenie oddziaływania na środowisko jest raport o oddziaływaniu
przedsięwzięcia na środowisko. Zadaniem raportu jest przede wszystkim określenie wpływu
planowanego przedsięwzięcia na poszczególne elementy środowiska oraz ludzi, przy uwzględnieniu
przyjętych przez inwestora i zawartych w opracowaniu rozwiązań. Zawartość raportu określona jest
w ustawie ooś, w art. 66.
Raport o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko sporządzany w ramach ponownej oceny
zawierać informacje określone ze szczegółowością i dokładnością odpowiednio do posiadanych
danych wynikających z projektu budowlanego i innych informacji uzyskanych po wydaniu decyzji
o środowiskowych uwarunkowaniach i decyzji uzależnionych od decyzji środowiskowej, a także
określać stopień i sposób uwzględnienia wymagań dotyczących ochrony środowiska, zawartych
w decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach i pozostałych decyzjach, jeżeli były już dla danego
przedsięwzięcia wydane.
Raport sporządzany w ramach oceny oddziaływania przedsięwzięcia na obszar Natura 2000
ogranicza się do analizy jego wpływu na walory przyrodnicze, dla których utworzono obszar Natura
2000.
3. Konsultacje społeczne
Ocenę oddziaływania na środowisko prowadzi się z udziałem społeczeństwa. Zapewnienie tego
udziału jest obowiązkiem organu wydającego decyzję o środowiskowych uwarunkowaniach,
a w przypadku ponownej oceny lub oceny oddziaływania na obszar Natura 2000 – organu
prowadzącego postępowanie, w ramach którego przeprowadza się ocenę. Powiadamia on opinię
publiczną o wszczęciu postępowania, o przedsięwzięciu, którego ono dotyczy, o przystąpieniu do
przeprowadzania oceny oddziaływania na środowisko, jak również o włączonych w ocenę organach
administracji i ewentualnej rozprawie administracyjnej, przez co umożliwienia zainteresowanym
zapoznanie się z dokumentacją sprawy i złożenie uwag i wniosków w terminie 21 dni.
Organizacje ekologiczne, które powołując się na swoje cele statutowe, zgłoszą chęć
uczestniczenia w określonym postępowaniu wymagającym udziału społeczeństwa, uczestniczą w
nim na prawach strony.
Z udziałem społeczeństwa wiąże się także obowiązek podania do publicznej wiadomości
informacji o wydanej decyzji i możliwości zapoznania się z jej treścią.
Podkreślić należy, że każdy może brać udział w postępowaniu, zgodnie z omawianą ustawą, ale
nie każdy jest stroną postępowania i nie wszystkim mogą przysługiwać prawa strony. Zgodnie z art.
28 Kpa, stroną jest ten, czyjego interesu prawnego lub obowiązku dotyczy postępowanie, lub kto
żąda czynności organu ze względu na swój interes prawny lub obowiązek. Stronie przysługuje
szereg uprawnień proceduralnych, w tym m.in. prawo do zawiadomienia o wszczęciu postępowania,
prawo dostępu do akt sprawy, prawo żądania przeprowadzenia dowodu, uczestniczenia w
przeprowadzeniu dowodu, aktywnego uczestniczenia w rozprawie, oraz do złożenia odwołania od
decyzji organu pierwszej instancji. Stronie przysługuje też prawo do zaskarżenia decyzji ostatecznej
do sądu administracyjnego. Niezwykle istotne jest zatem precyzyjne określenie, komu przysługują
prawa strony w postępowaniu, a komu nie.
W uzasadnieniu wyroku WSA w Warszawie z dnia 18 października 2007 r., sygn. akt IVSA/Wa
1499/07 zamieszczono wyczerpujący komentarz na ten temat.
Poniżej zacytowano stosowny fragment uzasadnienia wyroku.
Z art. 28 Kpa wynika, że elementem, który pozwala zakwalifikować określony podmiot jako
stronę w postępowaniu administracyjnym, jest interes prawny lub obowiązek.
Interes prawny jest przesłanką materialnoprawną udziału w postępowaniu. Stwierdzenie braku
interesu prawnego powoduje, że podmiotowi nie przysługuje przymiot strony postępowania. Interes
prawny musi przy tym istnieć obiektywnie, a nie odzwierciedlać subiektywne odczucia danego
podmiotu.
W orzecznictwie sądów administracyjnych ugruntowany jest pogląd, zgodnie z którym od
interesu prawnego należy odróżnić interes faktyczny, to jest sytuację gdy dany podmiot jest
wprawdzie zainteresowany rozstrzygnięciem sprawy administracyjnej, nie może jednak tego
zainteresowania poprzeć przepisami prawa, mającego stanowić podstawę skierowanego żądania w
zakresie podjęcia stosownych czynności przez organ administracji. Przymiotu strony nie wykazuje
też osoba, która swój udział w postępowaniu opiera na potrzebie ochrony lub zaspokojenia interesu
publicznego (wyrok NSA z dnia 27 września 1999 r., IV SA 1285/98, lex nr 47898).
Należy również zauważyć, że interes prawny oparty jest na administracyjnym prawie
materialnym, gdzie musi istnieć norma prawna, przewidująca w określonym stanie faktycznym i w
odniesieniu do konkretnego podmiotu możliwość wydania określonego aktu (wyrok NSA z dnia 27
września 2001 r., IV SA 2326/00, lex nr 54528).
(…). Ocena interesu prawnego nie może również być dokonywana pod względem indywidualnej
wrażliwości zainteresowanego.
Z udziałem społeczeństwa w podejmowaniu decyzji w sprawach dotyczących ochrony
środowiska w oczywisty sposób wiążą sie konflikty społeczne.
Można wyróżnić następujące przyczyny powstawania tych konfliktów:
poczucie zagrożenia, w tym zagrożenie interesów np. ograniczenie w dysponowaniu swoją
nieruchomością,
chęć ochrony środowiska naturalnego w swoim otoczeniu,
negatywne doświadczenia z istniejącymi zakładami i wynikająca stąd nieufność do
potencjalnych inwestorów,
chęć uzyskania dodatkowych korzyści od inwestora,
wykorzystanie problemu do innych celów np. do walki politycznej,
niewłaściwa postawa władz zezwalających na dane przedsięwzięcie.
Konflikty społeczne nieraz są trudne do rozwiązania, a wpływać na to może:
nakładanie się na siebie ww. przyczyn konfliktów, co utrudnia określenie najważniejszej
przyczyny i podjęcie racjonalnej próby rozwiązania konfliktu,
maskowanie argumentem ekologicznym innych przyczyn konfliktu np. obrony prawa
własności, rozgrywek politycznych, chęć wymuszenia świadczeń pieniężnych za odstąpienie
od sporu,
wartości będące przedmiotem sporu, które często trudno ze sobą porównywać i oceniać,
występowanie w sporze podmiotów reprezentujących odmienne interesy i strategie
postępowania, niekiedy działających w sposób niejawny,
działanie poza określonymi procedurami prawnymi,
czynniki historyczne - brak tradycji rzeczywistego podejmowania dialogu społecznego, a stąd
brak zaufania do partnerów, wiążący się z nieumiejętnością negocjowania,
czynniki związane z kształtującą się demokracją (prawo własności, zawiązywanie się grup
interesów, negatywne oddziaływanie mediów).
Nadanie społeczeństwu uprawnień do współdecydowania o środowisku wynika z wymagań
prawnych, w związku z uznaniem środowiska za dobro publiczne. Kluczowe znaczenie w
rozwiązywaniu konfliktów ma udostępnienie zainteresowanym grupom społecznym odpowiedniej
informacji w sposób zapewniający zrozumienie nawet osobom niebędącym fachowcami w danej
dziedzinie. Ważne jest także dostatecznie wczesne zapoznanie się społeczeństwa z tymi
informacjami.
4. Decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach
Decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach jest wymagana przed uzyskaniem określonych
decyzji administracyjnych dla przedsięwzięć I i II grupy, wymienionych w art. 72 ust. 1 pkt 1-17
ustawy ooś. Katalog tych decyzji odpowiada zasadniczo katalogowi wcześniej przedstawionemu w
ustawie – Prawo ochrony środowiska. Istotna różnica polega na dodaniu decyzji:
o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, wydawanej na podstawie ustawy
o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (dotychczas tylko dla przedsięwzięcia
polegającego na zalesieniu),
o ustaleniu lokalizacji przedsięwzięć Euro 2012, wydawanej na podstawie ustawy
o przygotowaniu finałowego turnieju Mistrzostw Europy w Piłce Nożnej UEFA EURO 2012;
zezwoleniu na realizację inwestycji w zakresie lotniska użytku publicznego w rozumieniu
przepisów ustawy z dnia 12 lutego 2009 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji
inwestycji w zakresie lotnisk użytku publicznego (Dz. U. Nr 42, poz. 340),
decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji w zakresie terminalu wydawanej na podstawie ustawy
z dnia 24 kwietnia 2009 r. o inwestycjach w zakresie terminalu regazyfikacyjnego skroplonego
gazu ziemnego w Świnoujściu (Dz. U. Nr 84, poz. 700),
decyzji o ustaleniu lokalizacji regionalnej sieci szerokopasmowej – wydawanej na podstawie
ustawy z dnia 7 maja 2010 r. o wspieraniu rozwoju usług i sieci telekomunikacyjnych
(Dz. U. Nr ..., poz. …), o ile jest to wymagane,
decyzji o zezwoleniu na prowadzenie obiektu unieszkodliwiania odpadów wydobywczych –
wydawanej na podstawie ustawy z dnia 10 lipca 2008 r. o odpadach wydobywczych (Dz. U. Nr
138, poz. 865 oraz z 2010 r. Nr 28, poz. 145).
Do decyzji wydawanych na podstawie ustawy – Prawo budowlane, wymagających uprzedniego
wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach, dodano decyzję o pozwoleniu na zmianę
sposobu użytkowania obiektu budowlanego lub jego części. Wydanie decyzji o środowiskowych
uwarunkowaniach następuje także przed dokonaniem zgłoszenia budowy lub wykonania robót
budowlanych oraz zgłoszenia zmiany sposobu użytkowania obiektu budowlanego lub jego części na
podstawie ustawy – Prawo budowlane.
Większość wniosków o wydanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach kieruje się do
wójta (burmistrza i prezydenta miasta). Jedynie dla dróg, linii kolejowych, napowietrznych linii
elektroenergetycznych, instalacji do przesyłu ropy naftowej, produktów naftowych, substancji
chemicznych lub gazu, sztucznych zbiorników wodnych, które są przedsięwzięciami mogącymi
zawsze znacząco oddziaływać na środowisko, oraz dla lotnisk użytku publicznego, dla inwestycji
w zakresie terminalu, inwestycji związanych z regionalnymi sieciami szerokopasmowym, a także
przedsięwzięć polegających na zmianie lub rozbudowie wymienionych tu przedsięwzięć, organ
właściwy do ustalenia środowiskowych uwarunkowań to regionalny dyrektor ochrony środowiska.
Organ ten wydaje również decyzję środowiskową w sprawach przedsięwzięć realizowanych na
terenach zamkniętych i na obszarach morskich, a także w sprawach zmiany lasu, niestanowiącego
własności Skarbu Państwa, na użytek rolny. Natomiast zmiana lasu, stanowiącego własność Skarbu
Państwa, na użytek rolny wymaga złożenia wniosku o wydanie decyzji o środowiskowych
uwarunkowaniach do dyrektora regionalnej dyrekcji Lasów Państwowych. Organem właściwym do
wydania decyzji środowiskowej jest także starosta, ale tylko w przypadku scalania, wymiany lub
podziału gruntów.
Dla przedsięwzięć z II grupy o przeprowadzeniu oceny oddziaływania na środowisko rozstrzyga,
w drodze postanowienia, organ wydający decyzję o środowiskowych uwarunkowaniach. Poza
własną analizą sprawy, organ ten musi jeszcze zasięgnąć opinii regionalnego dyrektora ochrony
środowiska i właściwego inspektora sanitarnego. W przypadku, gdy przedsięwzięcie jest realizowane
na obszarze morskim, organem właściwym do wydania opinii jest także dyrektor urzędu morskiego.
Organy te, jeśli uznają potrzebę przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko, wskazują
jednocześnie w swej opinii zakres raportu o oddziaływaniu na środowisko.
W sytuacji gdy w toku postępowania w sprawie wydania decyzji o środowiskowych
uwarunkowaniach dla realizacji przedsięwzięcia z II grupy organ postanawia o obowiązku
sporządzenia raportu o oddziaływaniu na środowisko, postępowanie podlega zawieszeniu do czasu
przedłożenia przez inwestora raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko. Na
postanowienie o zawieszeniu postępowania w tej sprawie nie służy zażalenie.
Jak wynika z powyższego, nie zawsze wydanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach
wymaga przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko - jeśli ocena nie została
przeprowadzona, właściwy organ w sentencji decyzji stwierdza brak potrzeby przeprowadzenia
oceny.
W przypadku planowanych przedsięwzięć z I grupy wydaniu omawianej decyzji zawsze
towarzyszy ocena oddziaływania na środowisko, z tym że inwestor ma prawo do wystąpienia
o określenie zakresu raportu – mniejszego niż podano w ustawie. Rozstrzyganie o zakresie raportu
dla przedsięwzięcia I kategorii odbywa się analogicznie do ustalania zakresu raportu dla
przedsięwzięcia II kategorii.
Warto też podkreślić, że ocena oddziaływania na środowisko jest obligatoryjna, jeśli możliwość
realizacji przedsięwzięcia mogącego potencjalnie oddziaływać na środowisko jest uzależniona od
ustanowienia obszaru ograniczonego użytkowania.
Ocena oddziaływania na środowisko, przed wydaniem decyzji środowiskowej, obejmuje
uzgodnienie warunków realizacji przedsięwzięcia z regionalnym dyrektorem ochrony środowiska, a
także z dyrektorem urzędu morskiego, jeżeli przedsięwzięcie jest realizowane na obszarze morskim,
oraz zaopiniowanie tych warunków przez właściwy organ inspekcji sanitarnej. Inspektor sanitarny
wypowiada się, zarówno co do potrzeby przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko, jak i
co do warunków realizacji przedsięwzięcia, tylko w przypadku przedsięwzięć wymagających
pozwoleń wydawanych w trybie Prawa budowlanego, decyzji o warunkach zabudowy
i zagospodarowania terenu, zezwolenia na realizacje inwestycji: drogowej i w zakresie lotniska
użytku publicznego, decyzji o ustaleniu lokalizacji: linii kolejowej, autostrady, przedsięwzięć EURO
2012, inwestycji w zakresie terminalu i regionalnej sieci szerokopasmowej oraz decyzji o zezwoleniu
na prowadzenie obiektu unieszkodliwiania odpadów wydobywczych.
Organ wydający decyzję o środowiskowych uwarunkowaniach sprawdza, czy planowane
przedsięwzięcie jest zgodne z ustaleniami miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego,
chyba że nie został uchwalony. Nie dotyczy to przypadku dróg publicznych, linii kolejowych
o znaczeniu krajowym, przedsięwzięć EURO 2012 oraz poszukiwania i rozpoznawania złóż kopalin,
a także inwestycji w zakresie terminalu i inwestycji związanych z regionalnymi sieciami
szerokopasmowymi.
Przesłanką odmowy wyrażenia zgody na realizację przedsięwzięcia, poza niezgodnością z ww.
planem, jest sytuacja, gdy inwestor nie zaakceptuje innego wariantu niż przez niego
zaproponowany, choć z oceny oddziaływania na środowisko wynika zasadność realizacji
przedsięwzięcia właśnie w tym innym wariancie. Wniosek w wydanie decyzji o środowiskowych
uwarunkowaniach nie może być pozytywnie załatwiony także ze względu na znaczące negatywne
oddziaływanie przedsięwzięcia z I lub II grupy na siedliska i gatunki chronione w ramach sieci Natura
2000. Ochrona w tym zakresie bowiem polega w szczególności na ograniczaniu możliwości
podejmowania działań mogących prowadzić do znaczących negatywnych skutków dla dóbr
przyrodniczych objętych ochroną, przy czym ingerencja taka jest dopuszczalna pod pewnymi
warunkami, co wynika z art. 34 ustawy o ochronie przyrody.
Decyzję o środowiskowych uwarunkowaniach dla tego samego przedsięwzięcia wydaje się tylko
raz. Dołącza się ją do wniosku o wydanie każdej decyzji z wymienionych w art. 72 ust. 1 ustawy ooś;
Termin obowiązywania decyzji środowiskowej wynosi 4 lata.
5. Ponowna ocena oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko
Decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach nie musi kończyć procesu oceny oddziaływania na
środowisko. Może się zdarzyć, że informacje, dotyczące planowanego przedsięwzięcia, dostępne na
tym etapie są zbyt ogólne i nieprecyzyjne, aby w pełni zidentyfikować możliwe oddziaływania
i zaproponować ostateczną listę działań zapobiegawczych i łagodzących. Dotyczy to zwłaszcza
oceny oddziaływania na środowisko przeprowadzonej przed uzyskaniem decyzji o warunkach
zabudowy i zagospodarowania terenu, kiedy to inwestorzy nie zawsze dysponują wyczerpującymi
danymi na temat inwestycji.
Ponowną ocenę oddziaływania na środowisko przeprowadzona się więc w ramach
postępowania w sprawie wydania decyzji w sprawie:
pozwolenia na budowę,
zatwierdzenia projektu budowlanego,
pozwolenia na wznowienie robót budowlanych,
pozwoleniu na zmianę sposobu użytkowania obiektu budowlanego lub jego części,
zezwolenia na realizację inwestycji drogowej,
zezwoleniu na realizację inwestycji w zakresie lotniska użytku publicznego.
Przesądzenie o potrzebie ponownej oceny oddziaływania na środowisko nie następuje w sposób
dowolny. Może ona mieć miejsce tylko wtedy, gdy:
organ wydający decyzję o środowiskowych uwarunkowaniach stwierdzi w niej taką potrzebę,
wniesie o to podmiot planujący realizację przedsięwzięcia,
organ właściwy do wydania którejś z sześciu ww. decyzji stwierdzi, że z wniosku o wydanie
decyzji wynika, że dokonano zmian w stosunku do wymagań określonych w decyzji
o środowiskowych uwarunkowaniach.
W tym ostatnim przypadku organ, w drodze postanowienia, nakłada na inwestora obowiązek
sporządzenia raportu, określając jego zakres, natomiast postępowanie zostaje zawieszone do czasu
zakończenia oceny oddziaływania na środowisko.
Ponowną ocenę oddziaływania na środowisko przeprowadza regionalny dyrektor ochrony
środowiska, z tym że konsultacjami społecznymi zajmuje się organ wydający decyzję „końcową”,
i następnie przekazuje regionalnemu dyrektorowi materiał uzyskany w związku z udziałem
społeczeństwa. Ponowna ocena kończy się postanowieniem regionalnego dyrektora w sprawie
uzgodnienia, podjętym po uprzednim zasięgnięciu opinii właściwego inspektora sanitarnego, a dla
przedsięwzięcia realizowanego na obszarze morskim - także dyrektora urzędu morskiego,
i przeanalizowaniu całości zgromadzonej dokumentacji. Postanowienie regionalnego dyrektora
wiąże organ prowadzący postępowanie główne.
6. Ocena oddziaływania przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na obszar Natura
2000
Dla przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na obszar Natura 2000, a które są
jednocześnie przedsięwzięciami zaliczonymi do kategorii mogących znacząco oddziaływać na
środowisko, ocena oddziaływania na środowisko prowadzona jest na takich samych zasadach, jak
dla pozostałych przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko.
Natomiast dla innych przedsięwzięć, które mogą znacząco oddziaływać na obszar Natura 2000,
a które nie są bezpośrednio związane z ochroną tego obszaru lub nie wynikają z tej ochrony (III
grupa), ocena oddziaływania ma być przeprowadzona przed wydaniem jakiejkolwiek decyzji
administracyjnej wymaganej dla danego przedsięwzięcia. Przed podjęciem rozstrzygnięcia organ
jest więc obowiązany każdorazowo rozważyć, czy może ono potencjalnie znacząco oddziaływać na
obszar Natura 2000.
Rozważania o ocenie oddziaływania na obszar Natura 2000 trzeba zacząć od definicji
znaczącego negatywnego oddziaływania na obszar Natura 2000. Według art. 3 ust. 1 pkt 17 ustawy
ooś, rozumie się przez to oddziaływanie na cele ochrony obszaru Natura 2000, w tym
w szczególności działania mogące:
pogorszyć stan chronionych siedlisk przyrodniczych i siedlisk gatunków, dla których ochrony
utworzono obszar Natura 2000,
wpłynąć negatywnie na gatunki, dla ochrony których wyznaczono obszar Natura 2000,
pogorszyć integralność obszaru Natura 2000 lub jego powiązania z innymi obszarami.
W razie uznania, że przedsięwzięcie, będące przedmiotem decyzji, może znacząco oddziaływać
na obszar Natura 2000, organ wydaje postanowienie, którym zobowiązuje inwestora do przedłożenia
właściwemu regionalnemu dyrektorowi ochrony środowiska określonych dokumentów, w tym karty
informacyjnej przedsięwzięcia. Ma to na celu przesądzenie przez kompetentny organ potrzeby
przeprowadzenia oceny oddziaływania. Na to postanowienie nie przysługuje zażalenie.
Jeżeli regionalny dyrektor ochrony środowiska stwierdzi, że przeprowadzenie oceny
oddziaływania przedsięwzięcia na obszar Natura 2000 jest potrzebne, to w postanowieniu
jednocześnie określa zakres raportu. Na postanowienie stwierdzające brak takiej potrzeby nie służy
zażalenie.
Ocenę przeprowadza regionalny dyrektor ochrony środowiska, z tym że zapewnienie udziału
społeczeństwa należy do organu prowadzącego postępowanie główne. Efektem oceny jest
uzgodnienie tego postępowania, w zakresie oddziaływania na obszar Natura 2000, przez
regionalnego dyrektora ochrony środowiska.
W przypadku przedsięwzięć realizowanych na obszarach morskich, regionalny dyrektor ochrony
środowiska współdziała z dyrektorem urzędu morskiego, zasięgając jego opinii w kwestii Zarówno
Warto podkreślić, że uzgodnienie może być wydane tylko w przypadkach stwierdzenia:
braku znaczącego negatywnego wpływu przedsięwzięcia na obszar Natura 2000,
możliwości znaczącego negatywnego wpływu na obszar Natura 2000, ale tylko dla
przedsięwzięć wynikających z nadrzędnego interesu publicznego, wobec których brakuje
rozwiązań alternatywnych, pod warunkiem wykonania kompensacji przyrodniczej; dodatkowo
w przypadku przedsięwzięć mogących negatywnie wpływać na siedliska i gatunki priorytetowe,
uzgodnienie może zostać wydane wyłącznie w celu ochrony zdrowia i życia ludzi, zapewnienia
bezpieczeństwa powszechnego, uzyskania korzystnych następstw o pierwszorzędnym
znaczeniu dla środowiska przyrodniczego oraz wynikającym z koniecznych wymogów
nadrzędnego interesu publicznego, po uzyskaniu opinii Komisji Europejskiej (art. 34 ust. 1 i 2
ustawy o ochronie przyrody).
W pozostałych przypadkach regionalny dyrektor ochrony środowiska musi odmówić uzgodnienia
warunków realizacji przedsięwzięcia.
Wykaz wybranych aktów prawnych dotyczących ochrony środowiska
1) ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowiska i jego ochronie,
udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko
(Dz.U. Nr 199, poz. 1227, z późn. zm.),
2) ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150,
z późn. zm.),
3) ustawa z dnia 27 lipca 2001 r. o wprowadzeniu ustawy - Prawo ochrony środowiska, ustawy
o odpadach oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 100, poz. 1085, z późn.zm.),
4) ustawa z dnia 17 lipca 2009 r. o systemie zarządzania emisjami gazów cieplarnianych i innych
substancji (Dz. U. Nr 130, poz. 1070),
5) ustawa z dnia 13 kwietnia 2007 r. o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie (Dz. U.
Nr 75, poz. 493, z późn. zm.),
6) rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 stycznia 2002 r. w sprawie wartości progowych
poziomów hałasu (Dz. U. Nr 8, poz. 81),
7) rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 9 kwietnia 2002 r. w sprawie rodzajów i ilości
substancji niebezpiecznych, których znajdowanie się w zakładzie decyduje o zaliczeniu go do
zakładu o zwiększonym ryzyku albo o dużym ryzyku wystąpienia poważnej awarii przemysłowej
(Dz. U. Nr 58, poz. 535),
8) rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 26 lipca 2002 r. w sprawie rodzajów instalacji
mogących powodować znaczne zanieczyszczenie poszczególnych elementów przyrodniczych
albo środowiska jako całości (Dz. U. Nr 122, poz. 1055),
9) rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 września 2002 r. w sprawie standardów jakości
gleby oraz standardów jakości ziemi (Dz. U. Nr 165, poz. 1359),
10) rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 14 października 2002 r. w sprawie szczegółowych
wymagań, jakim powinny odpowiadać program ochrony środowiska przed hałasem (Dz. U.
Nr 179, poz. 1498),
11) rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 19 listopada 2008 r. w sprawie zakresu i sposobu
przekazywania informacji dotyczących zanieczyszczenia powietrza (Dz. U. Nr 216, poz. 1377),
12) rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 25 lutego 2003 r. w sprawie stawek opłat za
udostępnianie informacji o środowisku i jego ochronie oraz sposobu uiszczania opłat (Dz. U.
Nr 50, poz. 435),
13) rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 26 września 2003 r. w sprawie późniejszych
terminów do uzyskania pozwolenia zintegrowanego (Dz. U. Nr 177, poz. 1736),
14) rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 30 października 2003 r. w sprawie dopuszczalnych
poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów sprawdzania dotrzymywania
tych poziomów (Dz. U. Nr 192, poz. 1883),
15) rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych
poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. Nr 120, poz. 826),
16) rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2004 r. w sprawie określenia rodzajów
przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko oraz szczegółowych
uwarunkowań związanych z kwalifikowaniem przedsięwzięcia do sporządzenia raportu
o oddziaływaniu na środowisko (Dz. U. Nr 257, poz. 2573, zm. 2005 r. Nr 92, poz. 769, 2007 r.
Nr 158, poz. 1105),
17) rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 22 grudnia 2004 r. w sprawie rodzajów instalacji,
których eksploatacja wymaga zgłoszenia (Dz. U. Nr 283, poz. 2839),
18) rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 22 grudnia 2004 r. w sprawie przypadków, w których
wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza z instalacji nie wymaga pozwolenia (Dz. U. Nr 283,
poz. 2840),
19) rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 20 grudnia 2005 r. w sprawie standardów emisyjnych
z instalacji (Dz. U. Nr 260, poz. 2181),
20) rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 8 lutego 2008 r. w sprawie szczegółowych wymagań,
jakim powinny odpowiadać programy ochrony powietrza (Dz. U. Nr 38, poz. 221),
21) rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 3 marca 2008 r. w sprawie poziomów substancji
w powietrzu (Dz.U. Nr 47, poz. 281),
22) rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 4 listopada 2008 r. w sprawie wymagao w zakresie
prowadzenia pomiarów wielkości emisji oraz pomiarów ilości pobieranej wody (Dz. U. Nr 206,
poz. 1291),
23) rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 26 lutego 2008 r. w sprawie rejestru bezpośrednich
zagrożeń szkodą w środowisku i szkód w środowisku (Dz. U. Nr 39, poz. 233),
24) rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 30 kwietnia 2008 r. w sprawie kryteriów oceny
wystąpienia szkody w środowisku (Dz. U. Nr 82, poz. 501),
25) rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 4 czerwca 2008 r. w sprawie rodzajów działań
naprawczych oraz warunków i sposobów ich prowadzenia (Dz. U. Nr 103, poz. 664),
26) rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 26 stycznia 2010 r. w sprawie wartości odniesienia
niektórych substancji w powietrzu (Dz.U. Nr 16, poz. 87),
27) rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 21.03.2002 r. w sprawie wymagań dotyczących
prowadzenia procesu termicznego przekształcania odpadów (Dz.U. Nr 37, poz. 339, zm.
rozporządzeniem MGPiPS z dnia 22.12.2003 r. – Dz.U. z 2004 r. Nr 1, poz. 2),
28) rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie dopuszczalnych sposobów
i warunków unieszkodliwiania odpadów medycznych i weterynaryjnych (Dz.U. z 2003 r. Nr 8,
poz. 104, zm. 2004 r. – Dz. U. Nr 200, poz. 2061),
29) rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 28 września 2005 r. w sprawie wykazu substancji
niebezpiecznych wraz z ich klasyfikacją i oznakowaniem (Dz.U. Nr 201, poz. 1674),
30) rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady 1774/2002 z dnia 3 października 2002 r.
ustanawiające przepisy sanitarne dotyczące produktów ubocznych pochodzenia
zwierzęcego nieprzeznaczonych do spożycia przez ludzi,
31) rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady 166/2006 z dnia 18 stycznia 2006 r.
w sprawie ustanowienia Europejskiego Rejestru Uwalniania i Transferu Zanieczyszczeń i
zmieniające dyrektywę Rady 91/689/EWG i 96/61/WE.