Z kart historii Ośrodka Z kart historii Ośrodka - Główna
Transkrypt
Z kart historii Ośrodka Z kart historii Ośrodka - Główna
Z kart historii Ośrodka Z kart historii Ośrodka Ryszard Wodzisławski 1945--2009 Doskonalenie nauczycieli na Ziemi Elbląskiej w latach 1945 Warmińsko-Mazurski Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli w Elblągu (poprzednia nazwa: Wojewódzki Ośrodek Metodyczny w Elblągu) został powołany zarządzeniem Wojewody Elbląskiego z 30 maja 1989 r., a swoją działalność rozpoczął 1 września 1989 r. Dwadzieścia lat funkcjonowania wojewódzkiej placówki doskonalenia nauczycieli jest okazją do refleksji nad historią doskonalenia nauczycieli na Ziemi Elbląskiej. Sięga ona roku 1945, kiedy to Elbląg wrócił do Polski. JuŜ od października 1945 r., na podstawie okólnika Ministerstwa Oświaty, organizowano w naszym mieście gabinety dydaktyczno-metodyczne, które miały słuŜyć szkołom średnim. Rychło jednak pojawiła się potrzeba objęcia opieką metodyczną pozostałych nauczycieli. Funkcję tę powierzono ośrodkom dydaktyczno-metodycznym (ODM), których uruchomienie poleciło Ministerstwo Oświaty wszystkim kuratoriom. Cele działania ośrodków zostały sformułowane następująco: „Charakter tych ośrodków powinien być pokazowouŜytkowy […]. Z drugiej strony ośrodek taki mógłby stanowić punkt badawczo-naukowy, gdzie wszelkie zagadnienia dydaktyczno-metodyczne moŜna by w sposób doświadczalny rozwiązywać, np. koncepcje nowych pomocy naukowych”*. Ośrodki dydaktyczno-metodyczne skupiały nauczycieli wszystkich typów szkół. Podjęto wówczas inicjatywę organizowania tzw. konferencji rejonowych, które do dziś są pamiętane przez starszych nauczycieli. Zadanie to Minister Oświaty przekazał zarządzeniem z 9 listopada 1945 r. Związ- kowi Nauczycielstwa Polskiego. UpowaŜniono jednocześnie inspektorów szkolnych do zwalniania z zajęć nauczycieli udających się na taką konferencję (do pięciu dni w ciągu roku szkolnego). Konferencje te słuŜyć miały doskonaleniu pracy nauczyciela, podtrzymywaniu między nauczycielami zainteresowań zagadnieniami kultury, nauki, oświaty i wychowania. We wrześniu 1948 r. powołano przy Ministerstwie Oświaty centralne ośrodki dydaktyczno-naukowe (CODN) w zakresie poszczególnych przedmiotów nauczania. W miastach wojewódzkich utworzono okręgowe ośrodki dydaktyczno-naukowe (ODN), a w powiatach – rejonowe ośrodki dydaktyczne (ROD). Były one zobowiązane do „unormowania i zespolenia wysiłków rzesz nauczycielskich w przeprowadzaniu refor- my szkolnej” oraz „ciągłego doskonalenia czynnych pracowników oświatowych”. Ze względu na to, iŜ znaczna liczba nauczycieli posiadała zaledwie średnie lub niepełne średnie wykształcenie, Ŝe zatrudniano nauczycieli bez kwalifikacji pedagogicznych – treścią doskonalenia były zasady i metody skutecznej pracy pedagogicznej. W 1952 r. powołany został Centralny Ośrodek Doskonalenia Kadr Oświatowych (CODKO), a w województwach odpowiednio Wojewódzkie Ośrodki Doskonalenia Kadr Oświatowych. WODKO miały realizować trzy zadania: ♦ podnosić poziom ideowo-polityczny i pedagogiczny nauczycieli, ♦ udzielać wszechstronnej pomocy szkołom, ♦ kierować powiatowymi i miejskimi ośrodkami metodycznymi. Poloniści i bibliotekarze na spotkaniu z prezesem Polskiej Izby KsiąŜki Piotrem Marciszukiem. 5 DOSKONALENIE OTWARTE Próbowano więc w 1952 r. stworzyć w Polsce zorganizowany system doskonalenia nauczycieli, spójny organizacyjnie i programowo, ściśle powiązany z systemem nadzoru, dyrekcjami szkół i środowiskiem. Na poŜółkłych kartach opracowań z tych lat dostrzec moŜna jego istotne walory, z których wymieniłbym nastawienie na praktyczną pomoc nauczycielom. W 1958 r. w miejsce WODKO przy wydziałach oświaty prezydiów wojewódzkich rad narodowych powołano wojewódzkie ogniska metodyczne (WOM), które równieŜ nastawione były głównie na doradztwo metodyczne. W 1960 r. Minister Oświaty na miejsce CODKO powołał Centralny Ośrodek Metodyczny w Warszawie, który, poza dotychczasowymi zadaniami, podjął się opracowywania materiałów metodycznych dla nauczycieli oraz zapewnił opiekę nad czasopiśmiennictwem przedmiotowym. W województwach utworzono okręgowe ośrodki metodyczne (OOM), a w powiatach istniały powiatowe i miejskie ośrodki metodyczne (P/MOM). To wtedy zainicjowano w Polsce, poza doradztwem i doskonaleniem, badania wyników nauczania i objęto opieką merytoryczno-metodyczną kadrę kierowniczą placówek oświatowych. W 1972 r. zlikwidowano COM i utworzono pięć instytutów resortowych, w tym Instytut Kształcenia Nauczycieli. Zadaniem IKN było planowanie, prowadzenie badań oświatowych zleconych przez Ministerstwo Oświaty i Wychowania, a takŜe koordynowanie pracy oddziałów terenowych. W 17 województwach powołano instytuty kształcenia nauczycieli i badań oświatowych (IKNiBO). Część byłych pracowników ODM zatrudniono w kuratoriach oświaty i wychowania (KOiW) w charakterze wizytatorów-metodyków, z zadaniami doradztwa metodycznego oraz kontroli i oceny pracy nauczycieli. W powiatach i miastach, w tym i w Elblągu, w latach 1973-75 działali wizytatorzy-metodycy przedmiotowi. Powołanie zespołów metodyków wynikało z przyjętego załoŜenia, Ŝe nauczyciel o wysokich kwalifikacjach naukowych powinien być 6 Konsultanci W-MODN i pracownicy elbląskich szkół z wizytą we Francji. Trzeci z prawej autor artykułu. oceniany przez fachowca, specjalistę, rzeczoznawcę. Stan ten trwał do 1981 r. 1 lipca 1975 r. w miejsce 17 województw i kilkuset powiatów utworzono 49 nowych województw, w tym województwo elbląskie. Powołano wtedy w Elblągu Zespół Wizytatorów Metodyków podległy i współpracujący z Kuratorium Oś wiaty. Wizytatorzy zespołu, oprócz roli wspomagającej rozwój nauczycieli, dokształcania i doskonalenia, pełnili wówczas teŜ funkcję kontrolną aŜ do 1982 r., kiedy to powrócono do sytuacji sprzed roku 1973, nieco ją modyfikując. Powołano mianowicie Zespół Nauczycieli Metodyków w powstałej w Gdańsku międzywo je wód zkiej placó wce o nazwie Instytut Kształcenia Nauczycieli. Głównym zadaniem członków zespołu stało się pomaganie i wspomaganie nauczycieli w zakresie doradztwa (obserwacje lekcji, poszukiwanie optymalnych rozwiązań, innowacje) i dokształcania (warsztaty, konferencje, konsultacje). WOM w Elblągu Konsekwencją reorganizacji systemu doskonalenia nauczycieli było utworzenie zarządzeniem Wojewody Elbląskiego z 30 maja 1989 r. nr 27/89 Wojewódzkiego Ośrodka Metodycznego w Elblągu. Zarządzenie to weszło w Ŝycie 1 września 1989 r. i tę datę przyjmujemy jako początek działalności naszego Ośrodka, który odtąd funkcjonować zaczął w postaci placówki autonomicznej. Pierwszy skład kadry WOM przedstawiał się następująco: ♦ dyrektor – dr Julian Turko ♦ wicedyrektor – dr Teresa Manierska ♦ dwie sekretarki ♦ główna księgowa ♦ nauczyciele metodycy w liczbie 66, z tego 55 na pełnym etacie, sześcioro na ¾ etatu i pięcioro na ½ etatu. Na początku roku szkolnego 1990/91 Kurator Oświaty ogłosił konkurs na dyrektora WOM, konkurs ten wygrała pani dr Mirosława Damps, która piastowała to stanowisko od listopada 1990 r. do marca 1991 r. Funkcję zastępcy dyrektora pełniła w tym czasie pani Izabella Bania. W marcu 1991 r. pani dr Mirosława Damps zrezygnowała z funkcji dyrektora Ośrodka, a obowiązków kierowania placówką podjęła się pani Krystyna Szostak, najpierw jako pełniąca obowiązki, a od 1 października 1991 r. jako dyrektor WOM. Funkcję zastępcy dyrektora objęła pani Krystyna Datkun-Czerniak. Znacząca data w historii naszego Ośrodka to 28 grudnia 1992 r., kiedy to w Decyzji nr 57/92 Kurator Oświaty w Elblągu, nadając statut Z kart historii Ośrodka WOM, dokonał istotnej redukcji doradców metodycznych pracujących w placówce – z kilkudziesięciu do 16 osób. W całym tym okresie, aŜ do roku 1999, czyli do końca istnienia województwa elbląskiego, Ośrodek przekształcał i sprawował nad nim nadzór Kurator Oświaty w Elblągu. WaŜnym wydarzeniem w Ŝyciu Ośrodka i przełomem w doskonaleniu nauczycieli było powołanie przez Kuratora Oświaty dra Edwarda Murdzię w 1994 r. Elbląskiego Centrum Edukacji Ekologicznej (więcej na ten temat w następnych artykułach). Status organizacyjny i prawny WOM w Elblągu zmienił się 1 stycznia 1999 r., kiedy to Ośrodek został przejęty przez samorząd nowo powstałego województwa warmińsko-mazurskiego. Wiązało to się z nadaniem Ośrodkowi nazwy Warmińsko-Mazurski Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli w Elblągu. Kadrę placówki stanowili wówczas pracownicy pedagogiczni – 22,5 etatu (teraz 25,5 etatu) oraz pracownicy administracji i obsługi – 11 etatów. Bardzo waŜna dla Ośrodka jest data 27 lipca 2005 r., związana z nadaniem placówce, jako pierwszej ♦ zatrudnianie wysoko wykwalifikow województwie, akredytacji przez wanej kadry konsultantów, Warmińsko-Mazurskiego Kuratora ♦ kompetentne wykonywanie zadań, Oświaty w Olsztynie. Przyznanie co miało szczególne znaczenie akredytacji wymagało udokumentow okresie wprowadzania reformy wania spełniania wymagań związaedukacyjnej od 1999 r. i we wdranych z wdraŜaniem zarządzania jakoŜaniu aktualnej reformy programością i oznacza potwierdzenie wysowej. kiego poziomu jakości pracy Warmińsko-Mazurski Ośrodek W-MODN w Elblągu. Doskonalenia Nauczycieli w Elblągu jest placówką wspierającą działania nauczycieli poprzez: W--MODN dzisiaj Elbląski W ♦ organizowanie i prowadzenie profesjonalnych zajęć: warsztatów Dziś Warmińsko-Mazurski Ośrometodycznych (jednorazowych lub dek Doskonalenia Nauczycieli cyklicznych) oraz kursów doskonaw Elblągu pełni rolę centrum inforlących, umoŜliwiających nabycie macyjnego i wsparcia psychologiczdodatkowych umiejętności i wiadono-pedagogicznego w zakresie realimości zawodowych, zacji zadań dydaktyczno-wychowawczych nauczycieli. Istotą funkcjono- ♦ organizowanie i współorganizowanie (zgodnie z programami wania W-MODN w Elblągu w nowej Ministerstwa Edukacji Narodowej) strukturze jest: kursów kwalifikacyjnych i studiów ♦ teren działania (dziewięć powiapodyplomowych, umoŜliwiających tów) skoordynowany z biblioteką zdobycie specjalistycznych kwalifipedagogiczną i częściowo delegakacji i uprawnień poszerzających turą Kuratorium Oświaty, zakres wykonywanych zadań, ♦ ułatwiony dostęp nauczycieli do ♦ udzielanie porad i wskazówek meOśrodka, todycznych, pedagogicznych, psy♦ sprawne diagnozowanie potrzeb chologicznych poprzez konsultacje i ukierunkowanie na specyficzne indywidualne – bezpośrednie, telepotrzeby nauczycieli oraz – elafoniczne i korespondencyjne, styczne formułowanie oferty, Na pierwszym planie dyrektor Krystyna Szostak, na stołach dokumenty, które musieliśmy zgromadzić do akredytacji. 7 DOSKONALENIE OTWARTE Nasza obecna siedziba. ♦ przekazywanie aktualnych informacji pochodzących z róŜnych źródeł, m.in. MEN, WarmińskoMazurskiego Kuratorium Oświaty, uczelni wyŜszych, wydawnictw itp., istotnych z punktu widzenia rozwoju zawodowego nauczycieli, ♦ prowadzenie działalności wydawniczej, ♦ podnoszenie kwalifikacji kadry dydaktycznej poprzez uczestnictwo w formach doskonalenia dla edukatorów, trenerów, konsultantów programów docelowych i kaskadowych, organizowanych przez Ministerstwo Edukacji Narodowej, Centralny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli (CODN), Krajowy Ośrodek Wspierania Edukacji Zawodowej i Ustawicznej (KOWEZiU), Centrum Metodyczne Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej (CMPPP) oraz inne placówki edukacyjne i ośrodki doskonalące. W chwili obecnej dysponujemy: 8 ♦ nowocześnie wyposaŜoną Pracownią Diagnozy Edukacyjnej (jako jedni z pierwszych w Polsce przeprowadziliśmy pilotaŜowe egzaminy zewnętrzne do szkół ponadpodstawowych wg nowych zasad), ♦ wewnętrzną siecią komputerową podłączoną do Internetu (kaŜdy pracownik Ośrodka ma komputer, a wszyscy konsultanci mają notebooki), ♦ własną pracownią poligraficzną, ♦ doskonale wyposaŜonym w materiały edukacyjne Centrum Edukacji Ekologicznej, ♦ zakupioną niedawno15-stanowiskową, mobilną pracownią komputerową. Podsumowując, W-MODN w Elblągu jako placówka powołana głównie do wspierania nauczycieli w ich rozwoju zawodowym, wychodzi naprzeciw nowym wyzwaniom współczesnej edukacji. Będąc instytucją publiczną, prowadzoną przez Samorząd Województwa Warmińsko-Mazurskiego, w pełnym zakresie realizujemy wyznaczone przez Ministerstwo Edukacji Narodowej i Warmińsko-Mazurskie Kuratorium Oświaty priorytety doskonalenia nauczycieli, wpisując się znacząco w kształtowanie wysokiego poziomu warmińsko-mazurskiej oświaty. Zobacz teŜ Aneks. * Cytaty pochodzą z referatu Jerzego Główczyka Doskonalenie nauczycieli w Polsce w latach 1944-88 wygłoszonego na sesji z okazji jubileuszu Ośrodka Doskonalenia Nauczycieli w Gdańsku.