Xk Miara bezpieczeƒstwa po˝arowego 9

obcià˝eƒ sta∏ych przy∏o˝onych do konstrukcji. WartoÊç wspó∏czynnika
ηfi waha si´ w przedziale < 0,55; 0,65 >.
Przy sprawdzaniu czasu do utraty noÊnoÊci jako? wartoÊci obliczeniowe
w warunkach po˝aru przyjmuje si´ wartoÊci charakterystyczne wielkoÊci mechanicznych:
X d,f i = kΘ Xk /γM,f i
gdzie:
Xk - wartoÊç charakterystyczna wielkoÊci w temperaturze normalnej,
X k ,Θ - wartoÊç charakterystyczna w temperaturze Θ,

Xk,Θ 
kΘ - wspó∏czynnik redukcyjny w temperaturze Θ=kΘ = ————


Xk 
γM,f i - cz´Êciowy wspó∏czynnik bezpieczeƒstwa dla sytuacji po˝arowej.
W obliczeniach przyjmuje si´ 20 proc. kwantyle g´stoÊci obcià˝enia ogniowego, które wynoszà przyk∏adowo:
• mieszkania - 948 MJ/m2,
• hotele - 280 MJ/m2,
• centra handlowe - 730 MJ/m2.
W przypadku budynków o tradycyjnych uk∏adach: pomieszczenie fi korytarz fi klatka schodowa mo˝na sformu∏owaç stosunkowo proste zasady zapewnienia bezpieczeƒstwa po˝arowego. Dla budynków o skomplikowanych
rozwiàzaniach przestrzennych takich przepisów sformu∏owaç si´ nie da i trzeba si´gaç do metod in˝ynierii po˝arowej. W jej ramach opracowywane sà narz´dzia s∏u˝àce do racjonalnego projektowania budynków (z uwzgl´dnieniem
instalacji) z uwagi na bezpieczeƒstwo po˝arowe. Metody te oparte sà na zak∏adanych scenariuszach po˝arowych. Dotyczà one budynków o skomplikowanych rozwiàzaniach przestrzenno-architektonicznych, du˝ych przestrzeni handlowych, czyli tego obszaru, którego nie mo˝na ujàç w przepisach formu∏owanych na obecnym stopniu szczegó∏owoÊci.
Coraz wyraêniej rysuje si´ granica pomi´dzy budynkami o tradycyjnych
rozwiàzaniach: pomieszczenie - korytarz - klatka schodowa, dla których mo˝na
sformu∏owaç stosunkowo proste przepisy, a grupà budynków z takimi rozwiàzaniami przestrzeni wewn´trznych (rys. 3), dla których przepisów w formie zakazów i nakazów nie da si´ okreÊliç w sposób racjonalny.
Przy okreÊlonym scenariuszu po˝aru dysponujemy ju˝ sprawdzonymi podstawami projektowania budynków z uwagi na bezpieczeƒstwo po˝arowe.
Pozostaje jednak zawsze problem okreÊlenia scenariuszy rozwoju po˝aru
i nadania im znaczenia projektowego.
Sprawà niezwykle wa˝nà jest okreÊlenie ogólnych zasad projektowych, tym
bardziej, ˝e wszystkie systemy zwiàzane z bezpieczeƒstwem po˝arowym sà jedynymi systemami ochrony budynku w przypadku katastrof powietrznych
i dzia∏aƒ terrorystycznych. W takich przypadkach systemy mechaniczne i systemy t∏umienia po˝aru zawodzà, a szans´ stanowià „twarde” systemy budowlane.
Po tragedii w budynkach World Trade Center jedynà szansà uratowania, wykorzystanà przez kilka tysi´cy osób, by∏a ewakuacja na zewnàtrz przez ˝elbetowà
klatk´ schodowà. Scenariusze oparte na za∏o˝eniu bezawaryjnego funkcjonowania wszystkich urzàdzeƒ podczas po˝aru czy katastrofy spowodowanej innymi przyczynami mogà si´ nie sprawdziç.
W szczególnoÊci wàtpliwoÊci budzi przyj´cie, ˝e urzàdzenia s∏u˝àce do t∏umienia po˝aru zapewniajà jednoczeÊnie odpornoÊç ogniowà konstrukcji przez
och∏odzenie np. Êcian, bram czy konstrukcji noÊnej. Przy takim za∏o˝eniu ca∏y
system bezpieczeƒstwa po˝arowego jest oparty na instalacji wodnej i w przypadku awarii lub remontu ca∏kowicie zawodzi. Instalacje takie sà bardzo wra˝liwe i ∏atwe do uszkodzenia.
Pomimo dobrych podstaw in˝ynierii po˝arowej generalne za∏o˝enia nie sà
jeszcze dobrze okreÊlone. Ustalenie tych zasad jest w du˝ej mierze problemem
pozatechnicznym.
Miara bezpieczeƒstwa po˝arowego
Nie istnieje obiektywna miara bezpieczeƒstwa po˝arowego, tak jak nie istnieje obiektywna miara bezpieczeƒstwa konstrukcji. Jedynà miarà bezpieczeƒstwa po˝arowego jest ocena a posteriori, polegajàca na odczuciach spo∏ecznych,
tzn. gdy ludzie nie bojà si´ przebywaç w okreÊlonych budynkach. Na tej podstawie wysuwa si´ wniosek a priori, ˝e system przepisów, projektowania, wykonawstwa i eksploatacji jest w∏aÊciwy. Je˝eli ten system ulega zmianie, tzn. zmienia si´
system prawny, powstajà nowe rozwiàzania materia∏owe i przestrzenne, rozumowanie takie mo˝e byç zawodne i podlega ocenie po wielu latach.
W Polsce w budynkach wybucha rocznie ponad 30 tys. po˝arów (tabela 1).
Tabela 1. Liczba po˝arów w budynkach
Budynki
mieszkalne
inne
razem
1993
18 307
11 817
30 124
1994
20 416
16 254
36 670
1995
20 826
15 057
35 881
1996
22 089
15 557
37 662
1997
24 357
6 986
31 343
Ârednia powierzchnia po˝aru w latach 1996 - 1997 wynosi∏a 32 m2. Mo˝na wi´c
przyjàç, ˝e po˝ary ogranicza∏y si´ do 1 lub 2 pomieszczeƒ. Od 55 do 78 proc.
po˝arów wybucha w budynkach mieszkalnych.
Licz´ ofiar zestawiono w tabeli 2.
Tabela 2. Liczba wypadków Êmiertelnych
oraz osób rannych i poparzonych
Ofiary
Rys. 3. Przyk∏ady rozwiàzaƒ przestrzeni wewn´trznych
Rok
Obszary in˝ynierii po˝arowej, które sà obecnie na dobrym poziomie przygotowania obejmujà:
• noÊnoÊç konstrukcji i funkcje wydzielajàce przegród sta∏ych przy ró˝nych scenariuszach rozwoju po˝aru,
• prognozowanie zadymienia i wydzielania ciep∏a z uwzgl´dnieniem tryskaczy; w pewnym stopniu mo˝na tak˝e prognozowaç przebieg ewakuacji, ale modele obliczeniowe wymagajà dalszych uÊciÊleƒ - prace w tym
zakresie b´dà podejmowane w programach Unii Europejskiej.
W normach uj´te jest projektowanie sta∏ych urzàdzeƒ gaÊniczych wodnych.
Istniejà dobre podstawy projektowania urzàdzeƒ sygnalizacji alarmu po˝aru.
Êmiertelne
liczba
w*
1990
1991
1992
1993
1994
1995
1996
1997
381
0,98
1296
452
1,17
1533
551
1,43
1923
493
1,28
1764
535
1,39
2485
544
1,41
2358
524
1,36
2396
546
1,41
2281
* wskaênik na 100 000 mieszkaƒców
3,37
3,98
4,99
4,58
6,45
6,11
6,20
5,91
OCHRONA PRZECIWPO˚AROWA•2002•NR 1
t
ranni i poparzeni
liczba
w*
9