Podatek od towarów i usług

Podatek od towarów i usług
Wpisany przez Michał Koralewski
Jakie są podatkowe - dotyczące VAT-u - obowiązki i uprawnienia osób nie mających miejsca
zamieszkania w Polsce?
Podatek od towarów i usług, zwany popularnie VAT-em (Value Added Tax - podatek od
wartości dodanej
), jest
podatkiem pośrednim i konsumpcyjnym, gdyż jest doliczany do ceny produktu,
płaconym przez nabywców towarów bądź usług.
Podatek od towarów i usług co do zasady płacą wszystkie osoby nabywające określoną rzecz
lub świadczenie - niezależnie od obywatelstwa czy miejsca zamieszkania. Podatnikami,
osobami podlegającymi obowiązkowi podatkowemu, są jednak osoby prawne, jednostki
organizacyjne, które nie mają osobowości prawnej i osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie
działalność gospodarczą. Tylko podatnikom przysługuje możliwość obniżenia podatku
należnego o podatek naliczony, który przeważnie wynika z otrzymanych przezeń faktur.
Z powyższego wynika, iż konsument nie ma możliwości odliczenia tegoż podatku, wynikającego
np. z wystawionych na jego rzecz faktur. Istnieje jednak wyłom w powyższej zasadzie. Dotyczy
on głównie cudzoziemców, a konkretnie osób fizycznych, które nie mają stałego miejsca
zamieszkania na terytorium Wspólnoty. System zwrotu podatku podróżnym, bo o nim tu mowa,
regulują artykuły od 126 do 130 VAT-u. Ze względu na zakres przedmiotowy artykułu i bardzo
obszerną problematykę związaną z podatkiem od towarów i usług, ograniczę się w nim do
omówienia wskazanej instytucji.
Jak wskazałem wyżej, zwrotu zapłaconego w cenie towaru podatku VAT domagać się mogą
1/5
Podatek od towarów i usług
Wpisany przez Michał Koralewski
jedynie osoby mające stałe miejsce zamieszkania poza Wspólnotą. Miejsce stałego
zamieszkania ustalane jest nie na podstawie cywilistycznych przesłanek corpus i animus, a na
podstawie paszportu lub innego dokumentu stwierdzającego tożsamość. Zwrotu podatku
zapłaconego przy nabyciu towarów na terytorium Polski domagać się mogą tylko te osoby,
które wywiozły towar w stanie nienaruszonym poza terytorium Wspólnoty, w bagażu osobistym
podróżnego. Nie można wszakże domagać się zwrotu podatku od zakupionych paliw
silnikowych.
Oczywiście nie są to jedyne obostrzenia. Pozostałe warunki uprawniające do skorzystania z
omawianej instytucji, to:
- zakup towaru od sprzedawcy spełniającego dodatkowe, wymienione w art. 127. VAT-u
kryteria - sprzedawcy tacy mają obowiązek oznakowania swego lokalu znakiem informującym
podróżnych o możliwości zakupu w tych punktach towarów, od których przysługuje zwrot
podatku,
- zakup towarów od jednego sprzedawcy o minimalnej wartości wynoszącej łącznie z
podatkiem od towarów i usług 200 zł,
- wywiezienie przez podróżnego zakupionego towaru poza terytorium Wspólnoty nie
później niż w ostatnim dniu trzeciego miesiąca następującego po miesiącu, w którym dokonał
zakupu,
- okazanie przez podróżnego imiennego dokumentu wystawionego przez sprzedawcę,
zawierającego w szczególności kwotę podatku zapłaconego przy dostawie towarów. Wywóz
towaru powinien być potwierdzony na tym dokumencie przez urząd celny stemplem
zaopatrzonym w numerator. Do dokumentu powinien być dołączony wystawiony przez
sprzedawcę paragon z kasy rejestrującej.
Zwrotu podatku dokonują bądź sprzedawcy, od których towar został nabyty, bądź inne
podmioty, których przedmiotem działalności jest dokonywanie zwrotu (w punktach zwrotu VAT).
Zwrot dokonywany jest w złotych, a podmiot wypłacający należność uprawniony jest do
pobrania prowizji.
2/5
Podatek od towarów i usług
Wpisany przez Michał Koralewski
Minister Finansów określił w drodze rozporządzenia wzór:
- znaku informującego podróżnych o możliwości zakupu towarów, od których przysługuje
zwrot podatku od towarów i usług,
- imiennego dokumentu stanowiącego podstawę do dokonania zwrotu podatku od towarów
i usług podróżnym, zapłaconego przy nabyciu towarów,
- stempla potwierdzającego wywóz towarów poza terytorium Wspólnoty.
Uprawnienia i obowiązki cudzoziemców w postępowaniu podatkowym i sądowoadministracyjnym
Należy wskazać, iż niektóre sprawy podatkowe należą do właściwości organów podatkowych
specjalnie wyznaczonych do obsługi nierezydentów. Pojęcie to jest zdefiniowane w ustawie
prawo dewizowe, zgodnie z którą nierezydentami są:
- osoby fizyczne mające miejsce zamieszkania za granicą i osoby prawne mające siedzibę
za granicą, a także inne podmioty mające siedzibę za granicą, posiadające zdolność zaciągania
zobowiązań i nabywania praw we własnym imieniu; nierezydentami są także znajdujące się za
granicą oddziały, przedstawicielstwa i przedsiębiorstwa utworzone przez rezydentów,
- obce przedstawicielstwa dyplomatyczne, urzędy konsularne i inne obce
przedstawicielstwa oraz misje specjalne i organizacje międzynarodowe, korzystające z
immunitetów i przywilejów dyplomatycznych lub konsularnych.
Specjalna właściwość miejscowa dotyczy spraw opodatkowania podatkami dochodowymi
dochodów (przychodów) z działalności gospodarczej, uzyskiwanych przez będących
nierezydentami podatników jednego z tych podatków. Właściwość miejscową ustala się w tych
3/5
Podatek od towarów i usług
Wpisany przez Michał Koralewski
przypadkach na podstawie miejsca prowadzenia działalności gospodarczej. Minister Finansów
wyznaczył po jednym naczelniku urzędu skarbowego w województwie, odrębnie dla spraw
opodatkowania podatkiem dochodowym wskazanych dochodów z tytułu podatku dochodowego
od osób fizycznych i podatku dochodowego od osób prawnych. W pozostałych kategoriach
spraw właściwość miejscowa organów podatkowych wyznaczana jest według miejsca pobytu
osoby fizycznej, jeśli nie ma ona miejsca zamieszkania na terytorium Polski. Przy
opodatkowaniu małżonków mających różne miejsca zamieszkania, jeśli na ich wniosek
podlegają oni łącznemu opodatkowaniu, właściwość miejscową ustala się według miejsca
zamieszkania jednego z małżonków, wskazanego we wspólnym rocznym zeznaniu
podatkowym.
Odmiennie wyznaczana jest także właściwość miejscowa w niektórych kategoriach spraw z
tytułu podatku od spadków i darowizn. I tak, w przypadku gdy darczyńca nie ma miejsca
zamieszkania lub siedziby w kraju albo darowizna pochodzi z zagranicy, właściwość miejscową
wyznacza się bądź według miejsca położenia nieruchomości, bądź według miejsca
zamieszkania obdarowanego w dniu powstania obowiązku podatkowego, a w przypadku braku
takiego miejsca, według ostatniego miejsca jego pobytu w tym dniu. Z kolei organem
podatkowym właściwym miejscowo w sprawach zaliczek na podatek dochodowy od osób
fizycznych dla podatników, którzy w trakcie roku podatkowego zmienili miejsce zamieszkania
lub pobytu, wskutek czego zamieszkanie lub pobyt na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej ustał
przed końcem bieżącego okresu rozliczeniowego - według ostatniego miejsca zamieszkania lub
pobytu na jej terytorium.
Właściwość sądu administracyjnego wyznaczana jest poprzez siedzibę organu administracji
publicznej, którego działalność została zaskarżona.
Podstawowym obowiązkiem osoby niemającej miejsca zamieszkania w Polsce jest oczywiście
wyznaczenie pełnomocnika do doręczeń na terenie kraju - o ile nie wyznaczono pełnomocnika
do prowadzenia sprawy. Obowiązek ten występuje zarówno w postępowaniu podatkowym, jak i
sądowo-administracyjnym. Obie regulacje wszakże inaczej określają krąg osób zobowiązanych
do ustanowienia pełnomocnika i konsekwencje jego niewyznaczenia. Ordynacja podatkowa
odwołuje się mianowicie do pojęcia nierezydenta, a ustawa o postępowaniu przed sądami
4/5
Podatek od towarów i usług
Wpisany przez Michał Koralewski
administracyjnymi ogranicza się do kryterium miejsca zamieszkania. W przypadku braku
spełnienia wskazanego obowiązku w postępowaniu podatkowym, pismo będzie doręczone na
ostatni adres czasowego pobytu w kraju. Sąd administracyjny natomiast pozostawi pismo w
aktach sprawy ze skutkiem doręczenia.
Odmiennie względem zasad ogólnych kształtuje się także obowiązek osób niemających w
Polsce miejsca zamieszkania do wnoszenia opłat. W postępowaniu podatkowym organ
rozpatrzy podanie wniesione przez taką osobę, nawet jeśli nie uiściła ona stosownej opłaty. Z
kolei Sąd administracyjny, w przypadku wpłynięcia pisma nienależycie opłaconego lub
nieopłaconego, a także niewpłacenia w terminie zaliczki, wyznaczy osobie mającej miejsce
zamieszkania zagranicą termin nie krótszy niż dwa miesiące do uiszczenia stosownych kwot.
Tymczasem terminy dla osób zamieszkałych w Polsce wynoszą odpowiednio 7 i 14 dni.
Zgodnie z art. 300. ustawy prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi w sprawach
nieunormowanych w niniejszej ustawie, do postępowania w zakresie obrotu zagranicznego
stosuje się odpowiednio przepisy z zakresu międzynarodowego postępowania cywilnego
znajdujące się w kodeksie postępowania cywilnego.
Wskazane w artykule odmienności stanowią tylko fragment szerszego zagadnienia, jakim jest
odrębne traktowanie osób, które nie mają stałego miejsca zamieszkania w Polsce na gruncie
przepisów podatkowych.
5/5