D - Sąd Okręgowy w Szczecinie

Sygn. akt VIII Gz 73/16
POSTANOWIENIE
Dnia 25 kwietnia 2016 r.
Sąd Okręgowy w Szczecinie, Wydział VIII Gospodarczy
w składzie:
Przewodniczący: SSO Anna Budzyńska
Sędziowie: SO Natalia Pawłowska – Grzelczak
SO Agnieszka Kądziołka
po rozpoznaniu w dniu 25 kwietnia 2016 r. w Szczecinie
na posiedzeniu niejawnym
sprawy z wniosku I. M.
z udziałem Z. W.
o wyrażenie zgody
na skutek zażalenia I. M. na postanowienie Sądu Rejonowego Szczecin - Centrum w Szczecinie z dnia 2 listopada 2015
roku, sygn. akt XI GNs 5/15
postanawia:
uchylić zaskarżone postanowienie.
SSO Agnieszka Kądziołka SSO Anna Budzyńska SSO Natalia Pawłowska – Grzelczak
UZASADNIENIE
I. M. w dniu 14 stycznia 2014 r. złożyła pozew o nakazanie (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością aby opróżniła
oraz wydała powódce lokal położony przy ulicy (...)(...) oraz przy ulicy (...). W pkt 6 pozwu wniosła o "wyrażanie przez
Sąd zastępczej zgody na eksmisję w imieniu drugiego współwłaściciela obu lokali, którym jest Z. W., były mąż powódki
będący jednocześnie prezesem zarządu pozwanej spółki".
Z akt niniejszej sprawy wynika, że sprawa ta prowadzona była pod sygnaturą XI GC 176/14 przez Sąd Rejonowy
Szczecin-Centrum w Szczecinie. Po przeprowadzeniu postępowania dowodowego rozprawa została zamknięta, po
czym w dniu 15 czerwca 2015 r. Sąd Rejonowy zamkniętą rozprawę otworzył na nowo oraz wyłączył do osobnego
rozpoznania wniosek o wyrażenie zgody na eksmisję, zawarty w pkt 6 pozwu. Jednocześnie ogłoszone zostało
postanowienie - do akt niniejszej sprawy nie załączono jednak jego odpisu. Przewodniczący zarządził sporządzenie
kserokopii pozwu, postanowienia wydanego w sprawie XI GC 176/14 przez referendarza sądowego w dniu 11 kwietnia
2014 r. o zwolnieniu powódki kosztów sądowych w całości, a także sporządzenie wydruku protokołu posiedzenia z 15
czerwca 2015 r. Przewodniczący Wydziału XI zarejestrował sprawę jako sprawę o "wyrażenie zgody" z wniosku I. M.
z udziałem Z. W. pod sygnaturą XI GNs 4/15, a następnie pod sygnaturą XI GNs 5/15.
W sprawie XI GNs 5/15 wniosek został doręczony Z. W.. Z. W. złożył odpowiedź na wniosek w piśmie procesowym
z dnia 15 września 2015 r. domagając się oddalenia wniosku. W odpowiedzi na wniosek wskazał m.in., że wraz
ze zobowiązaniem Sądu doręczono mu pozew o opróżnienie lokali, skierowany przez I. M. wobec (...) spółki
z ograniczoną odpowiedzialnością w S.. Zdaniem uczestnika niezrozumiałe jest, dlaczego powództwo skierowane
przeciwko osobie prawnej, jaką jest spółka (...), doprowadziło do wszczęcia postępowania, w którym wskazywany
jest on jako strona. Niezrozumiały dla Z. W. jest również sam wniosek zawarty w pkt 6 pozwu, do którego miałby
się ustosunkować. Z wniosku tego nie wynika na co dokładnie miałby zgodzić się Z. W., na czym miałaby polegać
zastępcza zgoda na eksmisję, jaką miałby wydać Sąd. Z. W. dostrzegł, że w zarządzeniu wydanym w sprawie XI GC
176/14 (którego kserokopie załączono do akt niniejszej sprawy) wskazane zostało, że z pozwu wydzielony zostanie
"wniosek o wyrażenie zgody na złożenie pozwu w imieniu drugiego współwłaściciela obu lokali jakim jest Z. W.".
Zdaniem Z. W. treść wniosku z pkt 6 pozwu nie pozwala jednak na taką interpretację żądania I. M., w aktach sprawy
brak jest przy tym jakichkolwiek informacji, aby I. M. precyzowała swój wniosek w sposób przyjęty przez Sąd. Dalej
wskazał, że pozwana w sprawie XI GC 176/14 spółka (...) do chwili obecnej dysponuje tytułem prawnym do lokali umową najmu, dlatego brak jest podstaw do uwzględnienia pozwu o eksmisję
Po złożeniu odpowiedzi na wniosek Przewodniczący w sprawie XI Gns 5/15 ustalił na jakim etapie jest postępowanie
o podział majątku, prowadzone z udziałem stron niniejszego postępowania przez Sąd Rejonowy Szczecin-Centrum
w Szczecinie Wydział II Cywilny pod sygnaturą Ns 1580/10. Z ustaleń, jakie telefonicznie uzyskał sekretarz sądowy
wynika, że w sprawie Ns 1580/10 wyznaczono posiedzenie na dzień 17 grudnia 2015 r.
Następnie Sąd Rejonowy postanowieniem z dnia 2 listopada 2015 r. zawiesił postępowanie w sprawie XI Gns 5/15
na podstawie art. 177 § 1 pkt 1 k.p.c. W uzasadnieniu wskazał, że I. M. złożyła wniosek o wyrażenie zgody przez sąd
na złożenie pozwu o eksmisję w imieniu drugiego współwłaściciela Z. W.. Podstawą prawną żądania jest art. 199 k.c.
Dalej Sąd Rejonowy wskazał, że między I. M. i Z. W. toczy się postępowanie o podział majątku pod sygnaturą II Ns
1580/10. Następnie powołał się na prezentowany w orzecznictwie pogląd (uchwała S.N. z 24 września 1981 r., II CZP
29/81), zgodnie z którym w przypadku jednoczesnego toczenia się postępowania wszczętego na podstawie art. 199
k.c. oraz postępowania o zniesienie współwłasności postępowanie o wydanie zezwolenia podlega zawieszeniu do czasu
prawomocnego zakończenia postępowania o zniesienie współwłasności. Tak argumentując postępowanie zawiesił na
podstawie art. 177 § 1 pkt 1 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.
Zażalenie na powyższe postanowienie złożyła I. M. domagając się uchylenia zaskarżonego postanowienia. Zarzuciła
Sądowi pierwszej instancji błędną interpretację wniosku nr 6 z pozwu z dnia 8 stycznia 2014 r. Wskazała również,
że Sąd błędnie zastosował uchwałę Sądu Najwyższego z 24 września 1981 r., powołała się również na poniesioną
szkodę związaną z tym, że postępowanie niniejsze toczy się w wyniku błędu Sądu rozpoznającego pozew o eksmisję.
Odnosząc się do błędnej interpretacji wniosku nr 6 z pozwu, dokonanej zdaniem skarżącej przez Sąd Rejonowy,
I. M. wskazała, że nie domagała się wyrażenia sądowej "zgody na złożenie pozwu o eksmisję", jak to wskazano w
uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia, domagała się natomiast wyrażenia przez Sąd "zgody na eksmisję" przez
byłego małżonka. W dalszej części uzasadnienia zażalenia wskazała, że nie rozumie na jakiej podstawie Sąd wydał
zaskarżone postanowienie, stwierdziła jednocześnie, że nastąpiło to po otrzymaniu odpowiedzi strony przeciwnej,
do której nie miała możliwości się ustosunkować. Podkreśliła, że sprawa niniejsza została wszczęta z winy Sądu,
natomiast skarżąca nie otrzymała szansy do ustosunkowania się do stanowiska strony przeciwnej ani też nie została
wezwana do sprecyzowania pozwu. Dalej argumentowała, że zaskarżone postanowienie w ogóle nie uwzględnia
zabezpieczenia jej interesów natomiast w pełni zabezpiecza interesy drugiego współwłaściciela Z. W.. Opisała również
aktualną sytuację faktyczną sprawy. Wyjaśniła, że prowadzone jest postępowanie o podział majątku wspólnego
I. M. i Z. W.. W skład tego majątku wchodzą m.in. objęte żądaniem pozwu lokale, a także udziały w pozwanej
spółce (...). Obecny stan faktyczny jest taki, że lokale znajdują się we władaniu Z. W., który jest prezesem zarządu
spółki A. Kontrakt. I. M. nie otrzymuje żadnego wynagrodzenia związanego z zajmowaniem przez spółkę udziału
w jej nieruchomości, natomiast prezes zarządu spółki wypłaca sobie 50% czynszu najmu tego lokalu. Z. W. jako
współwłaściciel lokalu nie wyraża zgody na eksmisję spółki, ponieważ sam utrzymuje należne mu wynagrodzenie za
korzystanie z lokalu przez spółkę. I. M. wyjaśniła, że Z. W. wyrażał opór przeciwko eksmisji spółki zarówno jako prezes
zarządu tej spółki, jak i jako osoba prywatna.
Sąd Okręgowy zważył, co następuje:
Zażalenie jest uzasadnione.
Z uzasadnienia zażalenia wynika, że skarżąca w pierwszym rzędzie kwestionuje dokonaną przez Sąd pierwszej instancji
ocenę jej żądania jako żądania o wydanie przez Sąd zastępczej "zgody na wystąpienie z pozwem o eksmisję", podczas
gdy wnioskodawczyni domagała się "zgody na eksmisję".
Żądanie o wyrażenie "zgody na wystąpienie z pozwem o eksmisję" Sąd Rejonowy zakwalifikował jako żądanie z art.
199 k.c. Przepis ten dotyczy zarządu rzeczą wspólną przez współwłaścicieli. Zgodnie z art. 199 k.c. Do rozporządzania
rzeczą wspólną oraz do innych czynności, które przekraczają zakres zwykłego zarządu, potrzebna jest zgoda wszystkich
współwłaścicieli. W braku takiej zgody współwłaściciele, których udziały wynoszą co najmniej połowę, mogą żądać
rozstrzygnięcia przez sąd, który orzeknie mając na względzie cel zamierzonej czynności oraz interesy wszystkich
współwłaścicieli. Do każdej konkretnej czynności zwykłego zarządu rzeczą wspólną art. 201 k.c. wymaga zgody
większości współwłaścicieli. Czynność dokonana bez takiej zgody dotknięta jest nieważnością. Jedyną możliwością
jest zastąpienie brakującej zgody większości upoważnieniem sądowym.
Na gruncie niniejszej sprawy istnieją jednak wątpliwości, czy I. M. wystąpiła o rozstrzygnięcie przez Sąd o możliwości
rozporządzania rzeczą wspólną. Z treści zażalenia nie wynika wprost, czy żądanie zawarte w pkt 6 pozwu kieruje ona
przeciwko Z. W. jako współwłaścicielowi spornych lokali, czy też przeciwko Z. W. jako prezesowi zarządu pozwanej
w sprawie XI GC 176/14 spółki (...). Wątpliwość ta jest tym bardziej uzasadniona, że w sprawie XI GC 176/14 jako
strona pozwana została wskazana właśnie spółka (...), a nie Z. W.. Abstrahując od ewentualnych podstaw prawnych
dotyczących skierowanego przeciwko prezesowi zarządu spółki A. Kontrakt żądania o wyrażenie zgody na eksmisję
wskazać trzeba, że w uzasadnieniu zażalenia I. M. zasadnie wskazała, że nie została wezwana do sprecyzowania pozwu
w zakresie żądania z pkt 6 - z akt sprawy nie wynika, aby czynność taka została przez Przewodniczącego podjęta. I.
M. podnosiła również, że Sąd źle odczytał jej żądanie dopowiadając, że dotyczy ono wyrażenia zgody na wystąpienie z
pozwem o eksmisję, podczas w istocie dotyczy ono wyrażenia zgody na eksmisję. Podkreślenia wymaga, że identyczne
spostrzeżenia dotyczące czynności Przewodniczącego i Sądu w sprawie XI GC 176/14 oraz czynności w sprawie XI Gns
5/15 przedstawił w odpowiedzi na wniosek Z. W..
W procesie cywilnym obowiązuje zasada dyspozycyjności. Obowiązywanie tej zasady, oznaczającej na gruncie
postępowania cywilnego także swobodę dysponowania uprawnieniami o charakterze procesowym, sprawia, że sąd
nie może orzekać o tym, czego strona nie żądała, ani wychodzić poza żądanie, a więc rozstrzygać o tym, czego pod
osąd nie przedstawiła (ne eat iudex ultra petita patrium et ultra petita non cognoscitur). Zasadę dyspozycyjności
urzeczywistnia art. 321 § 1 k.p.c., zgodnie z którym sąd nie może wyrokować co do przedmiotu nieobjętego żądaniem
ani zasądzać ponad żądanie. W doktrynie prezentowany jest pogląd, że wynikająca z art. 321 § 1 k.p.c. zasada rządząca
rozstrzyganiem spraw w procesie cywilnym, według której zakres wyrokowania jest określony żądaniem powoda,
ma - zgodnie z art. 13 § 2 - odpowiednie zastosowanie także w postępowaniu nieprocesowym. Z tej przyczyny w
postępowaniu tym sąd, jest - co do zasady - związany żądaniem wniosku (por. Andrzej Jakubecki Komentarz do art.
321 Kodeksu postępowania cywilnego. LEx Omega 2015).
W okolicznościach niniejszej sprawy czynnością, jaką winien podjąć Przewodniczący w Sądzie pierwszej instancji, jest
zobowiązanie I. M. do sprecyzowania żądania z pkt 6 pozwu o eksmisje, wskazania przeciwko komu żądanie to kieruje
i jakiego dokładnie rozstrzygnięcia oczekuje w wyniku rozpoznania żądania. Zobowiązanie to, na obecnym etapie
postępowania, winno być skierowane do I. M. pod rygorem zawieszenia postępowania na podstawie art. 177 § 1 pkt
6 k.p.c. Dopiero po sprecyzowaniu żądania będzie możliwa ocena, czy winno być one rozpoznawane w postępowaniu
nieprocesowym, czy też może w postępowaniu procesowym.
Przed podjęciem opisanych wyżej czynności nie jest możliwe dokonanie oceny, czy w niniejszym postępowaniu
zachodzą podstawy do zawieszenia postępowania w oparciu o art. 177 § 1 pkt 1 k.p.c., z uwagi na prowadzone
postępowanie o podział majątku wspólnego. Marginalnie wskazać trzeba, że w uzasadnieniu zaskarżonego
postępowania Sąd pierwszej instancji nie wskazał, dlaczego rozstrzygnięcie niniejszej sprawy miałoby zależeć od
wyniku postępowania o podział majątku, co oznacza brak podstaw do zawieszenia w oparciu o powołaną w
zaskarżonym postanowieniu podstawę prawną. Podstawą do zawieszenia postępowania nie jest również to, sprawa o
podział majątku jest zdecydowanie bardziej zaawansowana (abstrahując od tego, że z akt niniejszej sprawy nie wynika
stopień zaawansowania sprawy o podział majątku).
Tym samym zażalenie uznać należało za uzasadnione, co skutkowało uchyleniem zaskarżonego postanowienia. Nie
budzi przy tym wątpliwości, iż w granicach zaskarżenia Sąd drugiej instancji rozpoznający zażalenie może orzec
reformatoryjnie (Sąd drugiej instancji orzeka reformatoryjnie na podstawie art. 397 § 2 k.p.c. w zw. z art. 386 §
1 k.p.c. nie tylko wtedy, gdy zmienia zaskarżone postanowienie, ale także wówczas, gdy - uznawszy zażalenie za
uzasadnione - uchyla to orzeczenie, nie dostrzegając zarazem potrzeby orzekania o określonym żądaniu procesowym
lub w określonej kwestii), może też uchylić zaskarżone orzeczenie i przekazać sprawę do ponownego rozpoznania, co
wymaga ponownego orzeczenia przez Sąd pierwszej instancji co do określonego żądania lub określonej kwestii (Sąd
drugiej instancji rozpoznający zażalenie orzeka wówczas na podstawie art. 397 § 2 k.p.c. w zw. z art. 386 § 4 k.p.c.).
W rozpoznawanej sprawie wystąpił ten pierwszy przypadek, na podstawie art. 397 § 2 k.p.c. w zw. z art. 386 § 1 k.p.c.
należało więc uchylić zaskarżone postanowienie.
SSO Agnieszka Kądziołka SSO Anna Budzyńska SSO Natalia Pawłowska – Grzelczak