projekt do konsultacji

Transkrypt

Załącznik do Uchwały Nr ...........................
Rady Miasta Biłgoraj z dnia ...........................
STRATEGIA ROZWIĄZYWANIA
PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH
MIASTA BIŁGORAJ
NA LATA 2016 - 2022
PROJEKT
Biłgoraj 2016 r.
Spis treści
I. Wprowadzenie …………………………………………………………………………..… 4
1.1. Regulacje prawne i merytoryczne w zakresie opracowania Strategii ............................... 4
1.2.Uwarunkowania strategiczne i programowe na płaszczyźnie między
narodowej, ogólnokrajowej i regionalnej ……………………………………………..... 5
1.3. Cel i korzyści wynikające z utworzenia Strategii ……………………………………… 7
II. Charakterystyka społeczno – demograficzna miasta Biłgoraj ……………………… 8
2.1 Położenie i walory naturalne miasta Biłgoraj ……………………………………..…… 8
2.2 Demografia ……………………………………………………………………………… 9
2.3 Zasoby sfery społecznej Gminy Miasto Biłgoraj ……………………………………..… 11
2.3.1Gospodarka mieszkaniowa ………………………………..….................................. 11
2.3.2 Edukacja …………………………………….................................................……… 11
2.3.3 Kultura ……………………………………………………………………………….. 12
2.3.4 Sport ………………………………………………………………………………….. 13
2.3.5 Służba zdrowia ……………………………………………………………………… 14
III. Charakterystyka wybranych obszarów i problemów oraz ich diagnoza ………. 14
3.1 Charakterystyka pomocy społecznej na terenie miasta Biłgoraj …………………..... 14
3.1.1. Dane dotyczące realizacji ustawy o pomocy społecznej …...................................... 15
3.2 Ubóstwo ……………………………………………………………………………….. 18
3.2.1 Opis problemu .......................................................................................................... 18
3.2.2 Dane liczbowe .......................................................................................................... 18
3.2.3 Zasoby ..................................................................................................................... 19
3.3 Bezrobocie ……………………………………………………………………………… 19
3.3.1 Opis problemu .......................................................................................................... 19
3.3.2 Dane liczbowe .......................................................................................................... 19
3.3.3 Zasoby ..................................................................................................................... 22
3.4 Niepełnosprawność …………………………………………………………………….. 23
3.4.1 Opis problemu .......................................................................................................... 23
3.4.2 Dane liczbowe .......................................................................................................... 24
3.4.3 Zasoby ..................................................................................................................... 26
3.5 Przemoc w rodzinie ………………………………………………………………………. 28
3.5.1 Opis problemu .......................................................................................................... 28
3.5.2 Dane liczbowe .......................................................................................................... 29
3.5.3 Zasoby ..................................................................................................................... 31
3.6 Przestępczość …………………………………………………………………………….. 33
3.6.1 Opis problemu .......................................................................................................... 33
3.6.2 Dane liczbowe .......................................................................................................... 33
3.6.3 Zasoby ..................................................................................................................... 34
3.7 Uzależnienia i rozwiązywanie problemów alkoholowych ………............……….………...... 34
3.7.1 Opis problemu .......................................................................................................... 34
3.7.2 Dane liczbowe .......................................................................................................... 35
3.7.3 Zasoby ..................................................................................................................... 36
3.8 Dysfunkcjonalność rodzin ……………………………………………………………… 38
3.8.1 Opis problemu .......................................................................................................... 38
3.8.2 Dane liczbowe .......................................................................................................... 38
3.8.3 Zasoby ..................................................................................................................... 40
3.9 Bezdomność …………………………………………………………………………… 42
3.9.1 Opis problemu .......................................................................................................... 42
3.9.2 Dane liczbowe .......................................................................................................... 42
2
3.9.3 Zasoby ..................................................................................................................... 43
3.10 Problem osób starszych ……………………………………………………………….. 43
3.10.1 Opis problemu ........................................................................................................ 43
3.10.2 Dane liczbowe ........................................................................................................ 44
3.10.3 Zasoby ................................................................................................................... 44
3.11 Prognoza zmian w zakresie objętym strategią ..........................................................................45
IV. Analiza strategiczna SWOT ………………………………………………………… 46
4.1 Ubóstwo ……………………………………………………………………………….. 47
4.2 Bezrobocie …………………………………………………………………………….. 48
4.3 Niepełnosprawność …………………………………………………………………..... 48
4.4 Przemoc w rodzinie ………………………………………………………………….. 49
4.5 Uzależnienia i rozwiązywanie problemów alkoholowych ……………………………….. 49
4.6 Bezdomność …………………………………………………………………………… 50
4.7 Problem osób starszych ……………………………………………………………….. 50
4.8 Dysfunkcjonalność rodzin …………………………………………………………… 51
V. Część programowa …………………………………………………………………… 52
5.1 Cel główny - misja …………………………………..……………………………….. 52
5.2 Cele strategiczne ……………………………………………………………………… 52
VI. Zarządzanie i monitoring Strategii …………..........…………………….......…… 58
6.1 Monitoring i ewaluacja ………………………………………………………………… 58
6.2 Podsumowanie ……………………………………………………………………….. 59
Wykaz wykresów …………………………………………………………………………… 59
Wykaz tabel ………………………………………………………………………………… 60
3
I. WPROWADZENIE
Polityka społeczna należy do najbardziej złożonych i trudnych społecznie zadań władzy
publicznej, ze względu na złożoność występujących problemów w obszarze wykluczenia
społecznego. W celu skutecznego rozwiązywania narastających problemów społecznych niezbędne
jest kreowanie polityki społecznej w oparciu o planowanie i zarządzanie strategiczne.
Niezbędnymi warunkami efektywnej realizacji zadań z zakresu polityki społecznej są:
rzetelna diagnoza rzeczywistych problemów i potrzeb społeczności lokalnej oraz długofalowy plan
działań.
Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Miasta Biłgoraj na lata 2016 – 2022 to
koncepcja działań, realizowana przez różne podmioty współpracujące ze sobą na rzecz dobra
wspólnego lokalnej społeczności. Strategia pomoże także skoordynować działania różnych
instytucji funkcjonujących na płaszczyźnie polityki społecznej w zakresie zapobiegania
negatywnym zjawiskom społecznym i ograniczaniu ich skutków.
Strategia obejmuje swoim zakresem długi okres, dlatego niezbędny będzie stały monitoring
i ewaluacja realizacji zadań. Działania te będą pomocne w ewentualnym przeformułowaniu
(w zależności od potrzeb i zmieniających się uwarunkowań) celów i zadań przewidzianych do
wykonania w kolejnych etapach realizacji Strategii.
Strategia zawiera diagnozę sytuacji społecznej, analizę SWOT, cele strategiczne
projektowanych zmian, kierunki niezbędnych działań, sposób realizacji strategii oraz jej ram
finansowych, a także wskaźniki realizacji działań.
Cele Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych Miasta Biłgoraj na lata 2016-2022
są spójne z celami i priorytetami zawartymi w innych dokumentach programowych i strategicznych
na poziomie europejskim, krajowym, regionalnym i lokalnym.
Strategię opracował zespół zadaniowy w składzie: Anna Dziadosz, Wojciech Miś, Jolanta
Dzido, Alina Jargieło oraz Tomasz Kasperski.
1.1. Regulacje prawne i merytoryczne w zakresie opracowania Strategii
Podstawę do opracowania Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych Miasta
Biłgoraj na lata 2016-2022 stanowi art. 17 ust. 1 pkt.1 ustawy z dnia 12 marca 2004 roku o pomocy
społecznej (Dz. U. z 2015, poz. 163 ze zm.) w brzmieniu:
„Do zadań własnych gminy o charakterze obowiązkowym należy:
opracowanie i realizacja gminnej strategii rozwiązywania problemów społecznych ze
szczególnym uwzględnieniem programów pomocy społecznej, profilaktyki i rozwiązywania
problemów alkoholowych i innych, których celem jest integracja osób i rodzin z grup
4
szczególnego ryzyka.”
Różnorodność problemów społecznych występujących na terenie Miasta Biłgoraj powoduje
konieczność wzięcia pod uwagę także innych aktów prawnych, które mają istotny wpływ na
konstrukcję dokumentu i rozwiązywanie problemów społecznych w przyszłości, jak m.in.:
•
ustawa z dnia 26 października 1982 roku o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu
alkoholizmowi (Dz. U. z 2016 r., poz. 487 ze zm.);
•
ustawa z dnia 29 lipca 2005 roku o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz. U. z 2016 r., poz. 224
ze zm.);
•
ustawa z dnia 29 lipca 2005 roku o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz. U. z 2015 r.,
poz. 1390 ze zm.);
•
ustawa z dnia 19 sierpnia 1994 roku o ochronie zdrowia psychicznego (Dz. U. z 2016 r.,
poz. 546 ze zm.);
•
ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U.
z 2015 r., poz. 332 z późn. zm.);
•
ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 roku o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz
zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 2011 r., Nr 127, poz. 721 ze zm.);
•
ustawa z dnia 28 listopada 2003 roku o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2015 r., poz.
114 ze zm.);
•
ustawa z dnia 7 września 2007 roku o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (Dz. U.
z 2016 r., poz. 169 ze zm.);
•
ustawa z dnia 24 kwietnia 2003 roku o działalności pożytku publicznego i wolontariacie
(Dz. U. z 2016 r., poz. 239 ze zm.);
•
ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 roku o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy
(Dz. U. z 2016 r., poz. 645 ze zm.);
•
ustawa z dnia 13 czerwca 2003 roku o zatrudnieniu socjalnym (Dz. U. z 2011 r., Nr 43,
poz. 225 ze zm.);
•
ustawa z dnia 27 kwietnia 2006 roku o spółdzielniach socjalnych (Dz. U. z 2006 r., Nr 94,
poz. 651 ze zm.);
•
ustawa z dnia 8 grudnia 2006 roku, o finansowym wsparciu tworzenia lokali socjalnych,
mieszkań chronionych, noclegowni i domów dla bezdomnych (Dz. U. z 2015 r., poz. 833 ze
zm.).
1.2.
Uwarunkowania
strategiczne
i
programowe
na
płaszczyźnie
międzynarodowej, ogólnokrajowej i regionalnej
Cele Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych Miasta Biłgoraj na lata 2016-2022
5
są spójne z najważniejszymi dokumentami strategicznymi oraz założeniami polityki społecznej Unii
Europejskiej, krajowej i regionalnej.
Jednym z takich dokumentów jest unijna Strategia Europa 2020, stanowiąca
długookresową strategię rozwoju Unii Europejskiej w perspektywie finansowej 2014 – 2020.
Celem tej strategii jest osiągnięcie wzrostu gospodarczego, dzięki m.in. :
•
bardziej efektywnym inwestycjom w edukację, badania naukowe i innowacje;
•
włączeniu społecznemu, ze szczególnym naciskiem na tworzenie nowych miejsc pracy
i ograniczenie ubóstwa.
Do innych istotnie spójnych opracowań strategicznych na płaszczyźnie ogólnokrajowej
i regionalnej zaliczyć należy:
1) Długookresową Strategię Rozwoju Kraju - Polska 2030
Jednym z głównych celów Długookresowej Strategii Rozwoju Kraju - Polska 2030
jest rozwój kapitału ludzkiego poprzez wzrost zatrudnienia, szczególnie osób z grup ryzyka
będących w gorszym położeniu na rynku pracy, rozwój ekonomii społecznej, kształcenie
ustawiczne, poprawę dostępności zasobów mieszkaniowych, wsparcie rodzin w opiece nad
dzieckiem, rozwój form i metod pracy z rodziną w kryzysie, wprowadzenie nowych form
opieki nad osobami niesamodzielnymi, tworzenie modelu kompleksowego wsparcia osób
starszych.
2) Strategię Rozwoju Kapitału Ludzkiego 2020
Celem Strategii Rozwoju Kapitału Ludzkiego 2020 jest rozwijanie kapitału ludzkiego poprzez
wydobywanie potencjału osób w taki sposób, by mogły w pełni uczestniczyć w życiu społecznym,
politycznym i ekonomicznym na wszystkich etapach życia. Ponadto zakłada kształtowanie postaw i
kompetencji społecznych oraz wzmacnianie integracji i solidarności społecznej.
3) Krajową Strategię Rozwoju Regionalnego 2010-2020: Regiony, Miasta, Obszary Wiejskie
Najważniejszym celem KSRR jest wykorzystanie specyficznych atutów (tzw. potencjałów
rozwojowych), które ma każdy obszar Polski, dla osiągnięcia celów rozwoju kraju – wzrostu,
zatrudnienia i spójności.
4) Krajowy Program Przeciwdziałania Ubóstwu i Wykluczeniu Społecznemu 2020
Głównym celem Programu Przeciwdziałania Ubóstwu i Wykluczeniu Społecznemu 2020
jest obniżenie o 1,5 mln liczby osób zagrożonych ubóstwem i/lub deprywacją materialną i/lub
żyjących w gospodarstwach domowych bez osób pracujących lub o niskiej intensywności prac.
5) Krajowy Program Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie na lata 2014 - 2020
Celem głównym Programu jest zwiększenie skuteczności przeciwdziałania przemocy
w rodzinie oraz zmniejszenie skali tego zjawiska w Polsce.
6
6) Krajowy Program Przeciwdziałania Narkomanii na lata 2011 – 2016
Celem głównym Programu jest ograniczenie używalności narkotyków i związanych z tym
problemów społecznych i zdrowotnych.
7) Strategię Polityki Społecznej Województwa Lubelskiego na lata 2014 – 2020
Przyjęta została Uchwałą Nr XXXVIII/612/2013 Sejmiku Województwa Lubelskiego z dnia
20 grudnia 2013 r. W dokumencie wyodrębniono siedem celów głównych:
1. Wzrost zatrudnienia i ograniczenie poziomu ubóstwa w województwie lubelskim do 2020
roku.
2. Zapewnienie bezpieczeństwa socjalnego, przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu oraz
wzrost aktywności i udziału w życiu społecznym osób starszych.
3. Budowa spójnego systemu pomocy efektywnie wspierającego rodzinę w woj. lubelskim.
4. Włączenie niepełnosprawnych mieszkańców województwa lubelskiego w życie społeczne.
5. Włączenie osób z zaburzeniami psychicznymi w życie społeczne i zawodowe.
6. Aktywne społeczności lokalne województwa lubelskiego.
7. Budowa efektywnej ekonomii społecznej w województwie lubelskim.
8) Powiatową Strategię Rozwiązywania Problemów Społecznych na lata 2014-2020
Przyjęta Uchwałą Rady Powiatu Biłgoraj nr XXXVII/247/2014 z dnia 29.V.2014 r. Główną
misją strategii jest dążenie do zaspokojenia potrzeb społeczeństwa poprzez wspieranie realizacji
podstawowych praw i celów życiowych jednostek i grup społecznych. Wdrażanie strategii ma na
celu osiągnięcie wysokiego poziomu integracji społeczeństwa – wolnego od problemów
wykluczenia społecznego, ubóstwa i bezrobocia.
1.3. Cel i korzyści wynikające z utworzenia Strategii
Realizacja strategii będzie służyć harmonijnemu rozwojowi poprzez wyrównanie szans
społecznych mieszkańców miasta, dzięki efektywnej współpracy wszystkich partnerów
działających w obszarze polityki społecznej. Zadania, które wpisano w zakres wyznaczonych do
realizacji celów, uwzględniają przede wszystkim potencjał społeczny, ale także ekonomiczny
miasta. Zbudowane zostały w oparciu o aktualnie realizowane programy, analizę i prognozowanie
wsparcia obszarów wymagających dalszych działań.
Korzyści wynikające z utworzenia Strategii:
Strategia wspomoże samorząd w prowadzeniu polityki społecznej, przyczyni się m.in. do:
•
bardziej skutecznego rozwiązywania zdiagnozowanych problemów społecznych;
•
efektywniejszego wykorzystania środków finansowych z funduszy zewnętrznych;
•
wzmocnienia i rozwoju inicjatyw społecznych;
•
zwiększenia współpracy organizacji pozarządowych z samorządem lokalnym.
7
Działania podjęte w ramach Strategii przyczynić się mają do:
•
budowy potencjału samorządu Miasta Biłgoraj w zakresie strategicznego planowania
i realizowania polityki społecznej na poziomie lokalnym;
•
zwiększenia lokalnej aktywności w obszarze rozwiązywania problemów społecznych;
•
wzmocnienia i tworzenia lokalnych organizacji pozarządowych aktywnie włączających się
w proces integracji społecznej na terenie Miasta Biłgoraj.
CHARAKTERYSTYKA
MIASTA BIŁGORAJ
II.
SPOŁECZNO
–
DEMOGRAFICZNA
2.1 Położenie i walory naturalne miasta Biłgoraj
Biłgoraj położony jest w centralnej części powiatu i południowej zarazem części
województwa lubelskiego, na terenie Równiny Biłgorajskiej wchodzącej w skład Kotliny
Sandomierskiej. Biłgoraj zajmuje obszar 21 km2. Jest siedzibą gminy miejskiej oraz wiejskiej,
a także miastem powiatowym. Według danych Urzędu Statystycznego w Lublinie na koniec 2014 r.
miasto zamieszkiwało 26 935 osób. W regionalnej sieci osadniczej Biłgoraj zaliczany jest do miast
średnich.
Generalnie miasto cechuje się dobrą dostępnością komunikacyjną. Krzyżują się tutaj drogi
wojewódzkie przebiegające w kierunkach północ – południe (droga nr 835: Lublin – Wysokie –
Biłgoraj – Sieniawa – Przeworsk – Kańczuga – Dynów – Grabownica Starzeńska) i wschód –
zachód (droga nr 858: Nisko – Zarzecze – Biłgoraj – Zwierzyniec – Szczebrzeszyn). Przez Biłgoraj
przebiegają dwie linie kolejowe: Zamość – Zawada – Stalowa Wola Rozwadów i Linia Hutniczo
Szerokotorowa z Hrubieszowa do Huty Katowice.
Biłgoraj znajduje się w odległości około 80 km od Lublina, 232 km od Warszawy, 77 km od
polsko – ukraińskiego przejścia drogowego w Hrebennem i 113 km od przejścia drogowego
w Medyce.
Występuje tu dobrze rozwinięta sieć rzeczna oraz akweny wody stojącej w północno –
wschodniej i południowo – wschodniej części miasta. Na terenie osiedla Bojary, w północno –
wschodniej części miasta na rzece Osa znajduje się rekreacyjno – sportowy zalew, a w południowo
– wschodniej części miasta kompleks stawów Różnówka. W dolinie Białej Łady zachowały się
fragmenty starorzeczy oraz pozostałości młyna (w rejonie ul. Gen. Sikorskiego). Niewielkie spadki
głównych rzek, powodują powstawanie meandrów w piaszczystym lub torfowym podłożu. Na kilku
odcinkach Biała Łada ma sztucznie ukształtowany bieg.
Część terenów miasta wchodzi w skład sieci ekologicznej Natura 2000. Na obszarze prawie
8
260 ha ustanowiono ostoję ptasią Puszcza Solska (nr PLB060008).
2.2 Demografia
Na koniec 2014 r. liczba ludności miasta wynosiła 26 935 osób. i od 2012 r. wskazuje
tendencję zmniejszania się. Średnia gęstość zaludnienia w 2014 r. na 1 km2 wynosiła 1 277 osób.
Wykres 1. Liczba mieszkańców miasta Biłgoraj w latach 2009 - 2014
27400
27285
27300
27252
27235
27198
27200
27169
27100
Liczba
mieszkańców
miasta Biłgoraj
27000
26935
26900
26800
26700
2009
2010
2011
2012
2013
2014
Źródło: Urząd Statystyczny w Lublinie
W 2014 r. liczba osób w wieku przedprodukcyjnym wyniosła 5279, w wieku produkcyjnym
16734, w wieku poprodukcyjnym 4922. Zgodnie z prognozą GUS do 2020 roku wystąpi przewaga
osób w wieku poprodukcyjnym i przedprodukcyjnym w stosunku do osób w wieku produkcyjnym.
Wykres 2. Liczba mieszkańców miasta Biłgoraj w latach 2009 – 2014 w wieku przedprodukcyjnym,
produkcyjnym i poprodukcyjnym
20000
18000
17936
17795
17879
17584
17090
16734
16000
14000
Mieszkańcy miasta
Biłgoraj w w ieku
przedprodukcyjnym
12000
Mieszkańcy miasta
Biłgoraj w w ieku
produkcyjnym
10000
8000
6000
4000
5600
5522
3662
3918
5413
5285
5249
4157
4383
4666
5279
4922
2000
0
2009
2010
2011
2012
9
2013
2014
Mieszkańcy miasta
Biłgoraj w w ieku
poprodukcyjnym
W strukturze wiekowej ludności systematycznie spada liczba mieszkańców w wieku
produkcyjnym (różnica między 2009 r. i 2014 r. wyniosła 1 202 osób). Natomiast zdecydowanie
wzrosła liczba osób w wieku poprodukcyjnym (różnica między 2009 r. i 2014 r. wyniosła 1 260
osoby). Proces starzenia się społeczeństwa miasta Biłgoraj postępuje sukcesywnie, zgodnie
z ogólną tendencją, panującą w naszym kraju. W świetle powyższego faktu oczywistym staje się, iż
rola osób starszych w funkcjonowaniu życia społecznego będzie coraz istotniejsza, a potrzeby
i problemy tej grupy coraz silniej odczuwalne.
Wykres 3. Liczba urodzeń i zgonów w mieście Biłgoraj w latach 2009 – 2014
350
300
297
283
281
255
250
221
214
212
196
190
200
204
Liczba urodzeń w
mieście Biłgoraj
183
167
Liczba zgonów w
mieście Biłgoraj
150
100
50
0
2009
2010
2011
2012
2013
2014
Z danych zamieszczonych na powyższym wykresie wynika, że w mieście Biłgoraj w latach
2009 – 2014 występowała przewaga liczby urodzeń nad liczbą zgonów. W 2014 r. urodziło się
w Biłgoraju o 76 dzieci mniej niż w 2009 roku.
Tabela 1. Przyrost naturalny w mieście Biłgoraj w latach 2009 – 2014
Rok
2009
2010
2011
2012
2013
2014
Przyrost
naturalny
85
116
65
85
31
17
W mieście Biłgoraj w latach 2009 – 2014 przyrost naturalny był dodatni. Jednak należy
zauważyć, że w ostatnim prezentowanym roku wyniósł on tylko 17 i był to najmniejszy wskaźnik
w prezentowanych latach.
Tabela 2. Saldo migracji w mieście Biłgoraj w latach 2009 – 2014
Rok
2010
2011
2012
2013
2014
Saldo migracji
-79
-72
-143
-118
-142
10
Migracje ludności związane są często z sytuacją ekonomiczną gospodarstw domowych, co
wiąże się z poszukiwaniem nowych miejsc pracy. Prognozować można, że ujemne saldo migracji
w mieście będzie wzrastać. Duży udział w tych zmianach mają wyjazdy zagraniczne.
2.3. Zasoby sfery społecznej Gminy Miasto Biłgoraj
2.3.1 Gospodarka mieszkaniowa
Na koniec 2015 r. Gmina Miasto Biłgoraj była właścicielem 334 lokali mieszkalnych,
w tym dysponowała 54 lokalami socjalnymi. Na lokale mieszkaniowe oczekuje 50 rodzin.
Liczba lokali, w ramach istniejącego zasobu mieszkaniowego, nie zabezpiecza
zapotrzebowania na realizowanie nałożonego ustawą o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym
zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego obowiązku zapewnienia lokali socjalnych, lokali
zamiennych oraz świadczenia pomocy mieszkaniowej rodzinom o niskich dochodach. W związku
z tym koniecznym jest podejmowanie działań mających na celu zwiększenie zasobu
mieszkaniowego poprzez inwestycje – budowę mieszkań komunalnych. Obecnie Miasto Biłgoraj
planuje nadbudowę piętra wraz z użytkowym poddaszem na jednym z bloków mieszkalnych, co da
około 9 lokali mieszkalnych.
W celu realizacji ustawowych zadań związanych z zaspokojeniem potrzeb mieszkaniowych,
miasto Biłgoraj w październiku 1997 r. powołało jednoosobową spółkę z ograniczoną
odpowiedzialnością pod nazwą Towarzystwo Budownictwa Społecznego (TBS). Jedynym
udziałowcem w spółce jest Gmina Miasto Biłgoraj. Towarzystwo Budownictwa Społecznego
buduje mieszkania na wynajem dzięki wniesionym w aporcie gruntom przez wspólnika,
preferencyjnym kredytom udzielanym przez Krajowy Fundusz Mieszkaniowy zaciągany w Banku
Gospodarstwa Krajowego oraz partycypacjom od przyszłych najemców.
Dotychczas TBS wybudowało 6 budynków mieszkalnych wielorodzinnych o łącznej liczbie
175 mieszkań. Ponadto majątek Spółki stanowi 6-rodzinny budynek mieszkalny.
2.3.2 Edukacja
Miasto dysponuje dobrze rozwiniętą siecią placówek oświatowo – wychowawczych,
prowadzi przedszkola, szkoły podstawowe i gimnazja. Na przestrzeni ostatnich lat liczba
placówek oświatowo – wychowawczych podległych miastu nie uległa zmianie.
Tabela 3. Wykaz placówek oświatowych wraz z liczbą uczniów/dzieci podległych Gminie Miasto
Biłgoraj na dzień 31.XII.2015 r.
L.p.
1.
Placówka
Liczba uczniów / dzieci
Szkoła Podstawowa nr 1 w Biłgoraju
910
11
2.
127
3.
563
4.
Szkoła Podstawowa nr
Integracyjnymi w Biłgoraju
Oddziałami
405
5.
Gimnazjum nr 3 z Oddziałami Integracyjnymi
w Biłgoraju
194
6.
Gimnazjum nr 1 w Biłgoraju
314
7.
Gimnazjum nr 2 w Biłgoraju
181
8.
Samorządowe Przedszkole nr 1 w Biłgoraju
293
9.
Samorządowe Przedszkole nr 2 w Biłgoraju
165
10. Samorządowe Przedszkole nr 3 w Biłgoraju
162
3
z
Źródło: Urząd Miasta w Biłgoraju
Ponadto na terenie miasta funkcjonują również:
•
Niepubliczny Żłobek & Przedszkole Integracyjne „Bambini”;
•
„Akademia Przedszkolaka” Publiczne Przedszkole Językowe;
•
Przedszkole Publiczne „Domek Przedszkolaka”;
•
Niepubliczne Przedszkole Specjalne;
•
Katolickie Przedszkole im. Św. Jana Pawła II;
•
Samorządowy Żłobek w Biłgoraju.
Powyższe oznacza, że miasto Biłgoraj posiada dobrze rozwiniętą sieć placówek
przedszkolnych, szkół podstawowych oraz gimnazjów.
W Biłgoraju funkcjonuje 5 szkół ponadgimnazjalnych, z których większość to jednostki
organizacyjne Starostwa Powiatowego w Biłgoraju. Szkoły te oferują szeroką gamę kształcenia
zawodowego oraz wielokierunkową ofertę liceów ogólnokształcących zawierającą różne
rozszerzenia przedmiotowe.
2.3.3 Kultura
Biłgorajskie Centrum Kultury (BCK) jest samorządową instytucją kultury miasta
Biłgoraj. BCK służy zaspakajaniu i rozwijaniu potrzeb kulturalnych lokalnej społeczności oraz
upowszechnianiu i rozwojowi kultury. Prowadzi ono kino, wydaje gazetę samorządową, posiada
studio lokalnej Telewizji Kablowej oraz "małą" Galerię. Biłgorajskie Centrum Kultury
organizuje imprezy na rzecz środowiska o zasięgu miejskim, powiatowym, wojewódzkim,
a nawet ogólnopolskim.
Przy BCK działają zespoły amatorskiego ruchu artystycznego oraz kluby zainteresowań
m.in. : Biłgorajska Orkiestra Dęta im. Czesława Nizio; Chór Męski Ziemi Biłgorajskiej „Echo”;
12
Biłgorajska Kapela Podwórkowa „Wygibusy”; Zespół „Bonum Voces”; Scena Amatora BCK;
Grupa Folklorystyczna "Pokolenia"; Biłgorajska Plejada Literacka; Klub Seniora „Złoty Wiek”
i „Złota Jesień”.
Na terenie miasta swoją siedzibę ma Młodzieżowy Dom Kultury. Jest publiczną
placówką oświatowo - wychowawczą, której zadaniem jest prowadzenie działalności w zakresie
zajęć pozaszkolnych. Oferta programowa dotyczy głównie zajęć o charakterze artystycznym, w
których mogą uczestniczyć dzieci w wieku przedszkolnym aż po młodzież studencką.
Podstawowe funkcje działalności to zajęcia zbiorowe z zakresu tańca, plastyki, muzyki,
dziennikarstwa, teatru .Jednostka ta podległa jest Starostwu Powiatowemu w Biłgoraju.
Ponadto w mieście istnieją stowarzyszenia działające na rzecz kultury. Są to m.in.:
•
Stowarzyszenie „Teatr i Muzyka”;
•
Biłgorajskie Stowarzyszenie Kulturalne I. B. Singera;
•
Fundacja Kresy 2000;
•
Biłgorajskie Towarzystwo Literackie;
•
Stowarzyszenie Noodles Stage;
•
Stowarzyszenie Miłośników ZPiT „Tanew” – Pokolenia.
W Biłgoraju funkcjonuje Miejska i Powiatowa Biblioteka Publiczna oraz filia Biblioteki
Publicznej w Biłgoraju. Biblioteka zapewnia obsługę biblioteczną mieszkańców miasta i
powiatu. Służy rozwijaniu i zaspakajaniu potrzeb czytelniczych i informacyjnych mieszkańców
miasta i powiatu, upowszechnianiu
wiedzy i nauki, rozwojowi kultury, dba o sprawne
funkcjonowanie sieci bibliotecznej i systemu informacyjnego na terenie powiatu.
2.3.4 Sport
Miasto posiada dobrze rozwiniętą infrastrukturę sportową. Propagowanie różnych form
rekreacji
i
wypoczynku
oraz
udostępnianie
obiektów
sportowych
i
rekreacyjno-
wypoczynkowych jest podstawowym celem działalności Ośrodka Sportu i Rekreacji w
Biłgoraju. W skład infrastruktury sportowo – rekreacyjnej OSiR Biłgoraj wchodzi:
•
stadion z boiskiem do piłki nożnej, dwa trawiaste boiska treningowe, korty tenisowe,
skatepark, hala sportowo – widowiskowa, która posiada również dwie sale treningowe do
podnoszenia ciężarów przesłonięte kotarą, salę fitness/siłownię o powierzchni oraz salę
do aerobiku;
•
zalew Bojary (wraz z infrastrukturą Ośrodka Sportu i Rekreacji).
Ważnym uzupełnieniem bazy sportowej w mieście jest szkolna infrastruktura sportowa.
Generalnie szkoły dysponują salami gimnastycznymi o wymiarach od 10x22 m do 14,40x40 m
i otwartymi boiskami o nawierzchniach trawiastych i tzw. sztucznej trawie Orlik 2012 (do piłki
13
nożnej) i utwardzonych (do piłki ręcznej, siatkowej i koszykówki). Przy Zespole Szkół
Budowlanych i Ogólnokształcących zlokalizowana jest jedyna w mieście kryta pływalnia.
Na terenie miasta funkcjonują kluby sportowe. Największe z nich to m.in.:
•
Łada 1945 Biłgoraj;
•
LKS Znicz Biłgoraj;
•
MKS Biłgoraj;
•
Rekreacyjno – Wypoczynkowy Klub Sportowy Sparta Biłgoraj;
•
MKS „Basket” Biłgoraj;
•
UKS „Energetyk” Biłgoraj;
•
Klub Sportowy Street Workout Biłgoraj;
•
Biłgorajski Klub Karate Tradycyjnego.
2.3.5 Służba zdrowia
Na terenie Powiatu Biłgorajskiego (w tym miasto Biłgoraj) świadczenia zdrowotne w
zakresie całodobowej lub całodziennej opieki medycznej udzielane są przez ARION Szpitale Sp.
z o.o. z siedzibą w Lublinie Zespół Opieki Zdrowotnej w Biłgoraju. Zadaniem Zespołu jest w
szczególności podejmowanie działań służących zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu i poprawie
zdrowia oraz innych działań medycznych wynikających z procesu leczenia. W Arion Szpitale Sp.
z o.o. ZOZ w Biłgoraju funkcjonuje 10 oddziałów szpitalnych z łączną ilością łóżek - 408.
Poza leczeniem szpitalnym i poradniami specjalistycznymi prowadzonymi przez ARION
w zakresie stacjonarnej opieki medycznej mieszkańcy Biłgoraja objęci są podstawową opieką
zdrowotną w
trzech niepublicznych zakładach opieki zdrowotnej, które realizują kontrakty
w ramach umów z NFZ.
III.
CHARAKTERYSTYKA
WYBRANYCH
I PROBLEMÓW ORAZ ICH DIAGNOZA
OBSZARÓW
3.1 Charakterystyka pomocy społecznej na terenie miasta Biłgoraj
Pomoc społeczna pełni znaczącą funkcję zabezpieczenia społecznego, a jej przedmiotem
są działania ukierunkowane na przeciwdziałanie i łagodzenie skutków przemian dokonujących
się w obszarach życia społecznego. W mieście Biłgoraj jednostką wykonującą zadania należące
do właściwości miasta z zakresu pomocy społecznej jest Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej
w Biłgoraju. Ośrodek współpracuje w tym zakresie z organizacjami pozarządowymi, innymi
instytucjami oraz osobami fizycznymi.
Do Ośrodka mogą zgłaszać się po pomoc wszystkie osoby, które znalazły się w trudnej
sytuacji życiowej, w szczególności z powodu: ubóstwa, sieroctwa, bezdomności, bezrobocia,
14
niepełnosprawności, długotrwałej lub ciężkiej choroby, potrzeby ochrony macierzyństwa lub
wielodzietności, bezradności w sprawach opiekuńczo – wychowawczych i prowadzenia
gospodarstwa domowego. Ponadto Ośrodek udziela pomocy opuszczającym zakłady karne,
ofiarom zdarzeń losowych i sytuacji kryzysowych, klęsk żywiołowych lub ekologicznych,
a także osobom i rodzinom z problemem alkoholowym, problemem narkomanii oraz przemocy
w rodzinie.
Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Biłgoraju, poza realizacją zadań wynikających
z ustawy o pomocy społecznej, realizuje szereg dodatkowych zadań, między innymi:
•
ustalenie i przyznawanie uprawnień do bezpłatnych świadczeń opieki zdrowotnej
finansowanych ze środków publicznych;
•
ustalenie i przyznawanie uprawnień do świadczeń rodzinnych;
•
ustalenie i przyznawanie uprawnień do świadczeń alimentacyjnych;
•
prowadzenie postępowań wobec dłużników alimentacyjnych;
•
ustalenie i przyznawanie uprawnień do świadczeń wychowawczych;
•
obsługa techniczno – organizacyjna Zespołu Interdyscyplinarnego działającego na rzecz
przeciw działania przemocy w rodzinie;
•
realizacja zadań z zakresu ustawy przeciwdziałania przemocy;
•
realizacja zadań z zakresu wspierania rodziny (placówka wsparcia dziennego, asystent
rodziny, poradnictwo psychologiczne, prowadzenie grupy samopomocowej);
•
realizacja Miejskiego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych
oraz Przeciwdziałania Narkomanii w wyznaczonym zakresie;
•
realizacja Gminnego Programu Wspierania Rodziny;
•
realizacja programu „Pomoc państwa w zakresie dożywiania”;
•
realizacja Programu Świadczeń Wolontarystycznych „Niezapominajka”;
•
realizacja Programu Grupy Wsparcia „Mamy Wyjście”;
•
prowadzenie Noclegowni dla bezdomnych mężczyzn.
3.1.1. Dane dotyczące realizacji ustawy o pomocy społecznej
Pomoc społeczna jest instytucją polityki społecznej państwa, mającą na celu umożliwienie
osobom i rodzinom przezwyciężanie trudnych sytuacji życiowych, których nie są one w stanie
pokonać, wykorzystując własne uprawnienia, zasoby i możliwości. Potrzeby osób i rodzin
korzystających z pomocy powinny zostać uwzględnione jeżeli odpowiadają celom i mieszczą się
w możliwościach pomocy społecznej.
Ustawa o pomocy społecznej wyróżnia m.in. następujące formy pomocy:
15
Pomoc niepieniężna:
•
praca socjalna;
•
składki na ubezpieczenie zdrowotne;
•
składki na ubezpieczenia społeczne;
•
pomoc w naturze;
•
sprawienie pogrzebu;
•
poradnictwo specjalistyczne;
•
interwencja kryzysowa;
•
schronienie;
•
posiłek;
•
niezbędne ubranie;
•
usługi opiekuńcze w miejscu zamieszkania;
•
specjalistyczne usługi opiekuńcze w miejscu zamieszkania.
Na pomoc pieniężną składają się:
•
zasiłek stały;
•
zasiłek okresowy;
•
zasiłek celowy i zasiłek celowy specjalny.
Tabela 4. Powody udzielania pomocy przez MOPS Biłgoraj w latach 2013 - 2015
Lp.
Powód przyznania pomocy
Liczba
rodzin
2013 r.
Liczba
rodzin
2014 r.
Liczba
rodzin
2015 r.
1
Ubóstwo
347
353
315
2
Bezrobocie
316
294
243
3
Niepełnosprawność
361
346
307
4
Długotrwała choroba
429
434
389
5
Bezradność w sprawach opiekuńczo-wychowawczych
30
23
24
6
Alkoholizm
124
128
110
7
Potrzeba ochrony macierzyństwa
65
79
87
8
Trudności w przystosowaniu do życia po zwolnieniu z
zakładu karnego
21
18
14
Źródło: Dane własne Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Biłgoraju
Ubóstwo, bezrobocie, niepełnosprawność, długotrwała choroba są najczęstszymi powodami
przyznawania pomocy społecznej przez Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Biłgoraju.
W 2015 r. z pomocy społecznej MOPS Biłgoraj skorzystało 539 rodzin oraz dodatkowo
150 rodzin z wyłącznej pracy socjalnej.
16
Tabela 5. Liczba rodzin objętych pomocą MOPS Biłgoraj w latach 2009 – 2015
Rok
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
Liczba rodzin
595
584
584
632
624
599
539
Liczba osób w rodzinach
1 554
1 470
1 434
1 539
1 542
1 451
1 270
Pomimo zmniejszenia się liczby rodzin korzystających z pomocy Ośrodka ( 2009 r. - 595
rodzin, 2015 r. - 539 rodzin) nie uległa zmianie sytuacja osób zaliczanych do długotrwale
korzystających z systemu pomocy społecznej ( nadal jest to liczba 266 osób).
Tabela 6. Liczba rodzin objętych pomocą MOPS Biłgoraj wyłącznie w formie pracy socjalnej
w latach 2009 - 2015
Rok
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
Liczba rodzin
114
95
97
118
116
138
150
Świadczenie pracy socjalnej jest podstawowym zadaniem pracowników socjalnych
Ośrodka. W latach 2014 - 2015 nastąpił wzrost zapotrzebowania na świadczenie wyłącznej pracy
socjalnej.
Tabela 7. Struktura rodzin objętych pomocą MOPS Biłgoraj w latach 2013 - 2015
2013
Liczba
rodzin
ogółem
Rodziny ogółem
2014
Liczba
Liczba
osób w
rodzin
rodzinach ogółem
740
2015
Liczba
Liczba
Liczba
osób w
rodzin
osób w
rodzinach ogółem rodzinach
1806
737
1755
689
1589
w tym:
Rodziny z 1 dzieckiem
118
366
107
334
102
320
Rodziny z 2 dzieci
118
464
110
437
86
338
Rodziny z 3 dzieci
49
249
47
230
48
233
Rodziny z 4 dzieci
6
35
8
47
6
35
Rodziny z 5 dzieci
2
14
3
21
3
20
Rodziny z 6 dzieci
0
0
0
0
0
0
Rodziny z 7 dzieci ( i więcej)
1
9
0
0
0
0
Rodziny niepełne ogółem
90
297
83
277
76
246
Rodziny emerytów i rencistów
191
385
167
318
151
278
Z pomocy społecznej w latach 2013 - 2015 skorzystało najwięcej rodzin z jednym
17
dzieckiem oraz dwójką dzieci. Natomiast zauważalny jest w tym okresie czasowym proces
zmniejszania się zapotrzebowania na świadczenia pomocy społecznej wśród rodzin z dwójką
dzieci, rodzin niepełnych oraz emerytów i rencistów.
3.2 Ubóstwo
3.2.1 Opis problemu
Pojęcie ubóstwa w świadomości społecznej oznacza brak dostatecznych środków
materialnych do życia i pojmowane jest jako bieda lub niedostatek. Zjawisko to ma charakter
przyczynowo – skutkowy. Wzrost ilościowy i jakościowy tego problemu społecznego, polega na
wzajemnym oddziaływaniu na siebie przyczyn i skutków naprzemiennie.
Problem ubóstwa ściśle związany jest z indywidualną sytuacją życiową osób i rodzin,
mogący mieć swoje podłoże w sytuacji m.in.: bezrobocia, niepełnosprawności, długotrwałej lub
ciężkiej chorobie, przemocy w rodzinie, wielodzietności lub niepełności rodzin, bezdomności,
różnego rodzaju uzależnień, sytuacji kryzysowych.
Poważnym rezultatem przebywania w minimalnych warunkach egzystencjalnych może być
uzależnienie się od wszelkich substancji chemicznych, powodujących ucieczkę od cierpienia
z powodu złej jakości swojej egzystencji, drobna przestępczość, nieprzemyślane zachowania
wynikające z głodu i desperacji.
Skutkiem ubóstwa mogą być również emigracje poza granice kraju – zwłaszcza młodych
stojących u progu życia osób, którzy wobec trudnej sytuacji ekonomicznej państwa nie potrafią
dostrzec dla siebie perspektyw. To skłania wielu z nich do szukania zarobku za granicą. Takie
sytuacje, mogą mieć negatywny wpływ na relacje rodzinne, poprzez opuszczanie domów
rodzinnych, niejednokrotnie „trwale” zrywane są więzi rodzinne.
Ubóstwo – na gruncie ustawy o pomocy społecznej – identyfikowane jest posiadaniem
dochodu niższego od kryterium dochodowego dla osoby lub rodziny.
3.2.2 Dane liczbowe
Wykres 4. Liczba rodzin korzystających ze świadczeń pomocy społecznej z powodu ubóstwa
w latach 2009 – 2015
18
700
632
600
595
584
624
599
584
539
Liczba rodzin
korzystających ze
św iadczeń pomocy
społecznej ogółem
500
400
347
293
300
353
315
303
278
288
200
Liczba rodzin
korzystających ze
św iadczeń pomocy
społecznej z pow odu
ubóstw a
100
0
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
Ubóstwo jest jedną z najczęstszych przyczyn przyznawania świadczeń pomocy społecznej.
3.2.3 Zasoby
Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Biłgoraju:
•
udzielanie pomocy w formie świadczeń pieniężnych i niepieniężnych;
•
udzielanie pomocy w formie posiłków;
•
udzielanie pomocy w formie pracy socjalnej.
Kościoły i związki wyznaniowe:
•
podejmowanie różnego rodzaju działań na rzecz wspierania ubogich rodzin.
Polski Czerwony Krzyż oraz inne organizacje pozarządowe:
•
organizowanie pomocy doraźnej – zbieranie i przekazywanie potrzebującym żywności,
odzieży, środków czystości i higieny.
3.3 Bezrobocie
3.3.1 Opis problemu
Bezrobocie jest jednym z najpoważniejszych problemów społeczno – gospodarczych.
Bezrobocie jest zjawiskiem społecznym, polegającym na tym, że część ludzi zdolnych do pracy
i deklarujących chęć jej podjęcia nie znajduje faktycznego zatrudnienia z różnych powodów. Pod
pojęciem bezrobotnego można rozumieć osobę niezatrudnioną, nie prowadzącą działalności
gospodarczej i nie wykonującą innej pracy zarobkowej, zdolną i gotową do podjęcia zatrudnienia
(w pełnym lub nie pełnym wymiarze pracy).
3.3.2 Dane liczbowe
Wykres 5. Liczba rodzin korzystających ze świadczeń pomocy społecznej z powodu bezrobocia
19
w latach 2009 – 2015
700
632
600
595
584
624
599
584
539
Liczba rodzin
korzystających ze
św iadczeń pomocy
500
400
300
287
316
301
274
Liczba rodzin
korzystających ze
św iadczeń pomocy
bezrobocia
294
271
243
200
100
0
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
Liczba rodzin korzystających z pomocy społecznej w MOPS Biłgoraj z powodu bezrobocia
od 2013 r. ulega systematycznemu zmniejszeniu. Najwięcej rodzin z problemem bezrobocia
uzyskało wsparcie Ośrodka w 2013 r.
Wykres 6. Stopa bezrobocia w powiecie biłgorajskim na tle kraju i województwa lubelskiego
w latach 2009 – 2015
16
14 12,8
11,9
13
12,3
13,3
12,5
14,1
13,4
14,4
13,4
11,5
12
10
8
8
7,6
12,7
8,2
8,7
11,7
9,8
9,4
8,4
8
Kraj
Wojew ództw o lubelskie
6
Pow iat biłgorajski
4
2
0
31.XII.2010 r.
31.XII.2012 r.
31.XII.2014 r.
31.XII.2009 r.
31.XII.2011 r.
31.XII.2013 r.
31.XII.2015 r.
Źródło: Powiatowy Urząd Pracy w Biłgoraju.
Wskaźniki stopy bezrobocia w powiecie biłgorajskim są niższe niż wskaźniki krajowe
i wojewódzkie. W powiecie biłgorajskim stopa bezrobocia rosła do 31.XII.2013 r., natomiast
w ostatnich dwóch prezentowanych latach spadła o 1,4 punkt procentowy.
Wykres 7. Liczba osób bezrobotnych w mieście Biłgoraj w latach 2009 – 2015
20
1400
1200
1239
1186
1119
1089
996
980
1000
976
800
560
600
557
502
Liczba bezrobotnych
ogółem
609
606
517
477
400
Liczba bezrobotnych
kobiet
200
0
31.XII.2010 r.
31.XII.2012 r.
31.XII.2014 r.
31.XII.2009 r.
31.XII.2011 r.
31.XII.2013 r.
31.XII.2015 r.
Źródło: Powiatowy Urząd Pracy w Biłgoraju
Poziom bezrobocia w Biłgoraja na koniec grudnia poszczególnych lat analizowanego
okresu wahał się w granicach 976 – 1 239 osób. Przyrost poziomu bezrobocia wyniósł ogółem
263 osób (poziom na koniec grudnia 2013 r. i 2015 r.). Wśród zarejestrowanych bezrobotnych
kobiety stanowiły około 50%. Odsetek bezrobotnych kobiet wśród ogółu bezrobotnych stanowił
najmniej w grudniu 2015 roku – 48,87%, natomiast najwięcej na koniec grudnia 2014 roku –
51,91%.
Wykres 8. Liczba osób bezrobotnych w mieście Biłgoraj do 25 roku życia i powyżej 50 roku
życia w latach 2009 – 2015
1400
1200
1239
1186
1119
1089
996
980
1000
976
800
Liczba bezrobotnych
ogółem
600
Liczba bezrobotnych do
25 roku życia
400
200
227 204
212 197
174
258
257
249
148
173
235
207
138
Liczba bezrobotnych
pow yżej 50 roku życia
131
0
31.XII.2010 r.
31.XII.2012 r.
31.XII.2014 r.
31.XII.2009 r.
31.XII.2011 r.
31.XII.2013 r.
31.XII.2015 r.
Źródło: Powiatowy Urząd Pracy w Biłgoraju
W poszczególnych latach analizowanego okresu wśród zarejestrowanych bezrobotnych
osoby młode (do 25 roku życia) i osoby powyżej 50 roku życia stanowiły średnio 37,05 % ogółu
bezrobotnych. Odsetek bezrobotnych osób młodych do 25 roku życia i osób powyżej 50 roku
21
życia wśród ogółu bezrobotnych stanowił najmniej w grudniu 2012 roku – 34,15%, natomiast
najwięcej na koniec grudnia 2010 roku – 41,73%.
3.3.3 Zasoby
Powiatowy Urząd Pracy w Biłgoraju – jako podstawowa jednostka organizująca pomoc osobom
bezrobotnym i poszukującym pracy, w tym pośrednictwo pracy oraz poradnictwo zawodowe. Urząd
realizuje zadania w zakresie łagodzenia skutków bezrobocia, zatrudnienia oraz aktywizacji
zawodowej osób poszukujących pracy.
Do zadań PUP należy:
•
prowadzenie pośrednictwa pracy;
•
prowadzenie poradnictwa zawodowego;
•
udzielanie pomocy w aktywnym szukaniu pracy;
•
organizacja szkoleń;
•
przyznawanie i wypłacanie zasiłków oraz innych świadczeń z tytułu bezrobocia;
•
udzielanie pożyczek na podjęcie działalności gospodarczej;
•
inicjowanie, organizowanie i finansowanie instrumentów rynku pracy stosowanych
wyłącznie do osób będących w szczególnej sytuacji na rynku pracy (prace interwencyjne,
staże, przygotowanie zawodowe dorosłych, roboty publiczne);
•
inicjowanie, organizowanie i finansowanie projektów lokalnych i innych działań na rzecz
aktywizacji bezrobotnych;
•
opracowywanie analiz i sprawozdań, w tym prowadzenie monitoringu zawodów deficyto wych i nadwyżkowych oraz dokonywanie ocen dotyczących rynku pracy.
•
udzielanie pomocy finansowej;
•
realizacja kontraktów socjalnych;
•
udzielanie pomocy w formie pracy socjalnej.
Stowarzyszenie Zrównoważonego Rozwoju i Przedsiębiorczości Społecznej w Biłgoraju:
•
promocja równych szans na rynku pracy, przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu
i pomoc grupom społecznym narażonym na dyskryminację;
•
wspieranie aktywności zawodowej osób pozostających bez zatrudnienia na regionalnym
rynku pracy i zagrożonych zwolnieniem z pracy, integracji oraz pomocy społecznej,
a także poprawa zdolności do zatrudnienia;
•
wsparcie instytucji rynku pracy oraz upowszechnianie instrumentów rynku pracy.
Klub Integracji Społecznej w Biłgoraju:
•
reintegracja społeczna i zawodowa tj. przywracanie do życia społecznego i zawodowego
22
osób, które należą do grup docelowych określonych w ustawie o zatrudnieniu socjalnym;
•
prowadzenie warsztatów aktywności zawodowej;
•
doradztwo i poradnictwo zawodowe, w tym
pomoc w sporządzaniu dokumentów
aplikacyjnych.
Biłgorajska Agencja Rozwoju Regionalnego w Biłgoraju:
•
doradzanie jak założyć i prowadzić własną firmę;
•
pomoc w uzyskaniu kredytów i pożyczek;
•
prowadzenie szkoleń.
3.4 Niepełnosprawność
3.4.1 Opis problemu
Niepełnosprawność - długotrwały stan, w którym występują pewne ograniczenia
w prawidłowym funkcjonowaniu człowieka. Ograniczenia te spowodowane są na skutek obniżenia
sprawności funkcji fizycznych lub psychicznych. Jest to także uszkodzenie, czyli utrata lub wada
psychiczna, fizjologiczna, anatomiczna struktura organizmu. Utrata ta może być całkowita, częściowa,
trwała lub okresowa, wrodzona lub nabyta, ustabilizowana lub progresywna. Niepełnosprawność jest
jednym z poważniejszych zjawisk i problemów współczesnej cywilizacji.
W myśl ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnieniu osób
niepełnosprawnych, niepełnosprawność to trwała lub okresowa niezdolność do wypełniania ról
społecznych z powodu stałego lub długotrwałego naruszenia sprawności organizmu, w szczególności
powodującą niezdolność do pracy. Osoba niepełnosprawna powyżej 16. roku życia musi posiadać
aktualne orzeczenie z określonym stopniem niepełnosprawności wydane przez odpowiedni organ
orzekający. Ustalono trzy stopnie niepełnosprawności:
•
znaczny – do tego stopnia zalicza się osobę z naruszoną sprawnością organizmu, niezdolną do
pracy albo zdolną do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej i wymagającą, w celu
pełnienia ról społecznych, stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innych osób w związku
z niezdolnością do samodzielnej egzystencji;
•
umiarkowany – do tego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę z naruszoną sprawnością
organizmu, niezdolną do pracy albo zdolną do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej lub
wymagającą czasowej albo częściowej pomocy innych osób w celu pełnienia ról społecznych;
•
lekki – do tego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę o naruszonej sprawności
organizmu, powodującej w sposób istotny obniżenie zdolności do wykonywania pracy, w
porównaniu do zdolności, jaką wykazuje osoba o podobnych kwalifikacjach zawodowych z
pełną sprawnością psychiczną i fizyczną, lub mającą ograniczenia w pełnieniu ról społecznych
dające się kompensować przy pomocy wyposażenia w przedmioty ortopedyczne, środki
23
pomocnicze lub środki techniczne.
Stopień niepełnosprawności orzeka się na stałe, jeżeli według wiedzy medycznej stan zdrowia
nie rokuje poprawy lub na czas określony, jeżeli według wiedzy medycznej może nastąpić poprawa
stanu zdrowia.
Przy kwalifikowaniu osób do stopnia niepełnosprawności bierze się pod uwagę zakres
naruszenia sprawności organizmu spowodowany przez upośledzenie umysłowe, choroby psychiczne,
zaburzenia głosu, mowy i choroby słuchu, choroby narządu wzroku, upośledzenie narządu ruchu,
epilepsja, choroby układu oddechowego i krążenia, choroby układu pokarmowego, moczowopłciowego, choroby neurologiczne, inne, w tym schorzenia endokrynologiczne, metaboliczne,
zaburzenia enzymatyczne, choroby zakaźne i odzwierzęce, zeszpecenia, choroby układu
krwiotwórczego.
Orzeczenia o stopniu niepełnosprawności wydają powiatowe i wojewódzkie zespoły do spraw
orzekania o stopniu niepełnosprawności.
Osoba niepełnosprawna może też legitymować się równoważnym orzeczeniem innych organów
orzekania:
•
orzeczenie o grupie inwalidzkiej Komisji do spraw Inwalidztwa i Zatrudnienia;
•
orzeczenie o niezdolności do pracy lekarza orzecznika ZUS;
•
orzeczenie o niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym KRUS.
Osoby, które nie ukończyły 16. roku życia zaliczane są do osób niepełnosprawnych, jeżeli mają
naruszoną sprawność fizyczną lub psychiczną o przewidywanym okresie trwania powyżej 12 miesięcy,
z powodu wady wrodzonej, długotrwałej choroby lub uszkodzenia organizmu, powodującą konieczność
zapewnienia im całkowitej opieki lub pomocy w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych
w sposób przewyższający wsparcie potrzebne osobie w danym wieku. Niepełnosprawność dziecka
orzeka się na czas określony, jednak na czas nie dłuższy niż do ukończenia przez dziecko 16. roku
życia. Orzeczenia wydają wyłącznie powiatowe i wojewódzkie zespoły do spraw orzekania
niepełnosprawności.
3.4.2 Dane liczbowe
Wykres 9. Liczba rodzin korzystających ze świadczeń pomocy społecznej z powodu
niepełnosprawności w latach 2009 – 2015
24
700
632
600
595
584
624
599
584
539
Liczba rodzin
korzystających ze
św iadczeń pomocy
500
400
371
349
341
361
333
346
Liczba rodzin
korzystających ze
św iadczeń pomocy
niepełnospraw ności
307
300
200
100
0
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
Źródło: Dane Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Biłgoraju
Liczba rodzin korzystających z pomocy społecznej w MOPS Biłgoraj z powodu
niepełnosprawności od 2009 r. utrzymuje się na podobnym poziomie. Od 2013 r. zauważa się
niewielką tendencję spadkową. Najwięcej rodzin z problemem niepełnosprawności uzyskało
wsparcie Ośrodka w 2013 r.
Tabela 8. Liczba wydanych orzeczeń o niepełnosprawności dla mieszkańców miasta Biłgoraj powyżej
16 roku życia w latach 2013 – 2015
Rok
Stopień
Stopień
Stopień
niepełnosprawn niepełnosprawn niepełnosprawn
ości
ości
ości
znaczny
umiarkowany
lekki
Razem
Nie zaliczenie do
stopnia
niepełnosprawn
ości
K
M
K
M
K
M
K
M
K
M
2013
31
18
40
37
37
39
108
94
4
9
2014
33
31
29
49
39
32
101
112
1
6
2015
30
31
47
41
29
45
106
117
7
8
Źródło: Powiatowy Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w Biłgoraju
W prezentowanym okresie każdego roku następuje łączny wzrost liczby osób legitymujących
się prawomocnym orzeczeniem o stopniu niepełnosprawności. W 2013 r. orzeczeniem o stopniu
niepełnosprawności legitymowało się więcej kobiet, natomiast lata 2014 – 2015 to przewaga
mężczyzn.
Tabela 9. Liczba wydanych orzeczeń o niepełnosprawności dla mieszkańców miasta Biłgoraj poniżej
16 roku życia w latach 2013 – 2015
25
Rok
Liczba wydanych orzeczeń o
niepełnosprawności
Liczba wydanych orzeczeń o braku
niepełnosprawności
2013
172
9
2014
174
12
2015
137
19
Źródło: Powiatowy Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w Biłgoraju
W 2015 roku nastąpił znaczny spadek liczby dzieci poniżej 16-go roku, którym wydano
orzeczenie o niepełnosprawności. Zwiększyła się również liczba wydanych orzeczeń stwierdzających
brak niepełnosprawności.
3.4.3 Zasoby
Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Biłgoraju:
•
organizowanie orzecznictwa o niepełnosprawności dla dzieci i dorosłych;
•
realizacja Powiatowego Programu Działań na Rzecz Osób Niepełnosprawnych w Powiecie
Biłgorajskim na lata 2014 – 2020;
•
realizacja zadań Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych;
•
umieszczanie osób w domach pomocy społecznej.
Powiatowy Urząd Pracy w Biłgoraju:
•
rejestracja osób niepełnosprawnych jako bezrobotnych lub poszukujących pracy;
•
poradnictwo zawodowe;
•
organizowanie przekwalifikowań i szkoleń.
Środowiskowy Dom Samopomocy w Tarnogrodzie:
•
świadczenie dziennych usług w zakresie wsparcia osób z zaburzeniami psychicznymi;
•
prowadzenie treningów umiejętności życiowych, interpersonalnych oraz społecznych, zgodnie
z indywidualnymi możliwościami uczestników.
Mieszkańcy Biłgoraja biorą udział w zajęciach w Środowiskowym Domu Samopomocy
w Tarnogrodzie na podstawie zawartego w 2012 r. porozumienia pomiędzy Gminą Tarnogród
a Gminą Miasto Biłgoraj.
Warsztaty Terapii Zajęciowej w Biłgoraju:
•
realizacja zadań w zakresie rehabilitacji społecznej i zawodowej, zmierzającej do ogólnego
rozwoju i poprawy sprawności, niezbędnych do prowadzenia przez osobą niepełnosprawną
niezależnego, samodzielnego i aktywnego życia – na miarę jej indywidualnych możliwości;
•
prowadzenie terapii w 9 pracowniach tj.: rękodzieła artystycznego, plastycznej, gospodarstwa
domowego, animacji kultury, stolarskiej, wikliniarskiej, środowiskowo – przyrodniczej, pralnia
magiel i poligraficznej.
26
•
świadczenie pracy socjalnej;
•
•
kierowanie osób do domów pomocy społecznej;
•
organizacja usług opiekuńczych i specjalistycznych usług opiekuńczych w miejscu
zamieszkania.
Od 2007 r. przy Miejskim Ośrodku Pomocy Społecznej w Biłgoraju działa Grupa Wsparcia
„Mamy Wyjście” jako element systemu oparcia społecznego dla osób z zaburzeniami psychicznymi.
Zasady funkcjonowania grupy określają podejmowane każdego roku Uchwały Rady Miasta Biłgoraj.
Grupa jest formą pomocy dla 20 osób niepełnosprawnych, zwłaszcza z zaburzeniami psychicznymi
i ich rodzin, realizowaną poprzez pracę wykwalifikowanej kadry z uczestnikami grupy, mającą na celu
przekazanie wiedzy pomocnej w praktycznym radzeniu sobie z problemami i polepszenie jakości ich
życia.
Organizacje pozarządowe działające w sferze pomocy osobom niepełnosprawnym i ich rodzinom
m.in.:
•
Stowarzyszenie
Integracyjno
–
Rehabilitacyjne
Osób
Niepełnosprawnych
„SIRON”
osób
do
w Biłgoraju:
◦
wyrównywanie
szans
osób
niepełnosprawnych
i
należących
grup
dyskryminowanych i wykluczonych społecznie oraz pomoc ich rodzinom poprzez
prowadzenie kompleksowej rehabilitacji medycznej, fizycznej, psychicznej, społecznej
i zawodowej.
•
Stowarzyszenie Pomocy Dzieciom Niepełnosprawnym „Krok za Krokiem”:
◦
działanie na rzecz wyrównywania szans osób z niepełnosprawnością i ich rodzin, tworzenia
warunków
przestrzegania
wobec
nich
praw
człowieka,
umożliwienia
wielopłaszczyznowych form edukacji, rehabilitacji prowadzącej do pełnej ich aktywności
życiowej, zawodowej i społecznej oraz obywatelskiej;
•
Towarzystwo Aktywności Osób Niepełnosprawnych:
◦
pomoc społeczna, w tym pomoc rodzinom i osobom w trudnej sytuacji życiowej oraz
wyrównywanie ich szans;
◦
•
działalność na rzecz osób niepełnosprawnych.
Stowarzyszenie Rodzin z Dzieckiem Niepełnosprawnym:
◦
wzajemne wspomaganie się w trudach wychowania, leczenia, rehabilitacji i edukacji
niepełnosprawnych dzieci;
◦
prowadzenie Świetlicy Integracyjno - Terapeutycznej dla dzieci niepełnosprawnych i ich
rodzin w ramach której prowadzona jest rehabilitacja i terapia zajęciowa.
27
•
Biłgorajskie Stowarzyszenie Osób Niesłyszących „Głos Ciszy”:
◦
organizowanie i niesienie pomocy osobom niesłyszącym oraz ich rodzinom,
ze szczególnym uwzględnieniem dzieci niesłyszących.
Inne formy infrastruktury społecznej na terenie miasta Biłgoraj przyczyniające się do
aktywizacji osób niepełnosprawnych i lepszego ich uczestnictwa w życiu społecznym to:
- Zakłady Pracy Chronionej:
•
Spółdzielnia Niewidomych „Tanew”;
•
Przedsiębiorstwo Wielobranżowe „RYŚ-POL” s.c.;
- Ośrodek Rehabilitacji i Terapii dla Dzieci Niepełnosprawnych;
- baza edukacyjna dostosowana do potrzeb uczniów niepełnosprawnych:
•
Miejski Zespół Szkół, w skład którego wchodzi:
◦
Szkoła Podstawowa nr 3 z oddziałami integracyjnymi;
◦
Gimnazjum nr 3 z oddziałami integracyjnymi;
- Niepubliczne Przedszkole Specjalne.
3.5 Przemoc w rodzinie
3.5.1 Opis problemu
Przemoc w rodzinie – zwana także potocznie przemocą domową, to jednorazowe albo
powtarzające się umyślnie działanie lub zaniechanie działań naruszające prawa lub dobra osobiste
osób najbliższych, a także innych osób wspólnie zamieszkujących lub gospodarujących,
w szczególności narażające te osoby w szczególności na niebezpieczeństwo utraty życia,
zdrowia,naruszające ich godność, nietykalność cielesną, wolność w tym seksualną, powodujące
szkody na ich zdrowiu fizycznym lub psychicznym, a także wywołujące cierpienia i krzywdy
moralne u osób dotkniętych przemocą.
Rozróżnia się następujące rodzaje przemocy:
1. Przemoc fizyczna - popychanie, odpychanie, obezwładnianie, policzkowanie, szczypanie,
kopanie, duszenie, bicie otwartą ręką i pięściami, bicie przedmiotami, ciskanie w kogoś
przedmiotami, parzenie, polewanie substancjami żrącymi, użycie broni, porzucanie
w niebezpiecznej okolicy, nieudzielanie koniecznej pomocy.
2. Przemoc psychiczna - wyśmiewanie poglądów, religii, pochodzenia, narzucanie własnych
poglądów, karanie przez odmowę uczuć, zainteresowania, szacunku, stała krytyka, wmawianie
choroby psychicznej, izolacja społeczna (kontrolowanie i ograniczanie kontaktów z innymi
osobami), domaganie się posłuszeństwa, ograniczanie snu i pożywienia, degradacja werbalna
(wyzywanie, poniżanie, upokarzanie, zawstydzanie),stosowanie gróźb.
3. Przemoc seksualna - wymuszanie pożycia seksualnego, wymuszanie nieakceptowanych
28
pieszczot i praktyk seksualnych, wymuszanie seksu z innymi osobami, sadystyczne formy
współżycia seksualnego, demonstrowanie zazdrości, krytyka zachowań seksualnych.
4. Przemoc ekonomiczna - odbieranie zarobionych pieniędzy, uniemożliwienie podjęcia prac
zarobkowej, niezaspokajanie podstawowych, materialnych potrzeb rodziny itp.
5. Zaniedbanie - stosują ją najczęściej osoby dorosłe wobec dzieci. Jest to niezaspokajanie ich
podstawowych potrzeb emocjonalnych i fizycznych. O zaniedbaniu można mówić w przypadku
odrzucenia emocjonalnego dziecka, braku zainteresowania jego rozwojem, sytuacją życiową,
problemami, a także stanem zdrowia i higieną. Zaniedbanie to także niezaspakajanie potrzeb
żywieniowych i związanych z higieną.
3.5.2 Dane liczbowe
Tabela 10. Liczba „Niebieskich Kart”, które wpłynęły do Zespołu Interdyscyplinarnego działającego na
rzecz przeciwdziałania przemocy w rodzinie w mieście Biłgoraj z poszczególnych instytucji w latach
2011 – 2015
Nazwa
podmiotu
Liczba
„Niebieskich
Kart”
w 2011 r.
Liczba
„Niebieskich
Kart”
w 2012 r.
Liczba
„Niebieskich
Kart”
w 2013 r.
Liczba
„Niebieskich
Kart”
w 2014 r.
Liczba
„Niebieskich
Kart”
w 2015 r.
Miejski
Ośrodek
Pomocy
Społecznej
w Biłgoraju
9
9
4
7
6
Komenda
Powiatowa
Policji
w Biłgoraju
5
22
48
88
65
Placówki
oświatowe
0
0
0
4
1
Miejska
Komisja
Rozwiązywania
Problemów
Alkoholowych
w Biłgoraju
0
0
0
0
0
Placówki
ochrony
zdrowia
0
0
0
0
0
Łącznie
14
31
52
99
72
Źródło: Zespół Interdyscyplinarny działający na rzecz przeciwdziałania przemocy w rodzinie w mieście Biłgoraj
29
Najwięcej procedur „Niebieskie Karty” wszczętych zostało przez przedstawicieli Komendy
Powiatowej Policji w Biłgoraju, następnie przez przedstawicieli Miejskiego Ośrodka Pomocy
Społecznej w Biłgoraju i przedstawicieli placówek oświatowych.
Tabela 11. Liczba spotkań Grup Roboczych w mieście Biłgoraj w latach 2011 – 2015
Rok
Liczba spotkań
2011
52
2012
110
2013
306
2014
508
2015
380
Źródło: Zespół Interdyscyplinarny działający na rzecz przeciwdziałania przemocy w rodzinie w mieście Biłgoraj
Do 2014 roku rosła liczba „Niebieskich Kart”, które wpłynęły do Zespołu Interdyscyplinarnego.
Dopiero w 2015 r. ich liczba uległa zmniejszeniu. W związku z tym liczba posiedzeń Grup Roboczych
również rosła do 2014 roku, by w 2015 roku ulec zmniejszeniu.
Tabela 12. Liczba osób z terenu miasta Biłgoraj, którym udzielono schronienia w hostelu Ośrodka
Interwencji Kryzysowej w Biłgoraju w latach 2013 – 2015
Rok
Liczba osób
2013
3 osoby (w tym 1 kobieta i 2 dzieci)
2014
7 osób (w tym 1 kobieta, 5 dzieci, 1 mężczyzna)
2015
4 osoby (w tym 2 kobiety i 2 dzieci)
Źródło: Ośrodek Interwencji Kryzysowej w Biłgoraju
Liczba
osób, które
korzystały z hostelu
przy Ośrodku Interwencji
Kryzysowej
w prezentowanym okresie pozostaje na podobnym poziomie.
Tabela 13. Liczba interwencji domowych oraz liczba wszczętych postępowań przygotowawczych z art.
207 § 1 k.k. z terenu miasta Biłgoraj w latach 2011 – 2015
Rok
Liczba interwencji domowych
Liczba wszczętych postępowań
przygotowawczych z art. 207 § 1 K.K.
2011
376
20
2012
418
15
2013
348
19
2014
336
19
2015
307
15
Źródło: Komenda Powiatowa Policji w Biłgoraju
30
Liczba interwencji domowych od 2013 r. ma tendencję spadkową, ale ich liczba w dalszym
ciągu jest duża. Liczba wszczętych postępowań przygotowawczych w prezentowanym okresie
utrzymuje się na podobnym poziomie.
3.5.3 Zasoby
Zespół Interdyscyplinarny działający na rzecz przeciwdziałania przemocy w rodzinie:
•
Zespół realizował Miejski Program Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie oraz Ochrony
Ofiar Przemocy w Rodzinie dla Miasta Biłgoraj na lata 2011 – 2015. Celem głównym
programu było zwiększenie skuteczności działań na rzecz przeciwdziałania przemocy w
rodzinie na terenie miasta Biłgoraj. Podejmowano działania pomocowe w stosunku do osób i
rodzin dotkniętych problemem przemocy, które były zgodne z procedurą „Niebieskie Karty”;
•
obecnie realizuje Miejski Program Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie oraz Ochrony
Ofiar Przemocy w Rodzinie dla Miasta Biłgoraj na lata 2016 – 2020. Głównym celem
Programu jest zwiększenie
skuteczności przeciwdziałania przemocy w rodzinie oraz
zmniejszenie skali tego zjawiska na terenie miasta Biłgoraj.
W celu zwiększenia skuteczności przeciwdziałania przemocy w rodzinie, w tym realizacji
celów ustawowych oraz celów wskazanych w Programie, określono cztery podstawowe obszary
zawierające kierunki działań oraz sprecyzowano oddziaływania wobec różnych grup odbiorców:
1. Profilaktyka i edukacja;
2. Ochrona i pomoc dotkniętym przemocą w rodzinie;
3. Oddziaływanie na osoby stosujące przemoc w rodzinie;
4. Podnoszenie kompetencji służb i przedstawicieli realizujących działania z zakresu
przeciwdziałania przemocy w rodzinie.
Wyżej wymieniony Program skierowany jest do:
•
ogółu społeczeństwa, w tym osób zagrożonych przemocą w rodzinie;
•
osób dotkniętych przemocą w rodzinie;
•
osób stosujących przemoc w rodzinie;
•
świadków przemocy w rodzinie;
•
służb zajmujących się przeciwdziałaniem przemocy w rodzinie.
Program realizowany jest przez instytucje i organizacje zobligowane do działań z zakresu
przeciwdziałania przemocy w rodzinie tj.: Zespół Interdyscyplinarny działający
na rzecz
przeciwdziałania przemocy w rodzinie w Biłgoraju; Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Biłgoraju;
placówki oświatowe, w tym Poradnia Psychologiczno – Pedagogiczna w Biłgoraju; Komenda
Powiatowa Policji w Biłgoraju; Sąd Rejonowy w Biłgoraju; Prokuratura Rejonowa w Biłgoraju;
placówki ochrony zdrowia; Miejska Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Biłgoraju;
31
Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Biłgoraju; organizacje pozarządowe; kościół; związki
wyznaniowe; Ośrodek Interwencji Kryzysowej w Biłgoraju; Program SOS Wiosek Dziecięcych
Biłgoraj oraz inne podmioty.
Zespół Interdyscyplinarny realizuje działania określone w/w. Programie oraz integruje
i koordynuje działania podmiotów wchodzących w skład zespołu w szczególności przez:
1. Diagnozowanie problemu przemocy w rodzinie.
2. Podejmowanie działań w środowisku zagrożonym przemocą w rodzinie mających na celu
przeciwdziałanie temu zjawisku.
3. Inicjowanie interwencji w środowisku dotkniętym przemocą w rodzinie.
4. Rozpowszechnianie informacji o instytucjach, osobach i możliwościach udzielania pomocy
w środowisku lokalnym.
5. Inicjowanie działań w stosunku do osób stosujących przemoc w rodzinie.
•
udzielanie pomocy w formie pracy socjalnej;
•
•
realizacja procedury „Niebieskie Karty”;
•
udział przedstawicieli w pracach Zespołu Interdyscyplinarnego działającego na rzecz
przeciwdziałania przemocy w rodzinie i Grupach Roboczych;
•
prowadzenie poradnictwa psychologicznego i prawnego.
Ośrodek Interwencji Kryzysowej w Biłgoraju:
•
prowadzenie działalności na rzecz osób i rodzin będących w stanie kryzysu, w tym osobom
pokrzywdzonym w wyniku przemocy domowej;
•
prowadzenie Grupy Wsparcia dla kobiet doświadczających przemocy domowej;
•
wsparcie specjalistyczne (pomoc: psychologiczna, prawna, poradnictwo socjalne);
•
udzielanie schronienia w hostelu dla ofiar przemocy oraz osób i rodzin znajdujących się w
sytuacji zagrożenia życia lub bezpieczeństwa (na okres 3 miesięcy);
•
udział przedstawicieli w Grupach Roboczych.
Komenda Powiatowa Policji w Biłgoraju:
•
przeprowadzanie interwencji i postępowań;
•
•
realizacja procedury „Niebieskie Karty”.
Sąd Rejonowy w Biłgoraju:
•
podejmowanie działań, zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa i zaleceniami Sądu;
•
32
przeciwdziałania przemocy w rodzinie oraz indywidualnych Grupach Roboczych.
Prokuratura Rejonowa w Biłgoraju:
•
prowadzenie postępowań;
•
przeciwdziałania przemocy w rodzinie.
Miejska Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Biłgoraju:
•
•
•
podejmowanie działań motywujących do leczenia wobec osób nadużywających alkoholu,
w tym sprawców przemocy w rodzinie.
Placówki oświatowe:
•
•
przeciwdziałania przemocy w rodzinie i Grupach Roboczych.
Placówki ochrony zdrowia:
•
•
przeciwdziałania przemocy w rodzinie i Grupach Roboczych.
3.6 Przestępczość
3.6.1 Opis problemu
Przez pojęcie przestępczości rozumie się zbiór czynów zabronionych ustawowo pod groźbą
kary, a popełnionych na obszarze danej jednostki terytorialnej. Przestępczość jest zjawiskiem
społecznym. Charakteryzuje się następującymi cechami:
•
stanowi zagrożenie dla obowiązującego porządku prawnego;
•
stanowi zagrożenie dla obowiązującego porządku prawnego;
•
wyraża się we wzroście liczby osób, które popełniły przestępstwa w stosunku do ogółu
ludności.
3.6.2 Dane liczbowe
Tabela 14. Liczba przestępstw popełnionych na terenie miasta Biłgoraj oraz liczba osób objętych
dozorem policyjnym z terenu miasta Biłgoraj w latach 2013 – 2015
33
Rok
Liczba przestępstw popełnionych na
terenie miasta Biłgoraj
Liczba osób objętych dozorem policyjnym
z terenu miasta Biłgoraj
2013
609
28
2014
501
20
2015
432
41
Źródło: Komenda Powiatowa Policji w Biłgoraju
Jak wynika z powyższych danych zjawisko przestępczości na terenie miasta Biłgoraj nie
wykazuje tendencji wzrostowych. Liczba osób objętych dozorem policyjnym w prezentowanym okresie
jest na zbliżonym poziomie.
3.6.3 Zasoby
•
przeprowadzanie interwencji i postępowań;
•
akcje zapobiegawcze, profilaktyczne.
3.7 Uzależnienia i rozwiązywanie problemów alkoholowych
3.7.1 Opis problemu
Do kategorii zjawisk generujących szereg negatywnych skutków społecznych, zarówno
w wymiarze ogólnym jak i indywidualnym, zaliczyć należy problem uzależnień od alkoholu oraz
substancji psychoaktywnych, w tym narkotyków. Problem uzależnień dotyka wielu osób dorosłych,
niezależnie od płci, wykształcenia, pozycji zawodowej i ekonomicznej, ale także, co stanowi
niepokojący wskaźnik ludzi młodych.
Wśród przyczyn popadania w alkoholizm można wymienić uwarunkowania społeczne,
nieprawidłowe wzorce rodzinne, brak celów życiowych, utratę zatrudnienia. Zjawisko narkomanii
wzrasta z kolei z powodu zwiększającej się dostępności do środków psychoaktywnych, pewnego
rodzaju mody na zażywanie narkotyków wśród młodzieży, braku autorytetów i celów życiowych.
Nadużywanie alkoholu i środków psychoaktywnych powoduje szkody we wszystkich
sferach życia człowieka. Następstwa te dotyczą nie tylko zdrowia fizycznego i psychicznego.
Głównymi problemami współwystępującymi wraz z uzależnieniami są bezdomność, bezrobocie,
ubóstwo, dysfunkcje rodziny, długotrwała choroba, przestępczość – w tym przemoc w rodzinie.
Ważnym elementem profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych oraz
przeciwdziałania narkomanii jest uchwalany każdego roku Miejski Program Profilaktyki
i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz Przeciwdziałania Narkomanii na terenie miasta
Biłgoraj.
34
3.7.2 Dane liczbowe
Wykres 10. Liczba rodzin korzystających ze świadczeń pomocy społecznej z powodu alkoholizmu
w latach 2009 – 2015
700
632
600
595
584
624
599
584
539
Liczba rodzin
korzystających ze
św iadczeń pomocy
500
400
Liczba rodzin
korzystających ze
św iadczeń pomocy
alkoholizmu
300
200
124
121
100
61
128
92
79
110
0
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
Źródło: Dane Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Biłgoraju
Jak wynika z powyższego wykresu do 2014 r. istniało niepokojące zjawisko zwiększania się
co roku liczby rodzin korzystających z pomocy Ośrodka, u których występuje problem
alkoholizmu, natomiast w ostatnim prezentowanym roku nieznacznie spadła liczba takich rodzin.
Tabela 15. Liczba osób z terenu miasta Biłgoraj zgłoszonych do Miejskiej Komisji Rozwiązywania
Problemów Alkoholowych w latach 2013 – 2015
Rok
Liczba osób
2013
100
2014
78
2015
88
Źródło: Miejska Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Biłgoraju
Liczba osób zgłaszanych do Miejskiej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych
w prezentowanych latach pozostaje na podobnym poziomie (średnio ponad 88 osób na rok).
Tabela 16. Liczba osób z terenu miasta Biłgoraj wobec których orzeczono obowiązek poddania się
leczeniu odwykowemu w latach 2013 – 2015
Rok
Leczenie w niestacjonarnym zakładzie
lecznictwa odwykowego
Leczenie w stacjonarnym zakładzie
lecznictwa odwykowego
2013
80
24
2014
19
16
35
2015
29
12
Źródło: Sąd Rejonowy w Biłgoraju
W prezentowanym okresie spadła liczba osób wobec których Sąd orzekł obowiązek poddania
się leczeniu odwykowemu w stacjonarnym zakładzie lecznictwa odwykowego. Natomiast liczba takich
orzeczeń dotyczących leczenia w niestacjonarnym zakładzie lecznictwa odwykowego w 2014 roku
w porównaniu do 2013 roku znacząco spadła, ale w 2015 roku nastąpił nieznaczny wzrost
w porównaniu do 2014 roku.
Tabela 17. Liczba osób z terenu miasta Biłgoraj uzależnionych i współuzależnionych od alkoholu oraz
liczba porad dla osób uzależnionych od substancji psychoaktywnych w latach 2013 – 2015
Rok
Liczba osób uzależnionych
od alkoholu
Liczba osób
współuzależnionych od
alkoholu
Liczba porad dla osób
uzależnionych od
substancji
psychoaktywnych
2013
205
62
167
2014
176
45
149
2015
157
44
83
Źródło: Poradnia Terapii Uzależnienia od Alkoholu i Współuzależnienia w Biłgoraju
Według danych Poradni Terapii Uzależnienia od Alkoholu i Współuzależnienia w Biłgoraju od
2013 r. nastąpił spadek liczby osób uzależnionych i współuzależnionych od alkoholu. Podobna
tendencja dotyczy liczby osób uzależnionych od substancji psychoaktywnych, którym udzielono
porad.
3.7.3 Zasoby
•
•
pomoc w naturze;
•
prowadzenie poradnictwa psychologicznego;
•
kierowanie wniosków do Miejskiej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych
o podjęcie działań wobec osób nadużywających alkoholu.
Poradnia Terapii Uzależnienia od Alkoholu i Współuzależnienia:
•
przeprowadzanie diagnozy w zakresie uzależnienia;
•
podejmowanie działań służących motywowaniu do podjęcia leczenia;
•
realizacja podstawowego programu terapii uzależnień;
•
organizowanie terapii dla osób współuzależnionych.
36
Miejska Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych:
•
podejmowanie czynności zmierzających do orzeczenia o zastosowaniu wobec osoby
uzależnionej od alkoholu obowiązku poddania się leczeniu odwykowemu;
•
udzielanie wsparcia osobom z problemem alkoholowym oraz ich rodzinom;
•
prowadzenie kontroli dotyczących przestrzegania zasad i warunków sprzedaży i podawania
napojów alkoholowych;
•
opiniowanie lokalizacji punktów sprzedaży i podawania napojów alkoholowych zgodnie z
zasadami usytuowania miejsc sprzedaży napojów alkoholowych.
Miejski
Program
Profilaktyki
i
Rozwiązywania
Problemów
Alkoholowych
oraz
Przeciwdziałania Narkomanii na 2016 r. Jego główne zadania to:
•
zwiększenie dostępności pomocy terapeutycznej i rehabilitacyjnej dla osób uzależnionych
od alkoholu i narkotyków oraz zagrożonych uzależnieniami;
•
udzielanie rodzinom w których występują problemy alkoholowe i narkomania pomocy
psychospołecznej i prawnej, a w szczególności ochrony przed przemocą w rodzinie;
•
prowadzenie profilaktycznej działalności informacyjnej i edukacyjnej w zakresie
rozwiązywania problemów alkoholowych i przeciwdziałania narkomanii, w szczególności
dla dzieci i młodzieży, w tym prowadzenie pozalekcyjnych zajęć sportowych, a także
działań na rzecz dożywiania dzieci uczestniczących
w pozalekcyjnych programach
opiekuńczo - wychowawczych i socjoterapeutycznych;
•
wspomaganie działalności instytucji, stowarzyszeń i osób fizycznych służącej rozwiązywaniu problemów alkoholowych i problemów narkomanii;
•
podejmowanie interwencji w związku z naruszeniem przepisów określonych w art. 13 i 15
ustawy o przeciwdziałaniu alkoholizmowi oraz występowanie przed sądem w charakterze
oskarżyciela publicznego;
•
wspieranie zatrudnienia socjalnego poprzez organizowanie i finansowanie Centrów
Integracji Społecznej, Klubów Integracji Społecznej, udzielanie pomocy społecznej osobom
uzależnionym dotkniętym ubóstwem i wykluczeniem społecznym.
•
organizowanie czynności patrolowych i interwencyjnych;
•
motywowanie osób uzależnionych do podjęcia leczenia odwykowego.
•
prowadzenie postępowań na wniosek Miejskiej Komisji Rozwiązywania Problemów
Alkoholowych lub prokuratora;
•
orzekanie o obowiązku poddania się leczeniu odwykowemu.
37
Biłgorajskie Stowarzyszenie Trzeźwości „Iskra”:
•
pomoc dla osób trzeźwiejących;
•
organizacja indywidualnego poradnictwa psychologicznego.
Grupy samopomocowe AA:
•
organizacja spotkań i mitingów grup AA;
•
pomoc dla osób trzeźwiejących.
3.8 Dysfunkcjonalność rodzin
3.8.1 Opis problemu
Zaburzenia
równowagi
systemu
rodzinnego,
które
przejawiają
się
trudnościami
w wypełnianiu ról społecznych przez poszczególnych członków rodziny są przyczyną złego jej
funkcjonowania. Najczęściej niezaradność rodziny w opiece i wychowaniu własnych dzieci łączy
się z innymi dysfunkcjami, takimi jak uzależnienia od środków psychoaktywnych, przemoc
domowa, zaburzenia równowagi życia rodzinnego, pełnienia ról rodzicielskich, małżeńskich,
zawodowych.
Prawidłowo funkcjonująca rodzina oznacza wypełnienie przez każdego z jej członków
określonych ról społecznych. Zaburzenia w realizacji tych ról często prowadzą do kryzysu, który
powoduje dezorganizację rodziny wyrażającą się w nie wywiązaniu członków tej grupy
z wzajemnych zobowiązań. Określamy to mianem dysfunkcjonalności rodziny, a taką rodzinę
dysfunkcjonalną.
Mając świadomość, że nic nie jest w stanie zastąpić wychowania we własnej rodzinie należy
położyć szczególny nacisk na wsparcie rodzin w środowisku lokalnym i przez to zapobieganie
negatywnym skutkom dysfunkcjonalności rodzin. Taką rolę pełni właśnie Gminny Program
Wspierania Rodziny na terenie miasta Biłgoraj na lata 2016 – 2018, który skierowany jest do rodzin
przeżywających trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo – wychowawczych.
3.8.2 Dane liczbowe
Tabela 18. Liczba rodzin z terenu miasta Biłgoraj, którym Sąd ograniczył władzę rodzicielską nad
małoletnimi dziećmi przez nadzór kuratora w latach 2013 – 2015
Rok
Liczba rodzin
2013
4
2014
2
2015
6
38
W 2015 r. nastąpił wzrost wydanych orzeczeń Sądu w zakresie ograniczenia władzy
rodzicielskiej nad małoletnimi dziećmi poprzez ustanowienie kuratora.
Tabela 19. Liczba rodziców z terenu miasta Biłgoraj, które Sąd pozbawił władzy rodzicielskiej nad
małoletnimi dziećmi w latach 2013 – 2015
Rok
Liczba rodziców
2013
1
2014
2
2015
1
W prezentowanym okresie nie zauważa się tendencji wzrostowej w zakresie pozbawienia
władzy rodzicielskiej nad małoletnimi dziećmi.
małoletnimi dziećmi w latach 2013 – 2015
Rok
Liczba rodzin
2013
2
2014
2
2015
4
W ostatnim roku prezentowanego okresu wzrosła ilość wydanych orzeczeń Sądu w zakresie
ograniczenia władzy rodzicielskiej nad małoletnimi dziećmi.
Tabela 21. Liczba dzieci z terenu miasta Biłgoraj, które Sąd umieścił w rodzinach zastępczych oraz
w placówkach opiekuńczo – wychowawczych w latach 2013 – 2015
Rok
Liczba dzieci umieszczonych
w rodzinie zastępczej
Liczba dzieci umieszczonych
w placówkach opiekuńczowychowawczych
2013
2
-
2014
4
-
2015
1
-
W zakresie umieszczania dzieci przez Sąd w rodzinach zastępczych w ostatnim
prezentowanym roku nastąpiła tendencja spadkowa. Natomiast w latach 2013 - 2015 nie nastąpiło
umieszczenie dzieci w placówkach opiekuńczo-wychowawczych.
39
Tabela 22. Liczba rodzin zastępczych funkcjonujących na terenie miasta Biłgoraj w latach 2013 – 2015
Liczba rodzin
Rok
Łącznie
spokrewnione
niezawodowe
2013
14
8
22
2014
14
8
22
2015
14
10
24
Źródło: Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Biłgoraju
W 2015 r. nastąpił nieznaczny wzrost ilości rodzin zastępczych niezawodowych
funkcjonujących na terenie Biłgoraja.
3.8.3 Zasoby
Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej Biłgoraju:
•
prowadzenie pracy socjalnej z rodzinami w celu poprawy ich funkcjonowania;
•
udzielanie rodzinom przeżywającym trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo –
wychowawczej wsparcia w postaci pomocy asystenta rodziny;
•
•
organizowanie dożywiania dzieci;
•
realizacja programu świadczeń wolontarystycznych „Niezapominajka”;
•
prowadzenie grupy samopomocowej dla rodzin przeżywających trudności w wypełnianiu
funkcji opiekuńczo – wychowawczych;
•
prowadzenie poradnictwa psychologicznego;
•
wspieranie i realizacja programów profilaktycznych, edukacyjnych i informacyjnych w
szkołach;
•
prowadzenie Placówki Wsparcia Dziennego - uczęszczają do niej dzieci z rodzin
przeżywających trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo – wychowawczych. W placówce
dzieci mają miejsce, warunki i opiekę, dzięki której mogą realizować swoje zainteresowania,
spotykać się ze sobą i mądrze wykorzystać swój czas. Dzieci uzyskują pomoc indywidualną,
systematyczne douczanie, prowadzone są zajęcia kompensacyjno – wyrównawcze, wsparcie
pedagogiczne i psychologiczne oraz dożywianie wychowanków.
Gminny Program Wspierania Rodziny na terenie miasta Biłgoraj na lata 2016 – 2018:
•
cel główny - stworzenie systemu wsparcia dla rodzin przeżywających trudności
w wypełnianiu funkcji opiekuńczo – wychowawczych;
•
cele szczegółowe:
◦
poprawa jakości opieki i wychowywania dzieci w rodzinach biologicznych;
40
◦
umożliwienie powrotu do środowiska rodzinnego dzieci umieszczonych w systemie
pieczy zastępczej;
◦
zwiększanie kompetencji osób i instytucji działających w obszarze wspierania rodziny.
•
podejmowanie działań służących rozwiązywaniu problemów związanych z nadużywaniem
alkoholu;
•
podejmowanie działań chroniących ofiary przemocy w rodzinie w ramach procedury
„Niebieskie Karty”,
Szkoły:
•
współpraca z instytucjami pomocowymi i organizacjami pozarządowymi w sprawach
dotyczących problemów rodzin;
•
realizacja programów informacyjnych, edukacyjnych i profilaktycznych skierowanych do dzieci
i młodzieży;
•
organizacja douczania.
Poradnia Psychologiczno – Pedagogiczna w Biłgoraju:
•
udzielanie dzieciom i młodzieży oraz rodzicom bezpośredniej pomocy psychologiczno –
pedagogicznej;
•
realizowanie zadań profilaktycznych oraz wspierających wychowawczą i edukacyjną
funkcję przedszkola, szkoły i placówki, w tym wspieranie nauczycieli w rozwiązywaniu
problemów dydaktycznych i wychowawczych;
•
diagnozowanie dzieci i młodzieży.
•
realizacja zadań o charakterze wychowawczo - resocjalizacyjnym, diagnostycznym,
profilaktycznym i kontrolnym, związanych z wykonywaniem orzeczeń sądu.
•
prowadzenie spraw i wydawaniem postanowień opiekuńczych.
Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie Biłgoraju:
•
prowadzenie specjalistycznego poradnictwa;
•
zapewnienie pieczy zastępczej w rodzinach zastępczych oraz placówkach opiekuńczo –
wychowawczych, udzielanie pomocy pieniężnej na pokrycie kosztów utrzymania
umieszczonych w nich dzieci;
•
zapewnienie opieki i wychowania dzieciom całkowicie lub częściowo pozbawionym opieki
rodziców.
Fundacja Pomocy Dzieciom „Krzyk” w Biłgoraju:
•
finansowanie i materialne wspieranie dzieci i młodzieży z Wiosek Dziecięcych, Domów
Dziecka, rodzin wielodzietnych, ubogich i dysfunkcyjnych oraz osób zagrożonych
41
wykluczeniem społecznym i innych potrzebujących.
Program SOS Wiosek Dziecięcych Biłgoraj:
•
możliwość zapewnienia długoterminowej opieki dzieciom w placówce opiekuńczo –
wychowawczej typu rodzinnego;
•
możliwość zapewnienia opieki dzieciom w Rodzinnych Domach Czasowego Pobytu
„Puchatek I” i „Puchatek II”, które z różnych powodów nie mogły pozostać w swoich
rodzinach i opuściły je w trybie interwencyjnym;
•
udzielanie wsparcia rodzinom będącym w trudnej sytuacji życiowej, poprzez wzmocnienie
zdolności rodziny do opieki nad dziećmi w ramach Programu Umacniania Rodziny.
3.9 Bezdomność
3.9.1 Opis problemu
W literaturze bezdomność określana jest jako względnie trwała sytuacja człowieka
pozbawianego dachu nad głową albo nieposiadającego własnego mieszkania. Zgodnie z art. 6
pkt 8 ustawy z dnia 12 marca 2004 roku o pomocy społecznej osobę bezdomną określa jako
„osobę niezamieszkującą w lokalu mieszkalnym w rozumieniu przepisów o ochronie praw
lokatorów i mieszkaniowym zasobie gminy i niezameldowaną na pobyt stały, w rozumieniu
przepisów o ewidencji ludności i dowodach osobistych, a także osobę niezamieszkującą w lokalu
socjalnym i zameldowaną na pobyt stały w lokalu, w którym nie ma możliwości zamieszkania”.
Skupiskami osób bezdomnych są duże aglomeracje miejskie i tam występują największe
problemy z tym związane. W Biłgoraju zjawisko bezdomności nie występuje na dużą skalę.
Niemniej istnieje już grupa osób, która z różnych powodów: rodzinnych, losowych, własnych
zaniedbań, utraciła „własny kąt”. Często z bezdomnością wiąże się bezrobocie, uzależnienie od
alkoholu, przemoc w rodzinie.
3.9.2 Dane liczbowe
Tabela 23. Liczba osób przebywających w Domu Noclegowym „Samarytanin” w latach 2011 – 2015
Rok
Liczba osób
2011
11
2012
9
2013
4
2014
7
2015
11
Źródło:Dane własne Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Biłgoraju
W prezentowanym okresie w mieście Biłgoraj liczba osób bezdomnych utrzymuje się na
42
zbliżonym poziomie. Najmniejsza liczba osób bezdomnych przebywała w Domu Noclegowym
w 2013 r.
3.9.3 Zasoby
•
•
udzielanie pomocy rzeczowej oraz finansowej;
•
realizacja indywidualnego programu wychodzenia z bezdomności;
•
zapewnienie schronienia i posiłku w Domu Noclegowym „Samarytanin”.
Na terenie miasta funkcjonuje Dom Noclegowy „Samarytanin” przeznaczony dla
bezdomnych mężczyzn. Posiada on 12 miejsc noclegowych. W domu noclegowym mogą
przebywać mężczyźni, którzy ukończyli 18 rok życia oraz:
•
nie posiadają stałego zameldowania na terenie miasta;
•
nie posiadają mieszkania w Biłgoraju, mimo stałego zameldowania;
•
chwilowo są bezdomni z powodu wypadków losowych;
•
w każdej z w/w sytuacji zostali skierowani przez Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej
w Biłgoraju.
3.10 Problem osób starszych
3.10.1 Opis problemu
Według danych Urzędu Statystycznego w Lublinie na koniec 2014 r. w mieście Biłgoraj
zamieszkiwało 4 922 osoby w wieku poprodukcyjnym. Obserwowane procesy demograficzne od lat
wskazują na postępujący proces starzenia się społeczeństwa.
Granice starości są płynne a sam proces starzenia się organizmu przebiega etapami.
Najpierw jest etap starzenia się społecznego, później następuje starzenie fizyczne. Proces starzenia
zależy od sposobu i warunków życia. Postępujące zmiany ekonomiczne - społeczne, szybki postęp
techniczno – informatyczny, wzrost stopy życiowej, rozwój medycyny, przyczyniają się do
wydłużenia życia ludzkiego.
Do najważniejszych problemów ludzi starszych można zaliczyć samotność, chorobę,
inwalidztwo, życie w ubóstwie, poczucie nieprzydatności.
Osoby starsze obejmowane są pomocą w formie pracy socjalnej i usług opiekuńczych
w miejscu zamieszkania. Osoba wymagająca opieki, niemogąca samodzielnie funkcjonować
w codziennym życiu, której nie można zapewnić niezbędnej pomocy w formie usług opiekuńczych,
może być skierowana do domu pomocy społecznej.
43
3.10.2 Dane liczbowe
Tabela 24. Rodzaj i ilość udzielonych świadczeń osobom w wieku powyżej 65 roku życia przez Miejski
Ośrodek Pomocy Społecznej w Biłgoraju w latach 2011 - 2015
2011 r.
2012 r.
2013 r.
2014 r.
2015 r.
67
59
59
60
56
Specjalistyczne
usługi
opiekuńcze
0
0
0
0
0
Domy Pomocy
Społecznej
(skierowania)
2
9
5
3
8
Obiady
0
0
0
2
1
Zasiłki celowe
30
38
33
36
27
Zasiłki
okresowe
0
1
1
1
0
Zasiłki stałe
8
7
7
8
9
Praca socjalna
87
81
77
78
69
Usługi
opiekuńcze
Wśród osób powyżej 65 roku życia korzystających z pomocy MOPS Biłgoraj
w prezentowanym okresie najczęstszą formą udzielanej pomocy były usługi opiekuńcze świadczone
w miejscu zamieszkania.
3.10.3 Zasoby
•
•
•
organizacja usług opiekuńczych i specjalistycznych usług opiekuńczych w miejscu
zamieszkania;
•
kierowanie osób do domów pomocy społecznej.
Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Biłgoraju:
•
umieszczanie osób w domach pomocy społecznej.
Stowarzyszenie Biłgorajski Uniwersytet Trzeciego Wieku w Biłgoraju:
•
prowadzenie kół zainteresowań;
•
prowadzenie zespołów artystycznych;
•
organizowanie imprez kulturalno – rozrywkowych oraz zabaw towarzyskich.
44
Polski Związek Emerytów, Rencistów i Inwalidów w Biłgoraju:
•
organizacja pomocy rzeczowej dla członków Związku.
Polski Czerwony Krzyż:
•
prowadzenie Klubu Aktywizacji Seniorów.
Biłgorajskie Centrum Kultury:
•
Klub Seniora „Złoty Wiek” i „Złota Jesień”.
3.11 Prognoza zmian w zakresie objętym strategią
Uwzględniając
przeprowadzoną
diagnozę
lokalnej
sytuacji
w
sferze
społecznej
sformułowano prognozę przewidywanych zmian w zakresie zdiagnozowanych obszarach
problemowych w mieście Biłgoraj.
Problem społeczny
Prognoza zmian
•
•
•
Bezrobocie
•
•
•
•
•
•
Niepełnosprawność
•
•
Uzależnienia i rozwiązywanie
problemów alkoholowych
•
•
•
•
•
spadek liczby osób bezrobotnych;
aktywizacja
osób
bezrobotnych
zagrożonych
wykluczeniem społecznym;
zwiększenie szans osób bezrobotnych na znalezienie
zatrudnienia poprzez odpowiednie dostosowanie ich
kwalifikacji do wymagań rynku pracy;
wzmocnienie kompetencji i potencjału osób, które ubiegają się o zatrudnienie;
zwiększony poziom motywacji do własnej aktywności
społecznej i zawodowej;
rozwój środowiskowych form wsparcia dla osób
niepełnosprawnych;
podniesienie jakości życia osób niepełnosprawnych;
wzrost zaangażowania osób niepełnosprawnych w życie
społeczne i zawodowe;
integracja osób niepełnosprawnych ze społecznością
lokalną;
poprawa
sytuacji
psychofizycznej
osób
niepełnosprawnych;
zmniejszenie liczby osób dotkniętych uzależnieniami;
łagodzenie skutków społecznych i zawodowych
alkoholizmu;
rozwój sieci wspierającej osoby uzależnione i ich
rodziny;
wzrost świadomości społecznej na temat uzależnień;
edukacja mieszkańców w zakresie zdrowego stylu
życia;
poprawa funkcjonowania w rodzinie i życiu
społecznym;
45
•
Ubóstwo
•
•
•
•
Przemoc w rodzinie
•
•
Bezdomność
•
•
•
•
•
•
Dysfunkcjonalność rodzin
•
•
•
Problem osób starszych
•
•
•
poprawa warunków życia i sytuacji materialnej osób
znajdujących się w trudnej sytuacji życiowej;
wzrost poczucia stabilizacji życiowej;
zmniejszenie zagrożeń występowania dysfunkcji
w rodzinach;
zmniejszenie zjawiska przemocy w rodzinie poprzez
budowanie lokalnego systemu przeciwdziałania
przemocy w rodzinie;
zwiększenie dostępności do specjalistycznej pomocy
psychologicznej dla rodzin dotkniętych przemocą;
ochrona ofiar przemocy;
rozwój społecznej świadomości na temat zjawiska
zmniejszenie liczby osób bezdomnych;
łagodzenie skutków społecznych bezdomności;
poprawa sytuacji bytowej i mieszkaniowej osób
bezdomnych;
zwiększenie w rodzinach poziomu prawidłowego
wypełniania funkcji opiekuńczo-wychowawczych;
ograniczenie ilości dzieci pozostających w placówkach
opiekuńczo – wychowawczych oraz rodzinach
zastępczych;
poszerzenie współpracy z innymi instytucjami
i organizacjami w zakresie wspierania rodzin
przeżywających trudności w wypełnianiu funkcji
opiekuńczo- wychowawczych;
zwiększenie dostępności rodzin przeżywających
trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo wychowawczych do poradnictwa psychologicznego,
rodzinnego,
terapii
rodzinnej
oraz
grup
samopomocowych rodziców;
poprawa jakości życia osób starszych;
integracja osób starszych ze społecznością lokalną;
wzrost aktywności osób starszych poprzez zapewnienie
im dostępu do rekreacji, kultury i wypoczynku;
rozwój środowiskowych form opieki dla osób
starszych;
rozwój wolontariatu na rzecz pomocy seniorom;
IV. ANALIZA STRATEGICZNA SWOT
Analiza SWOT jako najbardziej rozpowszechniony sposób analizy strategicznej,
obejmuje najważniejsze zjawiska społeczne w gminie i jej otoczeniu. Nazwa metody jest
skrótem angielskich słów strenghts (mocne strony), weaknesses (słabe strony), opportunities
(szanse potencjalne lub zaistniałe w otoczeniu), threats (zagrożenia prawdopodobne lub
istniejące w otoczeniu).
46
Wyniki analiz mocnych i słabych stron, szans i zagrożeń z zakresu problemów
społecznych i polityki społecznej, ujęte zostały w następującym zakresie tematycznym:
1. Ubóstwo;
2. Bezrobocie;
3. Niepełnosprawność;
4. Przemoc w rodzinie;
5. Uzależnienia i rozwiązywanie problemów alkoholowych;
6. Bezdomność;
7. Problem osób starszych;
8. Rodziny dysfunkcyjne.
Analiza SWOT została oparta na informacjach zawartych w kompleksowej diagnozie
sytuacji społecznej w Gminie Miasto Biłgoraj. Stanowi ono podstawę do identyfikacji
i określenia kierunków działań.
4.1 Ubóstwo
Mocne strony
•
•
•
•
•
•
Słabe strony
wykwalifikowana i doświadczona kadra
MOPS Biłgoraj;
stałe
doskonalenie
zawodowe
pracowników MOPS Biłgoraj;
interdyscyplinarna współpraca MOPS
Biłgoraj
z
innymi
instytucjami
zajmującymi
się
problemami
społecznymi;
duże zróżnicowanie form pomocy
świadczonej przez MOPS Biłgoraj;
dobra współpraca z organizacjami
pozarządowymi;
duże wsparcie dla rodzin z dziećmi
poprzez realizację wypłaty świadczeń
wychowawczych;
•
•
•
•
Szanse
•
•
•
dominacja pasywnych form pomocy
o niskiej skuteczności i efektywności;
rozpad rodzin powodowany emigracją
zarobkową, długotrwałym bezrobociem
oraz patologiami;
zjawisko starzejącego się społeczeństwa;
zjawisko ,,wyuczonej bezradności”;
Zagrożenia
wzrost
znaczenia
organizacji
pozarządowych działających w obszarze
pomocy społecznej;
wzrost świadomości społecznej na temat
występujących problemów;
możliwość wykorzystania funduszy
unijnych na realizację programów
wsparcia
dla
osób
i
rodzin
korzystających z pomocy społecznej;
47
•
•
•
•
ubożenie społeczeństwa przyczyniająca
się m.in. do wzrostu klientów pomocy
społecznej, uzależnienie od pomocy
społecznej;
rozwój patologii społecznych;
roszczeniowa postawa klientów pomocy
społecznej i brak motywacji do zmiany
sytuacji życiowej;
brak tendencji spadkowej w liczbie osób
długotrwale korzystających z pomocy
społecznej;
4.2 Bezrobocie
Mocne strony
•
•
•
•
•
Słabe strony
wzrost znaczenia wykształcenia jako
wartości;
niska skala bezrobocia;
rosnąca ilość miejsc pracy w sektorze
prywatnym;
rozwój sektora usług - powstawanie
mikroprzedsiębiorstw,
możliwość pozyskiwania dodatkowych
środków na finansowanie działań na
rzecz rynku pracy - w tym w ramach
środków UE
•
•
•
Szanse
•
•
•
•
wystąpienie zjawiska dziedziczenia
bezrobocia;
nieadekwatność posiadanego zawodu do
aktualnych potrzeb rynkowych;
odpływ ludzi młodych i wykształconych
z miasta;
Zagrożenia
współpraca partnerów rynku pracy
w zakresie rozwiązywania problemów
związanych z bezrobociem i realizacji
programów z zakresu aktywizacji osób
bezrobotnych
i
wspierania
pracodawców;
funkcjonowanie w mieście Biłgorajskiej
Agencji
Rozwoju
Regionalnego
i Stowarzyszenia Zrównoważonego
Rozwoju
i
Przedsiębiorczości
Społecznej;
różnorodność form wsparcia osób
bezrobotnych oferowana przez PUP;
możliwość korzystania z funduszy
europejskich;
•
•
•
•
wysoki
poziom
kosztów
pracy
utrudniający
rozwój
legalnego
zatrudnienia w firmach;
wzrost bezrobocia wśród ludzi młodych i
osób starszych;
niskie dochody z pracy;
niechęć do aktywnego poszukiwania
pracy u osób długotrwale bezrobotnych
korzystających ze świadczeń pomocy
społecznej;
4.3 Niepełnosprawność
Mocne strony
•
•
•
•
•
Słabe strony
zaangażowanie osób niepełnosprawnych
w rozwiązywanie swoich problemów;
działalność organizacji pozarządowych
na rzecz osób niepełnosprawnych;
rozpowszechnianie w
środowisku
pozytywnych
wzorców
postaw
filantropijnych i charytatywnych;
wsparcie
osób
niepełnosprawnych
poprzez
funkcjonowanie
grup
samopomocowych (np. Grupa Wsparcia
„Mamy Wyjście”);
organizacja spotkań, imprez oraz
przeglądów twórczości z udziałem osób
niepełnosprawnych;
Szanse
•
•
•
•
bariery utrudniające pełen udział osób
niepełnosprawnych w życiu społecznym;
brak rozwiniętego wolontariatu dla osób
niepełnosprawnych;
brak dziennego ośrodka wsparcia np.
Środowiskowego Domu Samopomocy;
brak mieszkania chronionego;
Zagrożenia
48
•
•
•
wzrost społecznej akceptacji osób
niepełnosprawnych;
likwidowanie barier architektonicznych;
włączenie osób niepełnosprawnych
w życie społeczności lokalnej;
•
•
wzrost liczby osób niepełnosprawnych
w
związku
ze
starzeniem
się
społeczeństwa;
brak skuteczności działań zmierzających
do włączenia osób niepełnosprawnych
w życie społeczne i zawodowe;
4.4 Przemoc w rodzinie
Mocne strony
•
•
•
•
•
Słabe strony
funkcjonowanie
Zespołu
Interdyscyplinarnego działającego na
rzecz przeciwdziałania przemocy w
rodzinie na terenie miasta Biłgoraj;
doświadczenie zawodowe i wiedza
pracowników
instytucji,
służb,
organizacji pozarządowych z zakresu
problematyki przemocy w rodzinie;
bezpłatny dostęp do poradnictwa
specjalistycznego;
dotychczasowe dobre praktyki wymiany
informacji pomiędzy znającymi się
osobiście i współpracującymi ze sobą
pracownikami różnych podmiotów z
terenu miasta Biłgoraj;
gotowość
osób
zajmujących
się
problematyką przemocy w rodzinie do
kształcenia się;
•
•
•
•
Szanse
•
•
•
•
•
niewystarczające
upowszechnienie
informacji o problemie przemocy w
rodzinie oraz kompetencjach i zadaniach
realizowanych przez podmioty działające
na
rzecz
rodzin
zagrożonych
i dotkniętych przemocą na terenie
miasta;
przewlekłość postępowań karnych;
niewystarczające wsparcie dla osób
pracujących bezpośrednio z osobami
dotkniętymi przemocą w rodzinie i z
osobami stosującymi przemoc;
niewystarczająco
wypracowane
standardy i procedury monitorowania
i
interweniowania
w
sytuacjach
Zagrożenia
zmiana świadomości społecznej na temat
zjawiska przemocy w rodzinie;
akceptacja społeczna dla działań
podejmowanych na rzecz zapobiegania
realizacja procedury „Niebieska Karta”;
możliwość
pozyskania
środków
finansowych z dotacji pozabudżetowych
na
realizację
zadań
z
zakresu
przeciwdziałania przemocy w rodzinie;
rozwój kompleksowej pomocy rodzinom
w których występuje przemoc;
•
•
•
•
•
•
•
•
brak zaufania do instytucji publicznych;
negatywne
wzorce
zachowań
społecznych;
bezradność w sprawach opiekuńczo –
wychowawczych;
problemy alkoholowe członków rodzin;
głęboko zakorzenione mity i stereotypy
na temat przemocy w rodzinie;
ukrywanie przez rodzinę występowania
przemocy, niechęć do współpracy;
poczucie bezkarności u osób stosujących
przemoc;
wypalenie zawodowe u osób pracujących
z ofiarami przemocy;
4.5 Uzależnienia i rozwiązywanie problemów alkoholowych
Mocne strony
•
Słabe strony
rozwój programów profilaktycznych
skierowanych dla dzieci i młodzieży oraz
49
•
•
zjawisko „dziedziczenia uzależnień”;
wzrastająca
liczba
osób
•
•
•
•
•
rodziców;
realizacja
szkolnych
programów
profilaktycznych;
duże
zaangażowanie
lokalnych
animatorów w rozwój spotkań grup AA
oraz mityngów AA;
prowadzenie działań motywujących do
podjęcia działań do podjęcia leczenia
odwykowego oraz udziału w grupach
AA;
istnienie
BST
„Iskra”,
które
współpracuje z instytucjami;
dobrze przygotowana kadra do pracy
z osobami uzależnionymi;
•
•
•
Szanse
•
•
•
•
eksperymentujących
ze
środkami
psychoaktywnymi;
niechęć osób z problemem alkoholowym
do podjęcia leczenia;
zbyt
mała
liczba
organizacji
pozarządowych
zajmujących
się
problemami uzależnień;
mała dostępność do oferty terapeutycznej
dla innych rodzajów uzależnień (hazard,
siecioholizm);
Zagrożenia
traktowanie uzależnień jako problemu
społecznego;
wzrost zainteresowania zdrowym stylem
życia i aktywnym spędzeniem czasu;
odpowiednie przygotowanie kadry w
szkołach i instytucjach pomocowych;
istniejący system wsparcia dla osób
uzależnionych i ich rodzin;
•
•
•
•
•
•
łatwy dostęp do alkoholu;
obawa rodzin przed ujawnieniem
problemu uzależnienia;
zjawisko
marginalizacji
osób
uzależnionych i współuzależnionych;
rozpad więzi rodzinnych i społecznych;
zanik kontroli społecznej;
niekontrolowany dostęp młodzieży do
internetu;
4.6 Bezdomność
Mocne strony
•
•
•
Słabe strony
dobre
rozeznanie
sytuacji
osób
bezdomnych na terenie gminy;
funkcjonowanie
noclegowni
dla
bezdomnych mężczyzn;
realizacja „Indywidualnych programów
wychodzenia z bezdomności”;
•
•
Szanse
•
•
osłabienie więzi rodzinnych;
współistnienie
wielu
problemów:
bezdomność – uzależnienie – ubóstwo –
bezrobocie – niepełnosprawność – pobyt
w zakładzie karnym;
Zagrożenia
wzrost społecznej akceptacji osób
bezdomnych;
dobra współpraca instytucji na poziomie
lokalnym w zakresie rozwiązywania
problemów bezdomności;
•
•
•
brak motywacji do zmiany sytuacji
życiowej;
negatywne
wzorce
zachowań
społecznych;
łatwy dostęp do alkoholu;
4.7 Problem osób starszych
Mocne strony
•
•
Słabe strony
możliwość
skierowania
osoby
wymagającej całodobowej opieki do
50
•
•
•
niski poziom życia osób starszych;
brak dziennych ośrodków wsparcia dla
seniorów;
brak wolontariuszy;
•
•
•
•
domu pomocy społecznej;
rozwój działalności Stowarzyszenia
Biłgorajski
Uniwersytet
Trzeciego
Wieku;
funkcjonowanie klubów seniora;
funkcjonowanie Klubu Aktywizacji
Seniora (PCK);
dobra współpraca z instytucjami,
organizacjami
pozarządowymi
i Kościołem w zakresie pomocy osobom
starszym;
•
•
•
•
•
Szanse
•
•
•
•
•
współistnienie dodatkowych problemów
(ubóstwo – niepełnosprawność –
długotrwała choroba);
duża liczba osób samotnych;
poczucie nieprzydatności;
niska aktywność zawodowa;
brak motywacji do korzystania z różnych
form rozwoju osobistego
Zagrożenia
uwrażliwienie systemu oświaty na
problemy osób starszych;
wzrost zainteresowania zdrowym stylem
życia i aktywnym spędzaniem wolnego
czasu;
wzrost
znaczenia
organizacji
pozarządowych wspierających osoby
starsze i ich rodziny;
podmiotowe traktowanie osób starszych;
możliwość wykorzystania funduszy
unijnych na realizację programów
wsparcia dla osób starszych;
•
•
•
•
•
zjawisko starzejącego się społeczeństwa;
wzrost zapotrzebowania na miejsca
w
placówkach
zapewniających
całodobową opiekę;
zjawisko marginalizacji problemów
seniorów;
rozpad więzi rodzinnych;
zmiana modelu rodziny i odejście od
modelu rodziny wielopokoleniowej;
4.8 Dysfunkcjonalność rodzin
Mocne strony
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Słabe strony
Interdyscyplinarna współpraca instytucji
działających na rzecz rodziny;
doświadczenie, wiedza i kwalifikacje
pracowników działających na rzecz
rodziny;
funkcjonowanie Placówki Wsparcia
Dziennego;
rozwój wolontariatu na rzecz pomocy
dzieciom z rodzin dysfunkcyjnych;
dobre rozeznanie środowiska lokalnego;
podejmowanie działań zapobiegających
umieszczeniom dzieci poza ich rodziną
naturalną;
prowadzenie
poradnictwa
psychologicznego;
dożywianie dzieci;
prowadzenie grupy samopomocowej dla
rodzin przeżywających trudności w
wypełnianiu funkcji opiekuńczo –
wychowawczych;
51
•
•
•
•
współistnienie
wielu
problemów
społecznych (ubóstwo - bezrobocie –
przemoc – uzależnienia);
zaniedbywanie obowiązków opiekuńczo
- wychowawczych przez rodziców;
brak pozytywnych wzorców osobowych
w rodzinach dysfunkcyjnych;
niska aktywność zawodowa;
•
•
•
dobra współpraca z organizacjami
pozarządowymi;
zatrudnienie
asystenta
rodziny
pozwalające na efektywne budowanie
mechanizmów współpracy z rodziną
i dzieckiem w środowisku naturalnym;
dostępność
usług
opiekuńczych
i specjalistycznych świadczonych dla
rodzin;
Szanse
•
•
•
•
•
funkcjonowanie Programu SOS Wiosek
Dziecięcych Biłgoraj;
wsparcie rodzin poprzez wypłaty
świadczenia
wychowawczego
z Programu Rodzina 500 +;
kontynuowanie usług świadczonych
przez
asystenta
rodziny
(pomoc
rodzinom przeżywającym trudności
w pełnieniu funkcji opiekuńczo wychowawczych);
wzrost
znaczenia
konieczności
opracowania interdyscyplinarnego planu
pomocy rodzinie dysfunkcyjnej;
wzmocnienie współpracy pomiędzy
instytucjami wspierającymi rodzinę;
Zagrożenia
•
•
•
•
•
•
•
osłabienie oraz zanik więzi, tradycji
rodzinnych;
wzrost kosztów utrzymania rodzin;
negatywne wzorce zachowań rodzinnych
i społecznych;
rozpad więzi rodzinnych;
uzależnienie rodzin od pomocy społecznej oraz zjawisko „dziedziczenia biedy”;
brak świadomości problemu i umiejętności szukania pomocy przez rodziny dysfunkcyjne;
długotrwały i trudno mierzalny proces
przywracania rodzinie zdolności prawidłowego funkcjonowania;
V. CZĘŚĆ PROGRAMOWA
W części programowej Strategii będzie określony cel główny miasta Biłgoraj oraz
wyznaczone do realizacji na lata 2016 – 2022 cele strategiczne oraz kierunki działań.
Przedstawiony też zostanie sposób ewaluacji Strategii.
Zakłada się, że w wyniku wdrożenia działań zaproponowanych w niniejszej Strategii
nastąpi zauważalna poprawa w zdiagnozowanych obszarach problemowych w mieście Biłgoraj.
5.1 Cel główny - misja
Biłgoraj – miastem pełnej integracji społecznej, stwarzającym możliwości
zaspakajania potrzeb wszystkich mieszkańców oraz skutecznego rozwiązywania
problemów, ze szczególnym uwzględnieniem działań na rzecz osób, rodzin i grup
zagrożonych ubóstwem i wykluczeniem społecznym.
5.2 Cele strategiczne
1. Aktywizacja i integracja grup zagrożonych wykluczeniem społecznym.
2. Stworzenie systemu wsparcia rodziny ze szczególnym uwzględnieniem dzieci
52
i młodzieży.
3. Stworzenie zintegrowanego systemu przeciwdziałania
uzależnieniom i przemocy w
rodzinie.
4. Stworzenie zintegrowanego systemu wsparcia osób starszych i niepełnosprawnych.
Cel strategiczny 1.
Aktywizacja i integracja grup zagrożonych wykluczeniem społecznym
Cel szczegółowy 1.1.
Ograniczenie zjawiska ubóstwa jako podstawowego wykluczenia społecznego
Kierunki działań
Działanie 1.1.1.
Diagnozowanie potrzeb
i możliwości wsparcia grup
zagrożonych wykluczeniem
społecznym.
Działanie 1.1.2.
Udzielenie pomocy materialnej
osobom ubogim.
Działanie 1.1.3.
Współpraca z organizacjami
pozarządowymi, kościołem
katolickim, związkami
wyznaniowymi oraz osobami
fizycznymi i prawnymi w
zakresie wsparcia osób
najuboższych.
Wskaźniki
•
•
•
Liczba rodzin objętych
pomocą społeczną;
Formy udzielonej
pomocy;
Liczba
przeprowadzonych
akcji pomocowych;
Termin realizacji/
realizatorzy/partnerzy/
źródła finansowania
2016 – 2022
Realizator:
Miejski Ośrodek Pomocy
Społecznej w Biłgoraju.
Partnerzy:
Kościół katolicki;
Związki wyznaniowe;
Organizacje pozarządowe;
Osoby fizyczne i prawne.
Źródła finansowania:
Środki własne gminy;
Środki zewnętrzne.
Aktywizacja zawodowa i społeczna osób osób bezrobotnych
Kierunki działań
Działanie 1.2.1.
Wspieranie projektów
realizowanych w zakresie
aktywizacji zawodowej
i społecznej osób bezrobotnych.
Działanie 1.2.2.
Wspieranie osób bezrobotnych
w nabywaniu kwalifikacji
i kompetencji zawodowych.
Działanie 1.2.3.
Wspieranie rozwoju ekonomii
społecznej.
Wskaźniki
•
•
•
•
Liczba osób objętych
pomocą w ramach
realizowanych
projektów;
Liczba osób
podnoszących
kwalifikacje;
Liczba osób
uczęszczających do
Klubu Integracji
Społecznej;
Liczba zrealizowanych
53
Termin realizacji/
2016 – 2022
Realizator:
Partnerzy:
Powiatowy Urząd Pracy
w Biłgoraju;
Organizacje pozarządowe.
projektów;
Rozwój zintegrowanego systemu przeciwdziałania bezdomności
Kierunki działań
Wskaźniki
Działanie 1.3.1.
Monitorowanie zjawiska
bezdomności oraz zapewnienie
osobom bezdomnym
podstawowych potrzeb
życiowych.
Działanie 1.3.2.
Rozwój mieszkalnictwa
socjalnego.
Działanie 1.3.3.
Prowadzenie działań
informacyjnych,
prewencyjnych i edukacyjnych.
•
•
•
•
Liczba osób
bezdomnych
przebywających w
prowadzonej
Noclegowni;
Liczba zawartych
indywidualnych
programów
wychodzenia
z bezdomności;
Liczba istniejących
i nowo powstałych
mieszkań socjalnych;
Liczba akcji
przeprowadzonych na
terenie miasta Biłgoraj
w środowiskach
zagrożonych
bezdomnością;
Termin realizacji/
2016 – 2022
Realizator:
Urząd Miasta w Biłgoraju;
Partnerzy:
Straż Miejska w Biłgoraju;
Komenda Powiatowa Policji
w Biłgoraju;
Organizacje pozarządowe.
Cel strategiczny 2.
Stworzenie systemu wsparcia rodziny ze szczególnym
uwzględnieniem dzieci i młodzieży
Koordynacja działań profilaktycznych i diagnostycznych
w zakresie wspierania dziecka i rodziny
Kierunki działań
Działanie 2.1.1.
Diagnozowanie sytuacji
dziecka i rodziny.
Działanie 2.1.2.
Zapewnienie pomocy rodzinom
przeżywającym trudności
w wypełnianiu funkcji
opiekuńczo-wychowawczych.
Działanie 2.1.3.
Realizacja działań
edukacyjnych, profilaktycznych
Wskaźniki
•
•
•
•
działaniami Zespołu
d/s. asysty;
Liczba spotkań
Zespołu d/s. asysty;
Liczba placówek
wsparcia dziennego;
Liczba podmiotów
organizujących
działania z dziećmi
i młodzieżą;
54
Termin realizacji/
2016 – 2022
Realizator:
Partnerzy:
Placówki oświatowe;
w Biłgoraju;
Służba kuratorska;
i prewencyjnych mających na
celu ograniczenie zagrożeń
wśród dzieci i młodzieży.
Działanie 2.1.4.
Wsparcie kadry pracującej
z rodzinami, dziećmi i
młodzieżą.
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Liczba uczestników
zorganizowanych
działań;
Liczba działań
profilaktycznych,
edukacyjnych
i prewencyjnych;
Liczba szkoleń, kursów
dla kadry pracującej
z rodzinami, dziećmi
i młodzieżą;
Liczba osób
przeszkolonych w w/w.
zakresie;
usługą asystenta
rodziny;
pomocą
psychologiczną;
Programem SOS
-Wioski Dziecięce
Biłgoraj;
Liczba dzieci objętych
Programem Świadczeń
Wolontarystycznych
,,Niezapominajka”;
Liczba rodzin
uczestniczących
w grupach
samopomocowych;
Liczba dzieci objętych
działaniami Placówki
Wsparcia Dziennego.
Miejska Komisja
Rozwiązywania Problemów
Alkoholowych;
Wolontariusze.
Cel strategiczny 3.
Stworzenie zintegrowanego systemu przeciwdziałania uzależnieniom
i przemocy w rodzinie
Rozwój zintegrowanego systemu pomocy osobom i rodzinom
doświadczającym przemocy w rodzinie
Kierunki działań
Działanie 3.1.1.
Współpraca instytucji
pomocowych w ramach
Wskaźniki
•
Liczba spotkań
Zespołu
Interdyscyplinarnego
55
Termin realizacji/
2016 – 2022
Realizator:
Zespołu Interdyscyplinarnego
działającego na rzecz
przeciwdziałania przemocy
w rodzinie.
Działanie 3.1.2.
Rozwój poradnictwa
specjalistycznego dla osób
i rodzin z problemem przemocy
w rodzinie.
Działanie 3.1.3.
edukacyjnych i
profilaktycznych zmierzających
do ograniczenia zjawiska
przemocy w rodzinie.
Działanie 3.1.4.
Wsparcie kadry pracującej
z osobami i rodzinami
doświadczającymi przemocy
w rodzinie.
•
•
•
•
•
•
•
działającego na rzecz
przeciwdziałania
Liczba wszczętych
procedur „Niebieskie
Karty”;
Liczba spotkań grup
roboczych;
Liczba udzielonych
porad
specjalistycznych;
Liczba osób, rodzin,
które skorzystały ze
specjalistycznego
poradnictwa;
Liczba
przeprowadzonych
spotkań edukacyjnych
i profilaktycznych;
Liczba szkoleń, kursów
dla kadry pracującej
z osobami i rodzinami
doświadczającymi
Liczba osób
przeszkolonych w w/w.
zakresie.
Zespół Interdyscyplinarny
działający na rzecz
przeciwdziałania przemocy
w rodzinie;
Partnerzy:
w Biłgoraju;
Sąd Rejonowy w Biłgoraju;
Prokuratura Rejonowa
w Biłgoraju;
Ośrodek Interwencji
Kryzysowej w Biłgoraju;
Kościół katolicki;
Związki wyznaniowe.
Profilaktyka i rozwiązywanie problemów uzależnień
Kierunki działań
Działanie 3.2.1.
Wspieranie działań na rzecz
kształtowania postaw
i umiejętności społecznych
ważnych dla zdrowia
i trzeźwości.
Działanie 3.2.2.
Zwiększenie dostępności do
specjalistów zajmujących się
pomocą i terapią osób
uzależnionych.
Działanie 3.2.3.
edukacyjnych i
profilaktycznych zmierzających
do ograniczenia zjawiska
uzależnień.
Wskaźniki
•
•
•
•
•
•
Liczba działań
promujących zdrowy
styl życia;
działaniami MKRPA;
Liczba porad
udzielonych przez
specjalistów;
Liczba osób, które
skorzystały ze
specjalistycznego
poradnictwa;
Liczba podmiotów
udzielających
poradnictwa
specjalistycznego;
Liczba
56
Termin realizacji/
2016 – 2022
Realizator:
Miejska Komisja
Rozwiązywania Problemów
Alkoholowych;
Poradnia Terapii Uzależnienia
od Alkoholu
i Współuzależnienia;
Partnerzy:
w Biłgoraju;
Placówki oświatowe;
Biłgorajskie Stowarzyszenie
Trzeźwości „Iskra”;
przeprowadzonych
działań edukacyjnych
i profilaktycznych.
Organizacje pozarządowe
działające w obszarze
uzależnień.
Cel strategiczny 4.
Stworzenie zintegrowanego systemu wsparcia osób starszych i niepełnosprawnych
Przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu osób starszych
Kierunki działań
Działanie 4.1.1.
Wzrost aktywności społecznej
osób starszych.
Działanie 4.1.2.
Zapewnienie osobom starszym
pomocy w codziennym
funkcjonowaniu..
Działanie 4.1.3.
Tworzenie infrastruktury
odpowiadającej potrzebom
osób starszych.
Wskaźniki
•
•
•
•
•
Liczba podmiotów
realizujących działania
w zakresie aktywizacji
społecznej osób
starszych;
pomocą w formie usług
opiekuńczych,
specjalistycznych usług
opiekuńczych oraz
opiekuńczych dla osób
z zaburzeniami
psychicznymi;
Liczba osób
skierowanych do
domów pomocy
społecznej;
Liczba utworzonych
dziennych domów
pomocy i mieszkań
chronionych;
Liczba osób
korzystających z usług
dziennych domów
pomocy społecznej
i mieszkań
chronionych.
Termin realizacji/
2016 – 2022
Realizator:
Partnerzy:
Placówki kulturalne;
Placówki służby zdrowia.
Tworzenie warunków umożliwiających osobom niepełnosprawnym pełnienie
społecznie aktywnej roli i integracji ze środowiskiem
Kierunki działań
Wskaźniki
57
Termin realizacji/
Działanie 4.2.1.
Zapewnienie osobom
niepełnosprawnym pomocy
w codziennym funkcjonowaniu.
Działanie 4.2.2.
Rozwój infrastruktury
odpowiadającej potrzebom
osób niepełnosprawnych.
•
•
•
pomocą w formie usług
opiekuńczych,
opiekuńczych oraz
opiekuńczych dla osób
z zaburzeniami
psychicznymi;
Liczba osób
korzystających z usług
dziennych ośrodków
wsparcia
(środowiskowych
domów samopomocy) i
mieszkań chronionych;
Liczba utworzonych
dziennych ośrodków
wsparcia
(środowiskowych
domów samopomocy) i
mieszkań chronionych.
2016 – 2022
Realizator:
Partnerzy:
Placówki służby zdrowia.
VI. ZARZĄDZANIE I MONITORING STRATEGII
6.1 Monitoring i ewaluacja
Realizacja Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych Miasta Biłgoraj na lata
2016 – 2022 będzie uzależniona od wielu różnych czynników. Najważniejsze z nich to:
•
sytuacja finansowa miasta;
•
możliwości lokalowe miasta;
•
kreatywność i stopień zaangażowania lokalnych zasobów instytucjonalnych we wspólne
działania;
Koordynatorem realizacji Strategii jest Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Biłgoraju.
Kierownik Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Biłgoraju zgodnie z art. 110 ust. 1, pkt. 9
ustawy o pomocy społecznej będzie przedkładał Radzie Miasta Biłgoraj sprawozdanie
z działalności Ośrodka, które zawierać będzie również informacje o działaniach wynikających ze
Strategii. Informacje te będą stanowiły podstawę dalszych prac diagnostycznych i planistycznych.
Wszelkie zmiany do Strategii wprowadzane będą w formie aneksu.
58
6.2 Podsumowanie
Opracowana Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Miasta Biłgoraj na lata
2016 – 2022 pozwoli na celowe, systematyczne i planowe dążenie do osiągnięcia wytyczonych
celów. Realizacja zapisów Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych pozwoli, w
istniejących uwarunkowaniach społeczno - gospodarczych Miasta Biłgoraj, na stopniowe
minimalizowanie źródeł zagrożenia bezpieczeństwa socjalnego, a w przyszłości na wyeliminowanie
tych zagrożeń.
Strategia ma charakter wieloletni i wyznacza kierunki rozwoje działań pomocowych ze
szczególnym uwzględnieniem tych, które mają na celu wyjście osób zagrożonych wykluczeniem
społecznym z kręgu świadczeniobiorców pomocy społecznej.
Strategia i wynikające z niej cele i zadania są otwarte i elastyczne. Ze względu na
zmieniającą się rzeczywistość społeczno - ekonomiczną oraz zmiany w ustawodawstwie podlegać
będą okresowym weryfikacjom i niezbędnym modyfikacjom.
Opracowany dokument daje szansę na możliwość realizacji polityki społecznej zgodnie
z lokalnymi potrzebami. Ważny do podkreślenia jest fakt, iż część zadań zawartych w niniejszej
strategii może być dofinansowana ze środków zewnętrznych.
59
Wykaz wykresów
Wykres 1. Liczba mieszkańców miasta Biłgoraj w latach 2009 – 2014.
Wykres 2. Liczba mieszkańców miasta Biłgoraj w latach 2009 – 2014 w wieku
przedprodukcyjnym, produkcyjnym i poprodukcyjnym.
Wykres 3. Liczba urodzeń i zgonów w mieście Biłgoraj w latach 2009 – 2014.
Wykres 4. Liczba rodzin korzystających ze świadczeń pomocy społecznej z tytułu ubóstwa
w latach 2009 – 2015.
Wykres 5. Liczba rodzin korzystających ze świadczeń pomocy społecznej z tytułu bezrobocia
w latach 2009 – 2015.
Wykres 6. Stopa bezrobocia w powiecie biłgorajskim na tle kraju i województwa lubelskiego
w latach 2009 – 2015.
Wykres 7. Liczba osób bezrobotnych w mieście Biłgoraj w latach 2009 – 2015.
Wykres 8. Liczba osób bezrobotnych w mieście Biłgoraj do 25 roku życia i powyżej 50 roku
życia w latach 2009 – 2015.
Wykres 9. Liczba rodzin korzystających ze świadczeń pomocy społecznej z tytułu
niepełnosprawności w latach 2009 – 2015.
Wykres 10. Liczba rodzin korzystających ze świadczeń pomocy społecznej z tytułu alkoholizmu
w latach 2009 – 2015.
Wykaz tabel
Tabela 1. Przyrost naturalny w mieście Biłgoraj w latach 2009 – 2014.
Tabela 2. Saldo migracji w mieście Biłgoraj w latach 2009 – 2014.
Tabela 3. Wykaz placówek oświatowych wraz z liczbą uczniów/dzieci podległych Gminie
Miasto Biłgoraj na dzień 31.XII.2015 r.
Tabela 4. Powody udzielania pomocy przez MOPS Biłgoraj w latach 2013 - 2015
Tabela 5. Liczba rodzin objętych pomocą MOPS Biłgoraj w latach 2009 – 2015
Tabela 6. Liczba rodzin objętych pomocą MOPS Biłgoraj wyłącznie w formie pracy socjalnej
w latach 2009 – 2015.
Tabela 7. Struktura rodzin objętych pomocą MOPS Biłgoraj w latach 2013 – 2015.
Tabela 8. Liczba wydanych orzeczeń o niepełnosprawności dla mieszkańców miasta Biłgoraj powyżej
16 roku życia w latach 2013 – 2015.
Tabela 9. Liczba wydanych orzeczeń o niepełnosprawności dla mieszkańców miasta Biłgoraj poniżej
16 roku życia w latach 2013 – 2015.
Tabela 10. Liczba „Niebieskich Kart”, które wpłynęły do Zespołu Interdyscyplinarnego działającego
na rzecz przeciwdziałania przemocy w rodzinie w mieście Biłgoraj z poszczególnych instytucji
w latach 2011 – 2015.
Tabela 11. Liczba spotkań Grup Roboczych w mieście Biłgoraj w latach 2011 – 2015.
Tabela 12. Liczba osób z terenu miasta Biłgoraj, którym udzielono schronienia w hostelu Ośrodka
Interwencji Kryzysowej w Biłgoraju w latach 2013 – 2015.
Tabela 13. Liczba interwencji domowych oraz liczba wszczętych postępowań przygotowawczych z art.
207 § 1 k.k. z terenu miasta Biłgoraj w latach 2011 – 2015.
60
Tabela 14. Liczba przestępstw popełnionych na terenie miasta Biłgoraj oraz liczba osób objętych
dozorem policyjnym z terenu miasta Biłgoraj w latach 2013 – 2015.
Tabela 15. Liczba osób z terenu miasta Biłgoraj zgłoszonych do Miejskiej Komisji Rozwiązywania
Problemów Alkoholowych w latach 2013 – 2015.
Tabela 16. Liczba osób z terenu miasta Biłgoraj wobec których orzeczono obowiązek poddania się
leczeniu odwykowemu w latach 2013 – 2015.
Tabela 17. Liczba osób z terenu miasta Biłgoraj uzależnionych i współuzależnionych od alkoholu oraz
liczba porad dla osób uzależnionych od substancji psychoaktywnych w latach 2013 – 2015.
małoletnimi dziećmi przez nadzór kuratora w latach 2013 – 2015.
Tabela 19. Liczba rodziców z terenu miasta Biłgoraj, które Sąd pozbawił władzy rodzicielskiej nad
małoletnimi dziećmi w latach 2013 – 2015.
małoletnimi dziećmi w latach 2013 – 2015.
Tabela 21. Liczba dzieci z terenu miasta Biłgoraj, które Sąd umieścił w rodzinach zastępczych oraz
w placówkach opiekuńczo – wychowawczych w latach 2013 – 2015.
Tabela 22. Liczba rodzin zastępczych funkcjonujących na terenie miasta Biłgoraj w latach
2013 – 2015.
Tabela 23. Liczba osób przebywających w Domu Noclegowym „Samarytanin” w latach 2011 – 2015.
Tabela 24. Rodzaj i ilość udzielonych świadczeń osobom w wieku powyżej 65 roku życia przez
Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Biłgoraju w latach 2011 – 2015.
61

projekt do konsultacji

Transkrypt

Podobne dokumenty

Grupa Wsparcia „ Mamy Wyjście”

0 - EFS PCPR Biłgoraj

Uzupełnienie wniosku dodatek mieszkaniowy

Wniosek o wydanie zaświadczenia o zatrudnieniu i

Program spotkania

Plik źródłowy

Szczegóły konkursu

Warsztaty zarządzania projektem Warsztaty

Regulamin Konkursu - Fundacja Fundusz Lokalny Ziemi Biłgorajskiej

Karty Dużej Rodziny 3+/Rodziny Zastępczej 3+