KASZTANOWCOWATE (Hippocastanaceae) KIELICHOWCOWATE

KASZTANOWCOWATE (Hippocastanaceae)
WYSTĘPOWANIE: strefy umiarkowane Europy,
Azji i w Ameryce sięgając do Wenezueli. Do rodziny
należą 2 rodzaje: kasztanowiec (Aesculus) – 25
gatunków i Billia – 2 gat. w tropikach.
MORFOLOGIA: drzewa lub krzewy. Liście dłoniastozłożone (z 5-9 listków), na długich ogonkach;
ustawione naprzeciwlegle. W tkankach występują
komórki wydzielnicze.
KWIATY: duże i efektownie zabarwione, grzbieciste, zebrane są w szczytowe grona. W tym
samym kwiatostanie mogą wystąpić 3 rodzaje
kwiatów (trimonoecja): męskie, żeńskie i obupłciowe. Okwiat zróżnicowany na 5-działkowy
u nasady zrośnięty kielich (działki wolne u Billia)
oraz najczęściej 4-5-płatkową wolną koronę.
Wykształcony jest często pozapręcikowy krążek
miodnikowy. Pręcików 5-9 wolnych. Słupek 1 górny.
Zalążnia 3-komorowa.
OWOCE: 1-komorowa, 1-nasienna skórzasta
torebka pękająca 3 klapami. Nasiona bez tkanki
odżywczej (zwane powszechnie, choć niesłusznie,
kasztanami), z dużym, kolistym znaczkiem (hilum).
UŻYTKOWANIE: ozdobne. Jako drzewa przydrożne i alejowe; wśród nich najczęściej pochodzący z Bałkanów kasztanowiec zwyczajny (A. hippocastanum) – jego uprawę rozpoczęto w Austrii,
gdzie został sprowadzony z Konstantynopola
w 1576r. Roślina lecznicza – w Turcji leczono nią
dawniej kaszel i dychawicę u koni, fakt ten wpłynął
zapewne na powstanie gatunkowej nazwy łacińskiej
hippocastanum, co znaczy „koński kasztan”.
JK
KIELICHOWCOWATE (Calycanthaceae)
WYSTĘPOWANIE: Ameryka Północna i Australia – rodzaj kielichowiec (Calycanthus) z 5
gatunkami; Chiny i Japonia – rodzaj zimokwiat
(Chimonanthus) z 4 gatunkami.
MORFOLOGIA: krzewy. Liście pojedyncze,
całkowite, krótkoogonkowe, ułożone naprzeciwlegle. Gałązki, liście, a zwłaszcza drewno kielichowca
wydają przyjemny, silny zapach korzenny.
KWIATY: okazałe, promieniste, silnie pachnące
(winnie), obupłciowe, o spiralnym ułożeniu części.
Dno kwiatowe wklęsłe (kubkowate), zgrubiałe; z jego
brzegów wyrasta wielolistkowy czerwonobrunatny
niezróżnicowany okwiat. Pręciki zwykle liczne (305), na ich końcach znajdują się białe ciałka zjadane
przez zapylające kwiaty chrząszcze. Słupki liczne
(20), wolne, wyrastające na wklęsłej części dna
kwiatowego. Zalążnia górna.
OWOCE: 1-nasienne niełupki otoczone powiększonym i zmięśniałym dnem kwiatowym (niby-
pylnik z ciałkiem
zjadanym przez chrząszcze
torebką). Nasiona z dużym zarodkiem, bez tkanki
odżywczej.
UŻYTKOWANIE: ozdobne. Kielichowiec jest
oryginalnym krzewem o niezwykłej barwie kwiatów
i pięknym zapachu; kwitnie od czerwca do sierpnia.
JK
– 29 –