plik do pobrania

ODMIANY
ODMIANY UPRAWNE TRAW PASTEWNYCH
I MOTYLKOWATYCH DROBNONASIENNYCH
W praktyce łąkarskiej nie wszystkie trawy mają jednakowe znaczenie i zastosowanie. Spośród dużej liczby gatunków traw (około 45, które można spotkać na
łąkach i pastwiskach) tylko 15 gatunków, ze względu
na odpowiednią wartość, ma znaczenie praktyczne.
Podobnie, w obrębie grupy motylkowatych drobnonasiennych, jedynie 6 gatunków cechuje się odpowiednią wartością pastewną. W warunkach intensywnej
produkcji pasz wykorzystuje się tylko kilka gatunków
traw (kostrzewa łąkowa, kostrzewa trzcinowa, kupkówka pospolita, tymotka łąkowa, życica trwała, życica wielokwiatowa) i trzy gatunki motylkowatych (koniczyna czerwona, koniczyna biała, lucerna). Gatunki te
są w centrum zainteresowania hodowli twórczej i są
reprezentowane przez wiele wyspecjalizowanych odmian, istotnie różniących się właściwościami rolniczo-użytkowymi.
Przy układaniu mieszanek na trwałe łąki i pastwiska należy umiejętnie dobierać
gatunki, charakteryzujące się przede wszystkim: zbliżonymi wymaganiami klimatycznymi i glebowymi • przydatnością do określonego sposobu użytkowania • w miarę
zgodnym rytmem rozwoju oraz harmonijnym przebiegiem wegetacji • długotrwałością i stabilnością plonowania.
Na łąkach kośnych, dających co najmniej dwa pokosy w okresie wegetacji, powinny przeważać trawy wysokie, dostarczające obfitej masy roślinnej, np.: kostrzewa łąkowa, tymotka łąkowa, kupkówka pospolita. Nie może jednak zabraknąć traw niskich,
dających mocne zadarnienie i bogato ulistnionych, czyli życicy trwałej, wiechliny łąkowej i kostrzewy czerwonej.
Na pastwiska wysiewa się mieszanki gwarantujące ruń niewysoką, wyrównaną
i zwartą, obficie ulistnioną. Musi ona zawierać rośliny znoszące udeptywanie i częste
przygryzanie przez zwierzęta, tj. życicę trwałą, wiechlinę łąkową i kostrzewę czerwoną. Trawy wysokie (kostrzewa łąkowa, tymotka łąkowa, kupkówka pospolita) są dodatkiem tych mieszanek.
Mieszanki przeznaczone do użytkowania zmiennego, tj. kośno-pastwiskowego powinny się składać w równych częściach z roślin wysokich i niskich.
Najbardziej istotnymi właściwościami gatunków traw użytych do mieszanek są trwałość i stabilność (wierność) plonowania. Trwałość ściśle powiązana jest z mrozoodpornością i tak np. życica trwała i wielokwiatowa są wrażliwe na mrozy w przeciwieństwie do tymotki łąkowej. Trwałość zależy też od siły systemu korzeniowego i sposobu krzewienia się roślin, tak więc trwalsza od życicy trwałej będzie zawsze wiechlina
łąkowa. Wierność plonowania w dużym stopniu może być modyfikowana przez spoAGRO
SERWIS
Trawy i rośliny motylkowate
wrzesień 2005 r.
2
ODMIANY
sób użytkowania, wielkość nawożenia, poprawę uwilgotnienia. Trawy i motylkowate
lepiej i wierniej plonują w warunkach polowych niż naturalnych, co wiąże się z mniejszą konkurencyjnością obcych wieloletnich gatunków roślin i większą stabilizacją warunków wodno-glebowych na polach ornych. Poza tym w glebach łąkowych znajduje
się ogromna ilość nasion różnych gatunków, a także traw i motylkowatych, jak również
części podziemnych – rozłogów i kłączy, z których w sprzyjających warunkach szybko
rozwijają się nowe rośliny, wypierające słabo rozwinięte siewki z wysianych gatunków.
W mieszankach kilkugatunkowych trwałość gatunków jest na ogół większa niż w zasiewach jedno- lub dwugatunkowych. W optymalnych warunkach sześć poprzednio
wspomnianych gatunków intensywnych traw można pod względem trwałości uszeregować następująco: najtrwalsza – kupkówka pospolita, kostrzewa trzcinowa, tymotka
łąkowa (zwłaszcza w warunkach polowych), kostrzewa łąkowa (mało trwała na glebach organicznych), życica trwała.
Gatunki traw o dużym znaczeniu praktycznym reprezentowane są przez wiele wyspecjalizowanych odmian uprawnych, różniących się wartością użytkową.
Z ekonomicznego punktu widzenia wyhodowana i wprowadzona do uprawy nowa
odmiana powinna dawać rolnikowi większy zysk w produkcji, będący efektem wzrostu potencjału plonowania przy tych samych ponoszonych nakładach i kosztach jak
w przypadku odmian starych. Nowe odmiany są również pozytywnie oceniane, jeśli
ich plony pod względem ilościowym i jakościowym reprezentują poziom odmian starych, ale w warunkach obniżenia nakładów i kosztów – z racji lepszego wykorzystania
składników pokarmowych zawartych w nawozach, większej odporności na choroby
i szkodniki lub tańszej technologii zbioru.
Rola odmian, jako elementów runi użytków zielonych, wzrasta znacznie w warunkach intensywnego i krótkotrwałego użytkowania, czyli na użytkach wielokośnych lub
pastwiskach charakteryzujących się zwiększoną liczbą nawrotów wypasowych. Przy
takich systemach gospodarowania ogranicza się w zasiewach liczbę gatunków roślin
na rzecz odmian. Zastosowanie znajdują wówczas przede wszystkim odmiany intensywne, o dużych wymaganiach agrotechnicznych, korzystnie reagujące zwiększonymi plonami na wysokie nawożenie, kompleksową ochronę roślin przed chorobami
i szkodnikami oraz nowoczesne technologie siewu i pielęgnacji. Takie odmiany są już
dostępne w obrębie wszystkich gatunków życic, kostrzewy trzcinowej, kupkówki pospolitej i tymotki łąkowej, a spośród motylkowatych drobnonasiennych – koniczyny
czerwonej i lucerny.
Coraz częściej poszukuje się też odmian ekstensywnych pod potrzeby rolnictwa
ekologicznego. Odmiany te dobrze przystosowują się do gorszych warunków uprawy
i w małym stopniu reagują na niesprzyjające warunki klimatyczno-glebowe. Ich reakcja przejawia się średnim plonowaniem i względnie słabą zwyżką plonu wskutek nawożenia lub innych zabiegów uprawowych. Ekstensywne odmiany wyhodowano nie
tylko w obrębie gatunków półintensywnych (stokłosa bezostna, rajgras wyniosły, mietlica biaława, kostrzewa czerwona, koniczyna szwedzka) lub gatunków występujących
w siedliskach silnie uwilgotnionych, na glebach organicznych (wyczyniec łąkowy, wiechlina błotna, mozga trzcinowata, komonica błotna), ale także w obrębie gatunków in28
Trawy i rośliny motylkowate
wrzesień 2005 r.
AGRO
SERWIS
ODMIANY
tensywnych, np. życica trwała, kostrzewa łąkowa, tymotka łąkowa, a spośród motylkowatych – koniczyna czerwona i koniczyna biała.
Pasze objętościowe pozyskiwane z użytków zielonych są pośrednim ogniwem finalnej produkcji rolniczej, którą stanowi ilość wyprodukowanego mięsa, mleka czy
wełny z określonej powierzchni. Wzrost efektów produkcyjnych i wartości paszy można uzyskać wtedy, gdy w mieszankach coraz lepiej wykorzysta się cechy indywidualne
odmian uprawnych, takie jak np. wczesność, sposób użytkowania (kośny; pastwiskowy), skład chemiczny czy trwałość.
Najwartościowsze odmiany traw przeznaczone na użytkowanie kośne łąkowe powinny poza dużą plennością, charakteryzować się: dobrym krzewieniem się i tworzeniem licznych pędów wegetatywnych; równomiernym rozkładem plonu masy roślinnej w sezonie wegetacji; szybkim odrastaniem; dużą wartością pokarmową; znaczną
odpornością na działanie suszy, niskich temperatur i przymrozków wiosennych oraz
odpornością na choroby (rdze, mączniak, plamistości).
Odmianom pastwiskowym stawia się inne wymagania (patrz str. 46 – przyp. red.).
Odmiany motylkowatych drobnonasiennych powinny cechować się przede wszystkim: dużą zawartością białka w masie roślinnej; trwałością utrzymywania się w runi; dużą dynamiką odrastania roślin po koszeniu/wypasie; odpornością na choroby (głównie na raka koniczynowego, mączniaka, fuzariozę oraz szkodniki (nicienie),
a także szybką adaptacją w mieszankach z trawami.
Poza wymienionymi właściwościami użytkowymi, nowe odmiany traw i motylkowatych powinny dawać opłacalne (duże) plony nasion.
Odmiany intensywne powinny być przeznaczone do mieszanek na łąki i pastwiska
intensywne, a więc o poprawnych warunkach siedliskowych oraz prawidłowo użytkowanych i dostatecznie nawożonych. W warunkach ekstensywnej produkcji oraz w nieodpowiednich warunkach siedliskowych należy się liczyć z większym ryzykiem produkcyjnym przy zastosowaniu takich mieszanek. Podobne ryzyko zachodzi również
w przypadku stosowania mieszanek złożonych z mniejszej liczby komponentów oraz
obniżania norm wysiewu ustalonych dla materiału siewnego, a także przy wysiewie
nasion składników o złej wartości użytkowej.
Aby prawidłowo zorganizować ciągłą produkcję pasz, stosuje się mieszanki gatunków i odmian o zróżnicowanej szybkości odrastania, co pozwala uniknąć okresowych
niedoborów paszy. Istnieje klasyfikacja odmian według szybkości ich wzrostu i rozwoju (dotyczy to głównie traw, w mniejszym stopniu motylkowatych). Określona faza
rozwojowa jest wskaźnikiem wiosennego terminu użytkowania pastwiskowego czy też
kośnego. Od fazy rozwojowej, w której przeprowadza się sprzęt, zależy wartość pozyskiwanej w tym czasie paszy, jak również liczba dalszych pokosów czy wypasów.
Zbiór gatunków i odmian w nieodpowiedniej fazie rozwojowej może być przyczyną
ustępowania ich z runi.
Pora pojawiania się poszczególnych faz i czas ich trwania są cechami charakterystycznymi poszczególnych gatunków, ale przede wszystkim odmian uprawnych. W ostatnich latach wyhodowano odmiany, między którymi różnice we wczesności dochodzą do 35 dni, co ma duże znaczenie przy doborze komponenAGRO
SERWIS
Trawy i rośliny motylkowate
wrzesień 2005 r.
2
ODMIANY
tów mieszanek. Wykorzystanie różnic wczesności odmian zapewnia pozyskiwanie równomiernych plonów w terminach użytkowania, przy zachowaniu wysokiej
wartości paszowej. Ma to szczególne znaczenie w użytkowaniu pastwiskowym
i zmiennym kośno-pastwiskowym. Przykładowo można zestawić określone ciągi grup
wczesności z ważniejszych gatunków i odmian gotowe, które wykorzystuje się przy
tworzeniu mieszanek:
• wczesne (K > 35): kupkówka pospolita TRERANO, wyczyniec łąkowy, wiechlina łąkowa DUNA;
• średniowczesne (K > 40): kupkówka pospolita AREDA lub NERA, kostrzewa łąkowa SKRA lub CYKADA, rajgras wyniosły, kostrzewa czerwona ATRA;
• średniopóźne (K > 45): kupkówka pospolita TUKAN, kostrzewa łąkowa MEWA, życica trwała ANNA lub NAKI, kostrzewa trzcinowa KORD, mietlica biaława KITA, tymotka łąkowa GRAMIA, stokłosa bezostna, wiechlina błotna;
• późne (K > 55): tymotka łąkowa KARTA, życica trwała RELA, mietlica biaława
STEFKA, mozga trzcinowata.
Warunki siedliskowe i pogodowe w każdym roku mogą powodować przesunięcie
w czasie faz rozwojowych, a także zmieniać długość ich trwania, nie naruszając jednak kolejności wczesności gatunków i odmian.
Aby ułatwić rolnikowi ocenę i dobór składników do mieszanek, w obrębie podstawowych gatunków traw (kostrzewa łąkowa, tymotka łąkowa, kupkówka pospolita, życica trwała, wiechlina łąkowa) zaleca się korzystać z podziału na grupy wczesności
odmian. Podany w tabelach właściwości rolniczo-użytkowych odmian, obok grupy
wczesności, wskaźnik K informuje o liczbie dni, które upływają od dnia 1 kwietnia do
momentu kłoszenia się roślin danej grupy odmian. W punktowej waloryzacji wszystkich odmian (patrz tabele na końcu artykułu – przyp. red.) uwzględniono sześć głównych właściwości rolniczo-użytkowych (plenność, stabilność plonowania w latach,
rozkład plonu w okresie wegetacji, zimotrwałość, dynamikę odrastania roślin i zadarnienie). Właściwości te oceniono w 5-stopniowej „szkolnej” skali, w której 5 oznacza
ocenę bardzo dobrą, 4 – dobrą, 3 – dostateczną, 2 – mierną, 1 – ocenę niedostateczną
(dyskwalifikującą). Podsumowaniem jest średnia ocen oraz formuła przydatności odmiany (Ł – nadaje się na łąki, P – na pastwiska, GO – na grunty orne). Kolejność zapisu
skrótów preferuje przydatność danej odmiany.
Przed zakupem odmian lub przygotowaniem mieszanek do siewu, rolnik powinien
zapoznać się z charakterystykami rolniczo-użytkowymi odmian, które opisano w obrębie najważniejszych gatunków traw i motylkowatych.
Kostrzewa łąkowa (Festuca pratensis Huds.). Jedna z najwartościowszych traw,
średnio trwała, wysoka, luźnokępowa. Wymaga gleb bardziej wilgotnych, zwięzłych
i obficiej nawożonych, zwłaszcza azotem. Dobrze znosi okresowe zalewanie, jak
i okresowe susze. Wobec małej konkurencyjności dość łatwo ulega zachwaszczeniu.
Ze względu na to, że toleruje zarówno koszenie jak i wypasanie, stanowi komponent
prawie każdej mieszanki. Jest powszechnie stosowana w mieszankach z innymi ga30
Trawy i rośliny motylkowate
wrzesień 2005 r.
AGRO
SERWIS
ODMIANY
tunkami traw i motylkowatych do obsiewu łąk, pastwisk trwałych, jak również do krótkotrwałego kośnego użytkowania polowego. W zależności od warunków i jakości gleb
oraz przeznaczenia, dodaje się jej do mieszanek od 10 aż do 50% ogólnej masy wysiewanych nasion. Na glebach suchych oraz w rejonach o mniejszej ilości opadów,
jej udział w mieszankach powinien być zmniejszony na rzecz traw lepiej tolerujących
brak wody. Na glebach organicznych i wilgotnych należy wysiewać ją z wyczyńcem
łąkowym i kostrzewą trzcinową. Na glebach organicznych niezbyt wilgotnych oraz na
glebach mineralnych dobrze komponuje z tymotką łąkową i kupkówką pospolitą. Na
pastwiskach dobrze rośnie z koniczyną białą, do której jest zbliżona rytmem rozwoju.
Kupkówka pospolita (Dactylis glomerata L.). Trawa wysoka, zbitokępowa, o silnie rozwiniętym systemie korzeniowym. Jest trwała i wcześnie kłosi się. Z wyjątkiem
murszów i jałowych piasków, rośnie na każdej glebie. Wytrzymuje okresowe posuchy,
natomiast nie toleruje wysokiego poziomu wody gruntowej oraz zalewania trwającego
dłużej niż 4-5 dni. Jest azotolubna. W pełni rozwoju jest gatunkiem agresywnym, toteż
w mieszankach do obsiewania łąk nie powinna stanowić więcej niż 10%, a w mieszankach pastwiskowych nie więcej niż 8% masy nasion. Ze względu na szybko obniżającą się strawność, powinna być koszona najpóźniej w początku kłoszenia się roślin,
a spasać należy ją jeszcze wcześniej. Bardzo dobrze plonuje w mieszance z lucerną
lub koniczyną łąkową w uprawie na lżejszych glebach ornych – stosuje się ją w udziale 25% wagi mieszanki.
Tymotka łąkowa (Phleum pratense L.). Jest trawą wysoką, luźnokępową, trwałą
i późno kłoszącą się. Ma system korzeniowy słabo rozwinięty, płytki. Toleruje okresy
posuszne i wytrzymuje zalewanie przez 10-15 dni. Jest podstawowym składnikiem
prawie każdej mieszanki nasiennej (na łąki i pastwiska). Na udeptywanie jest umiarkowanie odporna. Ze względu na małą konkurencyjność i powolny rozwój, powinna
być stosowana w nie mniejszej ilości niż 10 % masy nasion mieszanki na łąkach organicznych oraz 5 % na mineralnych. W mieszankach pastwiskowych na glebach organicznych posusznych należy zastosować ją w udziale przynajmniej 10 % masy nasion mieszanki. W uprawie polowej, w rejonach o większej ilości opadów i na glebach
zwięzłych, dobrze plonuje z lucerną lub koniczyną łąkową. Wysiewa się ją wtedy w ilościach od 15 do 30% masy nasion mieszanki.
Wiechlina łąkowa (Poa pratensis L.). Trawa niska, rozłogowo-luźnokępowa, trwała i wcześnie kłosząca się. Tworzy silny system korzeniowy, jednak głównie w górnej
warstwie gleby. Rośnie w stanowiskach suchych, jak i bardzo wilgotnych. Znosi zalewy dwu- a nawet czterotygodniowe. Wyróżnia się niezwykłą odpornością na udeptywanie i przygryzanie przez zwierzęta. Ze względu na wysoką jakość plonu i walory
smakowe, jest składnikiem prawie każdej mieszanki do obsiewu łąk i pastwisk. Stosuje się ją w ilościach 5-15 % masy nasion mieszanki, zależnie od siedlisk i sposobu
użytkowania. Dodatek wiechliny pomija się jedynie w mieszankach na gleby bardzo
zwięzłe (iły). W miarę zwiększania nawożenia azotowego, rośnie bujniej.
AGRO
SERWIS
Trawy i rośliny motylkowate
wrzesień 2005 r.
3
ODMIANY
Życica trwała (Lolium perenne L.). Zwana też rajgrasem angielskim, należy do
najbardziej cenionych gatunków traw pastewnych. Jest gatunkiem niskim, luźnokępowym, o wysokiej konkurencyjności. W użytkowaniu znajdują się odmiany diploidalne
(2x) i tetraploidalne (4x). Cechuje się wysoką produktywnością i bardzo dobrą wartością pokarmową. Posiada dużą zdolność zadarniania gleby oraz szybko odrasta po
każdym kolejnym koszeniu i wypasie. Rozpiętość terminu kłoszenia się roślin między
odmianami najwcześniejszymi a najpóźniejszymi wynosi aż 6 tygodni. Jest wytrzymała na niskie przygryzanie i silne udeptywanie. Znajduje powszechne zastosowanie na
trwałych i przemiennych użytkach zielonych, na glebach średnio zwięzłych, zasobnych w próchnicę. Rośliny zawierają dużo rozpuszczalnych w wodzie węglowodanów,
cechują się wysoką strawnością. Może być uprawiana w siewie czystym, jak również
stanowi jeden z najlepszych komponentów mieszanek na pastwiska i łąki. W mieszankach przeznaczonych na łąki odmiany życicy trwałej powinny stanowić do 20%,
a w mieszankach pastwiskowych od 10 do 20% masy wysiewanych nasion.
Życica wielokwiatowa (Lolium multiflorum Lam.). Zwana też rajgrasem włoskim,
jest gatunkiem krótkotrwałym, uprawianym najwyżej dwa lata. Trawa wysoka, luźnokępowa, wysoce konkurencyjna. Zaletami życicy wielokwiatowej są: duża plenność,
dobra smakowitość, duża zawartość cukrów i bardzo dobra strawność. Nadaje się
przede wszystkim do użytkowania kośnego. W użytkowaniu pastwiskowym nie gwarantuje zwartości runi, a przez to zmniejsza plonowanie w kolejnych odrostach. Jest
mało odporna na silne mrozy i wahania temperatur na przedwiośniu. Wymaga gleb
wilgotnych, żyznych, w dobrej kulturze. Odmiany zalecane są szczególnie do uprawy w siewie czystym, w płodozmianie polowym. Są też cennym komponentem mieszanek z koniczynami lub z lucerną. W mieszankach spełniają rolę rośliny ochronnej.
Nadają się do uprawy jako wsiewki w rośliny poplonu ozimego. Życicę wielokwiatową
powinno wysiewać się w terminie letnim, najpóźniej do końca sierpnia.
Życica mieszańcowa (Lolium x boucheanum Kunth.). Zwana też rajgrasem oldenburskim, którego trwałość jest większa od życicy wielokwiatowej i nieco mniejsza od życicy trwałej. Należy do traw wysokich, luźnokępowych, bardzo konkurencyjnych. Cechuje się wysoką produktywnością, bardzo dobrą wartością pokarmową, dobrą smakowitością, dużą zawartością cukrów oraz białka w suchej masie. Jej odmiany
zalecane są do uprawy w płodozmianie polowym do dwu lub trzyletniego użytkowania
kośnego. Przydatna na użytki przemienne na zbiór siana, do produkcji sianokiszonki,
a także jako cenna roślina poplonowa. W plonie głównym można zebrać od trzech do
czterech pokosów w roku. Wysiewana winna być w terminie letnim, nie później jednak
niż do końca sierpnia.
Koniczyna biała (Trifolium repens L.). Powszechnie znana i ceniona wieloletnia roślina pastewna. Odrasta dzięki wytwarzaniu płożących pędów oraz odradza się poprzez
samosiewy. Jej wartość pokarmowa jest bardzo duża, dostarcza bogatej w białko, dobrze
strawnej i smacznej paszy. Wiosną zakwita wcześnie i jest żywozielona do późnej jesie32
Trawy i rośliny motylkowate
wrzesień 2005 r.
AGRO
SERWIS
ODMIANY
ni. Dobrze wytrzymuje częste koszenie i wypasanie. Odmiany koniczyny białej nadają się
przede wszystkim do mieszanek motylkowato-trawiastych na krótkotrwałe, dwu lub trzyletnie pastwiska polowe. Na łąki są mało przydatne, gdyż źle znoszą zacienienie roślin
wysokich. Odmiany drobnolistne tworzą wiele krótkich i delikatnych pędów, silnie zagęszczonych oraz liczne główki kwiatowe. Wolniej się też rozwijają, wykazują dużą trwałość,
stąd najbardziej przydatne są na długotrwałe pastwiska. Odmiany wielkolistne wytwarzają
mniej rozłogów, rośliny są wyższe, tworzą większe i mniej liczne główki kwiatowe. Dynamiczniej się rozwijają i szybciej odrastają, a więc nadają się głównie do mieszanek z trawami w krótkotrwałych uprawach polowych oraz na łąki. Odmiany średniolistne wykazują dobrą zdolność do zadarniania gleby lecz są stosunkowo mało trwałe. Użytkowane są
one przeważnie w mieszankach z trawami na przemiennych użytkach zielonych.
Koniczyna łąkowa (czerwona) (Trifolium pratense L.). Spośród gatunków motylkowatych drobnonasiennych jest najczęściej uprawianą rośliną w kraju. Wytwarza duży
plon zielonej i suchej masy, zasobny w białko, sole mineralne i witaminy. Wiosną rozwija
się wcześnie, po skoszeniu szybko odrasta. Jej uprawa wzbogaca glebę w azot, polepsza strukturę, wskutek czego pozostawia po sobie dobre stanowisko dla innych roślin.
Odmiany koniczyny czerwonej są stosunkowo krótkotrwałe. Uprawia się je najczęściej
na gruntach ornych w siewie czystym (jednogatunkowym) lub w mieszankach z trawami.
Znajdują zastosowanie także na użytkach przemiennych. W zakładaniu pastwisk trwałych są raczej nieprzydatne. W wyniku prac hodowlanych powstały interesujące odmiany tetraploidalne (4x) i diploidalne (2x). Różnią się one cechami morfologicznymi, a także właściwościami rolniczo-użytkowymi. Odmiany tetraploidalne cechują się wyższymi
roślinami, większymi listkami i kwiatostanami. Są też produktywniejsze i bardziej trwałe,
szybciej odrastają po koszeniu. W mieszankach skuteczniej konkurują z trawami, są także bardziej odporne na porażenie przez raka koniczynowego. Odmiany diploidalne posiadają na ogół lepszą plenność nasienną, większą zawartość suchej masy w zielonce
i zazwyczaj mniejszą podatność na porażenie przez mączniaka prawdziwego.
Lucerna siewna (Medicago sativa L. ssp. sativa) i lucerna mieszańcowa (Medicago sativa L. ssp. falcata x ssp. sativa). Dobrze plonują na terenie prawie całej Polski
(z wyjątkiem rejonów nadmorskich i górskich). Największe nasilenie uprawy i jednocześnie największe plony zielonki (do 60 ton z ha) są notowane w środkowo-zachodniej części kraju. Jako wysoko-białkowa pasza objętościowa w postaci zielonki, siana
lub sianokiszonki, lucerna znajduje duże uznanie rolników w żywieniu bydła mlecznego i opasowego, a także owiec. Relatywnie najwięcej białka znajduje się w liściach
i kwiatostanach (25-32%), natomiast dwukrotnie mniej w łodygach, które zawierają aż
40-50% włókna. Produkując siano lub sianokiszonki z lucerny, szczególnie warto ograniczać straty najwartościowszych części roślin, tzn. liści. Duże korzyści daje uprawa lucerny w mieszankach z trawami. W ten sposób zmniejsza się zawodność plonowania
oraz zwiększa wartość energetyczną paszy poprzez lepsze zbilansowanie składników
pokarmowych mieszanki (zwłaszcza białka i węglowodanów). Lucernę użytkuje się najczęściej dwa lub trzy lata, a w sprzyjających warunkach przyrodniczych nawet dłużej.
AGRO
SERWIS
Trawy i rośliny motylkowate
wrzesień 2005 r.
3
ODMIANY
Od wielu lat praktycy zwracają uwagę na małą trwałość zakładanych lucerników. Duże
znaczenie dla przedłużenia ich trwałości ma dobór odpowiednich odmian do zasiewu.
Warto zwrócić uwagę na ocenę zimotrwałości i odporności na choroby danej odmiany.
Po zaoraniu lucernika uzyskuje się bardzo dobre stanowisko, o wyraźnie poprawionej
żyzności gleby. Na zaoranym 1 ha pola pozostaje w glebie 8 ton masy korzeniowej, co
pozwala na ograniczenie dawek nawożenia mineralnego dla roślin następczych.
Grupę traw i motylkowatych, która z punktu widzenia hodowli jest obiektem mniejszego zainteresowania i objawia się małą liczbą odmian uprawnych, o mniejszym zróżnicowaniu właściwości użytkowych, tworzą następujące gatunki: mietlica biaława, kostrzewa czerwona, rajgras wyniosły, stokłosa bezostna, wyczyniec łąkowy, koniczyna
szwedzka, komonica rożkowa, lucerna chmielowa. Odmiany tych gatunków są jednak
bardzo ważnym elementem składowym runi łąk i pastwisk. Dlatego też skrótowe opisy
właściwości tych odmian okażą się pomocne przy uzupełnianiu składów mieszanek.
Kostrzewa czerwona (Festuca rubra L. sensu. lato). Najpospolitsza, wieloletnia
trawa niska, kępowo-rozłogowa. Gatunek ten składa się z wielu podgatunków i odmian botanicznych. Wiąże się z tym znaczne zróżnicowanie cech i właściwości użytkowych roślin. Odmiany uprawne różnią się między sobą, zarówno pod względem cytogenetycznym, jak i morfologicznym. Wyróżnia się trzy podstawowe formy kostrzewy
czerwonej: z licznymi, długimi rozłogami – ssp. genuina Hack; z krótkimi rozłogami
– ssp. trichophylla (Gaud.); kępowa, bez rozłogów – ssp. commutata (Gaud.).
Długie, płożące się podziemne rozłogi Festuca rubra ssp. genuina silnie wiążą warstwę darniową i wypełniają wszystkie puste miejsca, a jednocześnie hamują zachwaszczenie. Kostrzewa z krótkimi rozłogami również wiąże darń, lecz jest ona mniej wyrównana. Festuca rubra ssp. commutata, zwana też formą krzaczastą, tworzy gęste i mocne
kępy, jednak słabiej wiąże darń. Znajduje zastosowanie głównie przy zakładaniu trawników. Kostrzewa czerwona ma małe wymagania glebowe i wodne. Jej udział w runi gwarantuje większą stabilność plonowania w warunkach niesprzyjających, np. w okresie suszy. Jest agresywna w pierwszym roku uprawy. Jest szczególnie przydatna do uprawy
w warunkach pogórza i gór. Przy intensywnym nawożeniu ustępuje z runi, zagłuszana
przez inne gatunki nitrofilne. O zastosowaniu kostrzewy czerwonej do mieszanek przeznaczonych na pastwiska decyduje jej odporność na udeptywanie oraz zdolność do
szybkiego odrastania po wypasaniu. W mieszankach na pastwiska suche, mało zasobne, stosuje się jej około 20% ogólnej masy nasion, a na glebach organicznych, posusznych, nawet do 25%.
Odmiany uprawne:
Kos
– wczesna (K > 35), silnie zagęszcza ruń, duża dynamika odrastania roślin
po koszeniach/wypasach,
Reda
– średniowczesna (K > 40), mała zdolność konkurencyjna w mieszankach,
Atra
– średniowczesna, duża trwałość,
Barma – średniowczesna, duża dynamika odrastania roślin wiosną, korzystny rozkład plonu w okresie wegetacji,
Anielka – średniowczesna, duża zwartość runi,
34
Trawy i rośliny motylkowate
wrzesień 2005 r.
AGRO
SERWIS
ODMIANY
Bargaret – średniowczesna, bardzo duża dynamika odrastania roślin wiosną, duża
zwartość runi,
Gondolin – wczesna, bardzo duża dynamika odrastania roślin wiosną, stabilne plonowanie w latach,
Juka
– średniowczesna, duża dynamika odrastania roślin wiosną i po koszeniach/
wypasach.
Kostrzewa trzcinowa (Festuca arundinacea Schreb.). Jest podobna do kostrzewy
łąkowej, nieco od niej wyższa i mniej delikatna. Bardzo trwała, zbitokępowa, o szybkim
tempie rozwoju, wytrzymała na suszę. Z grupy kostrzew jest najbardziej konkurencyjna. Na pastwisku bywa gorzej wyjadana przez zwierzęta niż inne gatunki, ze względu
na gorsze walory smakowe. Z uwagi na silną reakcję na nawożenie azotowe znajduje
zastosowanie głównie w mieszankach typu łąkowego. Na torfowiskach i madach można dodawać jej od 5 do 8 % masy wysiewanych nasion. Ze względu jednak na jej dużą
agresywność i gorszą jakość plonu, nie powinno się dodawać do mieszanek więcej niż
10%. Dzięki dużej wytrzymałości na brak wody nadaje się przede wszystkim do uprawy
na lekkich i suchych glebach mineralnych, a także na terenach silnie odwodnionych.
Może być stosowana do zasiewów specjalnych – rekultywacyjnych oraz umacniania
skarp, poboczy dróg itp.
Odmiany uprawne:
Terros – średniowczesna (K > 45), bardzo duża dynamika odrastania roślin po koszeniach i wypasach, małe wymagania glebowe, przydatna też w zasiewach
rekultywacyjnych,
Rahela – średniowczesna, duża dynamika odrastania roślin wiosną, średnie wymagania glebowe,
Kord – średniowczesna, o dużej odporności na suszę (nadaje się też do rekultywacji siedlisk zdegradowanych),
Kora – średniowczesna, duża dynamika odrastania roślin wiosną i po koszeniach/
wypasach.
Mietlica biaława (Agrostis gigantea Roth.). Trawa niska, luźnokępowa, tworzy
krótkie, podziemne rozłogi. Pędy wegetatywne są obficie i drobno ulistnione. Wiosną późno rozpoczyna wegetację i jest wrażliwa na opóźnione przymrozki. Kłosi się
późno i już wczesną jesienią kończy wzrost. Ma duże wymagania cieplne. Jest mało
odporna na mroźne, bezśnieżne zimy i grubą warstwę zalegającego śniegu. Wykazuje duże wymagania wodne, jest bardziej trwała w stanowiskach wilgotnych. Rośnie zarówno na glebach mineralnych, jak i organicznych. Wytrzymuje zalewanie
trwające nawet 45 dni. Cechuje się dużą odpornością na udeptywanie i przygryzanie przez zwierzęta. Wzbogaca ruń łąk i pastwisk z uwagi na dużą wartość pokarmową (zawiera dużo cukrów prostych). Nie jest gatunkiem konkurencyjnym, a intensywne nawożenie azotowe wpływa na jej ustępowanie z runi. Ze względu na drobne
nasiona (10-12 tys. sztuk w 1 gramie) do mieszanek dodaje się ją bardzo ostrożnie
(kilka procent).
AGRO
SERWIS
Trawy i rośliny motylkowate
wrzesień 2005 r.
3
ODMIANY
Odmiany uprawne:
Stefka – średniowczesna (K > 55), stosunkowo duża zimotrwałość,
Mieta – średniopóźna, dobrze znosi mroźne zimy i toleruje grubszą okrywę śnieżną,
Kita
– późna (K > 65), cechuje się dość dużą odpornością na rdze; w mieszankach
rozwija się wolno,
Gosta – późno kłosi się, duża dynamika odrastania roślin po koszeniach/wypasach,
wykazuje dużą odporność na warunki posuszne.
Rajgras wyniosły = rajgras francuski (Arrhenatherum elatius (L.) Beaur. ex J.
et K. B. Presl). Należy do grupy traw wysokich, tworzących luźne kępy. Na wiosnę
wcześnie rozpoczyna wegetację, już przy temperaturze powietrza 3-4 °C. Źle toleruje
ostre i bezśnieżne zimy. Jest wrażliwy na przemarzanie ze względu na płytko umieszczone węzły krzewienia. Wykazuje też wrażliwość na spóźnione przymrozki wiosenne. Dobrze znosi okresy posuchy, ale nie toleruje nadmiaru wody w glebie. Nie utrzymuje się na stanowiskach podmokłych. Najlepiej rośnie na glebach średnio zwięzłych
przewiewnych, zasobnych w składniki pokarmowe i umiarkowanie wilgotnych. Jest
gatunkiem światłolubnym i szybko opanowuje powierzchnię zasianą, przez co silnie
ogranicza możliwości rozwoju innych składników mieszanki. Nie toleruje udeptywania
i niskiego przygryzania, dlatego nadaje się tylko na łąki i grunty orne. Na łąki, zwłaszcza posuszne, ilość rajgrasu zalecana do mieszanek jest wcale niemała (10-25% składu wagowego).
Odmiany uprawne:
Median – średniowczesna, dobrze zimuje, nadaje się do 2-3 kośnego użytkowania.
Festulolium (Festulolium braunii K. Richter, A. Camus). Odmiany uzyskane wyłącznie na drodze hodowli są mieszańcami międzyrodzajowymi kostrzewy łąkowej
z życicą wielokwiatową. Należą do traw wysokich, luźnokępowych, z silnie rozwiniętym systemem korzeniowym. Cechą charakterystyczną mieszańców jest duży udział
liści w zielonej masie w stosunku do pędów generatywnych. W początkowym okresie,
po zasiewie, rośliny rozwijają się wolno, a w latach użytkowania, po koszeniach, szybko odrastają. Plonami zielonki i jakością plonu dorównują tetraploidalnym odmianom
życicy wielokwiatowej, natomiast przewyższają życicę trwałością, zimotrwałością i odpornością na suszę. Wymagania glebowe i nawozowe mają podobne do życicy wielokwiatowej. Nadają się do użytkowania kośnego (dają 4 pokosy) głównie na gruntach
ornych, ale też można dodawać do mieszanek trawiasto-motylkowatych na łąki i pastwiska krótkotrwałe, zakładane na glebach mineralnych.
Odmiany uprawne:
Felopa – zimotrwała, wysoka jakość plonu,
Sulino – zimotrwała, odporność na suszę,
Rakopan – zimotrwała, wysoka jakość plonu.
Wszystkie odmiany mogą być uprawiane w siewie czystym, a także w mieszankach
z lucerną lub koniczyną czerwoną.
36
Trawy i rośliny motylkowate
wrzesień 2005 r.
AGRO
SERWIS
ODMIANY
Stokłosa uniolowata = obiedkowata (Bromus catharticus Vahl). Gatunek zaliczany do traw wysokich, luźnokępowych, pochodzący z Ameryki Południowej. W Polsce w naturalnych siedliskach nie występuje. Cechuje się dobrą zimotwałością, po
koszeniach dobrze odrasta. Wykazuje dużą żywotność do późnej jesieni. Nadaje się
głównie na gleby mineralne, średnio zwięzłe, bogate w wapń i intensywnie nawożone
azotem. Nie udaje się na glebach mokrych, wolno obsychających wiosną. Jest przydatny do mieszanek na użytki zielone przemienne i do intensywnej uprawy polowej.
Odmiany uprawne:
Broma – średniowczesna, kłosi się pod koniec maja, cechuje się obfitym ulistnieniem,
plonuje równomiernie w ciągu całego okresu wegetacji; w uprawie polowej
jest dobrym komponentem do mieszanek z lucerną.
Koniczyna białoróżowa = koniczna szwedzka (Trifolium hybridum L.). Jest klasyfikowana jako gatunek średnio wysoki. Posiada niezbyt głęboki, ale silnie rozgałęziony system korzeniowy. Wykształca liczne, żywozielone łodygi, rozgałęzione i obficie ulistnione. Wśród wszystkich gatunków koniczyn zawiera najwięcej białka w masie
roślinnej. Jest wytrzymała na niesprzyjające warunki klimatyczne. Posiada większe
znaczenie gospodarcze na cięższych i wilgotniejszych glebach mineralnych oraz na
torfach. W siedliskach zbyt suchych może ustępować z runi. Odgrywa ważną rolę na
łąkach, podobnie jak koniczyna biała na pastwiskach. Można ją także uprawiać z trawami na gruntach ornych.
Odmiany uprawne:
Ermo – średniowczesny termin kwitnienia (około 75 dni od ruszenia wegetacji), rośliny półwzniesione, pędy zewnętrzne rozścielone; odporne na zasolenie gleby
i zimotrwałe.
AGRO
SERWIS
Trawy i rośliny motylkowate
wrzesień 2005 r.
3
ODMIANY
Tabela 1. Właściwości rolniczo-użytkowe zarejestrowanych odmian tymotki łąkowej
dynamika
odrastania
roślin
zwartość
runi
średnia
ocen
4
4
3
4
4
4
3,8
P
Gramia
4
3
3
4
3
4
3,5
P, Ł
Karta
5
5
4
5
5
4
4,7
P, Ł
Skala
5
4
4
5
5
4
4,5
Ł, P, GO
Kaba
5
5
5
4
4
3
4,3
Ł, GO, P
Barfleo
5
4
5
4
4
4
4,3
P
Promesse
5
4
5
4
4
4
4,3
P
Skald
4
4
5
4
4
4
4,2
P, GO
Sobol
5
4
5
4
3
4
4,2
P, Ł
Skaut
5
4
4
4
3
4
4,0
Ł, GO
Egida
4
4
4
4
4
4
4,0
Ł
Obra
4
4
5
4
3
4
4,0
GO, Ł, P
Orlica
4
4
4
4
3
4
3,8
Ł
Emma
4
4
4
4
3
4
3,8
Ł, P, GO
Foka
4
4
4
4
3
4
3,8
Ł, P, GO
Prosna
3
3
4
4
3
4
3,5
GO
zimotrwałość
rozkład plonu
w okresie
wegetacji
Lischka
Odmiany
stabilność
plonowania
w latach
plenność
Punktowa waloryzacja
Formuła
przydatności
wczesne K > 50
średniowczesne K > 58
Tabela 2. Właściwości rolniczo-użytkowe zarejestrowanych odmian kostrzewy łąkowej
zwartość runi
średnia
ocen
5
4
5
5
4
5,0
P, Ł, GO
Pasja
5
5
5
5
5
5
5,0
Ł, P
Pradel
5
5
5
5
5
5
5,0
P
Limosa
5
5
5
5
5
5
5,0
P, Ł
Laura
5
5
5
5
5
5
5,0
P
Lifara
5
5
5
5
5
4
4,8
P
dynamika
odrastania
roślin
5
zimotrwałość
rozkład plonu
w okresie
wegetacji
Skra
Odmiany
stabilność
plonowania
w latach
plenność
Punktowa waloryzacja
Formuła
przydatności
średniowczesne K > 45
38
Trawy i rośliny motylkowate
wrzesień 2005 r.
AGRO
SERWIS
ODMIANY
Artema
4
5
5
4
4
4
4,3
Ł
Cykada
4
5
4
5
4
4
4,3
Ł, P, GO
P, Ł
Skiba
4
4
4
5
4
4
4,2
Wanda
4
4
5
4
4
4
4,2
Ł
Darimo
4
4
5
4
4
4
4,2
P
Ardenna
4
4
5
4
4
4
4,2
Ł
Skawa
4
4
4
5
3
4
4,0
Ł, P, GO
Aureus
4
4
5
4
4
3
4,0
Ł, P
Preval
4
4
4
4
4
4
4,0
P
P, Ł
średniopóźne K > 50
Justa
4
5
4
5
5
5
4,7
Stella
4
4
5
4
5
4
4,3
P
Mewa
3
4
4
3
4
3
3,5
P, Ł, GO
Tabela 3. Właściwości rolniczo-użytkowe zarejestrowanych odmian wiechliny łąkowej
Punktowa waloryzacja
Odmiany
plenność
rozkład
Formuła
stabilność
dynamika
plonu
zawartość średnia przydatności
plonowania zimotrwałość odrastania
w okresie
runi
ocen
w latach
roślin
wegetacji
wczesne K > 25
Balin
4
3
4
5
4
4
4,0
P
średniowczesne K > 30
Skiz
5
4
5
5
5
5
4,8
P, Ł
Eska 46
4
4
5
5
5
4
4,5
Ł, P
Duna
4
4
5
4
4
5
4,3
P, Ł
Slezanka
4
4
4
4
5
4
4,2
P
późne K > 35
AGRO
SERWIS
Trawy i rośliny motylkowate
wrzesień 2005 r.
3
ODMIANY
Tabela 4. Właściwości rolniczo-użytkowe zarejestrowanych odmian kupkówki pospolitej
stabilność
plonowania
w latach
zawartość
runi
średnia
ocen
5
4
5
4
4
4
4,3
GO, P
Amera
5
3
4
5
5
4
4,3
GO, Ł, P
Bepro
5
3
4
5
5
4
4,3
Ł, GO, P
Trerano
5
4
5
4
5
4
4,5
GO, P
dynamika
odrastania
roślin
rozkład plonu
w okresie
wegetacji
Ambassador
Odmiany
zimotrwałość
plenność
Punktowa waloryzacja
Formuła
przydatności
wczesne K > 35
średniowczesne K > 40
Areda
5
5
5
5
5
5
5,0
P, Ł, GO
Krysta
5
5
5
5
5
4
4,8
Ł, GO
Borna
5
4
5
5
4
4
4,5
Ł
Dika
4
4
5
5
4
5
4,5
Ł, GO
Nera
4
5
4
5
4
5
4,5
Ł, P, GO
Minora
4
5
5
4
4
4
4,3
Ł
Baridana
5
5
4
4
4
4
4,3
P
Berta
4
4
4
5
4
4
4,2
Ł, GO
Ł, P
średniopóźne K > 45
Tukan
5
5
5
4
5
4
4,7
Zora
5
5
5
4
5
4
4,7
P, Ł
Bara
4
4
5
5
5
4
4,5
Ł, GO, P
Tabela 5. Właściwości rolniczo-użytkowe zarejestrowanych odmian wczesnych
życicy trwałej (K > 45)
plenność
rozkład plonu
w okresie
wegetacji
stabilność
plonowania
w latach
zimotrwałość
dynamika
odrastania
roślin
zwartość runi
średnia
ocen
Punktowa waloryzacja
Anna
D
5
5
5
5
5
5
5,0
P
Anton
T
5
5
5
5
5
5
5,0
P
Rosalin
T
5
5
5
5
5
5
5,0
P
Mathilde
T
5
5
4
5
5
5
4,8
P
Danmalos
T
5
4
5
4
5
4
4,5
P
Telstar
D
5
4
5
4
5
4
4,5
P
Odmiany
40
Trawy i rośliny motylkowate
wrzesień 2005 r.
Formuła
przydatności
AGRO
SERWIS
ODMIANY
Pandora
T
4
5
4
4
5
5
4,5
P
Tetramax
T
5
4
4
4
5
4
4,3
P
Lipresso
D
5
4
5
4
4
4
4,3
P
Pimpernel
D
4
4
4
4
4
4
4,0
P
Liprinta
D
4
4
4
3
4
4
3,8
P
Marysieńka D
4
4
4
4
3
4
3,8
P, Ł
Naki
3
3
3
4
4
4
3,5
Ł, P, GO
D
Tabela 6. Właściwości rolniczo-użytkowe zarejestrowanych odmian późnych życicy
trwałej (K > 60)
plenność
rozkład plonu
w okresie
wegetacji
stabilność
plonowania
w latach
zimotrwałość
dynamika
odrastania
roślin
zwartość runi
średnia
ocen
Punktowa waloryzacja
Argona
D
5
5
5
5
5
5
5,0
Tivoli
T
5
5
5
5
5
5
5,0
P
Solen
T
5
5
4
5
5
4
4,7
P, Ł, GO
Odmiany
Formuła
przydatności
Ł, P, GO
Herbie
D
5
5
5
4
5
4
4,7
P
Arka
D
5
5
4
4
5
4
4,5
P, Ł
Maja
T
4
5
4
5
4
5
4,5
Ł, P, GO
Mikado
D
4
5
5
4
5
4
4,5
P
Vincent
D
4
5
5
4
5
4
4,5
P
Barplus
D
5
5
4
4
5
4
4,5
P, Ł
Feeder
D
4
5
4
5
4
5
4,5
P
Elgon
T
5
5
5
4
4
4
4,5
P
Montando
T
5
4
4
4
5
4
4,3
P
Toledo
D
4
4
5
4
5
4
4,3
P
Recolta
D
4
5
4
4
5
4
4,3
P
Bargala
T
4
4
4
4
4
4
4,0
P
Lihersa
D
4
4
4
3
4
4
3,8
P
Sponsor
D
4
4
4
3
4
4
3,8
P
AGRO
SERWIS
Trawy i rośliny motylkowate
wrzesień 2005 r.
4
ODMIANY
Tabela 7. Właściwości rolniczo-użytkowe zarejestrowanych odmian o pośredniej
wczesności życicy trwałej (K > 50)
plenność
rozkład plonu
w okresie
wegetacji
stabilność
plonowania
w latach
zimotrwałość
dynamika
odrastania
roślin
zwartość
runi
średnia
ocen
Punktowa waloryzacja
Rela
D
5
5
5
5
4
4
4,7
P, Ł
Garibaldi
T
5
4
5
4
5
5
4,7
P
Heraut
D
5
5
5
4
5
4
4,7
P
Roy
T
5
5
5
4
5
4
4,7
P
Barmetra
T
5
5
5
4
4
5
4,7
P
Diament
T
5
4
5
4
5
4
4,5
P
Aubisque
T
5
4
5
4
5
4
4,5
P
Prana
T
5
5
5
4
4
4
4,5
P
Napoleon
T
4
4
5
4
5
4
4,3
P, Ł
Odmiany
Formuła
przydatności
Madera
T
5
4
4
4
4
4
4,2
P
Mara
D
4
4
5
4
4
4
4,2
P
Respect
D
4
4
4
4
4
5
4,2
P
Bajka
D
4
4
4
4
4
4
4,0
P, Ł
Montagne
T
4
4
4
4
4
4
4,0
P
Calibra
T
4
4
4
4
4
4
4,0
P
Rastro
D
4
4
4
4
4
4
4,0
P
Tabela 8. Właściwości rolniczo-użytkowe zarejestrowanych odmian życicy wielokwiatowej
Punktowa waloryzacja
rozkład plonu
plenność
w okresie
wegetacji
Odmiany
szybkość
początkowego
wzrostu
zimotrwałość
dynamika
zwartość średnia
odrastania
runi
ocen
roślin
Lotos
T
5
5
4
5
5
4
4,7
Fabio
T
5
5
5
4
5
4
4,7
Ligrande
D
5
4
5
4
5
3
4,3
Jeanne
T
5
4
5
4
4
3
4,2
Mitos
T
4
4
4
4
4
4
4,0
Atos
T
4
4
4
4
4
4
4,0
Tur
D
4
4
4
4
3
4
3,8
Gaza
T
4
4
3
4
3
4
3,7
Turtetra
T
4
4
4
4
3
3
3,7
42
Trawy i rośliny motylkowate
wrzesień 2005 r.
AGRO
SERWIS
ODMIANY
Tabela 9. Właściwości rolniczo-użytkowe zarejestrowanych odmian życicy mieszańcowej
plenność
rozkład plonu
w okresie
wegetacji
stabilność
plonowania
w latach
zimotrwałość
dynamika
odrastania
roślin
zwartość runi
średnia
ocen
Punktowa waloryzacja
Trogres
T
5
5
5
4
4
4
4,5
GO, Ł
Gala
T
5
5
4
4
4
4
4,2
GO, Ł
Gosia
T
5
5
4
3
4
4
4,2
GO, Ł
Barsilo
D
5
5
4
3
4
3
4,0
GO
Mega
T
4
4
5
3
5
3
4,0
GO
Agata
T
4
4
4
3
4
3
3,6
GO
Odmiany
Formuła
przydatności
Tabela 10. Właściwości rolniczo-użytkowe zarejestrowanych odmian koniczyny
łąkowej (koniczyny czerwonej)
plenność
rozkład plonu
w okresie wegetacji
stabilność
plonowania w latach
użytkowania
zimotrwałość
dynamika
odrastania roślin
wyleganie roślin
podatność
na porażenie
przez raka koniczyny
podatność
na porażenie
przez mączniaka
średnia ocen
Punktowa waloryzacja
Rozeta
D
4
5
5
4
5
5
5
4
4,6
GO
Parada
D
4
4
5
4
5
5
5
4
4,5
GO, Ł
Silvia
D
4
5
5
4
4
5
5
4
4,5
GO, Ł
Bona
T
5
4
5
4
5
4
5
3
4,4
GO, Ł
Jubilatka
T
5
4
5
4
5
4
5
3
4,4
GO, Ł
Karo
T
5
4
5
4
5
4
5
3
4,4
GO
Kvarta
T
5
5
5
4
5
4
4
3
4,4
GO, Ł
Milvus
D
4
5
5
3
5
5
4
4
4,4
GO, Ł
Sprint
T
5
5
5
4
5
4
4
3
4,4
GO, Ł
Tempus
T
5
5
5
4
5
4
4
3
4,4
GO
Dajana
D
4
4
4
4
4
5
5
4
4,2
GO
Merviot
D
4
5
5
3
4
5
4
4
4,2
GO
Nike
D
4
4
4
4
4
5
4
5
4,2
GO, Ł
Terenia
T
5
4
5
4
5
4
4
3
4,2
GO, Ł
Bryza
D
4
4
4
4
4
5
4
4
4,1
GO
Krynia
D
4
4
4
4
4
5
4
4
4,1
GO
Odmiany
AGRO
SERWIS
Trawy i rośliny motylkowate
wrzesień 2005 r.
Formuła
przydatności
4
ODMIANY
Beta Nieznanic D
4
4
4
4
4
4
4
4
4,0
Czata
D
4
4
4
4
4
4
4
4
4,0
GO
GO
Kenda
D
4
4
4
4
4
4
4
4
4,0
GO, Ł
Krasula
D
4
4
4
4
4
4
4
4
4,0
GO, Ł
Niteczka
D
4
4
4
4
4
4
4
4
4,0
GO, Ł
Parka
D
3
4
4
4
4
5
4
4
4,0
GO
Ruta
D
4
4
4
4
4
4
4
4
4,0
GO
Tamaga
D
4
4
4
4
4
4
4
4
4,0
GO
Viola
D
3
4
4
4
4
5
4
4
4,0
GO, Ł
Zocha
D
4
4
4
4
4
4
4
4
4,0
GO, Ł
Raba
D
3
3
4
4
5
3
4
3
3,6
GO
D – odmiana diploidalna, T – odmiana tetraploidalna
Tabela 11. Właściwości rolniczo-użytkowe zarejestrowanych odmian lucerny
plenność
rozkład plonu
w okresie wegetacji
stabilność
plonowania
w latach użytkowania
zimotrwałość
dynamika
odrastania roślin
wyleganie roślin
podatność
na porażenie
Verticillium alboatrum
średnia ocen
Punktowa waloryzacja
Derby
4
4
4
3
4
4
5
4,7
Sitel
4
5
4
3
5
4
5
4,7
Vela
4
4
4
4
4
4
5
4,6
Pondus
5
4
5
5
5
4
5
4,4
Crown II
4
4
4
3
4
4
5
4,3
Legend
4
4
4
3
4
3
5
4,3
Bardesi
5
4
4
4
5
3
5
4,1
Krima
4
4
4
4
4
3
4
4,1
Planet
5
4
5
5
5
4
5
4,1
Sanditi
5
5
5
4
5
3
5
4,0
Soca
4
4
4
4
4
3
4
4,0
Verko
4
5
4
5
4
4
5
4,0
Creno
4
4
4
4
4
3
5
4,0
Legendairy
4
5
4
4
4
3
5
4,0
Mura
4
4
4
4
4
4
4
4,4
Plato
4
4
4
4
4
3
5
4,0
Diane
4
4
4
4
4
3
5
4,0
Odmiany
44
Trawy i rośliny motylkowate
wrzesień 2005 r.
AGRO
SERWIS
ODMIANY
Fee
4
4
4
4
4
3
5
4,0
Perfecta
5
5
5
4
4
3
5
4,0
Ulstar
3
4
4
4
3
5
4
4,0
Harpe
4
4
4
4
4
3
5
3,9
Tula
3
4
4
5
3
5
4
3,9
Kometa
3
4
4
5
3
5
4
3,9
Radius
4
4
4
5
3
5
4
3,9
Tabela 12. Właściwości rolniczo-użytkowe zarejestrowanych odmian koniczyny białej
plenność
rozkład plonu
w okresie wegetacji
stabilność plonowania
w latach użytkowania
zimotrwałość
dynamika odrastania
roślin
zwartość runi
średnia ocen
Punktowa waloryzacja
Formuła
przydatności
Astra
Sl
4
4
4
4
4
4
4,7
Ł, P
Romena
Wl
5
4
5
4
5
5
4,5
Ł, P
Rawo
Sl
4
4
5
4
4
5
4,5
P, Ł
Dara
Sl
4
4
4
4
4
4
4,3
P, Ł
Aura
Wl
4
4
4
4
4
5
4,2
Ł, GO, P
Riesling
Wl
4
5
5
3
5
5
4,0
GO, P
Perła
Sl
5
4
4
4
5
5
4,0
P, Ł
Odmiany
Sl – odmiana średniolistna, Wl – odmiana wielkolistna
prof. dr hab. Piotr J. Domański
COBORU Słupia Wielka
AGRO
SERWIS
Trawy i rośliny motylkowate
wrzesień 2005 r.
4