Struktura tekstu prawnego.indd.ps

Spis treści
Wykaz skrótów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
9
Przedmowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11
1. Wstęp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13
1.1. Cel i przedmiot pracy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1.2. Hipotezy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1.3. Założenia metodologiczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1.4. Stan badań . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1.4.1. Stan badań nad tekstem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1.4.2. Stan badań nad tekstem prawnym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1.4.2.1. Prawoznawcze badania nad tekstem prawnym . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1.4.2.2. Zainteresowanie tekstem prawnym w językoznawstwie . . . . . . . . . .
1.5. Kompozycja pracy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
13
20
22
23
24
29
30
32
33
2. Kodeks karny jako egzemplarz klasy tekstów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35
2.1. Ewolucja pojęcia „tekst” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35
2.2. Terminy, definicje „tekstu” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36
2.3. Kwalifikatory tekstowości a kodeks karny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44
3. Cechy gatunkowe kodeksu karnego jako determinanty jego struktury . . . . . . . . . 55
3.1. Genologia współczesna w Polsce . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3.2. Propozycje klasyfikacji gatunków i usytuowanie w nich kodeksu . . . . . . . . . . . . . .
3.2.1. Rozumienie gatunku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3.2.2. Propozycje klasyfikacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3.3. Analiza genologiczna kodeksu na przykładzie kodeksu karnego . . . . . . . . . . . . . . .
3.3.1. Kodeks w perspektywie diachronicznej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
56
61
61
66
73
74
6
Spis treści
3.3.2. Kodeks we współczesnym systemie polskich tekstów prawnych . . . . . . . . . .
3.3.2.1. Pojęcie tekstu prawnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3.3.2.2. Struktura gatunkowa tekstów prawnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3.3.2.3. Kodeks w teorii prawa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3.3.3. Funkcja kodeksu karnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3.3.4. Stylowy charakter struktury gatunkowej kodeksu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3.3.5. Sytuacja komunikacyjna kodeksu karnego i jej uczestnicy . . . . . . . . . . . . . . .
3.3.5.1. Sytuacja nadawczo-odbiorcza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3.3.5.2. Nadawca . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3.3.5.3. Odbiorca . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3.3.6. Kanał komunikacyjny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3.3.7. Sposób ujęcia tematu (język) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3.3.8. Pozalingwistyczne cechy wzorca gatunkowego kodeksu . . . . . . . . . . . . . . . . .
3.3.8.1. Podmiot tworzący prawo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3.3.8.2. Nabycie mocy obowiązującej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3.3.8.3. Utrata mocy obowiązującej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3.4. Wyznaczniki gatunkowe kodeksu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
84
85
86
91
94
110
114
115
118
120
126
127
132
132
132
134
134
4. Derywacja i delimitacja struktury kodeksu karnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 137
4.1. Derywacja jako sposób tworzenia tekstu kodeksu karnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4.2. Granice tekstu. Integralność . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4.2.1. Zwieńczenie jako właściwość tekstu służąca jego delimitacji . . . . . . . . . . . . .
4.2.2. Rama tekstu i jego pozycje strategiczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4.2.3. Początek i koniec tekstu kodeksu karnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4.2.4. Informacja o tekście, jego nadawcy i odbiorcy,
okolicznościach powstania i wydania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4.2.5. Struktura tytułów w tekście kodeksu karnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4.2.5.1. Tytuł tekstu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4.2.5.2. Tytuły części i rozdziałów kodeksu karnego
jako wyrażenia informacyjno-wyszukiwawcze . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4.3. Kodeks karny – tekst otwarty czy zamknięty? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
138
145
145
156
158
162
164
166
170
176
5. Mikro- i makrostruktura kodeksu karnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 179
5.1. Artykuł jako jednostka podziału tekstu kodeksu karnego na akapity . . . . . . . . . . .
5.2. Struktura artykułu, czyli mikrostruktura . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5.3. Makrostruktura . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5.4. Elementy metatekstowe w strukturze kodeksu karnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5.4.1. Tytuł główny i tytuły rozdziałów kodeksu karnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5.4.2. Operatory tekstowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
180
182
188
190
191
192
Spis treści
7
6. Spójność struktury tekstu kodeksu karnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 201
6.1. Spójność treściowa (semantyczno-tematyczna) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6.1.1. Hipertemat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6.1.2. Hipotematy i subtematy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6.1.3. Tematy poszczególnych zdań (aktualne rozczłonkowanie) . . . . . . . . . . . . . . .
6.2. Spójność formalna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6.2.1. Leksykalne środki więzi. Powtórzenia jako podstawowy środek
tworzenia spójności formalnej w kodeksie karnym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6.2.2. Gramatyczne środki spójnościowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6.2.2.1. Składniowe środki więzi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6.2.2.2. Konektywy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6.2.3. Formalne wykładniki spójności tekstu w kodeksie karnym – wnioski . . . . .
6.3. Inne przejawy spójności tekstu kodeksu karnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6.3.1. Graficzne środki więzi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6.3.2. Deiksa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6.3.3. Presupozycje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6.4. Przykłady odstępstw od spójności tekstu kodeksu karnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
202
204
206
216
225
226
236
236
239
242
245
245
246
247
252
7. Wnioski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 259
Literatura . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 267
Akty normatywne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 287
Orzecznictwo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 289
Wykaz rysunków . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 290
Wykaz tabel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 291