4. W świecie pieniądza

4. W œwiecie pieni¹dza
Lekcja wyjaœnia, dlaczego ludzie u¿ywaj¹ pieni¹dza jako œrodka u³atwiaj¹cego wymianê. Przedstawia rodzaje pieni¹dza i pokazuje jego kluczow¹ rolê w gospodarce
rynkowej. Zajêcia prezentuj¹ funkcje realizowane przez bank centralny i banki
komercyjne w gospodarce, ukazuj¹c tak¿e wybrane problemy zwi¹zane z kryzysem bankowo-finansowym. Uczniowie i uczennice poznaj¹ równie¿ najwa¿niejsze operacje bankowe, w tym: przyjmowanie wk³adów oszczêdnoœciowych i lokat
terminowych, prowadzenie rachunków bankowych, udzielanie kredytów. Ucz¹
siê porównywaæ oferty ró¿nych banków.
CELE LEKCJI WYNIKAJ¥CE Z PODSTAWY PROGRAMOWEJ
Uczeñ:
25.2) podaje przyk³ady racjonalnego i nieracjonalnego gospodarowania; stosuje zasady racjonalnego gospodarowania w odniesieniu do w³asnych
zasobów (np. czasu, pieniêdzy);
25.4) wyjaœnia dzia³anie prawa poda¿y i popytu oraz ceny jako regulatora
rynku; analizuje rynek wybranego produktu i wybranej us³ugi;
27.1) przedstawia na przyk³adach funkcje i formy pieni¹dza w gospodarce
rynkowej;
27.2) wyjaœnia, czym siê zajmuj¹: bank centralny, banki komercyjne, gie³da
papierów wartoœciowych;
158
C z ³ o w i e k
w
g o s p o d a r c e
r y n k o w e j
27.3) wyszukuje i zestawia ze sob¹ oferty ró¿nych banków (konta, lokaty, kredyty, fundusze inwestycyjne); wyjaœnia, na czym polega oszczêdzanie
i inwestowanie.
PO ZAJÊCIACH UCZEÑ/UCZENNICA POTRAFI
• okreœliæ, jakie funkcje pe³ni pieni¹dz;
• wymieniæ i scharakteryzowaæ ró¿ne formy pieni¹dza funkcjonuj¹ce
we wspó³czesnym œwiecie;
• wyjaœniæ pojêcia: bank komercyjny, bank centralny, depozyt, stopa procentowa,
kredyt, gie³da papierów wartoœciowych;
• wymieniæ podstawowe operacje prowadzone przez banki handlowe;
• oceniæ korzyœci wynikaj¹ce z us³ug banku dla przedsiêbiorstw i gospodarstw
domowych;
• znaleŸæ i porównaæ oferty ró¿nych banków oraz funduszy inwestycyjnych.
METODY PRACY
• rozmowa nauczaj¹ca
• miniwyk³ad
• praca w parach
• praca z tekstem
• gra symulacyjna
ŒRODKI DYDAKTYCZNE
• przyniesione przez uczniów ulotki reklamuj¹ce oferty ró¿nych banków (lub informacje na ten temat zebrane w internecie)
JAK PRZEPROWADZIÆ ZAJÊCIA?
WPROWADZENIE
Zeszyt
ćwiczeń 2
s. 51
ćw. 1
1. „Krótka historia pieni¹dza” (miniwyk³ad). Poproœ uczniów i uczennice, aby wymienili ró¿ne przedmioty, które pe³ni³y kiedyœ funkcjê pieni¹dza. Nastêpnie krótko przedstaw im informacje z tekstu „Krótka historia pieni¹dza” (cz. 2.,
s. 122), podaj¹c przyk³ady waluty w dawnych czasach oraz wspó³czeœnie wystêpuj¹ce rodzaje pieni¹dza.
2. „Funkcje pieni¹dza” (praca z tekstem, praca w parach). Poleæ, aby zapoznali siê
najpierw z tekstem „Funkcje pieni¹dza” (ramka na s. 123), a nastêpnie wykonali
w parach æwiczenie „Jaka to funkcja?” (s. 123).
ROZWINIÊCIE
Zeszyt
ćwiczeń 2
s. 51
ćw. 2
3. „Banki, depozyty, kredyty” (rozmowa nauczaj¹ca, miniwyk³ad). Odwo³uj¹c siê
do wiedzy uczniów, poproœ, by wymienili inne bezgotówkowe œrodki p³atnicze.
W razie trudnoœci zapytaj, czy ich rodzice posiadaj¹ np. wk³ady oszczêdnoœciowe
albo lokaty bankowe. Uœwiadom, ¿e pe³ni¹ one rolê pieni¹dza – s¹ œrodkami zap³aty
i przechowywania wartoœci. Wyjaœnij, ¿e banki to instytucje, które s¹ poœrednikami
finansowymi pos³uguj¹cymi siê w³aœnie pieni¹dzem bezgotówkowym.
Zapytaj, sk¹d banki bior¹ pieni¹dze, do jakich celów ich u¿ywaj¹ oraz dlaczego ich dzia³alnoœæ przynosi zysk. Uzupe³nij wypowiedzi uczniów, odwo³uj¹c
siê do tekstu „Banki, depozyty i kredyty” (cz. 2., s. 124–125). Wyjaœnij, w jaki
C z ³ o w i e k
w
g o s p o d a r c e
r y n k o w e j
sposób funkcjonuj¹ banki komercyjne (handlowe), które po¿yczaj¹ pieni¹dze od
klientów, zapisuj¹c na ich konto wk³ad bankowy, czyli sumê, jak¹ bank jest winien. Powiedz te¿, ¿e poza bankami komercyjnymi w ka¿dym kraju istnieje bank
centralny, którego zadaniem jest realizowanie polityki pieniê¿nej pañstwa, w tym
emisja pieni¹dza, dbanie o jego wartoœæ, ustalanie oficjalnych kursów walut oraz
stóp procentowych. Zapytaj, czy wiedz¹, jak nazywa siê ten bank w Polsce (Narodowy Bank Polski) i kto jest jego prezesem. Poleæ zapoznanie siê z tekstem
„Bank centralny i banki komercyjne” (ramka na s. 125); warto dodaæ, ¿e bank
centralny udziela tak¿e licencji na prowadzenie dzia³alnoœci innym bankom. Poproœ, ¿eby uczniowie uzasadnili sens istnienia banku centralnego, a w ci¹gu najbli¿szych kilku tygodni poszukali w œrodkach masowego przekazu przyk³adów
dzia³añ NBP.
4. „Gie³da i fundusze inwestycyjne” (praca z tekstem, gra symulacyjna). Poproœ
uczniów, aby zapoznali siê z tekstem „Gie³da i fundusze inwestycyjne” (cz. 2., s. 127).
Nastêpnie, pracuj¹c w parach, maj¹ przeanalizowaæ wykresy zamieszczone na s. 128.
Niech ka¿dy z nich spróbuje wyjaœniæ koledze lub kole¿ance, jakie informacje mo¿na
z nich odczytaæ.
Mo¿esz tak¿e zaproponowaæ uczniom udzia³ w symulacji „Gramy na gie³dzie”
(cz. 2., s. 127). Poinformuj krótko, na czym polegaæ bêdzie gra, oraz przedstaw
zadanie do wykonania (instrukcja w podrêczniku – s. 127).
5. „Gdzie oszczêdzaæ, gdzie wzi¹æ kredyt?” (analiza informacji). Poleæ uczniom,
aby na podstawie informacji uzyskanych w ró¿nych bankach spróbowali ustaliæ:
a) w jakim banku najkorzystniej jest lokowaæ swoje oszczêdnoœci?
b) w którym banku najlepiej wzi¹æ kredyty: studencki, samochodowy oraz kredyt
hipoteczny.
Zwróæ uwagê, ¿e z punktu widzenia kredytobiorcy istotna jest nie tylko wysokoœæ oprocentowania, ale tak¿e rodzaj wymaganych zabezpieczeñ (np. ¿yranci,
wymagana wysokoœæ zarobków, ubezpieczenie na ¿ycie) – patrz: æwiczenie na s. 126.
ZAKOÑCZENIE
6. „Zagadka ekonomiczna” (praca w parach). Zaproponuj uczniom i uczennicom,
aby rozwi¹zali zagadkê ekonomiczn¹ na s. 126, a w¹tpliwoœci skonsultowali najpierw z s¹siedni¹ par¹, a dopiero potem – z nauczycielem.
7. „Porównaj fundusze” – praca domowa. Poleæ, aby uczniowie i uczennice poszukali w internecie informacji na temat 2–3 wybranych funduszy inwestycyjnych
(funduszy akcyjnych oraz funduszy stabilnego wzrostu i obligacji), których udzia³y
mo¿na kupiæ w Polsce. Jakie zyski przynios³y one w ci¹gu ubieg³ego roku? Poproœ,
by siê zastanowili, która z tych inwestycji wi¹¿e siê z wiêkszym ryzykiem i dlaczego
(æwiczenie na s. 128).
ÆWICZENIA DODATKOWE
« „Inflacja, czyli gdy pieni¹dz traci na wartoœci” (rozmowa nauczaj¹ca, praca
z tekstem). Zapytaj uczniów i uczennice, co oznaczaj¹ pojêcia „inflacja” i „deflacja”.
Nastêpnie poproœ, aby przeczytali tekst na s. 123 mówi¹cy o obu tych zjawiskach.
Wyjaœnij, najlepiej na przyk³adach, jakie s¹ skutki inflacji.
159
Zeszyt
ćwiczeń 2
s. 51
ćw. 3
160
C z ³ o w i e k
w
g o s p o d a r c e
r y n k o w e j
« „Zareklamuj bank” (praca w parach). Zaproponuj uczniom i uczennicom, aby
opracowali w parach krótk¹ gazetow¹ reklamê banku informuj¹c¹ o operacjach,
których mo¿na w nim dokonaæ, oraz korzystnych warunkach oszczêdzania i zaci¹gania kredytów (æwiczenie na s. 126). Zanim przyst¹pi¹ do pracy, poproœ, aby
przyjrzeli siê reklamom ró¿nych banków przyniesionym na lekcjê. Wyjaœnij, ¿e do
1989 roku w Polsce dzia³a³y tylko banki pañstwowe. Obecnie wszystko siê zmieni³o
– banki zosta³y sprywatyzowane (choæ skarb pañstwa zachowa³ w nich zwykle znacz¹ce udzia³y), powsta³o kilka nowych banków prywatnych, na nasz rynek wesz³y
tak¿e wielkie banki zagraniczne.
« „Pieni¹dze rz¹dz¹ œwiatem?” – praca domowa dla chêtnych (wypowiedŸ pisemna). Zaproponuj uczniom i uczennicom napisanie krótkiej pracy, w której podzieliliby siê swoimi opiniami na temat wp³ywu pieni¹dza na nasze ¿ycie (æwiczenie
na s. 128).
« „Nierównoœci gro¿¹ œwiatu” (praca w parach). Poproœ uczniów i uczennice, by
zastanowili siê nad przyczynami nierównoœci dochodowych na œwiecie (dlaczego
w jednych krajach s¹ wiêksze, a w innych mniejsze) oraz poszukali rozwi¹zania, jak
je zmniejszyæ (æwiczenie na s. 126).