Indeks nazwisk - Księgarnia Internetowa Grzbiet.pl

Transkrypt

Przykładowy rozdział książki: Tankiści. Prawdziwa historia czterech pancernych
http://grzbiet.pl/sklep/tankisci-prawdziwa-historia-czterech-pancernych
Spis treści
9
Odautora
11
Prolog
Część
pierwsza
POCIĄGI IDĄ NA WSCHÓD
Rozdział
17
pierwszy. Sybir
Rozdział drugi. 22 czerwca 1941
Rozdział trzeci. Promień nadziei
54
Rozdział czwarty. Dywizja
25
39
Część
druga
BRYGADA PANCERNA
Rozdział piąty.
71
Bidoomut
87
szósty. Lenino
Rozdział siódmy. Część Teheranu
121
Rozdział ósmy. Dom
Rozdział
109
Część trzecia
BITWA O POLSKĘ
Rozdział dziewiąty.
Operacja brzesko-lubelska
154
Skok za Wisłę
178
Rozdział jedenasty. Osaczeni
200
Rozdział dwunasty. Młot i kowadło
225
Rozdział trzynasty. Kak ryży} w cyrkie
246
Rozdział czternasty. Jesienny zastój
139
Rozdział dziesiąty.
Część czwarta
KAMPANIA 1945 ROKU
Rajd na Warszawę
273
Rozdział szesnasty. Bydgoszcz
Rozdział siedemnasty. Wał Pomorski
Rozdział piętnasty.
Książki historyczne
261
290
Internetowa księgarnia historii i faktu Grzbiet.pl
Uwaga!
Próbka wygenerowana automatycznie na podstawie tekstu źródłowego, oryginalne wydawnictwo może wyglądać inaczej.
8
SPIS TREŚCI
Rozdział
osiemnasty. Wejherowo-Reda-Janowo
Brzeg morza
339
323
Rozdział dziewiętnasty.
Epilog
365
Bibliografia
383
Indeks nazwisk
389
Źródła ilustracji
399
Uwaga!
Od autora
V
opowiada historię l. Brygady Pancernej im. Bohate~ów Westerplatte, brygady znanej z powieści Janusza Przymanowskiego i, przede wszystkim, z serialu Czterej pancerni i pies.
To popularność serialu podsunęła mi pomysł zmierzenia się z historią brygady. Czytełnik nie znajdzie tu jednak analiz wątków
znanych z filmu, nie prześledzi drogi Janka Kosa znad Oceanu
Spokojnego nad Morze Bałtyckie. Jeżeli jednak dobrze zna fabułę serialu, odnajdzie podobieństwa.
Tankiści to książka o ofiarach paktu Ribbentrop-Mołotow,
o łudziach rzuconych w głąb syberyjskiej tajgi, to historia wygnańców, więźniów łagrów, którym brygada dała możliwość powrotu do kraju.
To wreszcie historia pancernych z przypadku, żołnierzy o twardej woli i zahartowanych sercach.
siążka
Uwaga!
Indeks nazwisk
Aleksander Macedoński 56
Aloszyn Paweł 274
Anders Władysław 45, 48-52, 61,
62,64, 73, 75,91, 112,117
Arciszewski Tomasz 313
Artiemow Wasilij 303, 305, 307,
350
Awchaczow Fieodosij 12,237,274276, 283, 284, 299, 304, 318,
325-327, 329, 330, 333, 336,
337, 342, 343, 345-347, 350,
353
Bach Erich von dem 228, 245
Bachorz Jan 346
Bagiński Władysław 366, 369
Bargiełowski Daniel 35
Baryłow Iwan 182-184
Barow Paweł 47
Beria Ławrientij P. 22, 37, 58
Beriing Zygmunt 33-37, 39, 43,
45, 49-55, 57-62, 64, 71-73,
75, 78-80, 83-88, 90-94, 97,
98, 103, 104, 106-108, 110,
113,114,116-118,120,125,
126, 130, 131, 133, 140, 143,
145, 147, 148, 154, 235, 241,
243-247,256,322
Berman Jakub 57
Bewziuk Wojciech 241, 255
Beynar Leon Lech "Nowina" 376378
Bielanin Iwan 190, 192
Bierut Bolesław 120, 314, 381
Sirula Mieczysław 373
Bismarck Otto von 26
Błażejewicz Zygmunt "Zygmunt"
377,378
Bocheński Adolf 42
BoczulaAndrzej 318, 319,335
Bohusz-Szyszko Zygmunt 50
Bondarenko Filip 342, 345
Bonotowski Jan 172, 175, 176
Borowski Roman 284
"Bór" zob. Komorowski Tadeusz
Bradley Omar 232
Bromberg Adam 250
Broniewska Janina 61
Bujel Michał 275
Bułgani n Nikołaj 91, 92
Busse Theodor 272
Chaczijanow, kapitan Armii Czerwonej 363
Chardikow Iwan 319,320
Chilimończyk Maciej 307
Chodor Anna 20, 23, 39, 41, 380
Chodor Jadwiga 20, 23, 39, 41,
380
Chodor Jan 23, 41, 46, 257, 380
Chodor Maria 18, 23, 41, 46, 257
Chodor Marian 11-13, 17-20,23,
39-41, 63-67, 111, 124, 155,
181, 205, 249, 250, 255-257.
Uwaga!
390
INDEKS NAZWISK
279, 286, 313, 327, 333. 361,
365,374,375,375,3 78-380
Chodor Stanisław 64
Chodor Stefania 20, 23, 39, 41,
380
Chomicz, kapral Wojska Polskiego 263
Chudałow Chariton 353, 357
Churchill Winston Spencer 25, 44,
56,118,119,142,24 3,314
Ciepły Aleksander 247, 359
Cripps Stafford 25
Cwietow, podporucznik, dowódca
czołgu 356
Cynkin Tadeusz 377
Czajnikow Piotr 79, 85, 86, 108,
110, 163, 180, 190, 192, 222,
223
Czanerle Maria 122
Czerniachowski Iwan 266
Czerwonogradzka Janina 49, 113,
181, 184, 250
Czop Józef 308, 309
Czujkow Wasilij 47, 141, 146, 148,
149, 151, 152, 154, 166, 167,
178,200,277,366
Czuma Walerian 33
Czyczkowski Wiktor 101, 167,
179, 180
Czyczyn Pawd 162
Daniel Richard 168, 201
Dawidowicz Tadeusz 43, 46, 81
Dawidowski Józef l. 50, 52, 54
Dąbrowski Jarosław 51, 84
Dec Mieczysław 238
Oerks Franciszek l l O
Oiekanozow Władimir 26
Oimitrato Rita zob. Dymitrato Rita
Oirlewanger Otto 228
Dobrynin Pawd 362, 366, 368,
370,372
Drews, podpułkownik Wehrmachtu 210
Oriemow Iwan 324, 335, 337
Dyjak Stanisław 311, 312
Dymitrato Rita 143, 212
Ozieroiach Mikołaj 289
Dżugaszwili Jakow 31
Eden Anthony 44, 57
Eisenhower Owight 233, 263
Estreicher Karoł374
Faszyński Jerzy 162, 164
Faust Zofia 113
Fedorowicz Jan 345, 346
Feryniec Wacław 81, 98, 102, 105107,189-191,193,360
Fiedorow Michał 219
Finder Pawd 57, 119, 120
Fischer, major Wehrmachtu 304
Frydrych Stanisław 184, 324
Gahłen
Reinhard 265
Gaj Michał 238-240, 251. 253,
260
Gajda Emil 164
Gajewski Zygmunt 195
Galicki Stanisław 244, 245
Gawrycz Władysław 293
Gąsiorowski Wacław 111
Gilłe Herbert 254
Głazunow Wasilij 153, 154, 167,
169, 188, 198-20 l, 204, 205.
207,210,214.215,2 22
Uwaga!
INDEKS NAZWISK
Gołdfarb
Stefan 318, 319
Golikow Fiodor 27
391
Hutder Alois 151
Hutder Jobann Georg 151
Gomułka Władysław "Wiesław"
120
Gordow Wasilij 93, 94, 97, 98,
104, 107, 110, 130
Gorochow Siergiej 350, 354, 357
Gorszanow Leonid 169, 190, 193,
247
Góralski Feliks 286, 343
Grala Stanisław 366, 369
Griszyn Iwan 348
Gromyczenko Aleksander 127
Gruszka Edward 181, 197, 223,
237,238
Gubin Stanisław 182, 305, 306,
308
Guderian Heinz 74, 141, 158, 160,
161,228,264-266,271
Gugnacki Florian 217
Gusakowski Józef 340
Gwiazdowka, matka Jana i Franciszka 41
Gwiazdowici Franciszek 41
Gwiazdowici Jan 41
Habaj Michalina 181 , 182
Hartmann Walterl52, 211,212
Haszcz Alojzy 187
Hellin Izydor 196
Henrici Gotthardt 367
Hider Adołf27, 29, 141, 151, 152,
159, 161, 264-266, 271, 272,
274, 296, 330, 345, 356, 358,
368
Hopner Erich 46
Hudilin Trofim 268-271,281,319,
320
"Igor" zob. Matwicz Władysław
Jaczyński Stanisław 246
Janczeleoko Mikołaj 369
Janicki Józef 347
Jarosz Władysław 185
Jarosz, żołnierz zwiadu 208
Jegorow, pułkownik NKWD 38
Jeleń Ernest 369
Jodł Alfred 266
Jurasow, major, szef sztabu l. DP
84
Jurin, dowódca działa samobieżne
go320
Juszkiewicz Tadeusz 59
Juśkiewicz Tadeusz 54
Kalenin Iwan 99-101, 105, 106
Kalinowska Helena ll1, 124
Kalinowski, żołnierz l DP, brat Heleny 111
Kaloszyn Arkadij 268, 281
Kamiński Bronisław 228
Kamiński Zygmunt "Tur" 375
Karaszewicz-Tokarzewski Michał
33
Kartin Pinkus 119
Keitel Wilhelm 266
Kesseł Mortirner von 334, 352
Kessełring Albert 157
Kieł A., rysownik 252
K.ieniewicz Bolesław 368, 371
Kługe Gunther von 93, 94
Komorowski Tadeusz "Bór" 225228,234,250
Uwaga!
392
INDEKS NAZWISK
Kondratik Paweł 34, 54
Kondratowicz Czesława 115
Kopacz Ignacy 353, 355, 356, 359
Koprowski Piotr 192, 193
Korczyc Władysław 247, 254, 268
Kordaszewski Wacław 285, 286
Korniak Tadeusz 196
Kosowski Jan 311
Kospath-Pawłowski Edward 246
Kościuszko Tadeusz 61
Kowal Aleksander 289
Kowalska Władysława 124
Kozakow Aleksander l 05
Koziniec Roman 183, 298, 349,
350,353-357
Krebs Hans 356
Kulik Daniel 203, 204, 209, 279281,300,348,3 49
Kulinowski Kazimierz 65
Kulinowski Michał 379
Kułagin Iwan 179
Kułakowski Bazyli 143, 204
Kuźmin Iwan 236
Lach Mateusz 219
Lach Stanisław 182
Lachowicz Bronisław 98
Lampe Alfred 57, 59, 116-118
Laskowski Stanisław 177
Lemieszuk Antonina 115
Lenin Włodzimierz (właśc. Władimir Iljicz Uljanow) 93, 112
Lis Józef 37
"Lis" zob. Stanisław Wolski
LOtzer, major Wehrmachtu, oficer
sztabowy l 52
Liidecke Otto von 274
Luttwitz Smilo von 272
Łopianowski
Narcyz 37, 38
Łukasiuk Władysław "Młot"
375,
376,378
"Łupaszka" ZIJb. Szendziełarz Zygmunt
Łyczeń Wasyl356
Maczek Stanisław 72, 73
Magdyj Stanisław 360
Majdan Bolesław 381
Majewski Tadeusz 134
Majski Iwan 42-44, 52
Makarow Władimir 236-238
Makówka Jadwiga 115
Maksymiak Jan 239
Malinin Michaił 242, 300
Malinowski Tadeusz 33
Malutin Aleksander 125, 126, 132,
166, 168, 214, 236. 237, 248,
253-255, 268, 271, 272. 274.
278, 279, 281, 282, 284-289,
291, 292, 294
Mamojko Jan 298
Marczuk Aleksander 219
Maria Pawłowna, kierowniczka
mleczarni 40, 41
Martinek Robert 94
Matwicz Władysław ",gor" 250
Mauss Karl334
Meier, kapitan Wehrmachtu 208
Messing Julian 190, 191
MiazgaJulian 310
Michalik Hanna 262
Mieczkowski Wiktor 171. 173. 17\
176
Mieczyński Jan 208
Mierkułow Wsiewołod 54, 55.
58
Uwaga!
INDEKS NAZWISK
Mierzejewski Bolesław 269, 270,
319,320
Mierzwa Franciszek 99
Mierzwa Wadaw 99
Mierzycan Jan 32, 85, 86, 109,
125, 130-134, 144, 145, 166-168, 171, 184, 185, 193, 198,
201, 203, 205, 206, 212, 214,
215, 217, 223, 236, 243,244,
248
Mika Maria 54, 59
Mikolenus Mikołaj 205
Mikołajczyk Stanisław 120
Minkowski Zygmunt 195
Mironowicz Stanisław 187
Miszura Paweł l Ol, l 02, l 05
"Młot" zob. Łukasiuk Władysław
Modeł Walmer 152, 161, 264
Mokrzycka Lidia 112, 113, 123,
124,251
Mokrzycki, ojciec Lidii 112
Mołojec Bolesław 119
Mołotow Wiaczesław 7, 27, 57,
373
Montgomery Bernard 157, 232,
263,314
393
Ochab Edward 14 5
Olszewski Kazimierz 184, 185, 196
Orczakowski Kazimierz 279, 311
Orłiński Jan 155, 208
Osiowy Piotr (właśc. Pietia Osiewoj) 100
Ozimek Karol 63
Pałagicki Mieczysław
165
325
Paszkiewicz Gustaw 73
Patton George 147, 157,232, 233
Paulus Friedrich 47
Perchorowicz Franz 273, 274, 276,
278,284,292,294
Peszkowski Zdzisław 52
Piłsudski józef 117, 121
Płaczkowski Eugeniusz 100, 215,
262
Pokój Anna 115
Polakow Grigorij 262
Połiszczuk Połifiery 248, 274, 325
Poniatowski józef 92
Popławski Stanisław 267,271,272,
275, 287, 292, 298, 300, 301,
317,321,323,324,367,370
Popow Wasilij 93, 273
Porsche Ferdinand 160, 175
Najmowicz Józef 369
Niestarienko Piotr 298
Potapow Mitrofan 31
Niestieruk Michał 280
Prawi n Jakub 117
Niewczas Genowefa 181, 182, 184, Pruszkowski Ignacy 336
318,346,375,379
Przymanowski Janusz 7, 41, 312,
Niewczas Wanda 124, 181,379
358-360,363
Nikuli n Andriej 292, 299, 31 O, Przytocki Kazimierz 23, 32, 44,
111, 123, 124, l 55, l 56, 181,
317,366
205, 206, 208, 212, 214, 256,
Nowikow Wasyl 347
274, 279, 280, 294, 295, 303,
"Nowina" Beynar Leon Lech
331, 326, 329, 330, 332, 333.
Nowotko Marceli 119
Panifiłow Aleksiej
Uwaga!
394
INDEKS NAZWISK
336, 342-344, 352, 361, 363,
268,375
Sarnicki Leon 192
Pudło Lucyna 115
Saucken Dietrich von 356
Putrament Jerzy 20, 21, 59, 61, Schmalz Wilhelm 162, 168, 189,
77-79,84,85
196,202,210,211,2 20
Schulenburg Friedrich von der 26
Raczkiewicz Władysław 43, 120
Schulze-Boysen Harro "StarszyRadziejewski Aleksiej 139, 146,
na" 26
147
Sienicki Wiktor 237, 238
Radziwanowicz Władysław 287
Sienkiewicz Henryk 111, 360
Rakowski Bronisław73, 134
Sierow Iwan A. 22
Reinefahrt Heinz 245
Sikorski Władysław 42-44, 48, 52,
Ribbentrop Joachim von 7, 27
56, 57,74,82
Rogacz Teodor 202, 207, 220
Sinicyn Michał 237, 238, 303, 319
Rogowska Zofia 63, 67
Sirota Stefan 95, 98, 103, 191, 192
Rohr Giinther 235, 345
Skaniecki Czesław 119
Rokossowski Konstanty 30-32, 47, Smolej Sergiusz 96, 100-103
48, 127, 140, 141, 147, 150, Smrokowski Władysław 134
154, 200, 225-227, 229, 231, Sokołow Anatol 174
235, 236, 242-246, 249, 273, Sokołowski Wasilij 88, 90-92
277, 278, 315, 323, 325, 337, Sokorski Włodzimierz 91
344,348
Sorge Richard 26
Rola-Żymierski Michał zob. Ży Sosnkowski Kazimierz 43
mierski Michał
Sowa Bronisław 279, 280
Romanowski Mikołaj 46, 80, 81, SpirynJan 303,309,310,347
96, 98, 100, 215, 216, 250, Spychalski Józef 14 5
261, 262, 300, 309, 310, 347, Spychalski Marian 145
374,375,379,381
Stalin Józef (właśc. Iosif WissarioRomanowski Władimir 351, 352
nowicz Dżugaszwili) 21, 22.
Romer Tadeusz 57
25-27, 29, 31. 36, 37. 42, 43.
Rommel Erwin 332
47, 49, 55-61, 71, 72, 75, 82.
Roosevelt Franklin Deiano 56, 118,
83, 91, 113. 118-120. 129.
243,313,34
131, 142, 143, 159. 194, 198.
Rotkiewicz Jan 30 l, 303, 304, 316,
226, 227, 229, 231-233. 235.
321
242-244, 246, 247, 249. 250.
Rundstedt Gerd von 30
273,277,278,313,3 14
Rutkiewicz Maria 119
Stanisław Wolski "Us" 250, 268Rzeszutek Stanisław 239, 360
270
Uwaga!
395
INDEKS NAZWISK
Sranisz Stanisław 381
"Starszyna" zob. Schulze-Boysen
Harro
Steiner Felix 370
Stępień Aleksander 214, 286
Syrek Mieczysław 217, 218
Szabelski Antoni 304
Szafirenko, radziecki generał 298
Szajdurow Wiktor 318
Szaepanik Rudolf 192, 193
Szczepański Stefan 290,293, 313
Szendzielarz Zygmunt "Łupaszka"
376
Szewczenko Konstanty 237
Szpakowski Konstanty 280
"Szumny" zob. Śmiałowski Teodor
Szydławska Wanda 115
Szymańska Irena 124
Szymierski Edward l 07
Szynkareoko Grigorij 96, l 03, l 05,
111
Ślusariew, podporucznik, dowódca
czołgu
305
Śmiałowski Teodor "Szumny" 375
Świerczewski Karol 86, 88, III,
113, 114, 130, 131, 314
Świetana Władysław 212
Tarajmowicz Rościsław 180, 193196, 199, 222
Taraodo Jan 290
Till Stanisław 187, 188
Tirnoszeoko Siemion 27, 29-31,
129
Tiomkina Ruta 143
Tiułiakow Wiktor 164, 174, 193,
219,220
Trepaczka Leonid 195
Trepper Leopold 26
Tuchaczewski Michaił 126-129
Turnidajski Kazimierz 145
"Tur" zob. Kamiński Zygmunt
Turkiewicz Władysław 171, 172,
177
Turski Leon 218, 223
Uljanow Władimir zob. Lenin Wło
dzimierz
Vormann Nicolaus von 150-152,
156, 157. 169, 178, 201-203,
209-211,228
"Wacek" zob. Zawadzki Aleksander
Wariończyk Dymitr 368
Wasilewska Wanda 57, 59, 61, 64,
78, 82, 84, 90, 116-118, 256,
314
Wasilewski Jerzy 346
Weber Friedrich 271
Weiss Walter 334, 345
Weissenberg Marek 198, 184
Wejher Jakub 326
Werth Alexander 225
Wicherkiewicz Tadeusz 54
Wieliczko Michał 177, 319,320
Wieriżnikow Borys 148, 149
"Wiesław"
zob.
Gomułka Włady-
sław
Winogradow Grigorij 318
Woinkow Aleksander 202, 203
Wojnowski Anatol 79, 84-86, 88,
97, 105, 107, 110, 130
Wojtala Franciszek 144
Wojtala Jadwiga 144
Uwaga!
INDEKS NAZWISK
Woronow Nikołaj 31
Zujew Aleksander 152
Wysocki, sierżant, członek załogi "Zygmunt" zob. Błażejewicz ZygR. Szczepanika 192
munt
Zajkowski Stanisław 288
Zaleski August 43
Zaniewski Bronisław 156
Zarychta Piotr 281, 288, 347, 359
Zawadzki Aleksander "Wacek" 120
Zeitzler Kurt 142
Zieliński Stanisław 369, 371-372
lotkinJan 319,320
Zeromski Stefan 111
:Ż.uchowski Jerzy 352
:Żukow Gieorgij 27, 29, 229,
246, 272, 273, 277, 278,
296, 300, 315, 317, 366,
370
:Ż.ymierski Michał "Rola" 14 5,
235,246,314.3 81
231,
292,
367.
230,
Uwaga!
Spis źródeł ilustracji
Archiwum Fotograficzne Czesława Datki za pośrednictwem Narodowego
Archiwum Cyfrowego 51
Bundesarchiv 76, 176
Domena publiczna: 28, 60, 82, 97, 106, 163, 193, 206, 221, 236, 243,
252,267,291,297,308,316,328,349,370
Laski Diffusion/East News 128, 275
Muzeum Niepodległości/East News 118
Muzeum Okręgowe w Bydgoszczy 283
Polska Agencja Fotograficzna/Centralna Agencja Fotograficzna 146
Ria Novosti/East News 60
Zespół Ministerstwa Informacji i Dokumentacji rządu RP na emigracji
za pośrednictwem Narodowego Archiwum Cyfrowego 44
Uwaga!
IIO
II. BRYGADA PANCERNA
Przeprawa jest newralgicznym elementem bitwy, stąd powinna
być przeprowadzona przy maksymalnym zaangażowaniu pododdziałów saperskich, regulatorów ruchu i artylerii przeciwlotniczej.
Niemniej główne zadanie spada na saperów, to oni "muszą przygotować przeprawy przez cieki wodne, teren bagnisty i o miękkim
gruncie oraz wzmacniać zbyt słabe mosty" 3. Wypadki z 12 paździer
nika pokazały, że żaden z tych wyżej wymienionych punktów nie
został spdniony. Korek, który powstał przy przeprawie 5. Korpusu
Zmechanizowanego, nie obciążał konta generała Berlinga, był zaś
udziałem dowódcy 33. Armii Wasilija Gordowa.
A jednak to do Beriinga należała decyzja o sposobie wykorzystania batalionów dywizji, w tym wyzyskania atutu broni pancernej. Mimo że w 1940 roku podczas rozmów z NKWD proponowano mu objęcie dowództwa dywizji pancernej, Beriing jako
piechur miał blade pojęcie o taktyce broni pancernej. Pod Lenino
ujawniło się to w pdni. Cenę za ignorancję generała zapłacili czoł
giści. Niestety, wyrównywali również rachunki niższych oficerów.
Podpułkownik Wojnowski praktycznie nie decydował o roli
swoich czołgów w bitwie. Poddał się decyzji rozparcelowania puł
ków między bataliony piechoty. Nie mógł postępować wbrew decyzji Berlinga, to prawda, ale mógł pociągać za sznurki, synchronizować ruchy kompanii pancernych. Tego nie robił. Puścił je
samopas, a sam "odurzony alkoholem do nieprzytomności, leżał
w jakieś stodole" 4 • To Rosjanin Piotr Czajnikow próbował kontrolować działania kompanii pułku. Beriing zaliczył Wojnowskiego do grupy "kilku oficerów zasługujących właściwie na rozstrzelanie". Tego jednak nie uczyniono. Wojnowskiego oraz innego
"ananasa", Franciszka Oerksa~, Beriing wykreślił ze spisu oficerów
dywizji piechoty.
--------~~~~~~~~~-
·1
4
1
H. Guderian, op. cit., s. 344.
Z. Berling, Wspomnienia, r. 3: Wolnolc' na Przetarg, Warszawa 1991, s. 15.
Franciszek Derks również poddał się sile eliksirów Bachusa.
Uwaga!
7. CIEŃ TEHERANU
III
Natomiast Grigorij Szynkareoko wykreślił się sam, kiedy
z 2. kompanią czołgów wyrwał się w głąb obrony nieprzyjaciela
bez piechoty, czym pogwałcił elementarną zasadę taktyki czołgów.
Nigdy nie lezie się na nierozpoznany teren bez osłony piechoty.
Nie lezie się tam tym bardziej, jeśli istnieje podejrzenie spotkania
ze środkami przeciwpancernymi.
Gdyby prawidłowo działały środki łączności, gdyby wystarczyło czasu na zgranie batalionów, gdyby ...
Sprawdziła się maksyma "im więcej potu na ćwiczeniach ... ".
Na placu w obozie biełoomuckim stanęły szeregi pancernych.
Marian Chodor na rozkaz "Baczność" wypiął pierś, wciągnął powietrze, stuknął obcasem o obcas i tak trwał. Stał w grupie kolegów z plutonu rozpoznania. Stanowili część kompanii sztabowej
brygady, obok plutonów saperów, łączności i żandarmerii. Plutonem dowodził chorąży Kazimierz Przytocki, były żołnierz Armii
Czerwonej, jak wszyscy nowy w jednostce, lecz zdobywał już mir
wśród swoich żołnierzy.
Było południe 13 października, pod Lenino nadal trwała bitwa, tymczasem nad Oką głośno było o zwycięstwie l. Dywizji
Piechoty. W gazecie "Zwyciężymy" ukazał się rozkaz, podpisany
przez generała Karola Świerczewskiego.
Najpierw duma wypełniła serca tych, dla których bitwa była
jeszcze utkana z romantycznych obrazów wyniesionych z lektur
Gąsiorowskiego, Sienkiewicza czy Żeromskiego. Potem ów sielski obraz zmąciła długa lista 51 O nazwisk czytana przez oficera.
To były nazwiska poległych. Każdemu odpowiadał gromki chór
żołnierzy: "Zginął na polu chwały".
Coś, co trudno było nazwać, chwytało za gardło strachem,
obawą lub żalem. Tu i ówdzie drgały głosy żołnierzy mężczyzn
i kobiet, po policzkach spływały łzy. Helena Kalinowska otarła
mokre oczy, z listy wyczytano nazwisko jej brata.
Uwaga!
112
Rozeszli się po rozkazie "Spocznij". Gwar rozmów rozniósł
się po obozie, by w kilka minut później zniknąć we wnętrzu ziemianek. Trzy beczki po paliwie przerobione na piecyki płonęły
spokojnym ogniem, lecz wewnątrz wcale nie było ciepła. Ulatywało przez rurę imitującą komin. Przy każdym stał żołnierz czuwający nad ogniem. Po obu stronach wąskiej, długiej ziemianki
ciągnęły się piętrowe prycze. Ściany z bierwion, między którymi
zalegał mech, hamowały zimno szturmujące wilgotne wnętrze;
hamowały, lecz nie zatrzymywały. Wilgoć falowała niczym sinusoida, wybuchając z każdym deszczem wdzierającym się przez
nieszczelny dach z żerdzi. Trwała jesień, w każdej chwili spodziewano się zimy.
Ta nadeszła cicho z początkiem listopada. Apelem i dniem
wolnym od zajęć minął 7 listopada, o czym Polacy szybko zapomnieli, dla nich ważniejsza była inna rocznica: 11 listopada. Na
ten dzień, 25. rocznicę odzyskania niepodległości, szykowano przysięgę brygady.
Nocą w wigilię uroczystości spadł śnieg. Zaległ czapami na
gałęziach, zastygł mroźną skorupą na placu apelowym, zasypał
ścieżki, zablokował wejścia do ziemianek. przytulił się do dachów.
W ziemiankach zrobiło się cieplej.
Lidia Mokrzycka, "filigranowa blondynka o klasycznym wyrazie twarzy i pięknej cerze"6 , chowała się pod kocem, łapiąc kilka godzin snu. Miała 19 lat, pochodziła ze Śląska Cieszyńskiego.
Ostanie wakacje przed wojną spędzała u babci we Lwowie. Tam
zastała ją wojna i tam wpadła w radzieckie łapy. Wraz z ojcem
trafiła pod Omsk. Ojciec próbował się dostać do armii Andersa,
to jednak mu się nie udało. Drogę pod Monte Cassino zamknę
ły mu wiek, zdrowie, a kto wie, czy nie przychylność w stosunku
do filozofii Marksa i Lenina.
° K.
Przyrocki,
Czołgi.
wojna i dzirwczyny, Warszawa 1978, s. 6.
Uwaga!
7.
CIEŃ TEHERANU
113
Zostali w Uzbekistanie, pracowali w kołchozie. Stamtąd Lidia przyjechała do Sielc. Tak jak większość kobiet dostała przydział do plutonu łączności kompanii sztabowej. Po trzymiesięcz
nym szkoleniu wstała radiotelegrafistką.
Pobudka wybuchła głośnym alarmem o drugiej po północy.
W ziemiankach wszczął się ruch. Śpiący dotąd żołnierze zerwali
się błyskawicznie. Lidia Mokrzycka obudziła się, z sąsiednich prycz
zrywały się jej koleżanki radiotelegrafistki i sanitariuszki. Spod materacy wyciągnęły spodnie mundurowe "misternie ułożone tam
wieczorem, by trzymały kanty" 7• Ubrały się, zjadły śniadanie. Czekała je czternastokilometrowa droga do Sielc w śniegu po kolana,
przykra reminiscencja z syberyjskich lasów.
Maszerowały pięć godzin: Lidia Mokrzycka, Janina Czerwonogradzka, sanitariuszka Zofia Faust. Głodne i zmęczone, zzięb
nięte, ale szczęśliwe czekały na rozpoczęcie uroczystości.
Znów, podobnie jak 15 lipca, do Sielc zjechali przedstawiciele prasy alianckiej i oficjele sojuszniczych państw.
Przysięga rozpoczęła się o godzinie l O. 00. Generał Karol
Świerczewski podszedł do przełożonego generała Zygmunta Berlinga. Ręka powędrowała do daszka.
Obaj generałowie nie darzyli się sympatią. Powry zachowywali tylko wobec podwładnych.
Świerczewski trafił do Sielc w sierpniu z rozkazu Stalina. Gruzin lubił trzymać rękę na pulsie spraw bieżących, a były oficer
NKWD był pewnym narzędziem polityki Stalina. Świerczewski
całe dorosłe życie spędził na służbie w ZSRR, walczył w wojnie
polsko-bolszewickiej, z tym, że w przeciwieństwie do Beriinga
stał po radzieckiej stronie. Kiedy 22lata później trafił do polskiej
armii, miał za sobą doświadczenie wyniesione z wojny domowej w Hiszpanii. Tam dał poznać się pod pseudonimem generał
1
lbitbm
Uwaga!
II4
Walter. Ponieważ nie spisał się podczas kampanii 1941 roku, jego
248. Dywizja Piechoty rozpadła się podczas odwrotu w listopadzie 1941 roku, odsunięto go od dowodzenia, przy oskarżeniu
posiłkując się faktem narastającego alkoholizmu Świerczewskie
go. Kiedy latem 1943 roku powstawała armia polska, nadarzyła
się okazja pozbycia się nieprzydatnego oficera.
11 listopada ramię w ramię przemaszerowali przed frontem
żołnierzy, po czym Świerczewski stanął obok żołnierzy l. Korpusu, dwóch dywizji piechoty i dwóch brygad artylerii i pancernej,
by złożyć przysięgę. Beriing znalazł się po drugiej stronie, by ją
przyjmować.
Kiedy już zamilkło echo głośno wypowiadanych słów przysięgi,
kiedy rozkaz "Spocznij" rozluźnił szeregi, kiedy pogasły machorkowe skręty i ucichły rozmowy, komendy oficerów ruszyły masy
żołnierstwa. Patrzący z wysokości trybuny oficjele i dziennikarze
widzieli, jak nieregularne grupy w jakimś nieokreślonym rytmie
mieszały się między sobą, wzajemnie sobie nie przeszkadzając, by
po dłuższej chwili zmienić się w szeroką kolumnę. Na przedzie stały dwie dywizje piechoty, 2. i 3., za nimi po ośmiu w szeregu ustawili się artylerzyści. Między kolumnami ludzi sterczały lufy dział
i haubic, ciągnięte przez samochody. Wreszcie na końcu znalazło
się miejsce dla l. Brygady Pancernej im. Bohaterów Westerplatte. Ciemnozielone sylwetki czołgów z podkreślającymi profil podniesionymi lufami przykuwały uwagę. A jednak wyćwiczone oko
fotoreportera w tej masie zielonych jednolitych mundurów potrafiło wypatrzeć jeszcze jedną osobliwość korpusu: "dziewczęta wyróżniają się długimi włosami i lepszym sprężystszym i elastyczniejszym krokiem. Natura jakby je stworzyła do defilowania''.
Dziewczyny, a było ich w brygadzie 1308 , wpisały się w ży
cie jednostki i znajdowały w niej dla siebie miejsca na różnych
H
Por. ibidem.
Uwaga!
7. CIEŃ TEHERANU
I I
5
stanowiskach. Zdarzało si~, że niekiedy przydziały przeczyły logice i zdrowemu rozsądkowi. Ktoś rzucił pomysł zorganizowania
kobiecego plutonu fizylierek oraz załogi czołgu.
Załogą dowodziła kapral Lucyna Pudło, kapral Antonina Lemieszuk obsługiwała działo, Anna Pokój jako mechanik-kierowca
starała si~ okidznać trudną do kierowania maszyn~, zaś Jadwiga
Makówka śpiewała morsem przez radiostacj~. Pomysł obsadzenia
czołgu kobietami należy traktować jako nieprzemyślany eksperyment. Na s~ście starczyło rozsądku, aby pań, choć w kontekście l. Brygady Pancernej lepiej powiedzieć: obywatelek, nie wysyłać w bój, kończąc przygod~ z T-34 na poligonie.
Natomiast łatwiejsze w prowadzeniu okazały si~ samochody
i istotnie tu sprawdziło si~ kilka kobiet - dwie: Wanda Szydłow
ska i Czesława Kondratowicz woziły willysami oficerów kompanii sztabowej brygady.
Sposobniejszym miejscem do wykazania zalet były kompanie
łączności i pluton sanitarny. Z racji dużej odpowiedzialności obie
wymagały kilkumiesi~cznego szkolenia. W przypadku radiotelegrafistek nie chodziło tylko o poznanie alfabetu Morse' a i nauk~
szyfrów. Uczyły również budowy radiostacji i ich konserwacji.
Role radiotelegrafistki i sanitariuszki nie wyczerpywały funkcji
kobiet, choć były ich sztandarowym przydziałem. Naturalne było
powierzanie kobietom funkcji oświatowych. Pod tym poj~ciem
krył si~ szeroki wachlarz obowiązków, poczynając od redagowania gazet i gazetek, przez organizowanie apeli i teatru, po ideologiczne urabianie żołnierzy. To było trudne i niewdzi~czne zadanie,
w wielu przypadkach wr~cz beznadziejne, a patrząc z perspektywy 70 lat, niepotrzebne. Zaangażowanie znacznej liczby oficerów
i podoficerów obu płci do pracy ideologicznej świadczy niezbicie o antyradzieckości żołnierzy, czyli o ich zdrowym podejściu
do wydarzeń lat 1940-1943. Umowy mi~dzy ZPP a rządem radzieckim i hasła radziecko-polskiego braterstwa broni nie mogły
Uwaga!

Indeks nazwisk - Księgarnia Internetowa Grzbiet.pl

Transkrypt

Podobne dokumenty

Spis treści Wstęp ................................................ 7 Francja stawia na

Page 1 Bibliopafia ANDf.JtSEN Ol. ,.. Ił,., ,.. . . . . ,.,.,...,, - - , . ,.,. `""

PI) TRf)(l - Księgarnia Internetowa Grzbiet.pl

http://grzbiet.pl/ksiazki/tajne-akcje-snajperow

http://grzbiet.pl/ksiazki/moja-piatka-z

spis treści - Księgarnia Internetowa Grzbiet.pl