Spekulacja na rynkach finansowych – znajomość narzędzi czy siebie?

Spekulacja na rynkach finansowych
– znajomość narzędzi czy siebie?
Grzegorz Zalewski
DM BOŚ S.A.
Narzędzia
Analiza techniczna
Analiza fundamentalna
2
Narzędzia (2)
AT – „astrologia” rynków finansowych
AF – „alchemia” rynków finansowych
Ani analiza techniczna, ani analiza
fundamentalna nie są teoriami naukowymi.
3
4
„Jeśli jesteś zwolennikiem twierdzenia, Ŝe “bez pracy
nie ma kołaczy”, prawdopodobnie uznasz analizę
fundamentalną za najbardziej wartościową metodę
inwestowania.”
Martin S. Fridson
„Technicy potrzebują tylko kilku rzeczy, aby
przewidzieć rynek. Nie mogą się jednak pogodzić
co do tego o jakie dokładnie rzeczy chodzi”.
Gregory Millman
Zawsze potrzebujemy narzędzi
Narzędzia są przydatne jeśli znamy ich
ograniczenia.
A jeszcze bardziej jeśli znamy nasze
ograniczenia.
5
Główne ograniczenia - emocje
Straty - czy na pewno wiemy,
jak zareagujemy na 30 % straty
na naszej inwestycji?
6
Znajomość siebie
Świadomość pułapek i zagroŜeń
jakie dotyczą kaŜdego z nas,
związanych ze „skrótowym”
podejściem do analizowania
świata(rynku).
7
Nasze intuicje i przeświadczenia
Aby podejmować decyzje działamy
na podstawie przeświadczeń, intuicji,
heurystyk
Bez świadomości ich istnienia
moŜemy popełnić mnóstwo błędów
8
Czy jesteśmy wystarczająco
krytyczni?
9
45
Nasz fundusz zarobił 100 %
40
35
30
25
20
15
* w ciągu ostatnich X lat, ale nie
powiemy Ci, Ŝe równieŜ tracił
10
5
0
2003
2004
2005
2006
Co moŜe Cię czekać w czasie
6 miesięcy ?
10
50%
40%
30%
20%
10%
2006
2006
2005
2005
2004
2004
2003
2003
2002
2002
2001
2001
2000
2000
-30%
1999
-20%
1999
-10%
1998
0%
Gdzie podziewa się nasza logika?
„Kryzys gospodarczy, który wpłynąłby na zwolnienie
ekspansji przemysłowej nie wydaje się prawdopodobny.
Choć jest moŜliwe chwilowe załamanie się kursów,
to nie ma Ŝadnych danych aby wystąpiła katastrofalna
zniŜka".
„10 powodów dla których hossa się nie skończy”
11
Potrzeba rozumienia/potwierdzania
Staramy się uporządkować rynek
i dla kaŜdego zjawiska znaleźć
wytłumaczenie. W wyniku tych usiłowań
widzimy nie to co jest naprawdę, ale to
co spodziewamy się zobaczyć.
12
Gdzie jest rozwiązanie?
10
15
8
20
25
18
6
11
4
28
31
2
13
Potrzeba rozumienia/
potwierdzania (2)
Staramy się uporządkować rynek i dla kaŜdego
zjawiska znaleźć wytłumaczenie. W wyniku tych
usiłowań widzimy nie to co jest naprawdę, ale to
co spodziewamy się zobaczyć.
Gdy wydaje się, Ŝe znaleźliśmy „klucz”
moŜe się on zmienić.
14
Kup, jeśli cena akcji na zamknięciu 15
sesji jest 3 sesje z rzędu coraz wyŜsza
Kup, jeśli cena akcji na zamknięciu
sesji jest 3 sesje z rzędu
coraz wyŜsza (2)
16
Kup, jeśli cena akcji na zamknięciu
sesji jest 3 sesje z rzędu
coraz wyŜsza (3)
17
Prawo małych liczb
Mamy skłonność do dostrzegania „formacji”
tam gdzie ich nie ma, pokazując kilka
dobrze dobranych przykładów.
18
Współczynniki, które działają
(prawie zawsze)
19
Złudzenie konserwatyzmu
Jeśli odkryjemy jakieś „powtarzające się
zachowanie” (w odpowiednio dobranych
przykładach), będziemy za wszelką cenę
unikać dowodów świadczących o tym,
Ŝe to nie działa.
20
21
Jedna z linii to wykres indeksu WIG 20 od stycznia 2006 r.
(dni wzrostowe to +1, dni spadkowe -1).
Druga wygenerowana została losowo.
Która jest która?
Losowość czy nie?
Przypadkowe sekwencje często występują
seriami
Nie wiemy czy ceny na giełdzie poruszają się
losowo
Ale nawet jeśli tak jest, moŜna osiągnąć
sukces „szukając przewagi”
22
W październiku ceny akcji
z reguły spadają
“Miesiąc krachów” (1998 r.)
“Październik - straszny miesiąc”(1999 r.)
“Stresujący październik” (2000 r.)
23
Heurystyka reprezentatywności
24
1991
1993
2001
2002
2003
2006
1999
1992
1998
2004
2005
2000
1996
1995
40.00%
35.00%
30.00%
25.00%
20.00%
15.00%
10.00%
5.00%
0.00%
-5.00%
-10.00%
-15.00%
1997
Mamy skłonność do oceny rzeczy na podstawie
czegoś co je przypomina, a nie na podstawie
faktycznego prawdopodobieństwa.
Dzień kobiet na GPW
1992
1994
1998
2000
2004
25
r.
r.
r.
r.
r.
-
szczyt
szczyt
szczyt
szczyt
szczyt
Heurystyka dostępności
Przypisujemy większe prawdopodobieństwa
zdarzeniom, które łatwiej przywołać do
świadomości poprzez przypominanie lub
wyobraŜenie. Wyjaśniając zdarzenie
odwołujemy się do tego zdarzenia, które
jest z nim najbliŜej skojarzone.
26
System, który zarabia
27
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
+
+
+
+
+
+
3.43%
14.73%
6.94%
34.15%
2.01%
18.06%
14.68%
System, który zarabia (2)
Kupuj w środy
Sprzedaj w piątki
Nie ryzykuj więcej niŜ 5 % kapitału
28
Błąd uŜyteczności
Coś jest dobre poniewaŜ „działa”.
Działa, poniewaŜ widzimy kilka
przypadków i one nas satysfakcjonują.
29
Syndrom Lotto
Ludzie sądzą, Ŝe ich wygrana się zwiększy,
jeśli wybiorą „odpowiednie” liczby.
W przypadku graczy - szukanie metody.
30
Uśrednianie – ulubiona metoda
inwestorów długoterminowych
31
Kup akcje zawsze za 1000 zł
13 akcji
16 akcji
20 akcji
27 akcji
33 akcje
Wydaliśmy 5000 zł
na 109 akcji.
Średnia cena to
45.8 zł.
Jaki zysk musimy osiągnąć?
Aby odrobić 25 % strat?
A ile, aby odrobić 50 % strat?
32
Błąd „wsiąkniętych kosztów”
33
Nie chcemy wycofać się z błędnej transakcji,
utrzymując ją tak długo, jak to tylko moŜliwe.
Wnioski
Nasze zdolności do świadomego przetwarzania
informacji są ograniczone.
Skróty myślowe i heurystyki mają nam pomóc
w gąszczu informacji.
Gracz giełdowy moŜe osiągnąć sukces,
gdy upora się z błędnym postrzeganiem
rzeczywistości i własnymi emocjami.
34