Recenzja rozprawy doktorskiej - Uniwersytet Medyczny im. Karola

Recenzja rozprawy doktorskiej - Uniwersytet Medyczny im. Karola

UNIWERSYTET MEDYCZNY IM. KAROLA MARCINKOWSKIEGO W POZNANIU
ZAKŁAD PATOFIZJOLOGII NARZĄDU RUCHU
Adres:
8310232, 8310233
ul. 28 Czerwca 1956r. Nr 135/147
61-545 Poznań
tel.: (061) 8310230, 8310231,
fax : (061) 8310230
email: [email protected]
Recenzja rozprawy doktorskiej
nt. „Struktura i unerwienie przedziałów mięśnia brzuchatego łydki –
badania na modelu zwierzęcym”
mgr Malwiny Taborowskiej
Promotor: dr hab. Dorota Bukowska, prof. AWF
Promotor pomocniczy: dr Hanna Drzymała-Celichowska
Na wstępie chciałbym podziękować Radzie Wydziału Nauk o Zdrowiu
Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu, za obdarzenie
mnie zaszczytem dokonania recenzji niniejszej rozprawy doktorskiej.
W ocenie merytorycznej, dysertacja zawiera wiedzę i opisuje badania z
dziedziny neuronauk o charakterze eksperymentalnym, gdzie zagadnienia analizowane
są z wykorzystaniem
metod
neuroanatomii, histochemii i neurofizjologii. Takie
interdyscyplinarne podejście czyni ją ciekawą, a oryginalność podjętego tematu
wynika z braku w dostępnej literaturze szczegółowego, zaktualizowanego opisu
parametrów morfometrycznych włókien w przedziałach mięśnia brzuchatego
przyśrodkowego łydki oraz neurofizjologicznej charakterystyki ich unerwienia z
neuromerów rdzenia kręgowego. Wiedza taka obecnie, w dobie Evidence Based
Medicine, jest coraz bardziej przydatna praktycznie w fizjoterapii, która zakłada
aplikację ukierunkowanych procedur leczniczych w oparciu o rzetelną wiedzę
podstawową z zakresu neurofizjologii i neuranatomii, na przykład w przypadku
różnicowania
następstw
konfliktu
krążkowo-korzeniowego.
Skutkuje
to
dostosowaniem procesu leczenia indywidualnie do faktycznego stanu zdrowia
chorego, którego ocena oparta jest na metodach obrazowania oraz funkcjonalnych,
wpływając na jego skuteczność oraz skrócenie czasu trwania.
1
Ogólnie,
eksperymentalne
w
recenzowanej
celami
były:
dysertacji
(1)
w
której
precyzyjne
wykonywano
określenie
badania
parametrów
morfometrycznych (średnicy i liczby włókien mięśniowych) przedziałów bliższego i
dalszego mięśnia brzuchatego przyśrodkowego, (2) określenie zakresu unerwienia
tych przedziałów przez włókna korzeni brzusznych L4-L6 neuromerów rdzenia
kręgowego, (3) określenie wpływu impulsów z włókien ruchowych tych korzeni na
zakres siły skurczu pojedynczego i zupełnego w obu badanych przedziałach. Autorka
pracy badania wykonała u 24 szczurów. Zastosowana metodyka obejmowała: (1) w
ocenie biochemicznej określenie poziomu wyczerpania glikogenu, (2) w ocenie
morfometrycznej
analizę
reakcji
histochemicznej
PAS,
(3)
w
ocenie
elektrofizjologicznej pomiar siły mięśniowej po stymulacji bodźcami elektrycznymi
włókien korzeni brzusznych w warunkach częściowego lub całkowitego odnerwienia.
Narzędzia wykorzystane przez Autorkę w dysertacji zostały wybrane zasadnie
do osiągnięcia zamierzonych celów badawczych, stanowią przykłady jednych z
najnowocześniejszych merytorycznie i technologicznie w skali światowej.
W ocenie metodologicznej, recenzowana praca ma układ typowy dla rozpraw
doktorskich przeprowadzanych na uczelniach medycznych. Jest on prawidłowy
również do w odniesieniu do struktury podziału treści. Na pracę składa się 10
rozdziałów zawartych na 64 stronach, na których zaprezentowano 4 tabele oraz 14
rycin. W tekście zacytowano prawie poprawnie 103 pozycje literatury.
W Rozdziale 1, Autorka słusznie umieściła na początku pracy wykaz
zastosowanych skrótów, umożliwiając czytającemu płynne zapoznanie się z treścią i
unikając zbędnych powtórzeń w tekście. Pracę czyta się z przyjemnością, jest napisana
zwięzłym językiem naukowym, poprawnym pod względem formalno-językowym i
stylistycznym, z nielicznymi uchybieniami interpunkcyjnymi.
Na początku pracy, w Rozdziale 2 oraz Rozdziale 3 Autorka zaprezentowała
zwięzłe streszczenia w języku polskim i angielski. Jest to dobry pomysł, wzorowany
na recenzowanych czasopismach naukowych.
W Rozdziale 4 - Wstęp, Autorka przedstawiła wyczerpująco jak na obecny stan
wiedzy, w zakresie wymaganym dla celów dysertacji, kolejno podstawowe dane
2
anatomiczne jak i czynnościowe dotyczące unerwienia i struktury mięśni
szkieletowych oraz zdefiniowała pojęcie przedziałów mięśniowych oraz określiła ich
charakterystykę u różnych gatunków zwierząt w tym u człowieka. Z przyjemnością
stwierdzam, że jest to wzorowe kompendium wiedzy dla studentów i lekarzy.
Rozdział 5 zawiera opis trzech podstawowych celów szczegółowych pracy. Są
one sformułowane poprawnie. Doktorantka wskazuje, że światowe dane literaturowe
nie wskazują różnic morfometrycznych w obu analizowanych przedziałach
mięśniowych, jak i nie przedstawiają w szczegółach rozkładu ich unerwienia
motorycznego
z
poziomu
poszczególnych
neuromerów
rdzeniowych
oraz
charakterystyk elektrofizjologicznych skurczu w każdym z przedziałów mięśniowych.
Uważam, że są to ważne argumenty świadczące o nowatorskim charakterze badań
opisywanych w dysertacji.
W Rozdziale 6 – Materiał i metody, Autorka kolejno scharakteryzowała grupę
badanych zwierząt oraz miejsce prowadzenia badań jak i procedury anestezji
stosowane w trakcie eksperymentów. Zostały one zaaprobowane decyzją Lokalnej
Komisji Bioetycznej. W podrozdziałach 6.2. oraz 6.3. Doktorantka dokonała opisu
badań biochemicznych i morfometrycznych oraz elektrofizjologicznych, łącznie z
podaniem przypisów literatury, gdzie opisano kolejne etapy i szczegóły ich
przeprowadzania. Opisała analizowane parametry oraz procedury chirurgiczne,
zamieściła
również
ryciny,
przekonywująco
prezentujące
stosowane
układy
eksperymentalne oraz przykładowe wyniki badań histochemicznych.
Rozdział 7 - Wyniki zawiera 6 rycin i 4 tabele oraz komentarze do nich, w
których Doktorantka zwięźle omówiła otrzymane wyniki badań morfometrycznych,
unerwienia motorycznego, parametrów skurczu oraz parametrów rejestrowanych
potencjałów czynnościowych w obu badanych przedziałach mięśniowych. Rozdział
jest krótki, ale jego treść odnosi się do opisu rezultatów wszystkich analizowanych
parametrów anonsowanych w podrozdziałach 6.2. oraz 6.3. dysertacji. Zwraca uwagę
nienaganna prezentacja wyników badań mikroskopowych.
W Rozdziale 8 – Dyskusja, Autorka pracy wyczerpująco przedyskutowała
otrzymane wyniki z wynikami innych autorów odnośnie struktury przedziałów
mięśniowych w mięśniu brzuchatym przyśrodkowym, unerwienia motorycznego oraz
3
analizy zapisów siły skurczu u różnych gatunków zwierząt. Ciekawe komentarze
zawarła w podrozdziale 8.4., analizując znaczenie wyników badań z implikacjami
klinicznymi jak na przykład u chorych po urazach wywołujących częściowe
odnerwienie mięśnia brzuchatego przyśrodkowego, zarówno o źródle obwodowym jak
i
na
poziomie
korzenia
neuromeru
lędźwiowego
rdzenia
kręgowego.
Wewnątrzmięśniowe unerwienie i rozmieszczenie przedziałów mięśnia brzuchatego
przyśrodkowego, jest w Jej rozumieniu istotne przy planowaniu zabiegów
rekonstrukcyjnych przeszczepów z gałęzi nerwów nieuszkodzonych. W podrozdziale
8.5. Ograniczenia metodyczne, największe moje zainteresowanie wzbudziło krytyczne
podejście Autorki do ewentualnych skutków jatrogennych przeprowadzonych
eksperymentów, które mogły mieć wpływ na analizę rejestrowanych potencjałów
czynnościowych. Świadczy to o Jej dojrzałości jak młodego adepta pracy naukowej.
W Rozdziale 9 – Posumowanie i wnioski, Autorka słusznie stwierdza o
niejednorodności rozmieszczenia włókien mięśniowych o różnej morfologii w
przedziałach bliższym i dalszym mięśnia brzuchatego przyśrodkowego, unerwieniu
mięśnia w części bliższej przez motoneurony segmentu L4 rdzenia kręgowego oraz
występowaniu trzech wariantów unerwienia całego mięśnia z poziomów L4-5, L5 lub
L5-6.
Rozdział 10 – Literatura, zawiera starannie dobraną literaturę anglojęzyczną
(102 pozycje) i polskojęzyczną (1 pozycja), bezpośrednio powiązaną z tematem,
zacytowaną zgodnie z schematem wykorzystywanym w pracach edytowanych w
czasopismach naukowych.
Uwagi, propozycje oraz prośby o ustosunkowanie się do komentarzy
W pracy Autorka stosuje opisy dotyczące metodologii badań oraz analizy i
interpretacji wyników w stronie biernej. Jest to coraz częstszy sposób spotykany w
dysertacjach doktorskich, zamiast narracji w pierwszej osobie. Nie jest to uchybienie,
skoro taki ton przyjęto w całej pracy.
W Rozdziale 1 być może bardziej precyzyjnie byłoby określenie parametru t
(z), jako czasu między skrajnymi „wartościami”, a nie „wychyleniami” rejestrowanego
potencjału czynnościowego.
4
W Rozdziale 6 –Materiał i metody, Autorka pracy założyła, że wyniki pracy
zostaną zaprezentowane jako wartości średnie oraz odchylenia standardowego.
Uważam, że powinna podać narzędzie służące do przeprowadzonych zestawień
statystycznych. Ponadto mniemam, że analiza statystyczna była uproszczona ze
względu na liczbę pomiarów u N=24 osobników.
W przypisie literatury 2. Bennett MR, Ho S. The formation of topographical
maps in developing rat gastrocnemius muscle during synapse elimination, J Physiol.
1988; 396: 471–496, znalazł się fragment innego przypisu, który należy usunąć.
Powyższe uwagi są jedynie wskazówkami do ewentualnych poprawek, jeżeli
Autorka zamierza opublikować pracę w czasopiśmie z Impact Factor. Jestem
przekonany o zasadności takiego upowszechnienia wyników przedstawionych w
dysertacji. Moje uwagi nie umniejszają wartościowym treściom przedstawionej do
oceny rozprawy doktorskiej. Sformułowane w pracy
przez Doktorantkę wnioski
odpowiadają założonym celom pracy.
Reasumując - Autorka w pracy spełniła zadania, spełniające kryteria stawiane
dysertacji doktorskiej na stopień doktora nauk o zdrowiu. Na podstawie dokonanej
powyższej, pozytywnej oceny, zwracam się do Rady Wydziału Nauk o Zdrowiu
Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu z wnioskiem o
dopuszczenie pracy mgr Malwiny Taborowskiej do dalszych etapów postępowania w
przewodzie doktorskim.
Prof. dr hab. n. med. Juliusz Huber
Poznań, 20 stycznia 2015 roku
5