FIZJOLOGIA CZŁOWIEKA Turystyka i Rekreacja 3

FIZJOLOGIA CZŁOWIEKA
Turystyka i Rekreacja
3-letnie studia niestacjonarne pierwszego stopnia
I rok semestr 2
Tematyka ćwiczeń ( jednostki 1 godz.)
Ćwiczenie 1
Fizjologia mięśni szkieletowych cz. 1.
Właściwości, struktura, rodzaje i funkcje mięśni szkieletowych. Budowa komórki
mięśniowej. Sarkomer. Mechanizm i rodzaje skurczów mięśni.
Część praktyczna:
1. Oglądanie filmów:
-Rejestracja skurczów pojedynczych, tężcowych niezupełnych i zupełnych mięśnia
brzuchatego żaby
-Badanie zależności siły skurczu od siły podniety
-Badanie elastyczności i sprężystości mięśni
-Skurcz izotoniczny i izometryczny.
Ćwiczenie 2
Fizjologia mięśni szkieletowych – cz. 2.
Źródła energii dla skurczu komórek mięśniowych. Rodzaje włókien mięśniowych.
Siła mięśniowa i czynniki ją determinujące.
Część praktyczna:
-Pomiar siły wybranych grup mięśniowych - dynamometria
-Praca zewnętrzna mięśnia.
Ćwiczenie 3
Fizjologia układu nerwowego cz. 1
Podział układu nerwowego. Odruch jako podstawowa forma działania układu nerwowego.
Elementy łuku odruchowego. Klasyfikacja odruchów.
Część praktyczna:
-Badanie wybranych odruchów u człowieka:
-odruch kolanowy,
-odruch rogówkowy
-Oglądanie filmów:
-analiza odruchów bezwarunkowych u żaby.
-badanie czasu odruchowego u żaby metodą Turka
-analiza elementów łuku odruchowego u żaby.
Ćwiczenia 4
Fizjologia układu nerwowego cz. 2
Mechanizmy sterowania ruchami dowolnymi (korowe okolice ruchowe, móżdżek, jądra
podkorowe). Nerwowa kontrola czynności narządów wewnętrznych. Budowa i funkcje
układu autonomicznego.
Część praktyczna:
-Ocena sprawności psychomotorycznej - taping test, test literowy Burdona.
-Ocena sprawności psychomotorycznej na podstawie czasu reagowania oraz ilości
poprawnych i błędnych reakcji przy użyciu miernika reakcji.
Ćwiczenie 5
Fizjologia krwi
Budowa, skład i funkcje krwi. Właściwości i funkcje składników upostaciowanych krwi.
Główne składniki osocza krwi i ich rola. Transport gazów oddechowych przez krew.
Część praktyczna:
-Analiza norm wybranych wskaźników układu czerwonokrwinkowego (liczba erytrocytów,
stężenie hemoglobiny, hematokryt)
-Obliczanie pojemności tlenowej krwi.
-Charakterystyka właściwości i składu osocza krwi.
Ćwiczenie 6
Fizjologia układu krążenia cz. 1
Właściwości mięśnia sercowego. Mechaniczny cykl pracy serca. Wskaźniki sprawności serca
(częstość skurczów serca, objętość wyrzutowa, pojemność minutowa serca). Nerwowa
regulacja czynności serca.
-Oglądanie filmu: Fizjologia mięśnia sercowego u żaby.
-Badanie spoczynkowej częstości tętna.
-Zapisywanie fali tętna.
Ćwiczenie 7
Fizjologia układu krążenia cz. 2
Duży i mały obieg krwi. Rodzaje i funkcje naczyń krwionośnych. Pojęcie i cechy tętna.
Ciśnienie tętnicze. Czynniki wpływające na wielkość ciśnienia tętniczego. Regulacja układu
krążenia.
Część praktyczna:
-Pomiar ciśnienia tętniczego krwi metodą osłuchową.
-Próba ortostatyczna.
Ćwiczenie 8
Fizjologia układu oddechowego.
Budowa układu oddechowego i jego podstawowe funkcje. Mechanika oddychania.
Spirometria. Wentylacja minutowa płuc. Zasady wymiany gazowej w płucach.
Nerwowa i chemiczna regulacja oddychania.
Część praktyczna:
-Demonstracja modelu obrazującego mechanikę oddychania –model Dondersa
-Badanie sprawności układu oddechowego: wyznaczanie pojemności życiowej płuc oraz
natężonej objętości wydechowej pierwszosekundowej.
-Określanie czasu dowolnego bezdechu po wykonaniu : maksymalnego wydechu,
maksymalnego wdechu, 10 sekundowej hiperwentylacji
-Określanie wielkości wentylacji minutowej płuc – spoczynkowej oraz maksymalnej
dowolnej.
Ćwiczenie 9
Fizjologia wysiłków fizycznych cz.1
Fizjologiczna klasyfikacja wysiłków fizycznych. Pobór tlenu podczas wysiłków fizycznych.
Pojęcie równowagi czynnościowej, deficytu i długu tlenowego. Energetyka wysiłków
fizycznych.
Część praktyczna:
-Obliczanie kosztu energetycznego wysiłku dynamicznego.
-Analiza wielkości wydatku energetycznego podczas różnych czynności ruchowych.
-Oglądanie filmu: Wydolność beztlenowa.
Ćwiczenie 10
Fizjologia wysiłków fizycznych cz. 2
Reakcje układu krążenia i oddychania na wysiłki dynamiczne. Charakterystyka czynności
ustroju podczas wysiłków statycznych.
Część praktyczna:
-Analiza wybranych wskaźników czynności układu krążenia i oddychania (częstości
skurczów serca, wentylacji minutowej płuc, poboru tlenu) podczas wysiłku dynamicznego o
stałej intensywności).
-Badanie zmian częstości skurczów serca i ciśnienia tętniczego krwi podczas wysiłku
statycznego typu „handgrip”.
Ćwiczenie 11
Wydolność fizyczna i czynniki ją determinujące.
Pojęcie wydolności fizycznej. Fizjologiczne podłoże wydolności fizycznej. Zmiany zdolności
wysiłkowej w zależności od płci.
- Oglądanie filmu: Wydolność tlenowa.
Ćwiczenie 12
Zmęczenie i wypoczynek.
Pojęcie i klasyfikacja zmian zmęczeniowych. Przyczyny i objawy zmęczenia. Powysiłkowa
restytucja czynności układu krążenia i oddychania. Spłata długu tlenowego. Odczucie
ciężkość wysiłków fizycznych.
Część praktyczna:
-Ocena subiektywnej ciężkości wysiłku – skala Borga.
-Określanie zmian częstości skurczów serca oraz ciśnienia tętniczego krwi w okresie
restytucji powysiłkowej.
Ćwiczenie 13
Wpływ wybranych czynników środowiska zewnętrznego na czynność ustroju.
Drogi i sposobu wymiany ciepła pomiędzy środowiskiem a organizmem człowieka.
Termoregulacja. Adaptacja ustroju do zmian temperatury środowiska zewnętrznego.
Termoregulacja wysiłkowa. Fizjologiczne podłoże rozgrzewki. Oddziaływanie czynników
środowiska gazowego oraz wodnego na czynność ustroju.
Część praktyczna:
-Określanie temperatury wewnętrznej oraz temperatury różnych okolic skóry.
-Określanie reakcji ustroju na lokalnie działający czynnik termiczny :
-analiza częstości skurczów serca podczas zanurzania twarzy do zimnej wody
-analiza częstości skurczów serca i ciśnienia tętniczego krwi podczas zanurzenia ręki do
zimnej wody.
Ćwiczenie 14
Repetytorium
Ćwiczenie 15
Zaliczenie
Tematyka wykładów (1 godzina tygodniowo)
1. Budowa i funkcje mięśni szkieletowych. Teoria skurczu komórek mięśniowych. Pojęcie
i typy jednostek motorycznych.
2. Sposoby pozyskiwania energii w komórkach mięśniowych. Rodzaje włókien
mięśniowych.
3.Budowa i podział układu nerwowego i jego rola w utrzymywaniu homeostazy.
Wyzwalanie i nerwowa kontrola czynności ruchowych (pojęcie jednostki ruchowej, ośrodki
rdzenia kręgowego, kora ruchowa, jądra podkorowe, móżdżek).
4. Nerwowa kontrola podstawowych czynności życiowych (ośrodki wegetatywne pnia
mózgu, budowa i czynność układu autonomicznego).
5. Budowa i podstawowe funkcje krwi (właściwości i podstawowe funkcje erytrocytów,
leukocytów i trombocytów, skład i funkcje osocza, pojęcie hematokrytu, transport gazów
oddechowych przez krew).
6. Budowa i czynność układu krążenia (cechy mięśnia sercowego, mechaniczny cykl pracy
serca, duży i mały obieg krwi, funkcje naczyń krwionośnych, nerwowa regulacja czynności
układu krążeniowego).
7. Budowa i czynność układu oddechowego (mechanika oddychania, podstawy wymiany
gazowej w płucach, nerwowa i chemiczna regulacja oddychania).
8. Klasyfikacja wysiłków fizycznych. Źródła energii do pracy mięśniowej w zależności od
czasu trwania, intensywności i rodzaju wysiłku fizycznego.
9. Czynniki kształtujące sprawność zaopatrywania ustroju w tlen podczas wysiłków
fizycznych. Adaptacja układów krążenia i oddychania do wysiłków dynamicznych i
statycznych.
10.Fizjologiczne podłoże zmian zdolności wysiłkowej zachodzących wraz z wiekiem.
11.Zmęczenie jako fizjologiczne następstwo pracy (rodzaje, przyczyny i rola zmęczenia).
12.Mechanizmy odpowiedzialne za utrzymywanie stałej temperatury wewnętrznej ciała.
Czynność ustroju w podwyższonej lub obniżonej temperaturze otoczenia.
13.Przebieg procesów termoregulacyjnych podczas wysiłków fizycznych. Modyfikacje
zdolności wysiłkowej przez czynniki termiczne.
14.Wpływ podstawowych właściwości środowiska gazowego na czynność ustroju.
15.Fizjologiczne aspekty wysiłków fizycznych wykonywanych w środowisku wodnym.
Literatura podstawowa:
1. Birch K., Mac Laren D., George K. „Fizjologia sportu” PWN , Warszawa 2009
2. Górski „Fizjologiczne podstawy wysiłków fizycznych” PZWL Warszawa 2001
3. Halicka-Ambroziak „Wskazówki do ćwiczeń z fizjologii dla studentów wychowania
fizycznego” Skrypt AWF Warszawa 1996
4. Jaskólski A. „Fizjologia wysiłku fizycznego z zarysem fizjologii człowieka” AWF
Wrocław 2005.
5. Kozłowski, Nazar „Wprowadzenie do fizjologii klinicznej” PZWL Warszawa 1995
6. Kubica R. Podstawy fizjologii pracy i wydolności fizycznej. Skrypt AWF Kraków
1995.
7. Ronikier A. Fizjologia wysiłku w sporcie, fizjoterapii i rekreacji. Centralny Ośrodek
Sportu Warszawa 2008
8. Traczyk , Trzebski „Podstawy fizjologii człowieka z elementami fizjologii
stosowanej i klinicznej”. PZWL Warszawa 1989
9. Traczyk „Fizjologia człowieka w zarysie” PZWL 1992
Literatura uzupełniająca:
1. Gieremek K. Zmęczenie i wypoczynek. Odnowa biologiczna. AWF Katowice, 2000.
2. Dobrzański T.: Medycyna wychowania fizycznego i sportu. Wyd.Sport i Turystyka
Warszawa 1989
3. Kozłowski S. „Granice przystosowań” Wiedza Powszechna, Warszawa, 1986