Streszczenie rozprawy doktorskiej Autor rozprawy: mgr Ewa
Transkrypt
Streszczenie rozprawy doktorskiej Autor rozprawy: mgr Ewa
Streszczenie rozprawy doktorskiej Autor rozprawy: mgr Ewa Winnicka-Makulec Promotor: dr hab. prof. APS Grzegorz Szumski Promotor pomocniczy: dr Joanna Smogorzewska Temat rozprawy: Doskonalenie personelu medycznego w zakresie umiejętności karmienia doustnego noworodków urodzonych przedwcześnie słowa kluczowe: noworodek urodzony przedwcześnie, technika karmienia doustnego, metodyka szkolenia, uczenie się dorosłych, bariery i schematy poznawcze, pedagogika dorosłych, uczenie się transformacyjne, myślenie krytyczne Zmiany zachodzące we współczesnym świecie powodują konieczność weryfikacji dotychczasowego postępowania w wielu dziedzinach. Postęp w zakresie możliwości ratowania życia noworodków urodzonych przedwcześnie dokonany w ostatnich latach spowodował, że zwiększyła się liczba dzieci zagrożonych nieprawidłowym rozwojem, wymagających monitorowania jakości i tempa rozwoju, a czasem też specjalistycznej terapii. Karmienie doustne jest pierwszą funkcją, jakiej uczą się te dzieci w życiu pozamacicznym. Brak dojrzałości i problemy kliniczne powodują, że początkowo wcześniaki wymagają karmienia parenteralnego i enteralnego. Po osiągnięciu odpowiedniej dojrzałości somatycznej i klinicznej stabilności dopiero mogą podejmować próby karmienia doustnego. Przebieg rozwoju funkcji pobierania pokarmu jest uzależniony od pierwszych doświadczeń i umiejętności, jakie nabywa dziecko jeszcze na oddziale szpitalnym. Opuszczenie szpitala powinno być równoznaczne z osiągnięciem przez dziecko takiej dojrzałości funkcji, która mogłaby gwarantować możliwość prawidłowego odżywienia i dalszego prawidłowego rozwoju funkcji pobierania pokarmów. Osoba karmiąca powinna posiadać specjalistyczną wiedzę i umiejętności, stosowanie których może ułatwiać noworodkom doustne pobieranie pokarmu. W praktyce za karmienie noworodków odpowiedzialne są głównie pielęgniarki i położne. Nie posiadają one niestety specjalistycznego przygotowania w tym zakresie. W powszechnym odczuciu społecznym karmienie noworodka nie jest ani czynnością skomplikowaną ani wymagająca szczególnych umiejętności osoby karmiącej. Pogląd ten nie jest właściwy i może stanowić barierę poznawczą utrudniającą nabywanie nowych kompetencji, odrzucanie możliwości nabywania nowych umiejętności oraz nie stosowanie "nowości" w praktyce. Takie zjawisko jest charakterystyczne dla funkcjonowania osób dorosłych w świecie edukacyjnych wyzwań. Główne pytanie ukierunkowujące pisanie tej pracy brzmiało: jak szkolić personel medyczny w zakresie techniki karmienia noworodków urodzonych przedwcześnie, aby oprócz wzrostu umiejętności i wiedzy nie dopuścić do odrzucenia nowych treści jako mało istotnych i nieważnych, a wręcz przeciwnie doprowadzić podczas szkolenia do zmiany dotychczasowych schematów poznawczych. W związku z powyższym w dysertacji dokonano teoretycznej analizy problemów związanych z nauką karmienia wcześniaków, specyfiką uczenia się osób dorosłych, szybkością zmian we współczesnym świecie implikujących konieczność kształcenia się przez całe życie oraz metodyką szkolenia osób dorosłych. Teoretyczne przesłanki rozprawy zostały zbudowane na bazie pedagogiki transformacyjnej Jacka Mezirowa. Istotą uczenia się w sposób transformacyjny jest spowodowanie zmiany schematów poznawczych w wyniku doświadczeń edukacyjnych. Jako że, metodyka szkolenia dorosłych prezentowana w powszechnie dostępnym piśmiennictwie nie zawiera wskazań dotyczących uzyskania zmian transformacyjnych, w toku przygotowania dysertacji zostały sformułowane dodatkowe zasady szkolenia dorosłych, których celem było uczenie się transformacyjne. Opracowanie metodyki szkoleń ukierunkowanych na nabywanie nowych umiejętności w zakresie techniki karmienia noworodków urodzonych przedwcześnie i zmianę schematu postrzegania problemów związanych z karmieniem oraz ich ewaluacja były głównym celem dysertacji. Okazało się, że oprócz przygotowania programu szkolenia, niezbędne było również opracowanie narzędzia umożliwiającego pomiar poziomu umiejętności oraz zaadoptowanie angielskojęzycznych narzędzi do pomiaru poziomu uczenia transformacyjnego oraz myślenia krytycznego. Analiza wyników badań pozwoliła potwierdzić wysoką skuteczność szkoleń pod względem nabywanych umiejętności, trwałości tych umiejętności oraz uczenia transformacyjnego i myślenia krytycznego, uznawanego za umysłową dyspozycję, umożliwiającą uczenie transformacyjne. Dodatkowo zweryfikowana została teoria transformacyjnego kształcenia dorosłych oraz wyznaczono kierunki dalszych badań. Wiele rozwiązań zastosowanych w pracy ma charakter uniwersalny i mogą zostać wykorzystane do badań nie związanych z nauką techniki karmienia wcześniaków.