Hokej na lodzie

poradnik trenera
Hokej na lodzie
Ta najszybsza dyscyplina spośród
zespołowych gier sportowych
największą popularnością cieszy
się w Kanadzie (ojczyzna hokeja),
USA, Rosji, Czechach, Słowacji
oraz w Skandynawii (Finlandia,
Szwecja). Bogate tradycje
hokejowe ma także Polska1.
n PATRYK ROKICKI
Hokej na lodzie jest narodowym sportem Kanady,
która uznawana jest za jego kolebkę. Gra została wymyślona w 1855 roku w Ontario przez stacjonujących
tam angielskich żołnierzy. Pierwszy mecz hokeja na lodzie odbył się 3 marca 1875 roku w kanadyjskim Montrealu. Spotkanie rozegrano pomiędzy dwoma drużynami
składającymi się z dziewięciu zawodników każda. Mecz
trwał 60 minut, a grano krążkiem wykonanym z drewna.
Zasady gry w hokeja na lodzie opracowała w 1877
grupa studentów Uniwersytetu McGill, gdzie powstał
także pierwszy klub hokeja na lodzie. W 1883 roku podczas Montreal Ice Carnival odbył się pierwszy turniej
hokejowy w Kanadzie. Dwa lata później w Kingston
powstała pierwsza amatorska liga hokejowa. W 1893
Gubernator Generalny Kanady Lord Stanley ufundował
puchar nazywany obecnie od jego nazwiska Pucharem
Stanleya. Trofeum to od 1918 roku jest przyznawane
zwycięzcy rozgrywek National Hockey League (NHL)
uznawanej za najlepszą hokejową ligę świata. Występuje w niej obecnie 30 klubów z Kanady (7) i Stanów
Zjednoczonych (23) podzielonych na dwie konferencje,
z których każda dzieli się na trzy dywizje. Pierwszym
triumfatorem rozgrywek był w roku 1918 Toronto Arenas
(obecnie Maple Leafs), a ostatnim Los Angeles Kings
(2012). Najbardziej znanym Polakiem grającym w NHL
był Mariusz Czerkawski. W latach 1994-2006 rozegrał
w barwach pięciu klubów (Boston Bruins, Edmonton
Oilers, New York Islanders, Montreal Canadiens, Toronto Maple Leafs) 787 meczów, w których strzelił 223
1
gole i zanotował 227 asyst. Jedynym Polakiem, który
zdobył Puchar Stanleya jest Krzysztof Oliwa. Triumfował
w rozgrywkach NHL z New Jersey Devils w 2000 roku.
Hokej w Europie
Na Stary Kontynent hokej dotarł pod koniec XIX wieku. Najwcześniej dyscyplinę uprawiano w Szwajcarii,
Niemczech, Francji, Belgii, Anglii oraz w Czechach.
W 1908 roku powstała pierwsza międzynarodowa organizacja hokeja na lodzie LIHG (Ligue Internationale
de Hockey sur Glace z fr. Międzynarodowa Federacja
Hokeja na Lodzie), przemianowana następnie na IIHF
(International Ice Hockey Federation). Po dwóch latach
od założenia LIHG w szwajcarskim Les Avants rozegrano pierwsze w historii mistrzostwa Europy. Mistrzem
Starego Kontynentu została wówczas reprezentacja
Wielkiej Brytanii. W 1920 roku hokej znalazł się w programie pierwszych Zimowych Igrzysk Olimpijskich
w Antwerpii. Od tej chwili co cztery lata turniej olimpijski stał się jedną z najważniejszych międzynarodowych
imprez hokejowych. Olimpijski turniej hokejowy doceniły także władze zawodowej ligi NHL i od 1998 roku
także zawodnicy tej ligi mogą uczestniczyć w ZIO.
Hokej w Polsce
Początki polskiego hokeja na lodzie datuje się na lata
20. XX wieku. Pierwszymi ośrodkami były: Warszawa,
Przy opracowaniu publikacji korzystano z: W. Zieleśkiewicz, Historia polskiego hokeja, Krynica-Zdrój 2006; J. Mruk, ABC minihokeja na
lodzie, Krynica-Zdrój 1999; pl.wikipedia.org.
30
Wychowanie Fizyczne i Zdrowotne
poradnik trenera
Łódź oraz Lwów. W 1922 roku powstały pierwsze kluby hokejowe tj. Polonia
oraz AZS. Trzy lata później powołano Polski Związek Hokeja na Lodzie
(PZHL).
W 1927 roku po raz pierwszy rozegrano turniej o mistrzostwo Polski
w hokeju na lodzie, w którym zwyciężył stołeczny AZS. W 1955 PZHL
podjął decyzję o gruntownej reformie
systemu rozgrywek o MP i wprowadzeniu w jej ramy modelu ligowego.
Dlatego od sezonu 1955/1956 do dziś
rywalizacja o miano najlepszej drużyny w Polsce toczona jest w formule
ligowej.
Najbardziej utytułowaną drużyną
Polski jest Podhale Nowy Targ, które
19-krotnie zdobyło tytuł mistrza Polski. Hokejowa reprezentacja Polski
pierwszy mecz w historii rozegrała
12.01.1926 roku w Davos, gdzie zmierzyliśmy się z Austrią. Polacy 13-krotnie występowali na Zimowych Igrzyskach Olimpijskich, po raz ostatni
w 1992 roku w Albertville. Największe
sukcesy reprezentacji to wicemistrzostwo Europy wywalczone podczas
turnieju w Krynicy w 1931 roku. Najsłynniejszy mecz w historii polskiego
hokeja odbył się jednak 8.04.1976 na
inaugurację MŚ w Katowicach. „Biało-czerwoni” pokonali wówczas hokejową potęgę, Związek Radziecki 6:4,
a trzy gole strzelił Wiesław Jobczyk.
W pamięci kibiców na trwałe zapisała
się także wygrana 2:1 nad Czechosłowacją na MŚ 1986 w Moskwie oraz
dwa heroiczne boje na ZIO Calgary
1988 z Kanadą (0:1) i Szwecją (1:1).
Najwięcej spotkań w reprezentacji
Polski rozegrał Henryk Gruth (240),
który przez dwadzieścia lat występował z orłem na piersi (1974-94)
i dwukrotnie był chorążym polskiej
ekipy podczas ZIO (1988, 1992). Najwięcej bramek w reprezentacji strzelił
Andrzej Zabawa (99), który obecnie
pełni funkcję kierownika hokejowej
reprezentacji Polski seniorów.
Aktualnie nasza reprezentacja zajmuje 23. miejsce w rankingu światowym. W kwietniu 2013 r. Polacy wystąpią na MŚ Dywizji IB w Doniecku,
gdzie głównym rywalem do awansu
będą Ukraińcy. Od sierpnia 2012 roku
nr 2 luty 2013
31
poradnik trenera
z reprezentacją pracują słynni rosyjscy trenerzy: Igor
Zacharkin (jako selekcjoner) oraz Wiaczesław Bykow
(konsultant), którzy dwukrotnie doprowadzili reprezentację Rosji do złotego medalu MŚ (2008, 2009).
Polska Liga Hokejowa liczy osiem drużyn.
Rozgrywki w sezonie 2012/13 rozpoczęły następujące zespoły: Ciarko PBS Bank KH Sanok (obrońca tytułu); JKH GKS Jastrzębie; GKS Tychy; Comarch
Cracovia Kraków; Aksam Unia Oświęcim; HC GKS
Katowice (beniaminek); Zagłębie Sosnowiec SA; Nesta Karawela Toruń.
Na zapleczu PLH, którą stanowi I liga, występują obecnie: MMKS Podhale Nowy Targ; Bisset
Polonia Bytom; MUKS Naprzód Janów; MUKS Orlik
Opole; HUKS Legia Warszawa; KH Gdańsk SA; drużyna Szkoły Mistrzostwa Sportowego PZHL z Sosnowca.
W 2011 roku po 30 latach przerwy reaktywowano
rozgrywki II ligi hokejowej (III poziom). W pierwszym
sezonie (2011/12) skupiała ona kluby z Wielkopolski
i Dolnego Śląska. W obecnym (2012/13) utworzono
także drugą grupę, w której występują kluby z Krynicy,
Dębicy, Lublina i Sanoka.
Od 2007 roku toczą się także rozgrywki w Polskiej
Lidze Hokeja Kobiet. Trzykrotnie mistrzyniami były
Atomówki GKS Tychy (2007-2009) i trzykrotnie TMH
Polonia Bytom (2010-12). W sezonie 2012/13 w PLHK
występuje dziesięć drużyn: ww. Atomówki i Polonia
oraz UKH Białe Jastrzębie; UKHK Unia Oświęcim;
GKS Stoczniowiec Gdańsk; KS Cracovia 1906; MUKS
Naprzód Janów; MKHL Krynica Zdrój; Jaskółki Toruń;
MMKS Podhale Nowy Targ.
Od 2011 roku hokejowa reprezentacji Polski kobiet
bierze udział w MŚ. W 2011 roku Polki wygrały turniej
w Sofii, a rok później w Seulu. W kwietniu 2013 Polki zagrają na MŚ Dywizji IIA w nowozelandzkim Auckland.
Przykłady zachowań zawodników,
za które nakładane są kary:
– niebezpieczna gra wysoko uniesionym kijem
(ang. high-sticking);
– zahaczanie (hooking);
– spowodowanie upadku przeciwnika (tripping);
– atak kijem trzymanym oburącz (cross-checking);
– przeszkadzanie (interference);
– trzymanie przeciwnika (holding);
– trzymanie kija przeciwnika (holding the stick);
– ostrość w grze (roughing);
– uderzanie kijem (slashing)
– atak łokciem (elbowing) lub kolanem (kneeing);
– atak z tyłu (checking from behind);
– rzucenie na bandę (boarding);
– kłucie końcem kija (spearing)
– podcinanie (clipping)
– uderzanie trzonkiem kija (butt-ending).
l
l
l
l
ABC hokeja
l
Drużyna występuje na lodzie w składzie sześcioosobowym (bramkarz, dwaj obrońcy, trzej napastnicy: lewoskrzydłowy, środkowy i prawoskrzydłowy).
32
l
Kadra meczowa drużyny hokejowej może liczyć
maksymalnie 22 zawodników – 20 zawodników
przewidzianych do gry w polu (cztery „piątki”) oraz
dwóch bramkarzy.
Gracz wyposażony jest w kij, łyżwy oraz kask
i ochraniacze.
Do gry służy krążek wykonany z twardego kauczuku (waży 156–170 g), który zawodnicy uderzając
kijami starają się wbić do bramki przeciwnika o wymiarach 183 × 122 cm.
Mecz hokejowy trwa 60 minut (trzy tercje po 20 minut). Czas każdorazowo jest zatrzymywany, gdy nastąpi przerwa w grze zarządzona przez sędziego;
w przypadku remisu sędzia zarządza pięciominutową dogrywkę z zasadą złotego gola; jeśli dogrywka nie przyniesie rozstrzygnięcia strzelane są rzuty
karne (trzy serie aż do rozstrzygnięcia).
Tafla lodowiska ma maks. wymiary 60 × 30 m, otoczona jest bandami i podzielona na trzy – wyznaczone
niebieskimi liniami – części zwane tercjami. Dodatko-
Wychowanie Fizyczne i Zdrowotne
l
l
l
l
nr 2 luty 2013
l
l
l
l
l
Wyposażenie ochronne hokeisty obejmuje kask
z osłoną na oczy, ochraniacze na ramiona, łokcie oraz
zęby, rękawice, specjalne spodnie; bramkarze występują w specjalnych maskach oraz ochraniaczach na
nogi (parkany); zawodnicy, poniżej 18 lat muszą mieć
specjalną ochronę na twarzy w formie kratownicy.
Gdy jeden z zawodników popełni wykroczenie,
a drużyna przeciwna jest przy krążku sędzia podnosi rękę nie przerywając gry; w chwili przejęcia
krążka przez drużynę faulującą, sędzia przerywa
grę, a zawodnik faulujący otrzymuje karę i udaje się
ławkę kar, a jego drużyna jest zmuszona grać w liczebnym osłabieniu przez określony czas.
Jeżeli drużyna grająca w osłabieniu traci bramkę,
wówczas automatycznie anulowana jest nałożona
na nią kara. Zawodnik opuszcza ławkę kar a jego
zespół ponownie występuje w pełnym składzie.
W hokeju funkcjonuje także przepis o pozycji spalonej. Występuje ona, gdy zawodnik znajdzie się w tercji obronnej przeciwnika zanim zostanie wstrzelony
lub wprowadzony tam krążek przez jego drużynę.
Charakterystycznym elementem gry w hokeja na lodzie jest także uwolnienie. Następuje ono, gdy gracz
wybije krążek z własnej połowy za linię bramkową
przeciwnika i w tym czasie nie zostanie zagrany przez
żadnego zawodnika. Wówczas gra zostaje przerwa
i następuje wznowienie w tercji obronnej drużyny powodującej uwolnienie. Zawodnicy drużyny powodującej uwolnienie nie mają prawa do zmiany.
Patryk Rokicki
Rzecznik Prasowy PZHL
33
poradnik trenera
l
wo przez środek lodowiska przebiega linia czerwona.
Ławka graczy rezerwowych zlokalizowana jest wzdłuż
jednej długości lodowiska za bandami (łatwość zmian
„w locie”). Naprzeciw znajduje się ławka kar.
Gdy krążek zniknie z pola widzenia sędziego gra
jest przerywana i następuje wznowienie na jednym
z dziewięciu punktów wznowień. Wówczas dwóch
graczy z przeciwnych drużyn staje naprzeciw siebie, a sędzia rzuca na lód między nich krążek, który
oni próbują wywalczyć. Początek każdej tercji oraz
gra po zdobyciu gola rozpoczyna się od wznowienia na środku tafli.
Zespół, który wygrywa mecz w czasie regulaminowym (60 minut) otrzymuje 3 punkty, zaś drużyna
przegrana pozostaje bez punktów. Za zwycięstwo
w dogrywce lub karnych zespół otrzymuje 2 punkty,
a pokonani 1 punkt.
W dogrywce drużyny występują w pomniejszonych
składach (bramkarz + 4 graczy z pola).
Rzut karny w hokeju: zawodnik wykonujący rzut karny przejmuje krążek z punktu wznowienia na środku i najeżdża w kierunku bramki strzeżonej przez
bramkarza; podczas wykonywania rzutu karnego
zawodnik nie może się zatrzymać ani cofnąć.
Mecz prowadzony jest przez trzech sędziów (głównego oraz liniowych). Od początku XXI wieku do
poszczególnych rozgrywek rangi mistrzowskiej
systematycznie wprowadza się system czterech sędziów (dwóch głównych + dwóch liniowych). Dla
wyróżnienia sędziowie główni oznaczeni są pomarańczowymi opaskami na rękach powyżej łokci.