Dostosowanie wymagań edukacyjnych w praktyce

Dostosowanie wymagań
edukacyjnych
w praktyce
Barbara Górecka – Atkinson
Sulechów, luty 2016
Cele szkolenia:
- przekazanie wiedzy na temat kategorii dzieci z trudnościami w nauce oraz
aktów prawnych regulujących proces ich edukacji,
- dostarczenie informacji na temat charakteru dostosowania wymagań do
potrzeb edukacyjnych ucznia,
- wspólna praca nad budowaniem umiejętności programowania pracy z uczniem
wymagającym dostosowania wymagań.
Podstawy prawne
1. Ustawa o Systemie Oświaty z dnia z dnia 7 września 1991 r (z
późniejszymi poprawkami).
2. Rozporządzenie MEN z 10 czerwca 2015 roku w sprawie
szczegółowych warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i
promowania uczniów i słuchaczy w szkołach publicznych.
Nasze obowiązki
Zgodnie z Ustawą o Systemie Oświaty:
Art. 44c.
1. Nauczyciel jest obowiązany indywidualizować pracę z uczniem na
zajęciach edukacyjnych odpowiednio do potrzeb rozwojowych i
edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych ucznia.
2. Nauczyciel jest obowiązany dostosować wymagania edukacyjne do
indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości
psychofizycznych ucznia, w przypadkach określonych w przepisach
wydanych na podstawie art. 44zb.
Dostosowanie wymagań wobec:
Zgodnie z Rozporządzeniem MEN z 10 czerwca 2015 roku:
§ 3. Wymagania edukacyjne, o których mowa w art. 44b ust. 8 pkt 1 ustawy,
dostosowuje się do indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz
możliwości psychofizycznych ucznia:
1) posiadającego orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego – na podstawie tego
orzeczenia oraz ustaleń zawartych w indywidualnym programie edukacyjno
-terapeutycznym, o którym mowa w art. 71b ust. 1b ustawy;
2) posiadającego orzeczenie o potrzebie indywidualnego nauczania – na podstawie
tego orzeczenia;
3) posiadającego opinię poradni P-P o specyficznych trudnościach w uczeniu się
lub inną opinię poradni P-P, wskazującą na potrzebę takiego dostosowania – na
podstawie tej opinii;
Dostosowanie wymagań wobec:
4) nieposiadającego orzeczenia lub opinii wymienionych w pkt 1–3, który jest objęty
pomocą psychologiczno-pedagogiczną w szkole – na podstawie rozpoznania
indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz indywidualnych
możliwości psychofizycznych ucznia dokonanego przez nauczycieli i specjalistów, o
którym mowa w przepisach wydanych na podstawie art. 22 ust. 2 pkt 11 ustawy;
5) posiadającego opinię lekarza o ograniczonych możliwościach wykonywania przez
ucznia określonych ćwiczeń fizycznych na zajęciach wychowania fizycznego – na
podstawie tej opinii.
ZSP w liczbach
1) Uczniowie posiadający orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego
2 uczniów (z uwagi na niepełnosprawność intelektualną w stopniu lekkim)
2) Uczniowie posiadający orzeczenie o potrzebie indywidualnego nauczania
2 uczniów (a) zaburzenia aktywności i uwagi, epilepsja, trudności w kontaktach
społecznych (b) zaburzenia w sferze emocjonalno-społecznej: zaburzenie
opozycyjno - buntownicze
3) Uczniowie posiadający opinię poradni P-P o specyficznych trudnościach w uczeniu
się (Dysleksja rozwojowa)
4) Uczniowie posiadający inną opinię poradni P-P, wskazującą na potrzebę
dostosowania wymagań (zaburzenia i odchylenia rozwojowe, np. IQ na pograniczu
normy rozwojowej)
Punkty 3 oraz 4 : 57 uczniów.
Wymagania edukacyjne
To
oczekiwane
przez
nauczyciela
osiągnięcia ucznia, formułowane przez
niego w oparciu o podstawę programową i
o realizowany program.
Obszary dostosowania wymagań:
1. Warunki procesu edukacyjnego (zasady, metody, formy,
środki dydaktyczne).
2. Zewnętrzną organizację nauczania (np. posadzenie ucznia).
3. Warunki sprawdzania poziomu wiedzy i umiejętności
(metody i formy sprawdzania i kryteria oceniania).
Niepełnosprawność intelektualna w
stopniu lekkim
Osoby z tą niepełnosprawnością intelektualną
prezentują zróżnicowany potencjał rozwojowy.
To zaburzenie o charakterze globalnym – czyli
obejmuje wszystkie funkcje i procesy psychiczne.
Trudności w uczeniu się wynikają z zaburzeń:
- spostrzegania, uwagi, pamięci, myślenia, mowy,
sprawności motorycznej.
Niepełnosprawność intelektualna w
stopniu lekkim:
1. Podstawa programowa – ta sama co pełnosprawni uczniowie
Postawa programowa kształcenia ogólnego dla tych uczniów
określa założone efekty kształcenia, które muszą zostać osiągnięte
przez ucznia.
Stosowane metody, formy i środki dydaktyczne muszą być
adekwatne
do
indywidualnych
możliwości
i
potrzeb
psychofizycznych ucznia.
Niepełnosprawność intelektualna
Program szkoły ogólnodostępnej jest dla nich trudny, a przede
wszystkim zbyt szybko realizowany.
W tej grupie uczniów można mówić o obniżeniu wymagań
pamiętając jednak, że obniżenie kryteriów jakościowych nie może
zejść poniżej podstawy programowej.
Konieczne jest dostosowanie zarówno w zakresie formy, jak i
treści wymagań.
Dostosowanie formy - IQ
Ogólne wymagania co do formy :
- omawianie niewielkich partii materiału i o mniejszym stopniu trudności,
- pozostawianie więcej czasu na jego utrwalenie,
- podawanie poleceń w prostszej formie,
- unikanie trudnych/bardzo abstrakcyjnych pojęć,
- częste odwoływanie się do konkretu, przykładu,
- unikanie pytań problemowych, przekrojowych,
- uwzględnienie wolniejszego tempa pracy (mniej zadań na klasówkach,
zadawanie do domu tyle, ile dziecko jest w stanie wykonać
samodzielnie),
- szerokie stosowanie zasady poglądowości,
- odrębne instruowanie – tłumaczenie poleceń.
Specyficzne trudności w
uczeniu się
Ogólny termin dotyczący niejednorodnej grupy zaburzeń
przejawiających się poważnymi trudnościami w rozumieniu i
posługiwaniu się mową, pismem oraz w zakresie zdolności
matematycznych.
Zaburzenia te są uwarunkowane wewnętrznie i wywołane są
dysfunkcjami centralnego układu nerwowego.
Rozróżniamy: dysleksję, dysgrafię, dysortografię oraz
dyskalkulię.
Dysleksja
Specyficzne trudności w nauce czytania,
którym często towarzyszą trudności w pisaniu.
Uszkodzone mogą być wszystkie funkcje:
- umiejętność rozumienia tekstu czytanego (uczeń wymaga różnych innych
metod zapoznania się z tekstem),
- rozpoznawanie czytanych słów (mylenie liter, pomijanie drobnych znaków
graficznych, odbicie lustrzane liter)
- ustne czytanie (wolne tempo czytania, pomyłki w czytaniu – pomijanie liter,
przeskakiwanie linijek lub wyrazów),
- trudności w pisaniu (błędy w pisaniu ze słuchu lub przepisywania z tablicy).
Dysleksja
1. Dysleksja typu wzrokowo – przestrzennego: związana z zaburzeniami
funkcji wzrokowo przestrzennych (spostrzeganie i pamięć wzrokowa,
spostrzeganie przestrzeni).
2. Dysleksja typu słuchowo – językowego: związana z zaburzeniami
funkcji słuchowo – językowych (spostrzeganie i pamięć słuchowa,
funkcje językowe).
3. Mieszany typ dysleksji – związany z zaburzeniami funkcji wzrokowo
– przestrzennych oraz słuchowo – językowych.
4. Dysleksja typu integracyjnego – wynika ona z zaburzeń koordynacji
funkcji percepcyjnych i motorycznych.
Dysgrafia
To trudności w opanowaniu właściwego poziomu graficznego pisma.
Dostosowanie wymagań będzie dotyczyło głównie formy
sprawdzania wiedzy, a nie treści. Wymagania merytoryczne, co do
oceny pracy pisemnej powinny być ogólne, takie same, jak dla
innych uczniów, natomiast sprawdzenie pracy może być
niekonwencjonalne (np. odczytanie treści przez ucznia lub pisanie
wypracowań na komputerze).
Dysgrafia
Wynika zazwyczaj z zaburzeń funkcji ruchowych (tzw.
motorycznych) często w połączeniu z zab. funkcji
wzrokowych (ich koordynacji).
Przejawy (wybiórczo):
- wolne tempo pisania,
- początek notatki czytelny – z każdym kolejnym zdaniem
coraz mniej czytelne,
- niechęć do zajęć ruchowych,
- zaburzenia koordynacji ruchowej, zaburzenia równowagi,
- obniżona pamięć ruchowa (przy wykonywaniu sekwencji
ruchów – np. układ taneczny, gimnastyczny).
Dysortografia
Specyficzne trudności w opanowaniu poprawnej pisowni
(w tym błędy ortograficzne, interpunkcyjne oraz fonetyczne).Upośledzona jest
zarówno zdolność ustnego sylabizowania jak i prawidłowego pisania słów.
Dostosowanie wymagań dotyczy głównie formy sprawdzania i oceniania
wiedzy.
Np. zamiast klasycznych dyktand - sprawdziany polegające na uzasadnianiu pisowni
wyrazów, odwołując się do znajomości zasad ortograficznych oceniać odrębnie
merytoryczną stronę pracy i odrębnie poprawność pisowni, nie wpisując tej drugiej
oceny do dziennika.
W żadnym wypadku dysortografia nie uprawnia do zwolnienia ucznia z nauki ortografii
i gramatyki.
Dyskalkulia
Czyli trudności w liczeniu.
Oceniamy przede wszystkim tok rozumowania, a nie techniczną
stronę liczenia.
Uczeń ma skłonność do przestawiania kolejności cyfr w liczbie i
przez to jej zapis jest błędny.
Zły wynik końcowy wcale nie świadczy o tym, że uczeń nie
rozumie zagadnienia.
Dostosowanie wymagań będzie dotyczyło tylko formy sprawdzenia
wiedzy poprzez koncentrację na prześledzeniu toku rozumowania w
danym zadaniu i jeśli jest on poprawny - wystawienie uczniowi
oceny pozytywnej.
Uczeń zdolny
- indywidualizacja, stopniowanie trudności,
- udzielanie pomocy koleżeńskiej,
- powierzanie odpowiedzialnych ról.
Tworzenie takich sytuacji dydaktycznych, które będą
dla ucznia wyzwaniem i źródłem satysfakcji.
ADHD
Zakres dostosowania
- wyznaczanie konkretnego celu i dzielenie zadań na mniejsze
możliwe do zrealizowania etapy,
- pomaganie uczniowi w skupieniu się na wykonywaniu jednej
czynności,
- wydawanie jasnych, precyzyjnych poleceń – na raz - tylko jedno
polecenie,
- skracanie zadań – dzielenie ich na części,
- zadawanie małych partii materiału,
- szukanie i przekazywanie uczniowi informacji na temat sposobów
rozładowywania napięcia, które są akceptowane w klasie,
ADHD
Zakres dostosowania cd.
- zachęcanie do zadawania pytań,
- pobudzanie zainteresowań ucznia,
- angażowanie ucznia w konkretne działania,
- akceptowanie ucznia bez względu na jego nieprawidłowe
zachowania,
- przypominanie o regułach,
-
ADHD
Zakres dostosowania cd.
- sprawdzanie stopnia zrozumienia wprowadzanego materiału,
- opracowanie zrozumiałego dla ucznia kontraktu,
- skupianie uwagi ucznia na tym co najważniejsze – kolor,
podkreślenie,
- formułowanie informacji dotyczących pracy domowej w sposób
jasny i przejrzysty.
ADHD
Zakres dostosowania cd.
- ograniczanie ilości bodźców,
- zapewnienie uczniowi miejsca w pierwszej ławce,
w
towarzystwie spokojnego ucznia,
- zmniejszanie ilości materiału przepisywanego z tablicy do
zeszytu,
- skracanie prac domowych,
- dzielenie dłuższych sprawdzianów na części, wydłużanie czasu
odpowiedzi.
Dziękuję za uwagę