Zobacz więcej

fot. K. Kupczak
sadownictwo
Dorota Łabanowska-Bury
Sadownicze gatunki uprawiane na szeroką skalę w Polsce to jabłonie, wiśnie, grusze, czereśnie, a także maliny,
truskawki oraz porzeczki. W ostatnim
czasie zauważyłam, że rosnącym zainteresowaniem producentów cieszą się
również inne, dotychczas uprawiane na
mniejszą skalę – agrest, zarówno ten
o zielonej, jak i czerwonej skórce, jeżyny i dereń jadalny. Podczas konferencji
naukowych i spotkań branżowych coraz więcej mówi się także o innych gatunkach, które również mogłyby zaistnieć w niedługim czasie w towarowej
produkcji w Polsce. Są to świdośliwy
(Amelanchier sp.), jagody Goji (Lycium
barbarum) czy suchodrzew jadalny
(Lonicera caerulea) potocznie zwany
jagodą kamczacką. Owoce tych roślin
są bogatym źródłem witamin i mikroelementów, a także przeciwutleniaczy
tak ważnych w prewencji chorób cywilizacyjnych. Do grupy tej należą także
owoce aktinidii potocznie zwanej minikiwi i róży (Rosa canina i Rosa rugosa), które obecnie przez naukowców
i specjalistów są polecane nie tylko do
uprawy amatorskiej, lecz także do nasadzeń wielkoobszarowych. Na łamach
„Hasła Ogrodniczego” postaramy się
przybliżyć charakterystykę tych roślin
i pokazać je
w nowej odsłonie.
W tym numerze pierwszy artykuł ­– dr.
hab. Stanisława Pluty, prof. nazdw. IO
w Skierniewicach traktujący o obecnej
sytuacji w towarowej produkcji agrestu oraz propozycja mgr Justyny Wójcik-Seligi dotycząca nowego dla Polski
gatunku i wybranych zagranicznych odmian malinojeżyny do nasadzeń w warunkach klimatyczno-glebowych naszego kraju.
W sezonie
przechowalniczym
Podczas konferencji towarzyszącej tegorocznym
Międzynarodowym Targom Agrotechniki Sadowniczej
(11–12 stycznia) specjaliści zwrócili uwagę na problemy
występujące w przechowalniach oraz przekazali wskazówki,
w jaki sposób ustrzec się przed nimi lub je skutecznie ograniczyć.
O chorobach
grzybowych
Jak informowała dr Hanna Bryk z Instytutu Ogrodnictwa w Skierniewicach,
do zakażenia owoców chorobami pochodzenia grzybowego dochodzi już
w okresie wegetacyjnym oraz w czasie
zbioru (mechaniczne uszkodzenia skórki to wrota do infekcji). Objawy na owocach widać dopiero w przechowalni lub
po wyjęciu owoców z komór. Ochrona
przeciwko tym chorobom powinna łączyć stosowanie metod biologicznych,
agrotechnicznych i chemicznych. Tylko w ten sposób można zapobiec wystąpieniu w jabłkach pozostałości ś.o.r.
Podstawową wskazówką dla sadowników w ochronie sadów przed chorobami w okresie wegetacyjnym powinny
być wyniki lustracji jabłek wyjmowanych z komór przechowalniczych.
Chorobą najczęściej występującą
w przechowalniach jest gorzka zgnilizna jabłek, której sprawcą są te same
patogeny, które w sadzie wywołują
zgorzele kory jabłoni. Na ranach zgorzelowych na pędach tworzą się zarodniki konidialne, które podczas deszczu
wraz z kroplą wody są przenoszone na
dojrzewające owoce. Przez pewien czas
choroba przybiera formę utajoną, ale
w okresie przechowywania na owocach
ujawniają się jej objawy, tzw. oczkowa-
nie. Dotychczas gorzka zgnilizna jabłek
była powodowana przez dwa patogeny:
Pezicula alba (syn. Gloeosporium album)
i P. malicorticis (syn. G. perennans), natomiast od kilku lat występuje trzecia
forma – gorzka zgnilizna powodowana przez grzyby z rodzaju Glomerella
– G. cingulata (syn. Gloeosporium fructigenum). Choroba ta była stwierdzana
kilka lat temu, ale od 2008 r. nasila się,
jest coraz więcej jabłek porażonych specyficznie przez ostatni z wymienionych
patogenów. Ten problem widzą także
sadownicy w Holandii, we Włoszech
i w Niemczech. Grzyby z rodzaju Glomerella mają istotne znaczenie, gdyż
powodują choroby także na innych
gatunkach: wiśnie, grusze oraz jagodowe – wywołują antraknozę borówki
wysokiej i truskawki. Mogą przenosić
się z niechronionej plantacji do sadu
i odwrotnie.
Druga choroba występująca w przechowalniach to szara pleśń, która może
być problemem na niektórych, podatnych odmianach (m.in. ‘Golden Delicious’, ‘Pinova’, ‘Ligol’, ‘Topaz’, ‘Gala’,
‘Šampion’, ‘Elstar’, ‘Freedom’). Do zakażenia tą chorobą dochodzi już podczas kwitnienia jabłoni i w przypadku
wystąpienia wilgotnej pogody może
rozwinąć się sucha zgnilizna przykielichowa. Częściej jednak patogen
ujawnia się dopiero w przechowalni,
HASŁO OGRODNICZE 3/2013
sadownictwo
Odmiana
‘Alwa’
‘Boskoop’
‘Braeburn’
‘Chopin’
‘Cortland’
‘Elstar’
‘Empire’
‘Empire’ +
SmartFresh™
‘Gala’
‘Fuji’
‘Gala’
‘Gloster’
‘Golden
Delicious’
‘Idared’
‘Jonagold’
‘Ligol’
‘Mutsu’
‘Šampion’
‘Šampion’ +
SmartFresh™
Temperatura
(°C)
0
3–4
1
0–1
0
0
1–2
1–2
1–2
Stężenie CO2
(%)
1,5
1–1,5
1
1–1,5
2,5
1,5
1–3
2
<0,5
Stężenie O2
(%)
1,5
2–3
1,5–2
1–1,5
2,5
1,5
1,5–3,5
2,5
2,5
Długość przechowywania
(miesiące)
6–7
5–7
7–9
8–9
4–6
6–7
5–6
5–7
6–8
0
0
0
0–2
0
0
0
0–1
0–1
0
0
0
<0,5
0,5
1,5
1–3
2,5
1,5
2,5
4
1,5
2,5
5
1,5
1,5
1,5
1,5
1–3
2,5
1,5
2,5
2
1,5
2,5
1,5
1,5
7–9
7–9
6–8
6–8
5–7
6–8
7–8
7–9
7–9
6–8
6
7–9
powodując gnicie gniazdowe owoców
w skrzyniach. Czynnikami sprzyjającymi
jej rozwojowi są warunki pogodowe, ale
w maju, w okresie kwitnienia – wtedy
dochodzi do zakażenia.
Nową chorobą, na którą zwróciła
uwagę dr H. Bryk, jest choroba owoców wywoływana przez grzyb Nectria
galligena (syn. Neonectria galligena)
– sprawcę raka drzew owocowych. Istnieje niebezpieczeństwo, że problem
z nią będzie wzrastał, gdyż w sadach
w ostatnich latach występuje ona z coraz większym nasileniem. Grzyb rozwija
się na pędzie i na drewnie, a zarodniki
przenoszą się na owoce.
Choroby przyranne rozwijają się
w miejscu przecięcia skórki – mokra (zielone zarodniki) lub brunatna
zgnilizna. Również w ostatnich latach
podczas przechowywania pojawia się
miękka zgnilizna powodowana przez
grzyby glebowe – Mucor piriformis i Rhizopus stolonifer. Z porażonych owoców
wycieka sok, który zanieczyszcza inne
owoce. Zainfekowane owoce nieprzyHASŁO OGRODNICZE 3/2013
jemnie pachną, a na ich powierzchni
tworzą się strzępki grzybni.
Najważniejszą czynnością w zapobieganiu chorobom przechowalniczym powodowanym przez patogeny
– sprawców chorób i drewna, jest usuwanie ran zgorzelowych i ran rakowych
w sadzie. Do zabezpieczania ran po cięciu może być używany jedynie zarejestrowany w sadownictwie środek w formie pasty – Funaben Plus 03 PA (z grupy
benzymidazoli). Po cięciu zalecane jest
także opryskiwanie środkiem Topsin M
500 SC (z grupy benzymidazoli).
Zapewnić
odpowiednie warunki
Zdaniem prof. dr. hab. Kazimierza Tomali
ze Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, w nowoczesnych
obiektach przechowalniczych możliwe
jest obniżenie stężenia tlenu, dzięki czemu w znaczny sposób można poprawić
warunki i wydłużyć okres przechowywania. Warunki określane potocznie
reklama
Tabela 1. Warunki przechowywania jabłek wybranych odmian w technologii ULO (za K. Tomalą)
Japońska niezawodność
teraz w niższych cenach!
Sprawdź u Dilerów
ceny ciągników Kubota!
Efektem 50 lat doświadczenia
koncernu Kubota w produkcji
ciągników sadowniczych są
nowoczesne rozwiązania
gwarantujące trwałość
i ekonomiczne użytkowanie.
49
www.traktorykubota.pl
sadownictwo
jako ULO (ang. Ultra Low Oxygen) to utrzymanie w komorach składu atmosfery: 1–1,5% O2 i 1–1,5% CO2. Przy wprowadzaniu do praktyki tej technologii przechowywania owoców warto stosować się do zaleceń określających dokładnie
parametry przechowywania dla poszczególnych odmian ­–
stężenia gazów O2 i CO2 oraz temperatury w komorze (tab. 1
na str. 49). Podejmując decyzję związaną ze znacznym obniżeniem zawartości tlenu w komorze, należy wziąć pod uwagę właściwości odmian jabłek i nie dopuścić do powstania
w owocach etanolu (wówczas bowiem dochodzi do zjawiska
fermentacji). Niezbędna staje się więc kontrola pomiaru zawartości tego niebezpiecznego dla owoców alkoholu. Można tego dokonać w sposób niedestrukcyjny względem owoców za pomocą specjalnych urządzeń, bądź w atmosferze
otaczającej owoce. Poprzez pomiar fluorescencji chlorofilu
(reemisja energii świetlnej przez cząsteczki chlorofilu zawartego w skórce jabłek w postaci fluorescencji) można również
kontrolować poziom O2 (czyt. HO 1/2013). W komorach, w których panują warunki dynamicznie kontrolowanej atmosfery
(DKA, syn. DCA) skład atmosfery to 0,7–1% CO2 + 0,3–0,8% O2.
Aby nie doszło do uszkodzeń przechowywanych owoców,
bardzo ważne jest dostosowanie stężenia O2 do wartości krytycznych określonych dla poszczególnych odmian (tab. 2).
Tabela 2. Stężenia tlenu podczas przechowywania jabłek
w technologii DKA dla wybranych odmian jabłek (za K. Tomalą)
Odmiana
‘Elstar’, ‘Idared’
‘Braeburn’
‘Jonagold’, ‘Golden Delicious’
Krytyczne
stężenie O2 (%)
0,2–0,3
0,4–0,5
0,3–0,4
Bezpieczne
stężenie O2 (%)
0,4–0,5
0,6–0,7
0,5–0,6
W przypadku odmian podatnych na wystąpienie oparzelizny powierzchniowej stężenie CO2 może wynosić do 1,2%.
Jak informował K. Tomala, zastosowanie technologii DKA
pozwala na ograniczenie strat związanych z występowaniem
na przechowywanych owocach oparzelizny powierzchniowej
oraz zbrązowienia przygniezdnego (m.in. na odmianie ‘Braeburn’). Smakowitość owoców wyjmowanych z przechowalni
jest także wyższa w przypadku tych wyjętych z komór DKA
niż z ULO i traktowanych preparatem SmartFresh™ 03 VP.
Jednakże prelegent podkreślił, iż stosowanie 1-MCP przed
zamknięciem komór przechowalniczych znacznie zmniejsza występowanie chorób powodowanych nadmiarem CO2
i ogranicza ryzyko pojawienia się oparzelizny powierzchniowej (pot. czekolada).
Dorota Łabanowska-Bury
reklama
www.wiejak.pl www.drzwi-gazoszczelne.pl
www.komory-chlodnicze.pl
mroźnie
rozliczaniu
DRZWI CHŁODNICZE
DRZWI GAZOSZCZELNE
KOMORY CHŁODNICZE
Wiejak Sp. z o.o. • Litwinki 16, 13-100 Nidzica
tel.: 89 625 69 50, 89 625 69 51, 89 625 33 09 • e-mail: [email protected]
50
HASŁO OGRODNICZE 3/2013