Wierzytelności nieściągalne. Ulga na złe długi a prawo do sukcesji

2014-05-27 13:16:46
Wierzytelności nieściągalne. Ulga na złe długi a
prawo do sukcesji podatkowej
AUTOR: Jacek Kotowski
Zasady rozliczenia VAT w odniesieniu do nieściągalnych wierzytelności zostały określone w
przepisach art. 89a i art. 89b ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn. Dz.
U. z 2011 r. nr 177, poz. 1054 z późn. zm.). Czy możliwe jest skorzystanie z ulgi na złe długi na
zasadzie sukcesji podatkowej? Odpowiedź znajdziemy w interpretacji Dyrektora Izby Skarbowej w
Bydgoszczy z 19 listopada 2012 r. nr ITPP1/443-1020/12/KM.
Z przedstawionego stanu faktycznego wynikało, że wnioskodawca i jego żona prowadzili działalność
gospodarczą w dziedzinie transportu jako oddzielne podmioty. Między małżonkami nie było
rozdzielności majątkowej. Zyski z obu firm stanowiły wspólny dochód małżonków. W połowie roku
żona zakończyła działalność gospodarczą, a firmę wraz z jednym samochodem i zobowiązaniami
nieodpłatnie przekazała mężowi. Z powodu zakończenia prowadzenia działalności żona nie
skorzystała z ulgi podatkowej na złe długi, ale firma jest nadal czynnym podatnikiem VAT. Czy w tej
sytuacji mąż może skorzystać z ulgi podatkowej na złe długi w stosunku do dłużnika żony?
Nieściągalne wierzytelności a VAT
Dyrektor Izby Skarbowej wyjaśnił, że podatnik może skorygować podatek należny z tytułu dostawy
towarów lub świadczenia usług na terytorium kraju w przypadku wierzytelności, których
nieściągalność została uprawdopodobniona. Korekta podatku dotyczy również kwoty podatku
przypadającej na część kwoty wierzytelności odpisanej jako nieściągalna lub której nieściągalność
została uprawdopodobniona.
Nieściągalność wierzytelności uważa się za uprawdopodobnioną w przypadku, gdy wierzytelność nie
została uregulowana w ciągu 180 dni od upływu terminu jej płatności określonego w umowie lub na
fakturze (art. 89a ust. 1a tej ustawy).
Organ podatkowy zwrócił uwagę, że korekta rozliczeń VAT jest możliwa, gdy spełnione są
następujące warunki:
dostawa towaru lub świadczenie usług jest dokonana na rzecz czynnego podatnika VAT,
niebędącego w trakcie postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji,
wierzytelności zostały uprzednio wykazane w deklaracji jako obrót opodatkowany i podatek
należny,
wierzyciel i dłużnik na dzień dokonania korekty, o której mowa w ust. 1, są podatnikami
zarejestrowanymi jako podatnicy VAT czynni,
wierzytelności nie zostały zbyte,
od daty wystawienia faktury dokumentującej wierzytelność nie upłynęły 2 lata, licząc od końca
roku, w którym została wystawiona,
wierzyciel zawiadomił dłużnika o zamiarze skorygowania podatku należnego, a dłużnik w ciągu
14 dni od dnia otrzymania zawiadomienia nie uregulował należności w jakiejkolwiek formie.
Jednocześnie Dyrektor Izby Skarbowej przypomniał, że podatnik obowiązany jest wraz z deklaracją
podatkową, w której dokonuje korekty podatku należnego, zawiadomić o korekcie właściwy dla
podatnika urząd skarbowy wraz z podaniem kwot korekty podatku należnego, a także zawiadomić (w
ciągu 7 dni ) dłużnika o tej czynności. Kopia zawiadomienia jest przesyłana do właściwego dla
podatnika urzędu skarbowego.
Prawo sukcesji podatkowej
Zagadnienie sukcesji podatkowej w polskim prawie regulują przepisy zawarte w art. 93-93e ustawy z
29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2012 r. poz. 749 z późn. zm.). W
przepisach tych ustawodawca przedstawił katalog sytuacji, w których zachodzi sukcesja podatkowa,
tj. sukcesja praw i obowiązków następców prawnych oraz podmiotów przekształcanych.
Dyrektor Izby Skarbowej wskazał, że zgodnie z art. 93 § 1 Ordynacji podatkowej, osoba prawna
zawiązana (powstała) w wyniku łączenia się:
osób prawnych,
osobowych spółek handlowych,
osobowych i kapitałowych spółek handlowych,
wstępuje we wszelkie przewidziane w przepisach prawa podatkowego prawa i obowiązki każdej z
łączących się osób lub spółek.
Zasadę tę stosuje się odpowiednio do osoby prawnej łączącej się przez przejęcie:
innej osoby prawnej (osób prawnych),
osobowej spółki handlowej (osobowych spółek handlowych).
Osoba prawna zawiązana (powstała) w wyniku:
przekształcenia innej osoby prawnej,
przekształcenia spółki niemającej osobowości prawnej,
wstępuje we wszelkie przewidziane w przepisach prawa podatkowego prawa i obowiązki
przekształcanej osoby lub spółki.
Regulacja ta powinna być również stosowana do:
osobowej spółki handlowej zawiązanej (powstałej) w wyniku przekształcenia:
innej spółki niemającej osobowości prawnej,
spółki kapitałowej,
spółki niemającej osobowości prawnej, do której osoba fizyczna wniosła na pokrycie udziału
wkład w postaci swojego przedsiębiorstwa.
Zdaniem organu podatkowego następstwo prawne polega zatem na przejściu z jednego podmiotu na
drugi określonych praw i obowiązków. W przypadku prawa podatkowego mamy do czynienia z
pochodnym nabyciem praw, kiedy to następca prawny nabywa prawa i obowiązki przysługujące jego
poprzednikowi prawnemu. Jest to nabycie translatywne, gdyż dotyczy praw poprzednio już
istniejących. W prawie podatkowym z reguły ma miejsce następstwo prawne pod tytułem ogólnym
(sukcesja uniwersalna), kiedy to mocą jednego zdarzenia prawnego dochodzi do nabycia całego lub
części majątku, a nabywca wchodzi zarówno w prawa jak i w obowiązki swego poprzednika
prawnego.
Nieodpłatne przekazanie a sukcesja
Analizując przedstawiony stan faktyczny, Dyrektor Izby Skarbowej zauważył, że ze względu na fakt,
iż w przedmiotowej sprawie osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą przekazuje w
darowiźnie swoje przedsiębiorstwo innej osobie fizycznej, która będzie kontynuowała działalność
gospodarczą darczyńcy (również jako osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą), to nie
będą miały zastosowania powołane wyżej przepisy Ordynacji podatkowej, przewidujące zasadę
sukcesji podatkowej, ponieważ w żadnym z cytowanych przepisów ustawodawca nie wskazał sytuacji
będącej przedmiotem wniosku.
W przedmiotowej sytuacji nie będzie miała zatem miejsca sukcesja praw i obowiązków podatkowych,
bowiem jak wskazano wyżej, darowizny przedsiębiorstwa osoby fizycznej, w tym również pomiędzy
małżonkami, nie obejmuje hipoteza art. 93 Ordynacji podatkowej ani następnych przepisów tej
ustawy.
Wobec powyższego, podatnikowi – mężowi nie będzie przysługiwało prawo – wynikające z art. 89a
ustawy o podatku od towarów i usług - do korekty podatku VAT należnego z tytułu dostawy towarów
lub świadczenia usług w przypadku wierzytelności, które okazały się nieściągalne, a które zostały
przez niego nabyte w ramach nabytego nieodpłatnie przedsiębiorstwa żony.
AUTOR: Jacek Kotowski
Komentarze