PROJEKT IZFiA 1 Uzasadnienie Podatek od zysków z oszczędności

PROJEKT IZFiA
Uzasadnienie
Podatek od zysków z oszczędności i inwestycji kapitałowych zwany „podatkiem Belki” płacą
inwestorzy giełdowi, właściciele obligacji i lokat bankowych, klienci funduszy inwestycyjnych.
Podatek pobierany jest także od odsetek z oszczędności na rachunkach bankowych.
W ocenie IZFiA, zasadne jest stworzenie warunków prawnych, poprzez zachęty o charakterze
fiskalnym, które umożliwiłyby oszczędzanie bez konieczności obciążania ewentualnych
zysków podatkiem w wysokości 19%. Jednocześnie zmiany w tym względzie muszą być
dokonane z uwzględnieniem obowiązującego stanu prawnego. W związku z powyższym
konieczne stało się dokonanie zmian także w ustawie o indywidualnych kontach
emerytalnych, a w konsekwencji również w ustawie o pracowniczych programach
emerytalnych.
Obecnie obowiązujący system opodatkowania skutecznie zniechęca do długoterminowego
oszczędzania, gdyż faktycznie każda forma inwestycji kapitałowych jest traktowana w
identyczny sposób, tzn. opodatkowywana. Brak realnych zachęt fiskalnych do oszczędzania o
charakterze długoterminowym powoduje, że inwestycje kapitałowe są niestabilne i mają
charakter krótkoterminowy. Inwestor indywidualny nie ma żadnej motywacji do tego, aby
utrzymywać np. lokatę lub jednostki uczestnictwa w funduszach kapitałowych, gdyż ma
świadomość, że niezależnie od okresu utrzymywania kapitału jego zyski zostaną
opodatkowane. Każda zatem lokata i inwestycja kapitałowa jest przez polskiego fiskusa
traktowana w sposób identyczny jak kapitał spekulacyjny.
Dodatkowo wskazać należy, że obecnie funkcjonujące zachęty podatkowe, okazały się
niewystarczające. Ciasny gorset regulacji dotyczącej IKE, pomimo zachęt podatkowych,
okazuje się być zbyt zniechęcający, aby skłonić do długoterminowego oszczędzania w tej
formie większą część populacji. Prowadzi to do wniosku, iż realne zachęty podatkowe
powinny być:
1) zastosowane w odniesieniu do form oszczędzania poza IKE, nie ograniczonych
skomplikowaną mechaniką funkcjonowania czy też wielkością zainwestowanych środków,
2) zmodyfikowane w stosunku do IKE, tak aby ta forma oszczędzania stała się atrakcyjniejsza
i mogła być faktycznie wykorzystywana.
1
Create PDF files without this message by purchasing novaPDF printer (http://www.novapdf.com)
PROJEKT IZFiA
Wysokie opodatkowanie zysków kapitałowych uzyskiwanych przez osoby fizyczne nie
zachęca także do lokowania wolnych środków na terenie kraju. Oznacza to z jednej strony
wypływ funduszy, które mogłyby zostać ulokowane lub zainwestowane w kraju, do innych
jurysdykcji, w których opodatkowanie jest niższe lub podatek nie jest nakładany w ogóle oraz
sięganie po rozwiązania o charakterze planowania podatkowego, które efektywnie prowadzą
do braku opodatkowania potencjalnych zysków i pozostają poza wpływem i zasięgiem
polskiego fiskusa. Z drugiej strony, przyjęte w Polsce rozwiązania bądź skutecznie
zniechęcają (w przypadku emigrantów zarabiających w krajach o korzystniejszych
rozwiązaniach podatkowych) bądź niedostatecznie zachęcają (w przypadku emigrantów
zarabiających w krajach o podobnych systemach podatkowych) do ewentualnie repatriacji
zarobionych pieniędzy przez coraz liczniejsze grono Polaków pracujących za granicą w
innych krajach członkowskich Unii Europejskiej. Krąg państw, w których obywatele
Rzeczpospolitej Polskiej mogą legalnie i bez ograniczeń podejmować zatrudnienie zwiększa
się z każdym rokiem, wzrasta także wysokość zysków i oszczędności wypracowywanych
przez polskich emigrantów. Znaczna część tych środków trafia do Polski, ale brak jest zachęt,
aby lokować je w sposób pozwalający na generowanie dalszych zysków. Traci na tym
gospodarka, gdyż dodatkowe środki, które mogłyby być lokowane w Polsce, pozostają, ze
względu na obowiązujące tu zasady opodatkowania, poza krajem na zagranicznych
rachunkach bankowych, lokatach i innych instrumentach inwestycyjnych. Zwolnienie z
opodatkowania zysków kapitałowych osiąganych z długoterminowych inwestycji będzie mieć
również kolosalne znaczenie w podtrzymaniu więzi emigrantów z krajem. Wynika to z faktu,
iż korzystanie z proponowanego zwolnienia wymagać będzie od nich utrzymania statusu
polskiego rezydenta podatkowego.
Należy podkreślić, że zniesienie opodatkowania inwestycji, a tym bardziej lokat
długoterminowych nie jest sprzeczne z prawem europejskim i żadne regulacje w tym zakresie
nie zabraniają Polsce zniesienia lub obniżenia opodatkowania ani też nie nakazują
opodatkowywania tego typu kategorii przychodów. W szczególności nie nakazuje
utrzymywania opodatkowania ani nie zabrania zniesienia (lub redukcji) opodatkowania w
zakresie kapitałów pieniężnych Dyrektywa Rady 2003/48/WE z dnia 3 czerwca 2003 r. w
sprawie opodatkowania dochodów z oszczędności w formie wypłacanych odsetek (Dz. U. UE
L z dnia 26 czerwca 2003 r.). Dyrektywa ta dotyczy wyłącznie wymiany informacji pomiędzy
państwami Unii Europejskiej i nie nakłada żadnych obowiązków na kraje członkowskie w
zakresie bezwzględnego i jednolitego opodatkowania kapitałów pieniężnych. Tak też jest
2
Create PDF files without this message by purchasing novaPDF printer (http://www.novapdf.com)
PROJEKT IZFiA
rozumiana w innych krajach Wspólnoty. W rzeczywistości Dyrektywa ma bowiem jedynie
umożliwić państwom, w których mieszka odbiorca odsetek, opodatkowanie dochodów z tego
tytułu uzyskiwanych za granicą. Dyrektywa przewiduje obowiązek nakładania podatku od
odsetek tylko w Austrii, Belgii i Luksemburgu, które nie stosują pełnej automatycznej
wymiany informacji.
Jedynym argumentem przemawiającym za utrzymywaniem tej daniny publicznej są
wyłącznie bardzo wysokie dochody z podatku od zysków kapitałowych, które w roku 2007 r.
wyniosły według danych prasowych - 4 mld złotych. Jedyną przyczyną utrzymywania
opodatkowania w tym zakresie nie są zatem względy prawne, w tym w szczególności
ograniczenia lub nakazy wynikające z prawa wspólnotowego, lecz wyłącznie doraźne
względy budżetowe.
Według propozycji IZFiA podatek od zysków kapitałowych należałoby utrzymać, ale tylko
w stosunku do inwestycji krótkoterminowych; długoterminowe inwestycje należałoby z niego
zwolnić, co stanowiłoby dla inwestorów indywidualnych zachętę dla długofalowego
oszczędzania. Zachęta o charakterze fiskalnym mogłaby stać się narzędziem stymulującym
długoterminowe inwestycje. Takie inwestycje oznaczają korzyści dla Państwa i - w
perspektywie długoterminowej - dla budżetu. Inwestycje długoterminowe kreują zaś
długoterminowy pieniądz, a to zmniejsza ryzyko szybkiego powrotu zainwestowanych
środków na rynek i zwiększenia inflacji. W długim terminie są więc korzystne dla gospodarki,
w tym także dla budżetu państwa, znacznie bardziej niż doraźnie stosowany podatek.
Należy zwrócić uwagę, iż rozwiązania podobne do proponowanych funkcjonują z
powodzeniem w innych państwach należących do UE. Należą do nich w szczególności:
Dania, Portugalia, Czechy, Francja oraz Słowenia. W krajach tych okres utrzymywania
inwestycji konieczny do uzyskania zwolnienia z podatku od zysków wynosi od roku do lat
ośmiu.
Za przynajmniej częściowym zniesieniem opodatkowania przychodów z kapitałów
pieniężnych przemawia także to, że z badań wynika, że poziom oszczędności polskich
gospodarstw domowych jest nadal znacznie niższy niż w rozwiniętych gospodarkach.
Oszczędza tylko niewielki procent Polaków; Państwo powinno zatem zachęcać, a nie
zniechęcać do oszczędzania, także poprzez odpowiednie zachęty fiskalne. Każda redukcja
opodatkowania w perspektywie długoterminowej podnosi poziom życia gospodarstw
3
Create PDF files without this message by purchasing novaPDF printer (http://www.novapdf.com)
PROJEKT IZFiA
domowych i stymuluje rozwój firm i całej gospodarki. Ponadto faktyczne koszty obsługi
opodatkowania zysków z kapitałów pieniężnych są nadal nieproporcjonalnie wysokie wobec
uzyskiwanych wpływów budżetowych.
Wobec proponowanych zmian w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych,
wydaje się być oczywistą konieczność dokonania zmian w systemie opodatkowania IKE,
poprzez stworzenie realnych zachęt podatkowych dla osób oszczędzających w ramach IKE.
Sprawa ta wydaję się o tyle istotna, iż w związku z dalekim od oczekiwań zainteresowaniem
IKE, produkt ten zawiera nadal ogromny potencjał lokacyjny, a zmiany w ww. obszarze
uczynią ten produkt znacznie bardziej atrakcyjnym, zarówno dla przyszłych emerytów jak i
podmiotów go oferujących.
Wobec faktu, iż proponowane zmiany zmierzające do zniesienia podatku od zysków
kapitałowych są adresowane dla inwestycji długoterminowych, w przypadku IKE, które już z
założenia ma charakter długoterminowy proponowane przez nas zmiany zasad opodatkowania
zostały tak skonstruowane, aby uczestnik IKE otrzymywał zachętę podatkową nie w chwili
wypłaty środków z IKE (czyli za kilkanaście, kilkadziesiąt lat), lecz już w momencie
dokonywania rozliczenia podatkowego za rok w którym dokonał wpłat na IKE. Wskazany
stan pozwoli równocześnie ograniczyć biurokrację (koszty systemu), związaną z kontrolą
systemu IKE i ustalaniem na różne potrzeby dochodu uzyskanego przez uczestnika.
Propozycja powoduje, iż opodatkowane byłyby wypłaty z IKE dokonane przed okresem
uprawniającym do skorzystania ze zwolnienia z podatku od zysków kapitałowych (ryczałt
19%) oraz zwroty środków (ryczałt 40% wypłat). Kontrola IKE byłaby w takiej sytuacji
przeniesiona de facto do urzędów skarbowych - na poziom zeznań podatkowych składanych
corocznie przez podatników (uczestników IKE) i do ustalenia właściwego podatku przez
instytucję dokonująca wypłaty lub zwrotu środków. Bez wątpienia taki mechanizm usprawni
działanie systemu i obniży koszty jego funkcjonowania. Zauważyć należy równocześnie, iż
instytucje prowadzące IKE będą miały większą możliwość przekonania obywateli, iż program
jest dla nich korzystny. Podatnik widząc bieżące korzyści podatkowe będzie bardziej skłonny
do oszczędzania od podatnika, któremu obiecuje się korzyści podatkowe za kilkanaście czy
kilkadziesiąt lat.
W konsekwencji zmian dotyczących opodatkowania IKE, konieczne także stały się zmiany w
zakresie pracowniczych programów emerytalnych. Modyfikacje wynikają z tego, iż zmiana
4
Create PDF files without this message by purchasing novaPDF printer (http://www.novapdf.com)
PROJEKT IZFiA
polegająca na odliczaniu wpłat na IKE od podstawy opodatkowania likwiduje konieczność
prowadzenia sprawozdawczości w IKE, ale jedynie wówczas, gdy system jest jednolity.
Przepisy ustawy o PPE nie zapewniają takiej jednolitości ze względu na to, że do systemu
PPE wchodzą środki opodatkowane, jedynie zwolnione ze składek ZUS. W związku z
powyższym,
dążenie
do
wprowadzenia
prostego
systemu
bez
rozbudowanej
sprawozdawczości oznacza w ocenie IZFiA konieczność oddzielenia IKE od PPE lub też
ujednolicenia IKE i PPE w zakresie podatków. Zatem propozycja obejmuje zmiany w
ustawach o IKE i o PPE powodujące rozdzielenie systemów połączonych dość sztucznie i w
sposób generujący liczne obciążenia biurokratyczne.
5
PO1 121777v5
Create PDF files without this message by purchasing novaPDF printer (http://www.novapdf.com)