Program edukacji teatralnej

IZABELA ŁUGOWSKA-PANASIUK
PROGRAM EDUKACJI TEATRALNEJ/
KOŁA TEATRALNEGO
W KLASACH IV-VI SZKOŁY PODSTAWOWEJ
TREŚĆ PROGRAMU
1. Ogólna charakterystyka programu…………………………………………………..…. s. 2
2. Cele edukacyjne (główne i szczegółowe)…………………………………………… s. 2-3
3. Sposoby realizacji programu i metody……………………………………………….… s. 4
4. Treści ogólne w rozbiciu na klasy (propozycja)……………………………………... s. 5-6
5. Osiągnięcia konieczne (w ujęciu operacyjnym)…………………………………………. s. 6
6. Sposoby i metody oceniania osiągnięć uczniów………………………………………… s. 7
7. Przykładowy roczny plan pracy koła teatralnego…………………………………... s. 8-10
8. Sposoby ewaluacji programu…………………………………………………………. s. 11
9. Warunki niezbędne do realizacji programu…………………………………………… s. 12
10. Przykładowy scenariusz zajęć koła teatralnego……………………………………… s. 12
11. Bibliografia i uwagi końcowe…………………………………………………..…… s. 14
1
OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA PROGRAMU
Program koła teatralnego skierowany jest do nauczycieli prowadzących zajęcia
edukacji teatralnej, teatrzyku szkolnego, koła polonistycznego, którego zainteresowania
skłaniają się ku ścieżce medialnej, prowadzących zajęcia dodatkowe w klasach IV-VI szkoły
podstawowej. Nie określa liczby godzin przeznaczonych na realizację treści, gdyż ich układ
i kolejność nie są obligatoryjne i mogą służyć jako propozycje zadań i sytuacji dydaktycznych
do wykorzystania także podczas innych zajęć edukacyjnych (np. na języku polskim).
Program koła teatralnego dla klas IV-VI opracowany został z uwzględnieniem treści
programowych zawartych w programie nauczania języka polskiego w szkole podstawowej
dla klas 4-6 „Słowa jak klucze”, praca zbiorowa, WSiP DKW-4014-34/99 oraz programu
nauczania języka polskiego w klasach IV-VI szkoły podstawowej autorstwa Mirosławy
Kasprzyk i Anny Zalewskiej, Arka Poznań, DKW-4014-151/99 uzupełniając lub rozszerzając
zawarte tam elementy edukacji teatralnej.
Przy konstruowaniu tego programu uwzględniłam także wdrożony już w naszej szkole
program edukacji teatralnej dla klas I-III autorstwa pani Hanny Głuchowskiej, wobec którego
mój program, mam nadzieję, będzie kontynuacją i kolejnym etapem edukacji teatralnej
w szkole podstawowej. Program jest także wynikiem moich własnych doświadczeń,
związanych z prowadzeniem teatrzyku szkolnego i koła teatralnego oraz wykorzystuje uwagi
i przemyślenia koleżanek, rodziców i uczniów, którzy czynnie włączają się w edukację
teatralną w naszej szkole – za co składam im serdeczne podziękowania.
CELE OGÓLNE PROGRAMU
W zakresie integracji - rozpoznanie zespołu i integracja grupy teatralnej.
W zakresie wiedzy - zdobycie ogólnych wiadomości i zrozumienie pojęć związanych
z dziedziną teatru i edukacji medialnej.
W zakresie doskonalenia warsztatu – rozwijanie umiejętności, które umożliwią uczniom
amatorską działalność teatralną (wejście w role, wyrażanie uczuć, kultura żywego słowa,
współpraca w grupie).
W zakresie rozwijania osobowości - wzbogacenie osobowości ucznia, wspieranie jego
rozwoju oraz kształtowanie jego wrażliwości, wyobraźni i poczucia estetyki.
2
CELE EDUKACYJNO-WYCHOWAWCZE
W zakresie integracji grupy
- rozwijanie umiejętności efektywnego współdziałania w zespole i pracy w kole teatralnym
- umiejętność rozwiązywania problemów w twórczy sposób, przyswajanie negocjacyjnego
rozwiązywania konfliktów i problemów społecznych
- nabywanie umiejętności skutecznego porozumiewania się w różnych sytuacjach,
(np. w momentach stresu, tremy, występu publicznego)
- rozpoznawanie zainteresowań i potrzeb kulturalnych uczniów w celu bardziej efektywnej
współpracy z nauczycielem i między sobą
- promocja szkoły w środowisku lokalnym i poszerzenie oferty edukacyjnej oraz jakości
pracy szkoły
W zakresie wiedzy
- wyposażenie uczniów w wiadomości o teatrze, jego kulisach, formach teatralnych
- wprowadzenie uczniów w polskie tradycje teatralne i elementy historii teatru, rodzajów form
scenicznych, metod gry aktorskiej
- utrwalenie zdobytych w klasach I-III wiadomości z zakresu edukacji teatralnej i kultury
żywego słowa
- zapoznanie z tworzywem literackim jakim jest scenariusz lub materiał przeznaczony
do recytacji
- motywowanie do czytania i krytycznego odbioru utworów literackich i widowisk teatralnych
- przygotowanie do dalszej edukacji teatralnej w następnych etapach edukacyjnych
- wzbogacenie w wiedzę o człowieku, życiu i świecie poprzez przeżywanie, wczuwanie się
w role oraz dystansowanie się od emocji kreowanych postaci
W zakresie doskonalenia warsztatu - umiejętności
- pobudzanie uczniów do działań rozwijających zdolności aktorskie, recytatorskie, plastyczne,
muzyczne i taneczne
- ćwiczenie sprawności poprawnego wypowiadania się uczniów i recytacji tekstów: właściwej
wymowy, modulacji głosu, doboru jego siły, pauzowania, intonacji i poprawnego
akcentowania wyrazowego i zdaniowego
- rozwijanie umiejętności prezentacji na scenie i wyrażania uczuć i stanów emocjonalnych
poprzez gesty, ruch, mowę ciała i mimikę
- poszukiwanie i wykorzystywanie informacji z różnych źródeł oraz efektywne posługiwanie
się technologią informacyjną
3
(tworzenie własnych słowników terminologii teatralnej, redagowanie zaproszeń, planowanie
przedsięwzięć teatralnych – gdzie, kiedy, kto i co jest grane, za ile wystawiane itp.)
- wykorzystanie w praktyce zdobytej wiedzy (przygotowywanie inscenizacji, opracowanie
i wykonywanie scenografii, projektowanie kukiełek, dobór kostiumów, odpowiednia
prezencja na scenie,
zastosowanie zasad kultury żywego słowa, a w klasie szóstej
umiejętność adaptacji utworu literackiego na scenariusz teatralny)
W zakresie rozwijania osobowości uczniów
- wspieranie psychologicznych aspektów rozwoju dziecka
- rozbudzanie dociekliwości intelektualnej, samodzielności i rozwój sprawności umysłowych
i uzdolnień, wyzwalanie w uczniach możliwości kreacyjnych, ćwiczenia zmysłów słuchu,
wzroku, dotyku, koncentracji poprzez zabawy ogólnorozwojowe i gry dramowe
- uwrażliwienie na sztukę i kształtowanie postawy aktywnego odbiorcy
- przygotowanie do funkcjonowania w różnych rolach społecznych poprzez umiejętność
wchodzenia w rozmaite role
- rozwijanie pozytywnych cech charakteru (m.in. odpowiedzialność za słowa i czyny,
tolerancja, otwartość) i postaw (działania na rzecz innych zwłaszcza młodszych i mniej
doświadczonych, szacunek dla pracy drugiego człowieka i przyrody)
SPOSOBY REALIZACJI PROGRAMU
1. Wizyty w teatrach na przedstawienia (przynajmniej dwa razy w roku).
2. Zajęcia teatralne prowadzone przez profesjonalistów (instruktorów teatralnych, aktorów).
3. Współpraca z lokalnymi animatorami życia kulturalnego (np. z opiekunami teatru
dziecięcego i młodzieżowego przy MOK lub CKiS w Siedlcach).
4. Przygotowywanie spektakli, inscenizacji, etiud teatralnych na bazie lektur i tekstów
własnych.
5. Przygotowywanie lalek, kostiumów, scenografii, podkładów muzycznych i rekwizytów.
6. Próby opracowania scenariuszy teatralnych.
7. Prezentacje dokonań na forum klasy, szkoły, rodziców, środowiska lokalnego.
8. Konfrontowanie swoich umiejętności poprzez udział w przeglądach teatralnych,
konkursach i turniejach wiedzy.
9. Nawiązanie kontaktów z innymi grupami o podobnych zainteresowaniach; wymiana
doświadczeń, korespondencja.
10. Wykorzystanie dramy i umiejętności zdobytych podczas zajęć koła w procesie
dydaktyczno-wychowawczym.
4
11. Ćwiczenie kultury żywego słowa (np. przygotowywanie recytacji na konkurs lub
w ramach procesu realizacji programu).
12. Korelacja działań grupy teatralnej z działaniami na lekcjach sztuki (plastyki i muzyki),
techniki i informatyki.
13. Organizowanie szkolnych Turniejów Teatralnych i Konkursów wiedzy teatralnej.
14. Organizacja zabaw i konkursów wewnątrz grupy (np. o tytuł „omnibusa teatru”, konkurs
na scenariusz adaptowany) jako element sposobu sprawdzania osiągnięć uczniów
i skuteczności programu.
15. Prowadzenie Encyklopedii Wiedzy Teatralnej lub Słownika Terminów Teatralnych,
segregatora gromadzącego scenariusze, zapiski, dyplomy i karty pracy zespołu.
16. Redagowanie zaproszeń i przygotowywanie materiałów promujących działalność koła
(kronika, gazetka, wystawa zdjęć, informacje w lokalnej prasie).
METODY I TECHNIKI PRACY:
• zabawy i gry dramowe,
• badanie i obserwacja tekstu, prób aktorskich, warsztatów lokalnej grupy teatralnej,
profesjonalnych sztuk teatralnych,
• przekształcanie tekstu lektury w scenariusz,
• prezentacja spektakli,
• refleksja i ocena.
PROPONOWANE TREŚCI DLA KLAS IV-VI:
Klasa czwarta
- utrwalenie podstawowych zagadnień dotyczących budowy teatru i ludzi tworzących
spektakl
- zabawy dramowe uczące warsztatu, opanowania własnego ciała, mimiki, gestykulacji
- ćwiczenie kultury słowa – zajęcia kształcące dykcję, modulację głosu, postawę i chód
na scenie
- teatr kukiełek i lalek
- przygotowanie spektaklu kukiełkowego np. „Bajki o rybaku i złotej rybce” według
scenariusza Aleksandra Maksymiuka
- inscenizacja wybranej baśni jako podsumowanie projektu polonistycznego kończącego
omawianie cyklu baśni.
5
Klasa piąta
- teatr aktorski, teatr na żywo, warsztaty teatralne z profesjonalistami
- uczucia na scenie – rozwijanie umiejętności obserwatorskich, analizy, samooceny
i doskonalenie warsztatu
- udział członków zespołu teatralnego w Międzyszkolnym Konkursie Recytatorskim
- obserwacja Festiwalu teatrów Dziecięcych i Młodzieżowych „Srebrna Maska” – analiza,
ocena, przygotowanie do przyszłorocznego udziału
- inscenizacja spektaklu „Tajemnicze jajo” – oprac. A. Boczek
- przygotowanie inscenizacji wybranych legend zgodnie z programem nauczania języka
polskiego dla klas V np. „Złota kaczka”, „Wars i Sawa”, „Pani Twardowska”.
Klasa szósta
- wyjazdy na przedstawienia teatralne – próby recenzji
- konfrontacja i ocena dokonań grupy i własnych umiejętności aktorskich przez
przygotowywanie i prezentację spektakli na forum klasy, szkoły oraz podczas różnego typu
konkursów międzyszkolnych i przeglądów teatralnych (m.in. udział w „Srebrnej Masce”)
- promocja koła i szkoły w lokalnym środowisku
- próby adaptacji lektur na scenariusz oraz próby tworzenia własnych scenariuszy
- projekt „To przedstawienie jest tylko nasze” – od scenariusza do występu
- doskonalenie warsztatu teatralnego
- poszerzenie wiedzy teatralnej, organizowanie, udział oraz ocenianie w ramach jury
turniejów wiedzy teatralnej i w konkursach recytatorskich
- przygotowanie do edukacji teatralnej w następnym etapie nauki szkolnej – gimnazjum.
PRZEWIDYWANE OSIĄGNIĘCIA UCZNIÓW
Osiągnięcia konieczne po realizacji programu przewidują następujące czynności ucznia:
Uczeń:
- zna i rozumie pojęcia dotyczące tworzyw teatralnych, budowy teatru, różnych form i technik
teatralnych, warsztatu pracy aktora i współtwórców teatru
- rozróżnia gatunki i formy teatralne (teatr żywego słowa, teatr lalkowy, pantomima,
monodram, inscenizacja improwizowana itp.)
- stosuje w praktyce umiejętności i wiedzę teatralną w procesie tworzenia własnego spektaklu
teatralnego (tworzy scenografię, projektuje lalki, kostiumy, dobiera rekwizyty)
- umie gromadzić i porządkować materiały potrzebne w pracy zespołu w tym celu
- korzysta ze zbiorów bibliotecznych, czytelni szkolnej, multimediów
- wykorzystuje zdobytą wiedzę i umiejętności podczas odbioru i oceny sztuki
6
- potrafi wejść w różne role i stworzyć kreację postaci oddając jej cechy charakteru, wyglądu,
sposobu poruszania się, wyrażając emocje i uczucia za pomocą różnych technik
- tworzy własny scenariusz teatralny
- umie ocenić siebie i innych (nazywa własne uczucia i uzewnętrznia stany psychiczne)
- zna podstawowe zagadnienia z dziedziny recytacji i kultury żywego słowa
- potrafi odpowiednio recytować tekst ze zrozumieniem i uwzględnieniem jego intencji.
(odpowiednio dobiera głos, moduluje go, prawidłowo reguluje oddech, właściwie zaznacza
akcent zdaniowy i wyrazowy, właściwie stosuje pauzę, potrafi przekazać uczucia)
- panuje nad emocjami i potrafi efektywnie współpracować w grupie
- prezentuje na forum dokonania grupy
- umie zredagować zaproszenie na imprezę kulturalną, ocenę sztuki teatralnej, sprawozdanie
z przebiegu turnieju, konkursu, wyjścia na spektakl itp.
SPOSOBY I METODY OCENIANIA OSIĄGNIĘĆ UCZNIÓW
1. Ocena ustna nauczyciela prowadzącego koło.
2. Ocena rodziców, uczestników zajęć oraz widzów (obserwatorów) w formie ustnej, kart
pracy i ankiet czy recenzji.
3. Samoocena ucznia – autokrytyka.
4. Wewnątrzszkolne turnieje wiedzy na temat teatru, konkursy badające stopień opanowania
wiedzy i zdobyte umiejętności (np. konkurs na scenariusz, etiudę teatralną).
5. Udział w zewnętrznych przeglądach teatralnych i różnych konkursach recytatorskich oraz
z dziedziny wiedzy o teatrze.
6. Ocena przydatności zdobytych podczas zajęć umiejętności w procesie dydaktycznym (np.
recytacja tekstu na ocenę zgodnie z założeniami programu języka polskiego).
7. Opis działań na kartach pracy zespołu teatralnego.
8. Analiza zapisu audio-wideo lub fotografii cyfrowej z prób i inscenizacji w celu
wychwycenia błędów, wyciągnięcia wniosków i doskonalenia warsztatu.
9. Listy gratulacyjne, dyplomy za udział i wkład pracy w działalność koła.
7
PRZYKŁADOWY ROCZNY PLAN PRACY KOŁA TEARALNEGO
2 godziny zajęć tygodniowo z uwzględnieniem przerw świątecznych i ferii
DZIAŁY
CZAS
TEMATYCZNE
REALIZACJI
POZNAJMY SIĘ
wrzesień
PROPOZYCJE TEMATÓW; TREŚCI
LICZBA
GODZIN
Kim jestem? Jaki jest on? Co zrobimy 2
razem? Rozwijanie osobowości uczniów,
integracja zespołu teatralnego.
Organizacja pracy koła – wybór sekcji,
omówienie planu pracy.
2
Gdzie my tam i teatr – zorganizowanie
ŚWIAT TEATRU
październik
pracowni i zaplecza technicznego
2
Czym jest teatr?
1
Zapoznanie ze słownictwem i środkami
przekazu teatralnego – rozpoczęcie pracy
nad Słownikiem Terminów Teatralnych.
Na czym polega praca aktora? – analiza
tekstu J. Kreczmara „O pracy aktora”, 1
ćwiczenia dramowe
Teatr nie jest jeden. Formy teatru
1
- teatr lalek
- teatr dłoni
- monodram
- pantomima
- teatr cieni
Rola
wyobraźni
w
tworzeniu
scenki
teatralnej (teatr „codziennego użytku” – 2
tu i teraz, z tego co pod ręką na podstawie
tekstu H.Ch. Andersena „Zabawa w teatr”)
Teatr na żywo – wyjazd na przedstawienie 4
teatralne,
np.
do
Teatru
Lalek
w
Białymstoku.
Omówienie spektaklu i użytych w nim 1
form i środków przekazu teatralnego.
8
W KRAINIE
listopad
BAŚNI
Prace nad przygotowaniem inscenizacji 8
wybranej przez uczniów baśni – zgodnie
z programem nauczania języka polskiego
dla klas czwartych - korelacja z projektem
polonistycznym – „Uroczysta godzina
baśni”
oraz
integracja
międzyprzedmiotowa z plastyką i muzyką.
W
grudzień
ŚWIĄTECZNYM
Przygotowanie i wystawienie na forum 6
szkoły „Jasełek”
NASTROJU
styczeń
Uczucia w teatrze – pantomima, rzeźba 2
TEATR UCZUĆ
zbiorowa i stop-klatka przedstawiające
I WYOBRAŹNI
relacje międzyludzkie i uczucia takie jak:
gniew, współczucie, miłość…
Drama
na
podstawie
utworów 2
poruszających wyobraźnię i wrażliwość
dzieci
np.
wykorzystując
tekst
baśni
Andersena „Dziewczynka z zapałkami”
zamieszczony w podr. języka polskiego
„Słowo za słowem, klasa IV”.
luty
WARTOŚCI
W ŻYCIU
CZŁOWIEKA
Wprawki teatralne do roli zwierząt – 1
na podstawie tekstu J. Kreczmara „Co to za
zwierzę?”.
Inscenizacja
improwizowana
bajki
o oszczędności i wartości pracy – „Konik 2
polny i mrówka”, scenki przedstawiające
inne bajki o tej tematyce (np. „Wół
i mrówki”
Konflikty
sąsiedzkie
w
krzywym 2
zwierciadle teatru z wykorzystaniem m.in.
wiersza A. Fredry ”Paweł i Gaweł” inscenizacje improwizowane.
9
EKOLOGIA
marzec
INACZEJ
Coś na święta – przygotowanie spektaklu 8
„Tajemnicze jajo” w oprac. A. Boczka
Zajęcia
dramowe
wg
scenariuszy
K.
Pankowskiej „Edukacja przez dramę”, 2
Warszawa 1997, np. „W obronie zwierząt”,
„Szczęśliwa planeta”.
KSIĄŻKI I
kwiecień
Wyjście na spektakl teatralny i omówienie
maj
To warto przeczytać i dobrze recytować – 4
TEATR
4
przygotowanie wierszy i fragmentów prozy
na Konkurs Recytatorski im. Kornela
Makuszyńskiego
(eliminacje
i
finał
odbywają się tradycyjnie w maju) –
doskonalenie sztuki żywego słowa.
Ulubiona
przygoda
wybranej
postaci
literackiej na scenie naszego teatrzyku – 4
inscenizacja fragmentów lektury np. w kl.
czwartej „Pinokia” C. Collodiego, w kl. V
„W pustyni i w puszczy”, w kl. VI
„Balladyny”.
LUDZIE,
WAKACJE I MY
czerwiec
Spotkanie z niezwykłym człowiekiem – 2
drama pt. „Z wizytą u….” dowolnego
pisarza, aktora, postaci historycznej –
wejście w rolę, przekazanie jak największej
ilości informacji o danej osobie.
Teatr plenerowy – prezentacje filmów
z
przeglądów
teatrów
ulicznych 2
i plenerowych np. z poznańskiej Malty,
krakowskiej starówki itp.
Gry dramowe na świeżym powietrzu.
2
10
SPOSOBY EWALUACJI PROGRAMU
Do ewaluacji programu wykorzystane zostaną przede wszystkim metody omówione
w sposobach sprawdzania osiągnięć uczniów. Program zostanie poddany ocenie własnej oraz
recenzji nauczycielskiej, uczniów, rodziców a także prowadzących podobne koła w innych
szkołach. Ponadto metodami ewaluacyjnymi będą coroczne sprawozdania z działalności koła,
opisy, ankiety z pytaniami zamkniętymi i otwartymi dla rodziców i uczniów oraz opinie na
temat dokonań grupy teatralnej. Ewaluacją objęte zostaną następujące zagadnienia:
- wyrazistość celów
- zawartość merytoryczna
- zróżnicowanie form i metod pracy z uczniem
- stopień motywacji i zainteresowania uczniów
- stopień spełnienia oczekiwań dzieci i przydatności treści w procesie dydaktycznowychowawczym
- świadomość braków i niedociągnięć zespołu oraz jego osiągnięć
- efektywność programu (stopień zrealizowania celów, słabe i mocne punkty, szanse
i zagrożenia w realizacji programu na przyszłość)
Przy ewaluacji wykorzystam także narzędzia znane już dzieciom z edukacji teatralnej
w młodszych klasach, takie jak:
• „tarcza strzelecka”, która polega na zaznaczaniu przez uczniów swojego udziału na
zajęciach w odpowiednim miejscu na tarczy podzielonej na pola odpowiednio:
wiedza/pomoce,
zaangażowanie/atmosfera,
koncentracja
uwagi/prowadzący
oraz
współpraca z innymi/koledzy
• „kosz na śmieci i walizka” - umieszczone na tablicy lub ścianie symbole śmietnika
i walizeczki są miejscem, gdzie uczniowie po zajęciach przyczepiają małe karteczki
z odpowiedzią na pytania:
- „Co podobało ci się na dzisiejszych zajęciach i chciałbyś zabrać ze sobą?”
- „Co Ci się dzisiaj nie podobało i co chciałbyś wyrzucić z pamięci?”
• „dokończ zdanie” to ankieta, która dostarcza prowadzącemu wielu informacji na temat
zajęć, atmosfery czy emocji uczniów związanych z wykonywanymi przez nie zadaniami.
Przykładowe początki zdań do dokończenia przez dzieci:
11
o
Jestem z siebie zadowolony, ponieważ…
o
Na zajęciach najbardziej podobało mi się …
o
Na zajęciach najbardziej przeżywałem…
o
Dobrze czułem się w granej przez siebie roli, ponieważ…
o
Nie czułem się najlepiej w granej roli, gdyż…
o
Dobrze grałem swoją rolę, bo…
o
Dzisiaj zrozumiałem…
WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI PROGRAMU
• Minimum 2 godziny zajęć tygodniowo
• Grupa zainteresowanych uczniów około 10-15 osób
• Klasopracownia wyposażona w sprzęt muzyczny ew. audiowizualny
• Bardzo przydatne byłoby zapewnienie zaplecza przy sali przeznaczonej do zajęć
lub wygospodarowanie specjalnego kącika, szafy na kostiumy, rekwizyty, dekoracje
czy materiały plastyczne.
• Możliwość wyjazdu (wyjścia) na profesjonalne przedstawienia teatralne przynajmniej 2
razy w roku.
• Współpraca z rodzicami i nauczycielami innych przedmiotów (plastyki, muzyki,
informatyki)
PRZYKŁADOWY SCENARIUSZ ZAJĘĆ KOŁA TEATRALNEGO
Cele:
- zapoznanie uczniów z pojęciem teatru
- wyjaśnienie (poszerzenie wiedzy uczniów) ze słownictwem typowym dla teatru jako
przygotowanie do opracowania słowniczka terminów teatralnych
- kształcenie postaw wyrozumiałości wobec cudzych poglądów
- wypracowanie postawy otwartości i swobody wobec potencjalnych widzów
- uświadomienie specyfiki pracy aktora
- rozpoznanie zespołu i integracja grupy
Pomoce:
Słownik języka polskiego
Przykładowy słowniczek terminów teatralnych wykonany przez ucznia
Zdjęcia wnętrza teatru, sceny i kulis.
12
PRZEBIEG ZAJĘĆ (2 godz. lekcyjne)
1) Organizujemy przestrzeń klasy tak, aby przypominała przestrzeń teatralną: widownię,
scenę. Staramy się, żeby ta przestrzeń nie przypominała klasy i zajęć lekcyjnych.
Wprowadzamy dzieci w atmosferę wyjątkowości, jaka panuje w teatrze.
2) Przy pomocy zdjęć i doświadczenia własnego uczniów nazywany i w razie potrzeby
wyjaśniamy elementy wnętrza teatru. Prowadzący daje już sygnał do gromadzenia
słownictwa potrzebnego do opracowania słowniczka teatralnego.
3) Praca ze Słownikiem Języka Polskiego – kolorowy zapis definicji teatru na
przygotowanym kartonie – będzie on służył jako element ściennej gazetki koła teatralnego.
4) Ćwiczenie poszerzające wyobraźnię i wdrażające w arkana sztuki aktorskiej. Uczniowie
w kręgu „na scenie” zamykają oczy i wyobrażają sobie rzecz, osobę, czy zjawisko
atmosferyczne, którym chcieliby by być, które ma cechy mogące określić w jakiś sposób
ich osobowość ( np. wyobrażam sobie, że jestem wiatrem, bo tak jak on lubię latać i nie
usiedzę w jednym miejscu; jestem myszką, bo jestem nieśmiała, często się boję i siadam
zazwyczaj gdzieś w kącie).
5) Uczestnicy zabawy nie mówią, co sobie wyobrazili, ale starają się to przekazać pozostałym
za pomocą pantomimy (wyjaśnienie znaczenia przez prowadzącego i ewentualnie pokaz
czynności). Ta aktorska gra ma na celu kształtować ekspresję ciała i uświadomić uczniom,
jakimi narzędziami pracuje aktor (gesty, mimika, ruch) i jaką rolę w grze aktora, mima
pełni
opanowanie
własnego
ciała,
a
jednocześnie
umiejętność
naśladowania
rzeczywistości. Ćwiczenie to muszą wykonać wszyscy uczestnicy, stając kolejno na środku
naszej sceny.
6) Kolejna zabawa edukacyjna ma na celu integrację grupy. Nadal uczniowie swoim ciałem
i postawą naśladują rzeczywistość. Tym razem jednak mają tworzyć rzeźbę – typową
pozycję dramową. Prowadzący wydaje polecenia: np. „proszę utworzyć dwa bukiety róż w
wazonie” (trzy strąki fasoli, pięć łodzi na morzu itp.) Za każdym razem uczniowie muszą
zorganizować różnoosobową grupę i opracować swoją pozę.
7) Na następne zajęcia uczniowie otrzymują polecenie przygotowania materiałów
i słownictwa do opracowania słowniczka teatralnego.
13
UWAGI:
Zajęcia te powinno się przeprowadzać na pierwszych spotkaniach koła teatralnego. Dzięki
ćwiczeniom dramowym dzieci lepiej poznają siebie, swoje możliwości aktorskie i uczą się,
jak panować nad swoim ciałem i przekazać jakieś treści za pomocą pantomimy. Podczas
ćwiczenia pozycji rzeźb zbiorowych uczniowie integrują się, uczą otwartości i współpracy
w grupie. Ponadto tego typu zajęcia, ruch, zabawa, specyficzna organizacja przestrzeni
klasowej zachęcą uczniów do uczestnictwa w pracach kółka i pozwolą na opanowanie
terminologii związanej z teatrem i pracą aktora. Moim zdaniem, opisane przeze mnie
spotkanie grupy teatralnej, było bardzo udane i zaowocowało w przyszłości lepszą
współpracą i aktywnością podczas podejmowania różnych zadań, związanych z działalnością
koła teatralnego. To był dobry początek!
BIBLIOGRAFIA:
Podczas konstruowania programu korzystałam z następujących pozycji:
1. Ciborowska-Lipko
Bożena,
Program
klasy
teatralno-dziennikarskiej
dla
szkoły
podstawowej i gimnazjum, Wydawnictwo Pedagogiczne ZNP, Kielce 2000.
2. Budowanie programu nauczania według KREATORA, Centralny Ośrodek Doskonalenia
Nauczycieli, 2002.
3. Komorowska Hanna, Konstrukcja, realizacja i ewaluacja programu nauczania, Instytut
Badań Edukacyjnych, Warszawa 1995.
4. Koło polonistyczne i teatralne w szkole podstawowej i gimnazjum. Zbiór konspektów, pod
red. Elżbiety Szczepańskiej, Korepetytor, Płock 1999.
5. Teatr w szkole, wybór i oprac. scenograficzne Aleksander Maksymiuk, Wrocław 1998
UWAGI KOŃCOWE
Program realizuje podstawowe zagadnienia z dziedziny edukacji teatralnej zawarte
w programach nauczania języka polskiego dla klas IV-VI, jednakże w opinii autorki jest ich
stosunkowo niewiele, dlatego koło teatralne powinno poszerzać wiedzę i umiejętności z tej
dziedziny i zaproponować treści dodatkowe. Program nastawiony jest na działania
praktyczne, uczestnictwo w życiu kulturalnym szkoły i środowiska lokalnego oraz na
aktywność i zaangażowanie uczniów.
Przy konstruowaniu programu wykorzystałam wiedzę z warsztatów przedmiotowometodycznych „Teatr w szkole. Tworzenie programu koła teatralnego/klasy teatralnej”
zorganizowanych przez SCDiDN w Siedlcach.
14