pobierz program - Instytut Stosunków Międzynarodowych

pobierz program - Instytut Stosunków Międzynarodowych

Doc.dr Marek Tabor
[email protected]
Mgr Iwona Wyciechowska, [email protected]
Dyżury dydaktyczne: Żurawia 4, p. 503; środa g. 17.00 – 18.30
Geografia polityczna świata
Konwersatorium-zaliczenie na ocenę
Instytut Stosunków Międzynarodowych
I rok – studia stacjonarne I stopnia
rok akademicki 2013/2014
semestr zimowy
1.
Omówienie problematyki zajęć
2. Przedmiot i założenia metodologiczne geografii politycznej
początki i kierunki rozwoju
treść i zakres
cele i metody badań
związek z innymi naukami
środowisko geograficzne a zjawiska polityczne
Literatura:
hasło „geografia”, w: Encyklopedia Powszechna PWN lub Nowa Encyklopedia PWN, t.2
J. Barbag, Geografia polityczna ogólna, wyd. IV, Warszawa 1987, s.7-10, 15-27, 297-310 (lub wcześniejsze
wydania)
St. Otok, Geografia polityczna, Warszawa 2008 (lub wcześniejsze wydania)
Z. Rykiel, Podstawy geografii politycznej, Warszawa, PWE 2006, s. 11-22
- M. Blacksell,Geografia polityczna, Warszawa 2008,rozdz.
- D. Jędrzejczyk, Antropogeografia polska XIX i XX wieku, Warszawa 1997
3. Geopolityka:
główne szkoły i teorie geopolityki
główne kategorie geopolityki
próby interpretacji zjawisk i procesów politycznych przy pomocy czynnika geograficznego
wpływ geopolityki na rozwój geografii politycznej
Literatura:
J. Barbag, Geografia polityczna..., op. cit., s.10-15
L. Moczulski, Geopolityka, Warszawa 1999, s. 5-78
Carlo Jean, Geopolityka, Warszawa 2003
A. Wolff-Powęska, Doktryna geopolityki w Niemczech, Poznań 1979, s. 82-95, 109-116, 131-151, 246-267
A.Wollf-Powęska,E. Schultz,Przestrzeń i polityka w niemieckiej myśli politycznej XIX i XX wieku,(w:)
A.Wolf-Powęska,E.Schultz (wybór), Przestrzeń i polityka. Z dziejów niemieckiej myśli politycznej,Poznań
2000,s.7-131
M.F.Gawrycki, Geopolityka w myśli i praktyce politycznej Ameryki Łacińskiej,Warszawa 2007, rozdz.I
D. Jędrzejczyk, Koncepcje geopolityczne lwowskiej szkoły geograficznej, „Czasopismo geograficzne” 1998,
nr 2
T.Klin, Wkład Nicholasa Johna Spykmana w rozwój nauki o stosunkach międzynarodowych i myśli
geopolitycznej,” Stosunki Międzynarodowe”,2009, nr 1-2
R.Kuźniar, Geopolityka i polityka bezpieczeństwa Polski, ”Sprawy Międzynarodowe”,2008,nr 1.
- S. Musiał, Współczesne rozumienie pojęcia geopolityka i pojęć pochodnych, „Stosunki
Międzynarodowe”,2011, nr 3-4.
- A. Dybczyński,(red.), Geopolityka, Warszawa 2013.
4. Jednostki geopolityczne na mapie świata – państwa:
definicje państwa
elementy definicji państwa
suwerenność państw
liczebność państw w świecie
kryteria klasyfikacji państw
zmienność kryteriów klasyfikacyjnych
państwa jednolite i złożone
Literatura:
L. Antonowicz, Państwa i terytoria, Warszawa 1988, s. 7-70
J. Barbag, Geografia polityczna..., op. cit., s. 28-31
2
-
-
M. Sobczyński, Państwa i terytoria zależne. Ujęcie geograficzno-polityczne, Toruń 2006, rozdz. II, s. 30-57:
załącznik 1-s.465-474, rozdz. IV-Państwo jako tradycyjny obiekt badań geografii politycznej; załącznik
4,s.500-520.
J. Kranz, Państwo i jego suwerenność, „Państwo i Prawo” 1996, nr 7, s. 3-24
„Rocznik statystyczny” 2012,Warszawa 2013
K.Kubiak, Nordyckie terytoria autonomiczne, „Sprawy Międzynarodowe”,2002,nr4.
Z. Dobosiewicz, Ekonomiczno-społeczne podziały świata, „Sprawy Międzynarodowe” 1991, nr 10
W. Forysiński, Pojęcie „państwo rozwijające się” w świetle prawa międzynarodowego, „Sprawy
Międzynarodowe” 1981, nr 1
M. W. Solarz (red.), Kraje rozwijające się na początku XXI wieku. Wybrane problemy, Warszawa 2011.
M.W. Solarz, Trzeci Świat. Zarys biografii pojęcia, Warszawa 2009.
M. Szmilewska, Umacnianie podziałów regionalnych w Belgii na tle jednoczącej się Europy, „Studia
Międzynarodowe” 2007, tom 3 (nr 1-4), s. 321-338.
5. Jednostki geopolityczne na mapie świata – powstanie i upadek państw:
pojęcie powstawania państw i upadku państw
zjednoczenie, podział państw
niepodległość terytorium zależnego
tożsamość państw (zmiany polityczne i zmiany nazw państw a tożsamość państw)
nazwy państw
państwa upadłe
Literatura:
L. Antonowicz, Państwa i terytoria, op. cit., s. 72-138
L. Antonowicz, Status prawno-międzynarodowy Republiki Chińskiej na Tajwanie, w: E. Haliżak (red.),
Tajwan w stosunkach międzynarodowych, Warszawa 1997, s. 33-43
A. Matan, S. Sagan, B. Witosz, Nazwy państw współczesnych – próby typologii, „Studia Nauk
Politycznych” 1981, nr 2
M.Sobczyński,op.cit. załącznik 3,s.482-500. (Pochodzenie nazw państw oraz terytoriów zależnych na
świecie)
S. Bieleń, Państwa upadłe, w. J. Symonides (red.), Organizacja Narodów Zjednoczonych. Bilans i
perspektywy, Warszawa 2006, s. 622-639
T.Srogosz, Upadłość państwa z perspektywy prawa międzynarodowego, „Sprawy
Międzynarodowe”,2009,nr2.
J.J. Milewski, Państwo w Afryce: dylematy i kierunki przeobrażeń, w J.J. Milewski, W. Lizak (red.),
Stosunki międzynarodowe w Afryce, Warszawa 2002, rozdz. II
M. Misala, Perspektywy samostanowienia Acehu, „Stosunki Międzynarodowe” 2006, nr 3-4
W. Stankiewicz, Problemy samostanowienia i suwerenności Somalilandu, Stosunki Międzynarodowe 2005,
nr 3-4
A. Kowalczyk, Political Geography of Afghanistan: Three Perspectives, “Asia & Pacific Studies” 2007, nr
4, Faculty of Geography and Regional Studies University of Warsaw, s. 65-90.
L. Keller-Krawczyk, Problem cypryjski w świetle starań Turcji o wejście do Unii Europejskiej, „Stosunki
międzynarodowe” 2008, nr 1-2, s. 141-158.
R. Kłosowicz, A.Mania (red.), Problemy upadku państw w stosunkach międzynarodowych, Kraków 2012
6. Wielka transformacja w Europie (po 1989 r.) i jej następstwa – zmiany na mapie politycznej:
rozpad bloku wschodniego
zjednoczenie Niemiec
rozpad ZSRR, Jugosławii i Czechosłowacji
Europa Środkowo-Wschodnia czy Europa Środkowa?
Literatura:
St. Otok, Geografia polityczna, op. cit., 2.2.3
J. Kukułka, Historia współczesna stosunków międzynarodowych 1945-1994, Warszawa 2001, s. 451-469,
546-560
L. Antonowicz, Rozpad ZSRR ze stanowiska prawa międzynarodowego, „Państwo i Prawo” 1992, nr 9
M. Tomala, Zjednoczenie Niemiec. Aspekty międzynarodowe i polskie, Warszawa 1991
B. Barbier, Mitteleuropa. Definicja geograficzna, „Przegląd geograficzny” 1991, nr 3-4, s. 231-243
M. Rościszewski, Europa Środkowa i jej specyfika przestrzenna, „Przegląd geograficzny” 1992, nr 1-2, s. 311
A. Czarnocki, Pojęcie „Europa Środkowo-Wschodnia”, w: Historia – Polityka – Stosunki Międzynarodowe,
Warszawa 1994, s. 45-53
J.Tomaszewski, Polska w Europie Środkowej w XX wieku, „Sprawy Międzynarodowe”, 2008, nr 1.
K. Zielińska, Konstruowanie historii i współczesności: teoria postemocjonalizmu a konflikt bośniacki,
„Studia Międzynarodowe” 2007, tom 3 (nr 1-4), s. 265-292.
3
7. Jednostki geopolityczne na mapie świata – terytoria zależne:
pojęcie terytorium
terytoria niesamodzielne
terytoria powiernicze
inne terytoria kolonialne
Literatura:
L. Antonowicz, Państwa i terytoria, op. cit., s. 162-243
M.Sobczyński, op.cit., rozdz.6-Terytoria zależne
M. Tabor, Działalność ONZ na rzecz dekolonizacji, w: J. Symonides (red.), Organizacja Narodów
Zjednoczonych. Bilans i perspektywy, Warszawa 2006, s. 214-244
hasło „mandaty międzynarodowe”, w: E. Osmańczyk, Encyklopedia spraw międzynarodowych i ONZ,
Warszawa 1986
M. Kosieniewski, Geneza, status i funkcjonowanie Terytorium Autonomicznego Gagauzja, „Stosunki
międzynarodowe” 2007, nr 3-4, s. 207-220.
8. Jednostki geopolityczne – zanik procesu dekolonializacji:
kolonializm i dekolonizacja – etapy rozwojowe
różne drogi uzyskiwania niepodległości przez terytoria zależne – przykłady
Literatura:
J. Barbag, Geografia polityczna..., op. cit., s. 189-284
St. Otok, Geografia polityczna, op. cit., rozdz.2.2.1
Hasło „dekolonizacja”, w: G. Michałowska (red.), Mały Słownik Stosunków Międzynarodowych, Warszawa
1999, wyd. II, s. 23-26
J. A. Wojciechowski, Sytuacja prawna i polityczna Kanału Panamskiego i jego strefy, „Sprawy
Międzynarodowe” 1988, nr 9
M. J. Malinowski, Niepodległość Namibii, „Sprawy Międzynarodowe” 1990, nr 10
K. Tomala, Koniec brytyjskiej obecności w Hongkongu, „Sprawy Międzynarodowe” 1997, nr 2
A. Halimarski, Porozumienie chińsko-brytyjskie w sprawie przyszłości Hongkongu, „Sprawy
Międzynarodowe” 1986, nr 9
E. Potocka, Hongkong – blaski i cienie trudnej integracji, „Azja-Pacyfik”2007, tom 10, s. 86-115.
W. Lizak, Legal and Political Disputes about the status of Jerusalem as a Holy Site of the Main Monotheist
Religions, “Asia & Pacific Studies” 2005, nr 2, Faculty of Geography and Regional Studies University of
Warsaw, s. 23-46
Ł. Bonczol, Timor Wschodni – trudna niepodległość, „Stosunki międzynarodowe” 2007, nr 3-4, s. 221-236
9. Granice państw i obszary (terytoria):
pojęcie granicy
rodzaje granic
funkcje i zmienność granic
granice Polski
terytorium państwowe i jego ochrona
obszary morskie
rzeki, cieśniny i kanały międzynarodowe
przestrzeń powietrzna i kosmiczna
Literatura:
J. Barbag, Geografia polityczna..., op. cit., s. 54-69, 81-90
R. Bierzanek, J. Symonides, Prawo międzynarodowe publiczne, Warszawa 1992, s. 201-208
S.Otok,op.cit., rozdz.3.3.3
P.Eberhardt, Polska i jej granice. Z historii polskiej geografii politycznej,Lublin 2004
S. Kałuski, Rzeki graniczne a kształtowanie się więzi regionalnych w Europie, Warszawa 1993
S. Kałuski, Blizny historii. Geografia granic politycznych współczesnego świata, (w przygotowaniu)
- L. Antonowicz, Podręcznik prawa międzynarodowego, Warszawa 1994, s. 89-102,
121-143
W. Góralczyk, Obszary morskie i ich delimitacja, Warszawa 1993
A. Kowalski, Współczesne rozumienie wolności mórz, „Sprawy Międzynarodowe” 1987, nr 3
L.Łukaszuk, Współpraca i spory międzynarodowe na morzach, Warszawa 2009, rozdz.3 (Bałtyk i
Subarktyka), rozdz.4 (M.Czarne i M.Kaspijskie),rozdz.5 (M.Śródziemne)
J. Zajączkowski, Międzynarodowe znaczenie Kanału Sueskiego, (w:), E. Haliżak, W. Lizak, L. Łukaszuk, E.
Śliwka SVD (red.), Morze w cywilizacji, kulturze i stosunkach międzynarodowych, Warszawa-Pieniężno
2006, s. 251-266
- J. Symonides, Perspektywy wykorzystania dla żeglugi międzynarodowej Północnej Drogi
Morskiej w Arktyce, „Stosunki Międzynarodowe”, 2011, nr 1-2.
4
10. Struktury społeczne świata – rasy, narody, mniejszości narodowe:
problemy pojęciowe
struktura narodowościowa świata
mniejszości narodowe w Polsce
Literatura:
J. Barbag, Geografia polityczna..., op. cit., s. 115-124
A. Maryański, Narodowości świata, wyd. II, Warszawa 1994
L. Adamczuk, S. Łodziński (red.), Mniejszości narodowe w Polsce w świetle Narodowego Spisu
Powszechnego z 2002 roku, Warszawa 2008
J. Tomaszewski, Mniejszości narodowe w Polsce w XX wieku, Warszawa 1991, s. 7-9, 22-52
M. Hołuszko, Mniejszości narodowe i etniczne w Polsce, „Społeczeństwo Otwarte” 1993, nr 2 (wkładka)
„Sprawy międzynarodowe” 1992, nr 7-12 (zeszyt poświęcony problematyce mniejszości narodowych) –
artykuły:
- J. Kosiarski, Mniejszość niemiecka w Polsce
- K. H. Karpat, Mniejszość muzułmańska na Bałkanach
- G. Bernatowicz, Problem mniejszości narodowych w Hiszpanii
M. Waldenberg, Narody zależna i mniejszości narodowe w Europie Środkowo-Wschodniej. Dzieje
konfliktów i idei, Warszawa 2000, szczególnie IV część, rozdz. 22-25
P. Eberhardt, Między Rosją a Niemcami. Przemiany narodowościowe w Europie Środkowo-Wschodniej w
XX wieku, Warszawa 1996
A.Wierzbicki, Etnopolityka w Azji Centralnej, Warszawa 2008
S. Szynkiewicz, Zróżnicowanie etniczne Chin, „Sprawy Narodowościowe”1997, nr 1
J. Kranz, Mniejszość narodowa Ślązaków?, „Sprawy Międzynarodowe” 1998, nr 4
K. Kwaśniewski, Czy istnieje narodowość śląska, „Sprawy Narodowościowe” 1997, nr 1
Zapomniane mniejszości, w : Przegląd Powszechny nr 11/ 2009
11. Języki w świecie:
systemy językowe (rodziny i grupy)
języki naturalne i sztuczne
języki międzynarodowe
Literatura:
Z. Dobosiewicz, T. Olszewski, Geografia ekonomiczna..., op. cit., s. 118-125
K. Krzysztofek, Język a stosunki międzynarodowe, „Sprawy Międzynarodowe” 1996, nr 2
J. Serwański, Języki pidżinowe, języki kreolskie i ich rola w świecie, „Sprawy Narodowościowe” 1996, nr 2
J. Serwański, Języki międzynarodowe, „Sprawy Narodowościowe” 1997, nr 1
J. Serwański, Język angielski na świecie jako czynnik narodowo- i państwowotwórczy, „Sprawy
Narodowościowe” 1996, nr 1
E.Smutek-Rusek, Przyszłość języka francuskiego w stosunkach międzynarodowych, „Stosunki
Międzynarodowe”, 2011, nr 1-2
D. Czyżewska, Służby lingwistyczne instytucji Unii Europejskiej, „Stosunki Międzynarodowe”,
2008, nr 3-4.
12. Grupy religijne i wyznaniowe w świecie:
religie i wyznania w świecie współczesnym
geografia wyznań i religii
Literatura:
Z. Dobosiewicz, T. Olszewski, Geografia ekonomiczna..., op. cit., s. 155-158
K. Banek, J. Drabina, H. Hoffman, Religie Wschodu i Zachodu, Warszawa 1992
M. Malherbe, Religie ludzkości, Kraków 1997
W. Kowalak, Nowe ruchy religijne w świecie, w: W. Lizak i in. (red.), Problemy społeczno-religijne świata
na progu trzeciego tysiąclecia, Warszawa-Krynica Morska 2002, s. 295-316
J. Zajączkowski, Indie w stosunkach międzynarodowych, Warszawa 2008, s. 76-86 (rozdział o
nacjonalizmie hinduskim i komunalizmie)
M.M. Dziekan, Cywilizacja islamu w Azji i Afryce, Warszawa 2007
A. Szyszko-Bohusz, Hinduizm, buddyzm, islam, Wrocław 1990 (dodatkowo)
A. Azra, Indonezyjski islam: muzułmanie głównego nurtu i polityka, „Azja-Pacyfik” 2007, tom 10, s. 53-61
(dodatkowo)