1 pismo

PISMO
To usystematyzowany zbiór:
- znaków symbolicznych np. ?, !, znak całki (jako znak pisma matematycznego)
- znaków obrazkowych
- znaków wyrazowych (szczególnie w niełacińskich, np. pismo chińskie, japońskie mamy
znaki, które oznaczają poszczególne wyrazy od razu)
- znaki sylabowe (alfabet japoński poza znakam i rysowanymi Kandżi ma też inne Kandżi ,
ma coś na kształt alfabetu o nazwie hiragama do pisania obcych wyrazów i tam te znaki
mają odpow iedniki naszych samogłosek i naszych niektórych sylab.)
- znaki alfabetyczne czyli po prostu zwykłe litery
Znaki symboliczne
Tymi znakam i posługiwali się ludzie we wczesnych epokach cywilizacji. Przykłady
znaków symbolicznych to:
- dym z rozpalonych ognisk (przy jego pomocy zawiadamiano ludzi, którzy byli daleko o
różnych wydarzeniach; istotna była ilość dymu, kolor, to czy był wąski czy szeroki itp.,
umawiano się wcześniej ze sobą jaki dym co będzie oznaczał)
- bicie w bębny (też były różne bębny i różne sposoby bicia w nie)
- karby na kiju
- węzły na sznurkach, np. pleciony sznurek z liści i kłącz roślin, system ‘kipu’
- wampumy- w Ameryce Północnej posługiwali się tym Indianie – na tkaninie um ieszczali
muszle w specyficzny sposób, na paskach tkaniny, skór
- system arako - Czasam i w Nigerii do tej pory nanizuje się muszle na sznurek, listy
joruba – sześć muszelek na sznurku wysyłał absztyfikant do rodziców panny młodej i jeśli
oświadczyny zostały przyjęte, to odsyłano mu muszelek 8
Pismo obrazkowe – piktograficzne
Powstało w epoce prehistorycznej (pictus znac zy obraz z łaciny). Pismo to
posługuje się rysunkam i ówczesnego człowieka i otaczających go przedmiotów. Człowiek
pierwotny rył informacje i rysunki na ścianach swojej pieczary, groty albo rył je na
drzewach. To były informacje typu historia jakiegoś polow ania, informacje dotyczące
liczby upolowanych zwierząt itp. Łatwo odczytać to pismo, ale nie jest precyzyjne, bo nie
możemy mieć pewności, że np. gdy zobaczymy sylwetkę człowieka naprzeciw jakiegoś
zwierzęcia, to nie możemy mieć pewności, że chodzi o scenę polowania, to mogło
oznaczać przecież coś innego.
Pismo obrazkowe dało początek wielu późniejszym systemom zapisywania , np.
pismu egipskiemu.
Pismo wyrazowe
Pismo wyrazowe czyli ideogra ficzno – fonetyczne (z greckiego idea – myśl,
grafom – rysunek, fone – dźwięk) posługuje się rysowanymi symbolam i zw iązanym i z
dźwiękami mowy określającymi konkretne rzeczy.
Ideogram ‘słońce’ oznacza rzecz jak i ciepło czyli pojęcie związane z tym
ideogramem. Aby zmienić znaczenie ideogramu um ieszczano przed nim jeden z
ustalonych i powszechnie
rozum ianych znaków
pomocniczych tak zwanych
determinaty wów. Chodziło o to, by było w iadomo, czy mamy wziąć pod uwagę słońce
jako rzeczy czy słonko jako ciepło. W języ ku japońskim do tej pory jest tak, że każde z
tych znaków, które się nazywają Kandżi coś oznacza, ale przecież nie jedną rzecz, tylko
różne pojęcia i w zależności od tego obok jakiego znaku stoi, z jakim znakiem się przed i
1
po łączy oraz jaki znak jest na końcu zdania lub akapitu, to całość oznacza jedno albo
drugie pojęcie.
Do pism ideograficzno-fonetycznych należy pismo chińskie (po przejściu etapu
obrazkowego a przed reformą w 1951r., bo po tej reformie bardzo te znaczki
uproszczono), pismo Majów i Azteków, pismo egipskie hieroglificzne i pismo klinowe w
Mezopotamii.
Pismo sylabowe
To kolejny krok, bo tutaj mamy związanie znaku z pew nym konkretnym
dźwiękiem mowy, z nazwą tej rzeczy. Pismo sy labowe jednego języ ka posiadało
kilkadziesiąt wyrazów, które odpowiednio łączone były w stanie wyrazić tysiące nazw
rzeczy i pojęć.
Pismo alfabety czne
Upowszechniło się w praw ie wszystkich języ kach świata. Wy naleźli je Fenicjanie
ok. 1000 lat przed naszą erą. Każdemu ideogramowi nadali bardzo uproszczony kształt i
nazwali go pierwszym dźwiękiem słowa, które oznaczał. Alfabet fenicki udoskonalili Grecy
(około 500 roku przed naszą erą). Powstały trzy odmiany pisma: wschodnia, południowa i
zachodnia. Odm iana wschodnia dała początek cyrylicy, a zachodnia pism u łacińskiemu.
Ujednolicenie pisma greckiego (czyli ujednolicenie kształtu liter i ich nazw) nastąpiło w
403 r. p.n.e. i w tej postaci (prawie nie zmienionej) obowiązuje do dziś. Pisma
pochodzące od pisma greckiego używa dzisiaj cała Europa, praw ie cała Ameryka, znaczna
część Afryki , Azji i Australii.
Pudełka
Latex w sumie pracuje na pudełkach, zarządza, różnego rodzaju pudełkami. Jak
składa wiersz, to ma linię bazową wiersza. Czyli jak chcemy napisać „ Ala je „ to na linii
bazowej mamy najpierw szerokie pudełko do którego wstawimy literę A, obok jest tak
samo wysokie pudełko, ale węższe , w którym będzie literka l itd. Zauważmy, że
wszystkie znaki typu akcent, kropka są ułożone harmonijnie, podobnie na dole wszystkie
ogonki od polskich znaków diakrytycznych a to po to, by nam się łatwiej czytało, by nas
nie męczyło czytanie tekstu.
Używając polecenia \raise box możemy podnieść lub opuścić słowa względem linii
bazowej. Używa się go w następujący sposób:
Linia bazowa \raisebox{1 ex}{trochę wyżej}
a teraz \raisebox{-1 ex}{nieco niżej}
i z powrotem na tym samym poziomie.
I rzeczywiście jak będziemy mieć to zdanie, to słowa linia bazowa będzie na linii bazowej,
słowa ‘trochę wyżej’ będą trochę wyże, słowa ‘a teraz’ są dalej na linii bazowej , słowa
‘nieco niżej’ są nieco niżej i reszta dalej na tym samym poziomie.
Latex wstawia w pudełka nie tylko litery, ale właśnie też całe słowa. Polecenie
raisebox pozwala nam ruszyć pudełko z wyrazem lub literą powyżej lub poniżej linii
bazowej i w naw iasie podajemy o ile ma podnieść lub obniżyć, a skoro napisaliśmy 1 ex,
to podniósł o wysokość małej litery a w tej czcionce, a jak chcemy jechać w dół to
piszemy liczby z minusem.
W pudełkach możemy umieszczać całe paragrafy używając polecenia \pa rbox lub
środowiska minipage o następującej składni
\begin{minipage}[pozycja]{szerokość}tekst\end{minipage}
2
b - równanie do dolnego brzegu pudełka.
t - równanie do górnego brzegu pudełka.
c – center domyślnie jest ustawione
\parbox[pozycja]{szerokość}{tekst}
Pamiętajmy, że to co jest w pudełku jest dla Latexa niewidoczne w tym sensie, że on wtedy nie będzie
łamał linii, tylko wysunie nam całe pudełko na margines. Więcej możliwości ustawienia na stronie daje
środowisko minipage. Pozycja może być b lub t czyli bottom albo top. Domyślnie jest center.
Trudno jest właściwie sformatować wąską stronę w wielu wypadkach otrzymujemy
komunikaty o nadmiarach w linii. Polecenie \sloppy pozwala wielu z nich uniknąć komunikatów o
nadmiarach lub przełamywania nieładnego. Ono nie zawsze dobrze działa i lepiej nie tworzyć wąskich
tekstów, o ile nie jest to absolutnie konieczne.
Wprowadzanie wyrażeń i wzorów matematycznych
LATEX przełącza się na tryb matematyczny gdy napotka znak dolara ($) lub dwóch
dolarów ($$) a powraca do trybu tekstowego po napotkaniu następnego dolara lub
dwóch. Inaczej składane są wzory wewnątrz akapitu a inaczej wzory eksponowane.
Uwaga! Aby wszystkie potrzebne znaki matematyczne były dostępne należy w
preambule wczytać pakiet
amssymb, natomiast by móc skorzystać z definicji
używanych przez AMS należy dodatkowo wczytać pakiet amsmath.
Wczytujemy je następująco:
\usepackage{amssymb,amsmath}
Trzeba uważać, by nie wczytywać za wielu pakietów, jeśli nie jest nam to potrzebne, bo
niektóre pakiety przedefiniowują niektóre polecenia domyślne i z chwilą, gdy nie chcemy
z takich przedefiniowań korzystać, to nie należy tych pakietów wczytywać. Te wczytane
na górze możemy mieć przy każdym dokumencie, one nie będą nam w niczym
przeszkadzać.
Zadanie 12.
W swoim pliku umieść dowolny wzór matematyczny wewnątrz akapitu i ten sam wzór
jako eksponowany. Zwróć uwagę na różnice w wyglądzie tych wzorów.
Jeden $ um ieszcza to co w nim jest zapisane w wierszu i potem mamy drugi $, natomiast
$$ na początku i potem $$ na końcu umieszczają dane wyrażenie wycentrowane w
akapicie.
Aby otrzymać wzór eksponowany możemy też umieścić go w środowisku displaymath
lub pomiędzy znakami \[ i \]. We wszystkich przypadkach nasz wzór nie zostanie
zanumerowany.
Jeśli chcemy, by wzór miał numer, do którego moglibyśmy się odw ołać należy um ieścić
go w środowisku equation. Sposób użycia tego środowiska pokazuje następujący
przykład. TO ŚRODOWISKO STOSUJEMY TYLKO DO WZORÓW, KTÓRE MIESZCZĄ SIĘ W
JEDNEJ LINII, jeśli wzór się w jednej lin ii nie m ieści to będziemy go zapisywać w innym
środowisku, które poznamy wcześniej
Przy kład 1.
Pisząc
\begin{equation}
\forall x\in \mathbb R \quad x^2 + x +1 \ge 0
3
\end{equation}
Otrzymujemy
(x
R) x 2
x 1 0
(1)
Jeśli chcemy numerki po stronie lewej m ieć, a nie po prawej przy numerowaniu równania
to piszemy w documentclass i to musi być umieszczone tutaj, nie możemy tego umieścić
w środku w treści dokumentu:
\documentclass[leqno]{article}
Legno bo l – left, eq – equation, np. - num ber
Pam iętamy, że opcje, które nie muszą być piszemy w nawiasach kwadratowych. Czyli
jest to polecenie globalne, nie wszystkie polecenia możemy zrobić lokalnie.
By było łatwiej znaleźć błąd w dokumencie tekstowym to najlepiej jest pisać
$$
f(x) = 1+2x+3x^2\dots nx^{n-1}
$$
\[
f(x) = 1+2x+3x^2\dots nx^{n-1}
\]
Indeksy górny i dolny, pierwiastki
Większość instrukcji składu wzorów matematycznych odnosi się do jednego
następującego po niej znaku. Jeśli w ięc chcemy, by instrukcja zastosowana była do
więcej niż jednego znaku należy wszystkie je umieścić w nawiasach klamrowych.
Indeksy górne i wykładniki otrzymujemy za pomocą zna ku ^ a dolne za pomocą zna ku
_.
Pierwiastek kwadratowy z liczby otrzymujemy przy pomocy instrukcji
\sqrt {liczba pod pie rwiastkiem} a pierwiastek stopnia różnego od dwóch instrukcją
\sqrt [n]{liczba pod pie rwiastkiem}
Jak potrzebujemy grecką literkę to piszemy jej nazwę np. pi.
Znak pierwiastka bez wyrażenia pod nim mo żemy uzyskać przy pomocy instrukcji \surd.
Przy kład 2.
5
R2
xyz
R2
xyz
A teraz tylko sam znak pierw iastka
4