Katalizator

Polubić katalizator Wiesław Pachoń, Piotr Materna
www.Tigra-Team.pl
Katalizator jest częścią samochodu tak samo ważną jak tłumik końcowy
czy kolektor wydechowy, a nawet ważniejszą ze względu na działanie
proekologiczne. Z tego też względu oraz innych przeciwwskazań usuwanie
tych urządzeń dla iluzorycznego poprawienia osiągów jest z gruntu rzeczy
irracjonalne, nieprofesjonalne i wręcz karygodne. W kategoriach
profesjonalizmu i kultury technicznej szanujących się serwisów nie
powinno być pozycji usługowej „usuniecie katalizatora” a jeśli już, to
„wymiana ceramicznego na metalowy”.
Poglądy zwolenników usuwania dopalaczy ceramicznych były częściowo
słuszne na początku lat 80-tych, kiedy dopiero opracowywano układy
wydechowe z tymi urządzeniami. Natomiast współczesne samochody
pozbawione katalizatora trują bardziej od aut starszej generacji, które
fabrycznie nie były w nie wyposażane. Ponadto takie "odchudzenie" układu
wydechowego pogarsza osiągi w zakresie obrotów niskich i przejściowych.
Szczególnie w stanach nie ustalonych pracy silnika, przy wzroście zużycia
paliwa z podwyższeniem hałasu o 10 – 12 dB, co w logarytmicznej skali
decybeli oznacza dość dużo.
Kiedy zależy nam na poprawie dynamiki w górnym zakresie obrotów,
wystarczy wymienić katalizator ceramiczny na metalowy lub przy daleko
idących modyfikacjach silnika z przyrostem mocy ok. 40%, w tym do
celów sportowych, trzeba już zastosować sportkatalizator (100 – 200
kanalików na cal kwadratowy powierzchni katalitycznej, standardowo
400). Wkłady metalowe, oprócz mniejszych strat przepływu i większej
trwałości mechanicznej wytrzymują temperatury wyższe o ok. 300 OC (do
1100OC a nawet więcej według niektórych źródeł). Szybciej się
nagrzewają, stwarzając jednocześnie możliwość wstępnego, elektrycznego
podgrzania.
Czasami nawet taka argumentacja nie wystarcza, i trzeba się posiłkować
stanowiskiem uznanych autorytetów tuningu, jak Zdzisław Kałuża czy
Jacek Chojnacki oraz inż. Lech Świątek. Można też przekonać sceptyków,
zakładając w miejsce katalizatora segment rurowy, a jeszcze skuteczniej
tylko obudowę katalizatora, aby mogli odczuć pogorszenie elastyczności
silnika oraz wyraźny wzrost hałasu. W uznanych serwisach tłumikowych,
jak Michael Tuning System lub Ulter, czy związanych z hurtownią Górecki
nie wybudują sprawnego katalizatora, chyba, że auto przewidziane jest
wyłącznie do sportu o ile regulamin zawodów na to pozwala.
Takie odstępstwa także w naszym sporcie samochodowym są coraz
rzadsze, przy czym obowiązuje formuła, że musi to być katalizator
„ogólnie dostępny”. Chociaż ta „ogólność” nie powinna być tożsama z
przesadną dowolnością, że byłby to tylko śladowy wkład katalityczny, nie
gwarantujący skutecznego oczyszczania spalin. Zmiana katalizatora
ceramicznego na metalowy musi też uwzględniać towarzyszące temu
modyfikacje
układu
wydechowego,
zwłaszcza
zastosowanie
dynamizatorów
przepływu
(zawsze
za
katalizatorem).
Działanie
wysysające tych dynamizatorów, zwłaszcza bardzo skutecznych strumienic
naddźwiękowych systemu Michael – Wupex zwiększa przepustowość
www.Tigra-Team.pl
1/1
Polubić katalizator Wiesław Pachoń, Piotr Materna
www.Tigra-Team.pl
układu katalitycznego. Dotyczy to także innych rozwiązań tego systemu
stosowanych w sporcie strumienic szczelinowych – Multidynamitatorów
czy tych wyrafinowanych już konstrukcyjnie, jak HWS czy POL 5.
Podobnie skutecznie działają strumienice współpracującego z Michael
Tuning System nowosądeckiego MAG Sport. Z doświadczeń własnych i
współpracujących serwisów wynika, że w tych mniejszych samochodach
grupy Fiata o pojemności do 1,1 cm3 nie trzeba zmieniać katalizatora
ceramicznego na metalowy, gdy stosujemy tylko modyfikacje dolotu,
wylotu i elektroniki silnika. Te same katalizatory obsługują silniki do 1,3
cm3 stwarzając rezerwę przepływu nawet 20% a średnio do 15%. Kiedy
jednak zastosowany był głębszy tuning mechaniczny silnika z
podwyższeniem mocy o ponad 20% mamy do wyboru krajowe katalizatory
metalowe Lindo Gobex'u w cenie 350-780 zł i sportkatalizatory po 600 –
800 zł chociaż dotyczy to aut przeznaczonych wyłącznie do sportu. W
warunkach wysokiego wyczynu warto już odżałować ok. 3000 zł na
sportkatalizator Supersprinta złożony konstrukcyjnie i spełniający surowe
zachodnioeuropejskie
normy
toksyczności
przy
małych
stratach
przepływu. Droższe auta markowe i odmiany sportowe znanych firm są
już fabrycznie wyposażane w katalizator metalowy lub nawet
sportkatalizator. Dysponując takim samochodem nie ma już sensu zmiana
katalizatora, jedynie pozostaje jego wymiana po normalnym zużyciu
eksploatacyjnym, stosownie do przewidzianego przebiegu samochodu.
Wracając do wyposażenia standardowego, kiedy katalizator ceramiczny
ulega uszkodzeniu, to też warto zastosować w to miejsce metalowy, nawet
gdy auto nie było poddane tuningowi ze względu na wymienione korzyści.
Warto też wiedzieć, jakie są najczęściej występujące przyczyny uszkodzeń
katalizatora, głównie ceramicznego, chociaż tak zwane uszkodzenia
chemiczne powłok katalitycznych odnoszą się do obydwu typów dopalaczy.
Podstawowy czynnik to nieodpowiednie paliwo, w tym także to
„oszukane”, kiedy to wystarczy kilka razy zatankować u tego samego
dystrybutora, aby katalizator kwalifikował się do wymiany. Ponadto
powodem mogą być zakłócenia w układzie zasilania, czasem na skutek
niefachowych prób „oszukania” systemu uni/multi wtrysku oraz
uszkodzenie układu zapłonowego lub świecy i wadliwe funkcjonowanie
sondy Lambda a także czujnika ciśnienia spalin. Warto przy tym wiedzieć,
że część czujnikowa sondy Lambda stykająca się ze spalinami generująca
odpowiednie milinapięcie jest bardzo wrażliwa na zatłuszczenie. Nie wolno
tej części dotykać, najlepiej odtłuścić benzyną ekstrakcyjną przy każdym
wykręceniu, a nawet warto specjalnie to robić gdy wystąpią wspomniane
zakłócenia w pracy silnika, w tym układu korbowo – tłokowego zwykle na
skutek nadmiernego zużycia (spalanie oleju silnikowego), czyli gdy silnik
kwalifikuje się do naprawy głównej. Ponadto nieszczelność układu
wydechowego zwykle na złączach lub na przegubie elastycznym typu
peschla lub w oplocie siatkowym (częste, trzeba kontrolować czy nie
występują przedmuchy) zwłaszcza te blisko silnika, gdzie ciśnienie spalin
jest najwyższe. Mało znaną przyczyną jest awaria instalacji wysokiego
napięcia, która może powodować pękanie nośnika katalitycznego. Im
www.Tigra-Team.pl
2/2
Polubić katalizator Wiesław Pachoń, Piotr Materna
www.Tigra-Team.pl
bardziej „oczujnikowane” auto tym dokładniejszej wymaga kontroli w
kontakcie z profesjonalnymi, najlepiej autoryzowanymi serwisami.
Obsługa i kontrola aut poddanych tuningowi, zwłaszcza wyposażonych w
inne niż standardowe katalizatory, szczególnie gdy zabudowano także
dynamizatory przepływu spalin jest utrudniona i bardzo ważna. Każdy
zakres tuningu stawia określone wymagania w diagnostyce z kontrolą
funkcjonowania poszczególnych czujników. Wiadomo przy tym, że sondę
Lambda można odpowiednio przeskalować, aby generowała inne,
sprzyjające wzbogaceniu mieszanki napięcie. Trzeba przy tym uważać,
aby nie przedobrzyć, zwłaszcza gdy mamy katalizator ceramiczny gdyż
może nastąpić efekt jak przy zasilaniu awaryjnym z wiadomymi tego
skutkami przy dłuższej jeździe z przegrzaniem wkładu katalitycznego
włącznie. Tak więc po wymianie katalizatora na nietypowy powstaje lub
może wystąpić szereg.... też nietypowych problemów. Stąd też duża
aktywność służb technicznych Lindo Gobex'u w kontakcie z wymienionymi
już wcześniej firmami tuningowymi i hurtowniami, w tym także ze
stołecznym Car Tuning Centrum inż. Roberta Olszówki z których większość
dysponuje hamowniami silnikowymi lub podwoziowymi. W ramach tej
współpracy będzie można przetestować auta z różnymi zakresami tuningu
z określeniem celowości stosowania odpowiednich do danego zakresu
katalizatorów. Pozwoli to autorytarnie i jednoznacznie „rozprawić się” z
pokutującymi wciąż mitami o szkodliwości katalizatora dla osiągów silnika.
Konstruktorzy Tenneco Automotive – Walker w Rybniku i Michael Tuning
System zaproponowali wykonanie i zastosowanie sprawdzonych już w
tuningu i sporcie komór ekspansyjnych w zestawieniu z odpowiednio
dobranymi i umiejscowionymi wkładami metalowymi Lindo Gobex'u w
wersji sportkatalizator. Chodzi o komory Breda I i Breda II oraz Renmax –
Renfox, tej legendy naszych torów wyścigowych szczególnie w byłej klasie
wyścigowej I, II, III zdominowanej przez poczciwe maluchy.
Ostatnio zainteresował się współpracą z Lindo Gobex'em prężny jak
zwykle koncesjoner Suzuki, obecny także w tuningu i sporcie "Suzuki
Durczok". Tuning zajmuje już poważną pozycję w usługach i zaczyna
wkraczać do niektórych serwisów autoryzowanych oraz rozwija się sieć
profesjonalnych serwisów układów wydechowych przy współpracy
producentów tłumików sportowych: Micheal Tuning System, Ulter. W tych
kontaktach także powinna być obecna dbałość, jeśli już nie priorytet o
środowisko naturalne. Już wkrótce możemy odczuć na własnej skórze
tolerowanie niefrasobliwych czy wręcz szkodliwych działań, kiedy przez
przeglądy rejestracyjne będą przechodzić auta nowej generacji... bez
katalizatorów. Chociaż nie należy tu winić tylko stacji diagnostycznych czy
służby drogowe Policji, gdyż często katalizator jest pusty a magnetyzer
paliwa i powietrza niejako ratuje sytuację podczas testu toksyczności
spalin. Czasem za katalizator „robi” podobna kształtem komora
ekspansyjna, czy dynamizator typu strumienica. Dla wykruszających
wkłady katalityczne informacja, że pogarsza to zdecydowanie osiągi w
zakresie obrotów niskich i przejściowych, istotnych dla przeciętnych
warunków eksploatacyjnych. Skutkuje to także wzrostem zużycia paliwa.
www.Tigra-Team.pl
3/3
Polubić katalizator Wiesław Pachoń, Piotr Materna
www.Tigra-Team.pl
Szczególna przestroga dla chcących „majstrować” przy zestawach
podwójnych katalizatorów, dla przykładu grupy aut Ford’a czy Saab’a.
Otóż nie wolno tego robić poza serwisami autoryzowanymi chociażby ze
względu na trudną regulację synchronizacji tych dwóch dopalaczy która po
zastąpieniu innymi katalizatorami może okazać się niemożliwa. To nie są
sprawy
znane
nawet
w
materiałach
serwisowych;
natomiast
specjalistyczne firmy w tym japońskie pracują na ułatwieniem obsługi tego
znakomitego dla ochrony środowiska zestawu, bardzo istotnego dla
pokonania kolejnych, wyższych poprzeczek testu toksyczności spalin.
Równanie w działaniach proekologicznych do Europy Zachodniej
zobowiązuje zarówno piszących o tym jak i służby serwisowe oraz gremia
sportu samochodowego aby uwzględniły ten aspekt w regulaminach
sprzętu. (chodzi o nakładanie obowiązku stosowania katalizatorów
zwłaszcza w samochodach rajdowych, gdyż te imprezy przebiegają często
w rejonach uzdrowiskowo – rekreacyjnych). W tych i podobnych
działaniach powinna być pomocna maksyma, że dobrze jest wiedzieć coś o
wszystkim i wszystko lub dostatecznie dużo o czymś, powiedzmy
katalizatorach. Chodzi po prostu o to, aby i tutaj zwyciężył zdrowy
rozsądek oraz zwyczajna kultura techniczna i ta ogólna kierowców jak
również zaplecza serwisowego motoryzacji.
Materiał napisał doradca techniczny firmy Tenneco Automotive Eastern
Europe oraz autor wielu artykułów technicznych do GT oraz Motor.
Dodatkowo jest konstruktorem wielu różnych tłumików oraz całych
układów dolotowych
www.Tigra-Team.pl
4/4