Program nauczania

Rok akademicki 2016/2017
Studia magisterskie
Kierunek: Analityka medyczna
Przedmiot: IMMUNOLOGIA Z IMMUNOPATOLOGIĄ
Rok – III
Semestr – V
Wykłady – 45 godzin
Ćwiczenia – 45 godzin
Forma zaliczenia: Egzamin praktyczny i teoretyczny
Tematyka wykładów:
1. Budowa i funkcje układu odpornościowego:
1.1. Narządy limfatyczne centralne i obwodowe.
1.2. Naczynia limfatyczne.
1.3. Układ odpornościowy błon śluzowych.
1.4. Układ odpornościowy skóry.
1.5. Ontogeneza i starzenie się układu odpornościowego.
2. Komórki układu odpornościowego:
2.1. Limfocyty:
2.1.1. Rola limfocytów.
2.1.2. Dojrzewanie limfocytów B.
2.1.3. Dojrzewanie limfocytów T.
2.1.4. Populacje i subpopulacje limfocytów.
2.1.5. Krążenie limfocytów.
2.2. Komórki prezentujące antygen.
2.3. Granulocyty i monocyty.
3. Odporność nieswoista:
3.1. Układ dopełniacza:
3.2. Fagocytoza:
4. Główny układ zgodności tkankowej (MHC):
4.1. Rola układu MHC.
4.2. Budowa i rola cząsteczek MHC klasy I i klasy II.
4.3. Główny układ zgodności tkankowej człowieka (HLA).
4.4. Powiązania między układem HLA i chorobami.
5. Antygeny:
5.1. Immunogenność i antygenowość.
5.2. Rodzaje antygenów.
5.3. Epitopy antygenowe.
6. Przeciwciała:
6.1. Budowa molekularna przeciwciał
6.2. Rola fragmentu Fab przeciwciał.
6.3. Rola fragmentu Fc przeciwciał.
6.4. Heterogenność immunoglobulin.
6.5. Właściwości fizykochemiczne i biologiczne poszczególnych
klas immunoglobulin.
6.6. Powstawanie przeciwciał.
7. Mechanizmy odpowiedzi immunologicznej typu humoralnego:
7.1. Prezentacja antygenu limfocytom B.
7.2. Dynamika wytwarzania przeciwciał.
7.3. Pamięć immunologiczna.
8. Mechanizmy odpowiedzi immunologicznej typu komórkowego:
8.1. Prezentacja antygenów limfocytom T
8.2. Cytotoksyczność komórek NK.
8.3. Komórki LAK.
8.4. Cytotoksyczność zależna od przeciwciał (ADCC).
8.5. Mechanizmy cytotoksyczności limfocytów.
9. Tolerancja immunologiczna:
9.1. Mechanizmy zapewniające autotolerancję.
9.2. Kinetyka tolerancji na poziomie limfocytów T i B.
9.3. Znaczenie tolerancji.
10. Cytokiny:
11. Odporność:
11.1. Przeciwwirusowa.
11.2. Przeciwbakteryjna.
11.3. Przeciwgrzybicza.
11.4. Na inwazje pierwotniaków i robaków.
12. Zapalenie:
12.1. Mechanizm reakcji zapalnej.
2
12.2. Ostra faza zapalenia.
12.3. Przewlekła faza zapalenia.
13. Immunologia rozrodu:
13.1. Antygeny plemnikowe.
13.2. Tolerancja osobników płci żeńskiej wobec antygenów plemnikowych.
13.3. Immunologia jajnika.
13.4. Immunologiczne podstawy niepłodności żeńskiej i męskiej.
13.5. Odpowiedz immunologiczna w ciąży.
14. Immunologia transplantacyjna:
14.1. Rodzaje przeszczepów.
14.2. Odpowiedz immunologiczna na antygeny przeszczepu.
14.3. Czynniki wpływające na losy przeszczepionego narządu.
14.4. Przeszczepianie szpiku kostnego.
14.5. Zapobieganie odrzucaniu przeszczepu.
15. Nadwrażliwości:
15.1. Reakcje nadwrażliwości typu I.
15.2. Reakcje cytotoksyczne (typ II).
15.3. Reakcje z udziałem kompleksów immunologicznych (typ III).
15.4. Reakcje z dominacją odpowiedzi typu komórkowego (IV).
16. Autoimmunozacja:
16.1. Mechanizmy zapewniające tolerancję na własne antygeny.
16.2. Czynniki prowadzące do zniesienia autotolerancji.
16.3. Choroby autoimmunizacyjne.
16.4. Terapia chorób autoimmunizacyjnych.
17. Pierwotne i wtórne niedobory odporności.
18. Immunologia nowotworów:
18.1. Antygeny związane z nowotworem.
18.2. Mechanizmy efektorowe odpowiedzi na komórki nowotworowe.
18.3. Mechanizmy immunologiczne ułatwiające rozwój procesu nowotworowego.
18.4. Immunoterapia nowotworów.
19. Immunoterapia i immunoprofilaktyka:
19.1. Szczepienia:
19.1.1. Antygeny stosowane jako szczepionki.
3
19.1.2. Skuteczność działania szczepionek.
19.1.3. Bezpieczeństwo szczepionek.
19.1.4. Immunizacja bierna.
20. Immunomodulacja:
20.1. Immunosupresja.
20.2. Immunostymulacja.
Tematyka ćwiczeń:
1. Organizacja pracowni immunologicznej.
2. Wprowadzenie podstawowych pojęć i definicji z zakresu
budowy i funkcji układu odpornościowego. Otrzymywanie
surowic odpornościowych.
3. Otrzymywanie i zastosowanie przeciwciał monoklonalnych.
4. Aglutynacja:
4.1. Aglutynacja czynna i bierna.
4.2. Aglutynacja szkiełkowa i probówkowa.
5. Precypitacja:
5.1. Precypitacja jakościowa.
5.2. Precypitacja ilościowa.
5.3. Nefelometria i turbidymetria.
6. Immunodyfuzja:
6.1. Immunodyfuzja probówkowa.
6.2. Immunodyfuzja szkiełkowa.
6.3. Zastosowanie immunodyfuzji.
7. Immunoelektroforeza:
7.1. Czynniki wpływające na przebieg immunoelektroforezy.
7.2. Odmiany immunoelektroforezy.
7.3. Immunofiksacja.
8. Elektroforeza pionowa.
8.1. Elektroforeza w żelu poliakrylamidowym.
8.2. Blotting.
9. Metody wykorzystywane do jakościowego i ilościowego oznaczania
antygenów i przeciwciał:
4
9.1. Metody radioimmunologiczne.
9.2. Metody luminescencyjne.
9.3. Metody immunofluorescencyjne.
9.4. Metody immunoenzymatyczne.
9.5. Metody do oceny awidności i powinowactwa.
10. Izolacja komórek układu odpornościowego z materiału biologicznego:
10.1. Pobieranie i przygotowanie materiału biologicznego do izolacji komórek układu
odpornościowego.
10.2. Metody izolacji.
10.3. Ocena żywotności wyizolowanych komórek.
10.4. Ocena gęstości wyizolowanych komórek.
11. Wykrywanie receptorów powierzchniowych komórek układu odpornościowego:
11.1.
Metody immunomorfologiczne.
11.2.
Cytometria przepływowa.
12. Ocena funkcji granulocytów i makrofagów:
12.1. Ocena zdolności komórek do chemotaksji.
12.2. Ocena zdolności komórek do adherencji.
12.3. Ocena zdolności komórek do fagocytozy.
12.4. Ocena wewnątrzkomórkowego metabolizmu fagocytów (test NBT).
13. Ocena reaktywności komórek w warunkach hodowli komórkowej in vitro:
13.1. Zasady prowadzenia hodowli komórkowej.
13.2. Kryteria oceny hodowli.
13.3. Podłoża hodowlane i suplementy do hodowli.
14. Immunologia transplantacyjna
14.1.
Rodzaje przeszczepów.
14.2. Typowanie HLA.
14.3. Test cytotoksyczny.
15. Zakażenia bakteryjne:
15.1. Immunodiagnostyka zakażeń wywołanych przez paciorkowce.
16. Immunodiagnostyka chorób autoimmunizacyjnych:
16.1. Typy autoprzeciwciał
16.2. Wykrywanie autoprzeciwciał.
17. Immunodiagnostyka niedoborów odporności:
5
17.1. Oznaczanie składowych dopełniacza.
17.2. Oznaczanie kompleksów immunologicznych.
17.3. Oznaczanie stężenia immunoglobulin i ich podklas.
18. Diagnostyka chorób alergicznych:
18.1. Oznaczanie całkowitego i swoistego IgE.
18.2. Ocena czynnościowa eozynofili i bazofili.
Zalecane podręczniki:
1. Chapel H., Haeney M., Misbah S., Snowden M. (red. wyd. pol. G. Senatorski): Immunologia
kliniczna. Czelej Lublin 2009.
2. Gołąb J., Jakóbisiak M., Lasek W., Stokłosa T.: Immunologia. Wyd. 6; PWN, Warszawa 2012.
3. Kątnik-Prastowska I.: Immunochemia w biologii medycznej: metody laboratoryjne. PWN,
Warszawa 2009.
4. Kowalski M. (red.): Immunologia kliniczna. Mediton Oficyna Wydawnicza, Łódz, 2000.
5. Male D., Brostoff J., Roth D.B., Roitt I. (red. wyd. pol. J. Żeromski): Immunologia, Elsevier
Urban & Partner, Warszawa 2008.
6. Vollmar A., Zundorf I., Dingerman T. (red. wyd. pol. J. Żeromski): Immunologia i
immunoterapia. MedPharm, Wrocław 2015.
7. Abbas A.K., Lichtman A.H., Pillai S. (red. wyd. pol. Jan Żeromski): Immunologia - funkcje i
zaburzenia układu immunologicznego. Edra Urban & Partner, Wrocław 2015
6