Barok

Historia literatury polskiej epoki baroku
Lektury obowiązujące do egzaminu
1. Sebastian Grabowiecki: Rymy duchowne. Wyd. K. Mrowcewicz. Warszawa 1996. Biblioteka
Pisarzy Staropolskich T. 5.
Odczytać: I: Nieszczęsna duszo…; VII: Mój wiek czasem krótkim…; IX: Pomni że jako wiatr dni
żywota mego...; XXXVI: Z pamięci schodzą czasy żywota naszego...; XCVII: Podobny morzu w
głębi rozległemu...; C: Proszę, kto w on czas mnie przychylnym będzie…; z setnika 2: LXXV Kiedy
cicha noc swoje cienie chłodzi...
2. Wespazjan Kochowski: Utwory poetyckie. Wybór. Oprac. M. Eustachiewicz. Wyd. 2. Wrocław
1991. BN I, 92.
Odczytać: Prawdziwa szczęśliwość; Berestecką potrzebę Apollo śpiewa; Apologia za Janem
Kochanowskim; Postrzał w gnieźnieńskiej potrzebie; Zielone; Marnotractwo młodzi polskiej na
burku; Do lutniej; Nagrobek Samuelowi z Skrzypny Twardowskiemu, Wirgiliuszowi
Słowiańskiemu; Ofiarowanie poesim polskiej Naświętszej Pannie Maryjej; Góra Łyssa depozytem
drzewa Krzyża Św.; z Psalmodii polskiej: psalm V: Dobrodziejstwa polskie…, psalm VI: Do
dysydentów w wierze, psalm XX: Dzięka prywatna…, psalm XXIV: Pamiątka odsieczy…
3. Jan Andrzej Morsztyn: Wybór poezji. Oprac. W. Weintraub. Wrocław 1988. BN I, 257 (lub: Wyd.
2. Wrocław 1998). Można też skorzystać z edycji: Jan Andrzej Morsztyn: Utwory zebrane. Oprac.
L. Kukulski. Warszawa 1971.
Odczytać: Do jegomości pana Łukasza ze Bnina Opalińskiego; Do czytelnika („Lutniąś wziął w
rękę...”); Do swoich książek („Dokąd się, moja lutni...”); Cuda miłości („Karmię frasunkiem
miłość...”); Do galerników; Na krzyżyk na piersiach jednej panny; Desperacyja; Zapust; Do lutnie
(„Lutni wszechmocna...”); Wiejski żywot; Pokuta w kwartanie; Serenata („Dobranoc, dziewczę
moje...”); Do Jana Grotkowskiego, internuncjusza Jego Królewskiej Mości w Neapolim („Króla od
Wisły...”); Niestatek („Prędzej kto wiatr..”), Niestatek („Oczy są ogień…”), Oczy wojenne, O swej
pannie („Biały jest polerowny alabastr…”).
4. Hieronim Morsztyn: Światowa rozkosz z ochmistrzem swoim i ze dwunastą swych służebnych
panien. Wyd. A. Karpiński. Warszawa 1995. Biblioteka Pisarzy Staropolskich T. 1.
Odczytać: Światowa rozkosz; Ochmistrz Dostatek; Szósta panna Podwika, Dwunasta panna
Uciecha; Vanitas Vanitatum et omnia vanitas; Non licet plus efferre, quam intuleris.
5. Zbigniew Morsztyn: Wybór wierszy. Oprac. J. Pelc. Wrocław 1975. BN I, 215.
Odczytać: Kostyrowie obozowi; Do Jego Mości Pana Aleksandra Mierzeńskiego, porucznika
hetmańskiego po szepielowskiej potrzebie; Duma niewolnicza; Kostyrze; Votum; Na pożegnanie;
Siestrzeniczce mojej od chłopów zabitej Anno 1655; Pieśń w ucisku; Emblemata: 2, 9, 18.
6. Daniel Naborowski: Poezje. Oprac. J. Dürr-Durski. Warszawa 1961.
Odczytać: O Karmanowskim do księcia Radziwiłła; Epitafium Janowi Kochanowskiemu; List pana
Daniela Naborowskiego do (...) pana Kurosza; Pieśń ad imitationem Horacjuszowej ody „Beatus
ille, qui procul negotiis”; Cień; Do Rysińskiego, który polskie przypowieści wydał w druku; Na
oczy królewny angielskiej; Votum.
7. Jan Chryzostom Pasek: Pamiętniki. Oprac. R. Pollak. Warszawa 1963, lub w oprac. W.
Czaplińskiego, Wrocław 1979, BN I, 62.
Odczytać: [rok Pański 1656];[roku Pańskiego 1657]; [roku Pańskiego 1658]; [rok Pański 1662];
[roku Pańskiego 1664]; [rok Pański 1669]; [rok Pański 1680].
8. Wacław Potocki: Wiersze wybrane. Oprac. S. Grzeszczuk. Wstęp J. Gruchała. Wrocław 1992. BN
I, 19.
Odczytać: Transakcja wojny chocimskiej; Pieśń albo tren XXXIX. Od lata, z Ogrodu nie
plewionego: Na urząd podczaszego; Kto mocniejszy, ten lepszy; Na fraszki („Radem ci, zacny
gościu, w domu swoim cale!”); Trefunek na Mazowszu, Do ojców Societatis; Na fraszki
Kochanowskiego; Domator nie mógł wspomnieć jako Turków zową; Na chłopów podgórskich; z
Pocztu Herbów: Na Orła polskiego; z Moraliów cz. 1: Pospolite ruszenie teraźniejsze; cz. 2, 18:
9.
10.
11.
12.
13.
Czuj, stary pies szczeka. Satyricum. Drugi raz („Stary pies – gospodarzu…”); cz. 5, 45, Na toż
drugi raz („Wczora był największym, dziś niczym”).
Mikołaj Sęp Szarzyński: Rytmy abo wiersze polskie oraz cykl erotyków. Oprac. J. Krzyżanowski.
Wrocław 1973. BN I, 118. Można też korzystać z następujących wydań: M. Sęp Szarzyński:
Poezje. Oprac. J. S. Gruchała. Kraków 1997. Biblioteka Polska; M. Sęp Szarzyński: Poezje
zebrane. Wyd. R. Grześkowiak i A. Karpiński, współpraca K. Mrowcewicz. Warszawa 2001.
Biblioteka Pisarzy Staropolskich T. 26.
Odczytać: sonety I-VI, Pieśń IV. Psalmu CXXX Paraphrasis De profundis…; Pieśń V. O
Fridruszu, Pieśń IX. Iż próżne człowiecze staranie, Epitafium Rzymowi, Frasunek, Do Kasie („Jako
lód taje...”), Fraszka o Kasi i o Anusi.
Torquato Tasso: Gofred abo Jeruzalem wyzwolona. Przeł. P. Kochanowski. Oprac. R. Pollak.
Wrocław 1951. BN II, 4.
Maciej Kazimierz Sarbiewski: Liryki oraz Droga rzymska i fragment Lechiady. Przeł. T.
Karyłowski. Oprac. M. Korolko, współudział J. Okoń. Warszawa 1980.
Odczytać ody: II 19: Z Pieśni nad pieśniami „Podobny jest miły mój sarnie i jelonkowi”; IV 4:
Sławne zwycięstwo Polaków nad Osmanem, sułtanem tureckim, odniesione w bitwie stoczonej pod
Chocimiem 3 września Roku Pańskiego 1621; IV 5: Parodia z Jana Kochanowskiego, księcia
poetów polskich, z księgi wtórej, ody 24, popularnej pieśni: „Gdy Tatarzy bliskie Podole nagłym
najściem spustoszyli”; IV 23 Do pasikonika.
Samuel Twardowski: Nadobna Paskwalina. Oprac. J. Okoń. Wrocław 1980. BN I, 87.
Szymon Zimorowic: Roksolanki. Oprac. L. Ślękowa. Wrocław 1983. BN I, 73. Można również
skorzystać z wydania: Szymon Zimorowic: Roksolanki, to jest ruskie panny. Wyd. R.
Grześkowiak. Warszawa 1999. Biblioteka Pisarzy Staropolskich T. 13.
Odczytać: Ukochanym oblubieńcom B. Z. i K. D.; I 1: Pneumella; II 24: Haniel; III 19: Pulcheria;
III 20: Halcydis.
Opracowania
1. Czesław Hernas: Barok. Wyd. 5. Warszawa 1998 (lub wyd. poprzednie). Jeśli korzysta się z
wydania wcześniejszego, należy zwrócić uwagę na wskazówki bibliograficzne w wydaniu
najnowszym.
2. Słownik literatury staropolskiej (Średniowiecze. Renesans. Barok). Red. T. Michałowska,
współudział B. Otwinowska, E. Sarnowska-Temeriusz. Wrocław 1990 (lub wyd. nast.). Odczytać
hasła: Manieryzm; Mitologia; Sarmatyzm.