Nowoczesne technologie w procesie edukacji

Izabela Nowakowska
Nowoczesne technologie w procesie edukacji
Zagadnienie
nowoczesnych
technologii
jest
niezwykle
rozległe.
Mówiąc
o nowoczesnych technologiach, mamy na myśli, przede wszystkim, wszelakie urządzenia
ułatwiające życie. Ich używanie sprawia, że mamy możliwość wykonać pewne rzeczy,
oszczędzając czas, a także, czasami, być bardziej dokładni. W procesie edukacji pojęcie to ma
również szerokie zastosowanie. Nowoczesne technologie mają wielki wpływ przy nabywaniu
i rozwijaniu umiejętności, takich jak, słuchanie ze zrozumieniem, czytanie ze zrozumieniem,
mówienie, pisanie.
Do urządzeń nowoczesnej technologii należą: szkolne dzienniki internetowe,
odtwarzacze płyt CD, płyty CD, odtwarzacze płyt DVD, płyty DVD, magnetowidy (nadal
obecne w niektórych szkołach), komputery, tablice interaktywne, zwane inaczej tablicami
multimedialnymi, rzutniki, oprogramowanie multimedialne, Internet i wiele innych.
Nowoczesne technologie uważa się za bogate źródło inspiracji w procesie edukacji. Proces
uczenia się, jak i proces nauczania może być ciekawszy, jeśli zostanie wzbogacony nawet
krótką chwilą pracy z nowoczesną technologią.
Każdy przedmiot szkolny ma swoja specyfikę. Ta specyfika sprawia, że używanie
nowoczesnych technologii w czasie zajęć czasami bywa skomplikowane. Jednakże wiele
wydawnictw oferuje wiele oprogramowań komputerowych z kopalnią zadań powiązanych
z podręcznikiem. Wydawnictwa prześcigają się także w tworzeniu stron internetowych
oferujących rozmaite zadania, a nawet pomysły na całe lekcje przy użyciu źródeł
internetowych.
Każdy nauczyciel wie, że należy sprawiać, aby uczeń chciał również pogłębiać wiedzę
nie tylko w szkole, ale i w domu. XXI wiek to czas, w którym obcowanie z rozmaitymi
urządzeniami jest nieuniknione. Jeżeli trudno jest walczyć z nowoczesnością, dlaczego nie
wykorzystać jej w edukacji? Nowoczesne technologie mogą przynieść wiele korzyści, takich
jak, ułatwianie komunikacji z uczniami czy naukę przez rozrywkę. Nauczyciele i uczniowie
muszą być świadomi narzędzi nowoczesnej technologii na każdym kroku w szkołach.
Projekt „Kompetencje zawodowe nauczycielek i nauczycieli jako element budowania organizacji uczącej się
i lokalnej strategii oświatowej w powiecie ostrzeszowskim” współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Jeremy Harmer, światowej sławy metodyk nauczania języka angielskiego, nauczyciel i
trener, w swojej książce „The Practice of English Language Teaching” pisze, że każdy
nauczyciel języka używa różnorodnych pomocy naukowych w celu wyjaśnienia znaczenia
słowa, konstrukcji i zachęcenia uczniów do tematu1. Ja chciałabym przedstawić, że te
różnorodne pomoce obecne są na wielu przedmiotach szkolnych, dzięki czemu proces edukacji
staje się ciekawszy.
W celu zobrazowania obecności nowoczesnych technologii w toku edukacji
postanowiłam użyć, jako narzędzia badawczego, ankiety. Ankietę przeprowadziłam wśród
nauczycieli, aby pokazać, że nowoczesne technologie są używane w nauczaniu. Jednocześnie
ankietę przeprowadziłam wśród uczniów, wskazując na fakt, że technologie te są także
wykorzystywane w czasie uczenia się.
Grupę nauczycieli, których ankietowałam, można określić mianem aktywnych
zawodowo. Ich praca dydaktyczna i wychowawcza widoczna jest w środowisku szkolnym, ale
także poza nim. Są to nauczyciele w wieku od 30 roku życia do 60 roku życia. Wśród nich są
przedstawiciele przedmiotów ścisłych i humanistycznych. 76% ankietowanych nauczycieli
stanowiła grupa kobiet, 24% ankietowanych to mężczyźni.
Analiza ankiety pokazała, że 100% odpowiadających na pytania używa nowoczesnych
technologii podczas zajęć. Można zatem wysunąć wniosek, że technologia nie jest dla nich
przeszkodą, a ich proces dydaktyczny bogaty jest w narzędzia nowoczesnej technologii.
Kompetencje, które łączą w sobie wiedzę i umiejętności, to kolejne zagadnienie zbadane
przeze mnie. Rozwój kompetencji przyczynia się do rozwoju osobistego. Co więcej, to dzięki
zdobywaniu odpowiednich kompetencji rozwój ten następuje szybciej i jest on bardziej
widoczny.
1
Harmer, Jeremy 2001: The Practice of English Language Teaching. Harlow: Pearson Education Limited
Projekt „Kompetencje zawodowe nauczycielek i nauczycieli jako element budowania organizacji uczącej się
i lokalnej strategii oświatowej w powiecie ostrzeszowskim” współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
5%
95%
wystarczające
niewystarczające
Wykres 1. Kompetencje w związku z nowoczesnymi technologiami
Wykres pierwszy pokazuje, że 95% respondentów uważa swoje kompetencje za
wystarczające, a tylko 5% określa je mianem niewystarczających. Warto w tym miejscu
zaznaczyć, że większość nauczycieli uważa, że posiada zadowalające ich umiejętności do
korzystania z nowoczesnych technologii w swoim warsztacie pracy. Mała grupka określiła
swoje zdolności, jako nieodpowiednie. Nieodpowiednie nie musi oznaczać małe albo niedobre.
Wręcz przeciwnie, grupa ankietowanych, która określiła swoje umiejętności, jako nieznaczne,
może być grupą chcącą rozwijać swoje umiejętności w obszarze nowoczesnych technologii.
Wszyscy ankietowani nauczyciele sądzą, że nowoczesne technologie mogą uatrakcyjnić
zajęcia szkolne. Zajęcia z użyciem technologii stają się atrakcyjne dla wszystkich uczniów.
Można śmiało stwierdzić, że każdy uczeń, wzrokowiec, słuchowiec, czy kienestetyk, znajdzie
dla siebie odpowiedni przekaz. Każdy typ ucznia będzie mógł wynieść z zajęć istotne rzeczy w
odpowiedniej formie dla siebie
Również 100% respondentów ankiety twierdzi, że zaplanowanie zajęć z użyciem
nowoczesnych technologii wymaga od nich więcej czasu na przygotowanie. Wiąże się to
prawdopodobnie z faktem, iż zajęcia całkowicie oparte na nowoczesnej technologii nie są
jeszcze codziennością. Zaplanowanie efektownej i efektywnej lekcji wymaga dokładnego
planu pracy. Planując taką lekcję, nauczyciele napotykają kilka trudności. Poniższe wykresy
obrazują te trudności.
Projekt „Kompetencje zawodowe nauczycielek i nauczycieli jako element budowania organizacji uczącej się
i lokalnej strategii oświatowej w powiecie ostrzeszowskim” współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
19%
brak
istnieje
81%
Wykres 2. Odpowiedni sprzęt w klasopracowni
Największą trudnością, jak obrazuje wykres numer dwa, okazuje się brak
odpowiedniego sprzętu w sali lekcyjnej. 81% ankietowanych wskazało tę trudność, jako
główną. Niestety, wciąż wiąże się to z finansami. Dobre wyposażenie klasopracowni to
wydatek rzędu kilku tysięcy złotych.
Kolejną trudnością wskazaną w ankiecie był zasób materiałów związany z tematem
zajęć. Materiały, które mogą być wykorzystane na zajęciach multimedialnych, nie zawsze są
dobrym źródłem wiedzy.
5%
ciekawe
95%
nieciekawe
Wykres 3.Materiały na zajęcia
Projekt „Kompetencje zawodowe nauczycielek i nauczycieli jako element budowania organizacji uczącej się
i lokalnej strategii oświatowej w powiecie ostrzeszowskim” współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Około 5% odpowiadających w ankiecie nauczycieli określa materiały mianem
nieciekawych. 95% odpowiadających uznaje je za odpowiednie. Alan Maley we wstępie do
książki „Film” autorstwa Susan Stempleski i barrego Tomalina2 wyróżnia film, jako materiał,
który przyciąga uczniów przez możliwość opowiadania historii. Doskonale wiemy, że film
może być wykorzystywany podczas zajęć.
Ważnym czynnikiem w wykorzystywaniu technologii informacyjnych w procesie
edukacji jest również dostęp do Internetu. Niestety, często zdarza się, że łącze internetowe jest
zbyt wolne, co stanowi trudność. W dobie Internetu dostęp do niego powinien być łatwy i
szybki. Alan Maley we wstępie do książki Scotta Windeatta, Davida Hardisty i Davida
Eastmenta o tytule „The Internet”3 pisze, że językowa pedagogia nie może być odporna na
korzyści, które oferuje Internet.
43%
57%
zbyt wolne
odpowiednia
prędkość
Wykres 4. Łącze internetowe
Około 57% respondentów twierdzi, że łącze internetowe jest zbyt wolne, co utrudnia pracę z
nowoczesnymi technologiami podczas zajęć. Biorąc pod uwagę, że wiele ciekawych
materiałów znajduje się właśnie w Internecie, ważna jest dostateczna prędkość łącza, aby
wszystko mogło działać jak najlepiej. Sądzić można, że problem z prędkością łącza
2
3
Stempleski, Susan and Barry Tomalin 2001: Film. Oxford: Oxford University Press
Windeatt, Scott and David Hardisty and David Eastment 2000: The Internet. Oxford: Oxford University Press
Projekt „Kompetencje zawodowe nauczycielek i nauczycieli jako element budowania organizacji uczącej się
i lokalnej strategii oświatowej w powiecie ostrzeszowskim” współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
internetowego można rozwiązać szybko, a dzięki temu często będzie można korzystać z
Internetu.
Ponadto 14% ankietowanych nauczycieli wskazało inne trudności w związku z
planowaniem lekcji z użyciem nowoczesnych technologii. Wśród tych trudności znalazły się:
brak oprogramowania do tablicy interaktywnej, a także problemy ze sprzętem. Niestety,
powyższe trudności mogą mieć negatywny wpływ na motywacje nauczycieli do
przygotowywania zajęć w oparciu o nowoczesne technologie. Jednocześnie odbiór przez
uczniów takich zajęć, nie będzie pozytywny.
Każdy nauczyciel pracuje z narzędziami nowoczesnej technologii. W wielu szkołach
odeszło się już od tradycyjnych, papierowych dzienników. Ustąpiły one miejsca dziennikom
online. Wszyscy ankietowani opowiedzieli się za stwierdzeniem, że każda klasopracownia
powinna być wyposażona w dostęp do Internetu, a także sprzęt nowoczesnej technologii, taki
jak, komputer, tablica multimedialna, odtwarzacz płyt CD, odtwarzacz płyt DVD, rzutnik.
Zajęcia z użyciem nowoczesnej technologii mogą być niezwykle ciekawe, jeśli
zaplanowane zostaną starannie. Uczniowie mogą wynieść z takich zajęć dużo pod warunkiem,
że chętnie biorą w nich udział. Co więcej, uczniowie, którzy odznaczają się aktywnością na
lekcji, są pozytywnie nastawieni do narzędzi nowoczesnej technologii w procesie edukacji.
5%
chętni
niechętni
95%
Wykres 5.Udział uczniów w zajęciach z wykorzystaniem nowoczesnych technologii
Projekt „Kompetencje zawodowe nauczycielek i nauczycieli jako element budowania organizacji uczącej się
i lokalnej strategii oświatowej w powiecie ostrzeszowskim” współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Około 95% nauczycieli odpowiadających w ankiecie przyznało, że uczniowie chętnie biorą
udział w takich zajęciach Tylko 5% uznało, że uczniowie są niechętni takim lekcjom Być może
ta niechęć uczniów wynika z problemów, które napotykają nauczyciele w pracy z
nowoczesnymi technologiami, a które wpływają demotywująco na uczniów.
Stosowanie nowoczesnych technologii w pracy z uczniami wymaga od nauczycieli
odpowiednich umiejętności. Wraz z rozwojem technologii umiejętności te muszą być bardziej
zaawansowane. Wiemy, że rozwój technologii następuje bardzo szybko, dlatego ważne jest,
aby za tym rozwojem nadążyć.
43%
57%
tak
nie
Wykres 6. Rozwijanie kompetencji związanych z nowoczesnymi technologiami
Około 57% rozważa swój udział w zajęciach rozwijających kompetencje związane z
nowoczesną technologią. 43% ankietowanych nauczycieli nie ma w planach takich zajęć. Brak
planów może być wynikiem innych obowiązków i zobowiązań.
Proces edukacji nie byłby kompletny ani bez nauczycieli, ani bez uczniów.
Nauczyciele są siłą napędową tego procesu. To dla uczniów ciąg edukacji jest organizowany.
O uczniach, jako odbiorcach, nie można zapomnieć planując zajęcia z nowoczesną technologią.
Tym bardziej, że obecne pokolenie uczniów to ludzie, którzy bardzo szybko zaznajamiają się z
nowoczesnymi urządzeniami. Gordon Lewis w swojej książce „Bringing technology into the
Projekt „Kompetencje zawodowe nauczycielek i nauczycieli jako element budowania organizacji uczącej się
i lokalnej strategii oświatowej w powiecie ostrzeszowskim” współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
classroom” używa frazy ‘digital natives’ 4do określenia tych, którzy dorastali z cyfrową
technologią (komputerami, internetem, telefonami komórkowymi, odtwarzaczami MP3 i
innymi). Ankietowani uczniowie to właśnie ‘digital natives’.
Ankieta dotycząca nowoczesnej technologii w procesie edukacji została również
przeprowadzona wśród uczniów. 54% respondentów stanowiły kobiety, 46% mężczyźni.
Przedział wiekowy uczniów, których ankietowano to od 14 lat do 19 lat. Są wśród nich zapaleni
gracze gier komputerowych, sportowcy-amatorzy, humaniści, a także miłośnicy przedmiotów
ścisłych.
Wszyscy ankietowani odpowiedzieli, że używają nowoczesnej technologii. Jest to
rzecz oczywista dla każdego z nich. Używają technologii dla rozmaitych celów, również dla
celu edukacyjnego. Warto zwrócić uwagę na fakt, że nie wszyscy uczniowie określają swoje
kompetencje dotyczące nowoczesnej technologii, jako odpowiednie. Mimo iż, jak już
wcześniej zostało wspomniane, jest to pokolenie, które od wczesnych lat ma styczność z
rozmaitymi narzędziami nowoczesnej technologii.
8%
wystarczające
92%
niewystarczające
Wykres 7. Kompetencje w związku z nowoczesnymi technologiami
Około 92% uczniów uważa, że ich kompetencje w powiązaniu z nowoczesną technologią są
wystarczające. Tylko 8% sądzi, że ta znajomość nowoczesnej technologii jest niedostateczna.
Takie stwierdzenie może być silnie związane z potrzebą samorozwoju i osobistymi ambicjami.
4
Lewis, Gordon 2009: Bringing technology into the classroom. Oxford: Oxford University Press
Projekt „Kompetencje zawodowe nauczycielek i nauczycieli jako element budowania organizacji uczącej się
i lokalnej strategii oświatowej w powiecie ostrzeszowskim” współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Wyżej zostało już wspomniane, że nowoczesną technologię można wykorzystywać na
wielu płaszczyznach. 89% ankietowanych uczniów wskazało cel edukacyjny. Narzędzia
nowoczesnej technologii ułatwiają edukację. Uczniowie w krótkiej chwili mogą znaleźć wiele
informacji. 96% uczniów wskazało używanie nowoczesnej technologii, jako rozrywkę. 97%
respondentów zaznaczyło cele komunikacyjne. W dobie rozmaitych portali społecznościowych
i komunikatorów nie jest to zaskoczeniem. Komunikacja staje się szybsza i prostsza. Tylko 7%
uczniów wskazało inne cele. Wśród tych celów są, między innymi: tworzenie własnej sztuki,
cele informacyjne, cele multimedialne.
Wszyscy ankietowani uczniowie zgadzają się z opinią, że nowoczesne technologie mogą
uatrakcyjnić zajęcia szkolne. Uczniowie, którzy codziennie spotykają się z nowoczesnością,
bardzo często upominają się o tę nowoczesność podczas zajęć szkolnych. Również 100%
ankietowanych odpowiedziało, że chętnie biorą udział w zajęciach z nowoczesną technologią.
Uważam, że zajęcia multimedialne mogą mieć wpływa na wiele inteligencji ucznia. Według
Howarda Gardnera, amerykańskiego psychologa, jest ich osiem: logiczno-matematyczna,
lingwistyczna,
intrapersonalna5
przyrodnicza,
muzyczna,
przestrzenna,
ruchowa,
interpersonalna
(http://dziecisawazne.pl/8-inteligencji-wedlug-prof-h-gardnera/).
i
Można
stwierdzić, że zajęcia z wykorzystaniem narzędzi nowoczesnej technologii wpływają na prawie
wszystkie typy inteligencji.
Niestety, uczniowie zauważają także kilka trudności podczas zajęć z nowoczesną
technologią. 64% ankietowanych wskazuje brak dobrze działającego sprzętu w klasopracowni.
Wynikać to może rzeczywiście z usterki albo z niewiedzy osoby, która używa sprzętu. 20%
uczniów zaznaczyło jako trudność nieciekawe materiały internetowe. Rozważając tę
odpowiedź, należy wziąć pod uwagę jej subiektywność. 91% ankietowanych wskazało także
wolne łącze internetowe. Jest to znacznie większy odsetek odpowiadających niż odsetek
ankietowanych nauczycieli. 16% uczniów zwróciło uwagę na inne trudności, takie jak,
problemy techniczne czy brak wiedzy nauczyciela o użytkowaniu.
Każdy ankietowany uczeń sądzi, że w dzisiejszych czasach sala lekcyjna powinna być
wyposażona w sprzęt nowoczesnej technologii. Wiemy już, że identyczną odpowiedź uzyskano
od grupy nauczycieli. Nowoczesna pod względem technologii klasopracownia to marzenie nie
tylko nauczycieli, ale także i uczniów.
5
http://dziecisawazne.pl/8-inteligencji-wedlug-prof-h-gardnera.
Projekt „Kompetencje zawodowe nauczycielek i nauczycieli jako element budowania organizacji uczącej się
i lokalnej strategii oświatowej w powiecie ostrzeszowskim” współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Nowoczesna technologia to skarb, ale również zagrożenie. Należy rozsądnie
korzystać z jej dóbr. Wykorzystywanie narzędzi nowoczesnej technologii podczas zajęć nie
zawsze jest łatwe. Trudności czysto techniczne potrafią zniechęcić każdego nauczyciela do
przygotowania zajęć z ich użyciem. Od nauczycieli wymaga się, żeby nie zanudzili uczniów
używając rozmaitych metod nauczania. Nowoczesność jest ciekawa, a jej narzędzia pełne
niespodzianek.
Podsumowując ankietę przeprowadzoną wśród nauczycieli i uczniów, śmiało można
wysunąć wniosek, że technologia jest obecna w szkołach. Zakres jej używania bywa jednak
różny. Jak wynika z zebranych odpowiedzi, nie jest to wynikiem niewiedzy. Obsługa urządzeń
nowoczesnej technologii bywa czasem kłopotliwa nawet w czasie przeprowadzania bardzo
szczegółowo zaplanowanych zajęć multimedialnych. Należy dodać, że mimo takich
problemów, nowoczesne technologie powinny być stosowane w procesie edukacji. Marek
Szałek w książce pod tytułem „Jak motywować uczniów do nauki języka obcego?” twierdzi,
że stosowanie multimediów „przynosi wiele korzyści, ponieważ zapewnia korelację pomiędzy
przyswajanym materiałem nauczania a stosowanymi środkami nauczania”6. Nowoczesna
technologia może być dobrym narzędziem edukacji.
Bibliografia:
Harmer, Jeremy 2001: The Practice of English Language Teaching. Harlow: Pearson Education
Limited.
Lewis, Gordon 2009: Bringing technology into the classroom. Oxford: Oxford University
Press.
Stempleski, Susan and Barry Tomalin 2001: Film. Oxford: Oxford University Press.
Szałek, Marek 2004: Jak motywować uczniów do nauki języka obcego? Poznań: Wagros.
Windeatt, Scott and David Hardisty and David Eastment 2000: The Internet. Oxford: Oxford
University Press.
Źródło internetowe:
dziecisawazne.pl Karolina Ślusarczyk
http://dziecisawazne.pl/8-inteligencji-wedlug-prof-h-gardnera
6
Szałek, Marek 2004: Jak motywować uczniów do nauki języka obcego? Poznań: Wagros
Projekt „Kompetencje zawodowe nauczycielek i nauczycieli jako element budowania organizacji uczącej się
i lokalnej strategii oświatowej w powiecie ostrzeszowskim” współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego