Próby samobójcze - Poradnia Psychologiczno
Transkrypt
Próby samobójcze - Poradnia Psychologiczno
Próby samobójcze Materiały dla szkolnych zespołów kryzysowych Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna Nr 3 w Gdyni Kliniczne objawy depresji dzieci i młodzieży Dziedzina Objawy kliniczne Zachowanie pobudzenie Nastrój Związki depresyjny nastrój niezdolność do odczuwania przyjemności irytacja lęk i obawa lub opóźnienie reakcji psychomotorycznych odstąpienie depresyjne* rozpad więzi rodzinnych wycofywanie się ze związków rówieśniczych Stan somatyczny zmęczenie zaburzenia bóle utrata Zdolności poznawcze snu apetytu lub nadmierny apetyt zmiana wagi ciała* zmiany nastroju w ciągu dnia (gorsze rano) zanik zainteresowania seksem negatywna ocena siebie, świata i przyszł przyszłości zwię zwiększone poczucie winy myś myśli samobó samobójcze* iluzje wywoł wywołane nastrojem* zaburzenia poznawcze niemoż niemożność ność koncentracji nieumieję nieumiejętność tność podejmowania decyzji Percepcja skupienie na negatywnych aspektach sytuacji omamy wywołane nastrojem* Czynniki ryzyka i czynniki ochronne związane z samobójstwem w wieku dorastania Czynniki ryzyka intencja samobójcza zaawansowane planowanie podejmowane środki ostrożności, by nie można było odkryć zamiaru wybór metody samobójstwa akt ostateczny Dziedzina Samobójcze intencje i wyobrażenia Czynniki ochronne Samobójcze wyobrażenie (brak realnej intencji) Zaakceptowanie przez nastolatka umowy o powstrzymaniu się od samobójstwa Zaakceptowanie przez rodziców i opiekunów umowy o obserwowanie nastrojów nastolatka w celu wykrycia ewentualnych zagrożeń. dostępność skutecznej metody (broń i chemikalia) Metody samobójstwa utrata Czynniki rodzicó rodziców lub partnera w wyniku śmierci, separacji lub choroby konflikt z rodzicami lub bliską bliską osobą osobą konflikt z prawem cięż ka choroba wł ciężka własna poraż porażka podczas waż ważnego egzaminu niechciana ciąż a ciąża naś naśladowanie samobó samobójstwa innych przyspieszające Brak skutecznych środków umożliwiających samobójstwo Rozwiązanie konfliktów z najbliższymi Akceptacja żalu po stracie Fizyczne i psychiczne zdystansowanie wobec rówieśników lub innych osób dających przykład lub prowokujących do samobójstwa Cel próby samobójczej: Motywacja * ucieczka przed niedającym się znieść stanem psychicznym lub trudną sytuacją * odegranie się na innych poprzez wywołanie u nich poczucia winy * wymierzenie sobie kary * zapewnienie sobie opieki i przyciągnięcie uwagi * poświęcenie się w imię wzniosłych celów Zdolność rozwiązywania problemów i radzenia sobie w trudnych sytuacjach lub zaangażowanie się w leczenie, aby lepiej: * regulować trudne stany psychiczne * modyfikować bolesne sytuacje * asertywne okazywać uczucia * skutecznie rozwiązywać problemy Motywacja poczucie beznadziejnoś beznadziejności nadmierny perfekcjonizm nadmierna impulsywność impulsywność wysoki poziom wrogoś wrogości i agresji nieumieję nieumiejętność tność radzenia sobie Cechy osobowoś osobowości * okazywać żal po stracie * radzić sobie z perfekcjonistycznymi oczekiwaniami * zyskiwać troskę i uwagę innych * radzić sobie z dezorganizacją w rodzinie niski poziom poczucia beznadziejnoś beznadziejności niski poziom perfekcjonizmu niski poziom impulsywnoś impulsywności niski poziom wrogoś wrogości i agresji umieję umiejętność tność radzenia sobie depresja Zaburzenia i choroby nadużywanie alkoholu psychiczne i narkotyków zaburzenia zachowania antyspołeczne zaburzenie osobowości zaburzenie z pogranicza epilepsja chroniczna bolesna choroba złożone wielopostaciowe zaburzenia chroniczne brak zaburzeń psychicznych brak zaburzeń fizycznych brak złożonych wielopostaciowych zaburzeń chronicznych zdolność do tworzenia przymierza terapeutycznego i angażowanie się w terapię zaburzeń psychicznych i fizycznych wcześniejsze próby samobójcze utrata rodzica na wczesnym etapie życia przebyte leczenie psychiatryczne kłopoty z prawem i Historia prób brak Czynniki rodzinne brak samobójczych sąd dla nieletnich pró próby samobó samobójcze w rodzinie depresja wś wśród najbliż najbliższych naduż nadużycie alkoholu i narkotykó narkotyków w rodzinie agresywne zachowania wśród najbliż najbliższych historii prób samobójczych brak przypadków utraty rodzica w młodym wieku brak przebytego leczenia psychiatrycznego brak przypadków konfliktów z prawem i z sądem dla nieletnich przypadkó przypadków pró prób samobó samobójczych w rodzinie brak przypadkó przypadków depresji w rodzinie brak naduż nadużywania alkoholu czy zaż zażywania narkotykó narkotyków w najbliż najbliższym otoczeniu zdezorganizowana rodzina niezapewniająca wsparcia rodzina podaje w wątpliwość znaczenie prób samobójczych wysoki poziom stresu i niekorzystne warunki mieszkaniowe (zagęszczenie) niewystarczające wsparcie społeczne udzielane rodzinie oraz jej izolacja społeczna Czynniki rodzinne brak przypadków agresywnego zachowania dobrze zorganizowana wspierająca rodzina niski poziom stresu wśród najbliższych wystarczające wsparcie społeczne udzielane rodzinie mężczyzna niski Czynniki standard życia demograficzne kolor skóry słabe zaangażowanie religijne próby samobójcze dokonywane wczesnym latem kobieta dobry standard życia kolor skóry (wśród osób czarnoskórych mniej samobójstw) silne zaangażowanie religijne CZYNNIKI PREDYSPONUJĄCE I. Osobiste czynniki predyspozycyjne 1. Czynniki biologiczne a) podatność genetyczna komplikacje życia płodowego i choroby we wczesnym dzieciństwie b) wczesne zakażenia, zranienia, choroby. 2. a) b) c) d) Czynniki psychologiczne niska inteligencja trudny temperament niskie poczucie własnej wartości zewnętrzne umiejscowienie źródła kontroli II. Osobiste czynniki predysponujące 1. a) b) c) Czynniki biologiczne rozregulowanie gospodarki białkowej odpowiedzialnej za stymulację procesów nagrody i kary rozregulowanie układu endokrynologicznego i immunologicznego odpowiedzialnych za obronę przed chorobami i odpowiednią gospodarkę hormonalną zaburzenie cyklu snu i czuwania 2. Czynniki psychologiczne a) b) c) d) e) f) g) depresyjny styl atrybucji negatywne zaburzenia poznawcze negatywne natrętne myśli negatywna kontrola wewnętrzna samokrytycyzm niska skuteczność oczekiwanie porażki i brak umiejętności społecznych uniemożliwiające uzyskanie pozytywnego wzmocnienia h) niski poziom samowzmocnienia i) skłonność do wymierzania sobie kary j) zachowania autoagresyjne k) zażywanie narkotyków l) niedojrzałe mechanizmy obronne ł) dysfunkcyjne mechanizmy radzenia sobie III. Zewnętrzne (kontekstowe) czynniki podtrzymujące 1. Przebieg leczenia a) problemy z odmową zaangażowania ze strony rodziny b) członkowie rodziny niechętnie rozwiązują problemy c) rodzina nigdy nie miała do czynienia z podobnymi problemami d) najbliżsi odrzucają diagnozę i plan leczenia e) brak koordynacji działań specjalistów 2. Rodzina i najbliżsi a) interakcje oparte na krytyce, karze i przymusie b) nadopiekuńczość rodziców c) brak zaangażowania rodziców w kontakt z dzieckiem i zaniedbywanie go d) rodzice hamują podejmowanie przez dziecko zadań rozwojowych e) zaburzone wzorce komunikacyjne f) triangulacja g) chaotyczna organizacja rodziny h) nieobecność ojca i) nieporozumienia małżeńskie 3. Rodzice a) depresja rodzicielska lub inne problemy psychologiczne opiekunów dziecka b) choroba rodziców c) niedostateczna wiedza o depresji dziecka d) wewnętrzny model związku cechujący się poczuciem niepewności e) niskie poczucie własnej wartości rodziców f) zewnętrzne umiejscowienie źródła kontroli rodziców g) niski poziom skuteczności opiekunów h) depresyjny lub negatywny styl postrzegania rzeczywistości i) zaburzenia poznawcze j) niedojrzałe mechanizmy obronne k) dysfunkcyjne strategie radzenia sobie 4. Czynniki społeczne a) niewystarczające wsparcie ze strony grupy społecznej b) wysoki poziom stresu w rodzinie c) placówka edukacyjna niezapewniająca wsparcia d) niekorzystne warunki społeczno – ekonomiczne. IV. Zewnętrzne (kontekstowe) czynniki predyspozycyjne 1. Relacja rodzic – dziecko na wczesnym etapie życia a) problemy z przywiązaniem b) brak stymulacji intelektualnej c) autorytarny, restrykcyjny model wychowawczy d) pobłażliwe lub bezstresowe wychowanie e) zaniedbywanie przez rodziców f) koncentracja uwagi rodzicielskiej na porażkach 2. Problemy rodzinne na wczesnym etapie życia dziecka a) psychologiczne problemy rodziców – szczególnie depresja b) nadużywanie alkoholu i narkomania rodziców c) nieporozumienia i przemoc w rodzinie d) dezorganizacja życia rodzinnego 3. Stresy na wczesnym etapie życia dziecka a) osierocenie b) separacje c) złe traktowanie dzieci d) złe warunki społeczne e) wychowanie poza rodziną V. Czynniki przyspieszające a) b) c) d) e) f) g) h) i) j) k) stresy spowodowane stratą osierocenie separacja rodzica i dziecka separacja rodziców lub rozwód utrata przyjaźni rówieśnika złe traktowanie dziecka prześladowanie w szkole choroba lub kontuzja zmiana szkoły przeprowadzka niepowodzenia w szkole VI. Osobiste czynniki ochronne 1. Czynniki biologiczne a) dobry stan zdrowia b) regularne wykonywanie ćwiczeń fizycznych 2. a) b) c) d) e) f) g) h) i) j) Czynniki psychologiczne wysoki poziom inteligencji łagodny temperament wysokie poczucie własnej wartości wewnętrzne umiejscowienie źródła kontroli wysoka ocena własnej skuteczności optymistyczny styl postrzegania rzeczywistości dojrzałe mechanizmy obronne funkcjonalne strategie radzenia sobie brak skłonności do dwubiegunowej depresji występowanie problemów z zachowaniem VII. Zewnętrzne (kontekstowe) czynniki ochronne 1. a) b) c) d) e) Przebieg leczenia rodzina akceptuje istnienie problemu najbliżsi zobowiązują się rozwiązać problem radzili sobie z takim problemem już wcześniej rodzina akceptuje diagnozę i plan leczenia dobra koordynacja działań specjalistów 2. Rodzina i najbliżsi a) związek rodzic – dziecko oparty na poczuciu bezpieczeństwa b) autorytatywny model wychowawczy c) dobra komunikacja w rodzinie d) elastyczna organizacja rodziny e) zaangażowanie ojca f) zadowolenie rodziców z małżeństwa 3. a) b) c) d) e) f) g) h) i) 4. a) b) c) d) Rodzice dobre dopasowanie rodziców precyzyjne oczekiwania względem rozwoju dziecka i rozumienie jego problemów z nastrojem wewnętrzne umiejscowienie źródła kontroli rodziców wysoka ocena własnej skuteczności rodziców wysokie poczucie własnej wartości opiekunów wewnętrzny model związku cechujący się poczuciem bezpieczeństwa optymistyczny styl postrzegania rzeczywistości dojrzałe mechanizmy obronne funkcjonalne strategie zaradcze Czynniki społeczne duże wsparcie ze strony grupy społecznej niski poziom stresu w rodzinie placówka edukacyjna zapewniająca wsparcie dobre warunki społeczno – ekonomiczne. Przeżywanie ciała, odczuwanie ciała „ Ciało ściśnięte paskiem, za długie do dziecinnych ubrań, za krótkie do ubrań kogoś z rodziny, za ciężkie po obiedzie Ciało, którego skóra przestaje być miękka i wykwita trądzikiem, ciało wilgotne od rozkoszy przeżywanych w samotności ze wstydem. Albo ciało zalane falą ciepła, które zaskakuje, chociaż było oczekiwane, ciało i skóra drżące w nieznany sposób, obcy i fascynujący, pod dotknięciem tej Drugiej Osoby. Ciało widziane w lustrze: twarz, biust, brzuch, uda: ciało obserwowane z niepokojem; narządy płciowe, których stadium rozwoju jest nieznane. Obawiamy się jego nienormalności, nieskuteczności, niedorozwoju. Ciało tak znienawidzone, że chciałoby się zbić lustro, ciało tak wstydliwe, że nie ośmielamy się na nie patrzeć... Ciało widziane przez innych: przez rodziców, którzy tak się przyzwyczaili do niezmiennego i wdzięcznego wyglądu dziecka, że z trudem znoszą te gwałtowne zmiany, jako nieubłagany znak ich własnego starzenia się, ciało widziane przez kolegów i koleżanki, z którymi się porównujemy, którzy nas oceniają i klasyfikują, którzy się z nas wyśmiewają mniej niż to sobie wyobrażamy, przez osoby płci przeciwnej, których ocena jest ostateczna i bezapelacyjna...” Stanisław Tomkiewicz Rysy osobowości osób podejmujących próby samobójcze Patologia wewnętrznych norm, zakazów i nakazów (bez możliwości naprawy) Bardzo nasilone konflikty związane z dojrzewaniem sfery seksualnej (silna nienawiść do ciała) Trudności w identyfikacji z rodzicami Idealizacja śmierci (stan uwolnienia – kolejna iluzja wszechmocy) Minimalizacja i zaprzeczanie Poczucie bycia niekochanym, niewartym miłości i niezdolnym do miłości „Nie będę kimś” (standardy własne i otoczenia) Poczucie winy Akt samoukarania „Jestem podły, nieszczęśliwy. Unieszczęśliwiam innych” Ucieczka z bezradności „Mam wszystkiego dość!” „To się musi skończyć!” Bibliografia Carr A. (2004) Depresja i próby samobójcze młodzieży. Sposoby przeciwdziałania i reagowania. GWP