Bezpieczne transakcje w Internecie
Transkrypt
Bezpieczne transakcje w Internecie
Prawa Konsumenta w Unii Europejskiej "Bezpieczne transakcje w Internecie - czyli główne zasady udanych zakupów" Elżbieta Seredyńska Europejskie Centrum Konsumenckie Polska CIE, Warszawa, 10. listopada 2010 r. Projekt jest finansowany ze środków Komisji Europejskiej i Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów 1 Plan wykładu 1. Podstawy prawne dotyczące zakupów internetowych. 2. Statystyki dotyczące skarg i zagrożeń związanych z aktywnością konsumentów w sieci. 3. Porady, jak unikać zagrożeń. 4. Wyłączenie stosowania przepisów konsumenckich. 5. Do kogo zwrócić się o pomoc? 6. Przykładowe skargi konsumenckie, które ukazują najczęstsze problemy związane z zakupami w Internecie. Projekt jest finansowany ze środków Komisji Europejskiej i Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów 2 Podstawy prawne Dyrektywa 2000/31/WE z 8 czerwca 2000 r. o niektórych aspektach prawnych usług społeczeństwa informacyjnego (Dyrektywa o handlu elektronicznym). Dyrektywa 97/7/WE z 20 maja 1997 r. w sprawie ochrony konsumentów w przypadku umów zawieranych na odległość. Dyrektywa 1999/44/WE z 25 maja 1999 r. w sprawie niektórych aspektów sprzedaży towarów konsumpcyjnych i związanych z tym gwarancji. Ustawa z 18 lipca 2002 r. o świadczeniu usług drogą elektroniczną. Ustawa z 2 marca 2000 r. o ochronie niektórych praw konsumentów oraz odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny. Kodeks cywilny z 23 kwietnia 1964 r. Ustawa z 27 lipca 2002 r. o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej oraz o zmianie Kodeksu cywilnego. Projekt jest finansowany ze środków Komisji Europejskiej i Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów 3 Statystyki W latach 2007-2009 odsetek gospodarstw domowych z szerokopasmowym dostępem do Internetu w Polsce wzrósł z 30 proc. do 51 proc., natomiast w UE z 42 proc. do 56 proc. Osoby korzystające z usług internetowych związanych podróżowaniem i zakwaterowaniem: internet szerokopasmowy PL UE internet nie-szerokopasmowy 22% 50% 13% 36% Osoby kupujące przez Internet PL 28% UE 42% 18% 26% Dane dla 2009 r. z Eurostatu Projekt jest finansowany ze środków Komisji Europejskiej i Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów 4 Statystyki Sieć ECK rozpatrywała w 2009 r. ponad 60.000 skarg, z czego 55,9% stanowiły transgraniczne zakupy on-line. Pracownicy ECC regularnie doprowadzają do polubownego rozpatrzenia skargi - 48 % w 2009 r. http://europa.eu/rapid/pressReleasesAction.do?reference=IP/10/1313&form at=HTML&aged=0&language=PL&guiLanguage=en http://www.konsument.gov.pl/pl/news/341/100/Najczestsze-problemyeuropejskich-konsumentow---Raport-Sieci-ECC-Net.html Projekt jest finansowany ze środków Komisji Europejskiej i Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów 5 Skargi wg typu transakcji Projekt jest finansowany ze środków Komisji Europejskiej i Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów 6 Skargi wg sektora działalności Projekt jest finansowany ze środków Komisji Europejskiej i Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów 7 Doświadczenie z zagrożeniami w sieci Badanie przeprowadzone przez TNS OBOP 50% utrata danych z komputera (z różnych przyczyn) 39% otrzymywanie oszukańczych e-maili wyłudzających informacje dot. logowania lub przekierowujących na strony logowania, „potwierdzania” poufnych informacji itp. 25% 20% 15% celowe zainfekowanie komputera wirusem 28% włamanie do komputera bez kradzieży danych 8% 23% ujawnienie hasła dostępu do konta e-mail 8% dotknęło mnie osobiście dotknęło kogoś kogo znam 26% Projekt jest finansowany ze środków Komisji Europejskiej i Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów 8 Doświadczenie z zagrożeniami w sieci Badanie przeprowadzone przez TNS OBOP 6% podszywanie się, kradzież tożsamości w internecie 24% próba zdobycia dostępu do elektronicznego konta bankowego poprzez przekierowania na fałszywą stronę logowania nękanie, molestowanie przez internet włamanie do komputera i kradzież danych próba włamania do elektronicznego konta bankowego za pomocą skradzionych podczas logowania do tego konta danych (hasło login) włamanie do bankowego konta internetowego i kradzież wszystkich lub części środków finansowych 5% 11% 4% 17% 3% 16% 1% 7% dotknęło mnie osobiście dotknęło kogoś kogo znam 1% 7% Projekt jest finansowany ze środków Komisji Europejskiej i Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów 9 Jak unikać zagrożeń on-line? Projekt jest finansowany ze środków Komisji Europejskiej i Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów 10 SPRAWDŹ SKLEP LUB FIRMĘ Usługodawca powinien wskazać (art. 5 Dyrektywy 2000/31/WE): a) nazwę i adresu geograficznego siedziby (nie skrytka pocztowa), b) dane szczegółowe o usługodawcy, łącznie z e-mailem, c) numer wpisu do rejestru handlowego (np. KRS) i numery zezwoleń, numer NIP, d) ceny usług (podatki, koszty dostawy). Przed złożeniem zamówienia przestawia (art.10 Dyrektywy 2000/31/WE): a) kolejne etapy techniczne zawarcia umowy, b) w jaki sposób tekst umowy po jej zawarciu będzie dostępny dla usługobiorcy, c) środki techniczne potrzebne do określenia i usunięcia błędów popełnionych przy wpisywaniu danych przed złożeniem zamówienia; d) język, w których umowa może być zawarta, e) dostępne kodeksy postępowania. Projekt jest finansowany ze środków Komisji Europejskiej i Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów 11 SPRAWDŹ SKLEP LUB FIRMĘ Sprzedawca internetowy podaje (art. 4 Dyrektywy 97/7/WE.): a) tożsamość dostawcy (zapłata z góry – adres); b) podstawowe cechy towaru lub usługi; c) cenę (podatki i koszty dostawy); d) uzgodnienia dotyczące sposobu płatności, dostawy lub wykonania; e) istnienie prawa odstąpienia od umowy; f) koszty wykorzystania środka porozumiewania się na odległość, gdy nie są one wg taryfy podstawowej; g) termin obowiązywania oferty; Elektronicznie potwierdzenie przyjęcia zamówienia (art.11 Dyrektywy 97/7/WE). Realizacja zamówienia w 30 dni (art. 7 pkt.1 Dyrektywy 97/7/WE). Projekt jest finansowany ze środków Komisji Europejskiej i Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów 12 NIE KUPUJ, GDY BRAK… … regulaminu sklepu … adresu kontaktowego … wiarygodnego adresu mailowego … konta bankowego, a pieniądze trzeba przelać przelewem ekspresowym … Projekt jest finansowany ze środków Komisji Europejskiej i Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów 13 SPRAWDZAJ OPINIE O SPRZEDAWCY Zakupy on-line dają możliwość sprawdzenia opinii o sprzedawcy na forach internetowych lub oceny na aukcjach. Warto zrobić wywiad wśród znajomych. Opinie w Internecie nie będą nigdy w 100% wiarygodnym źródłem informacji, ale mogą być pomocne, gdy pojawiają się jakiekolwiek wątpliwości. Pamiętać należy, że wpisów na forach mogą dokonywać sami sprzedawcy. Zachowajmy rozwagę w ocenie znajdowanych opinii. Projekt jest finansowany ze środków Komisji Europejskiej i Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów 14 PŁAĆ BEZPIECZNIE Używaj bezpiecznych systemów płatności lub Płać kartą kredytową – dowiedz się w banku o dostępność opcji chargeback. Pytaj o sposoby zabezpieczania danych związanych z płatnością. Unikaj systemów przelewów ekspresowych. Sprawdzaj, czy dane właściciela rachunku bankowego zgadzają się z danymi przedsiębiorcy. Zawsze pytaj, dlaczego nazwiska się nie zgadzają i zastanów się, czy na pewno ufasz takiemu sprzedawcy. Projekt jest finansowany ze środków Komisji Europejskiej i Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów 15 UWAŻAJ NA OFERTY MAILOWE Zakaz przesyłania niezamówionej informacji handlowej - art. 7 Dyrektywy o handlu elektronicznym oraz art. 10 Ustawy o świadczeniu usług drogą elektroniczną. Unikaj wchodzenia na strony internetowe, których linki przesłano mailem od nieznanego nadawcy. Sprawdź przedsiębiorcę lub stronę internetową samodzielnie wyszukując w wyszukiwarce. Porównaj adres strony i adres mailowy, który otrzymałeś, z adresem i mailem podanym na wyszukanej stronie internetowej. Projekt jest finansowany ze środków Komisji Europejskiej i Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów 16 ZBYT PIĘKNE, BY MOGŁO BYĆ PRAWDZIWE! Z rozwagą podchodź do ofert znajdowanych w Internecie. Czytaj uważnie regulamin sklepu, nawet jeśli jest napisany drobnym drukiem. Nieznajomość języka, którym posługuje się sprzedawca, nie zwalnia konsumenta z odpowiedzialności. Proś o pomoc w zakupie ludzi, którym ufasz. Nie „wynajmuj” przypadkowych osób z Internetu, aby towarzyszyły/ pomagały ci w zakupie samochodu za oszczędności całego życia. Samochodu marki Audi A6, rocznik 2008, w idealnym stanie z przebiegiem 15.000 km, nie kupimy za trzy tysiące nawet euro! Projekt jest finansowany ze środków Komisji Europejskiej i Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów 17 UWAŻAJ NA POŚREDNIKÓW Agent nie ponosi odpowiedzialności za treść zawartej z przedsiębiorcą umowy. Pośredniczy jedynie w samym procesie zawarcia umowy. Agent odpowiada tylko o tyle, o ile sam zniekształcił informacje podawane przez przedsiębiorcę. Ma obowiązek bieżącego weryfikowania treści niezgodnych z prawem niezwłocznie po otrzymaniu zawiadomienia (z prawem miejsca gdzie kierowana jest oferta handlowa). Przepisy nie regulują wystarczająco ich praw i obowiązków. Pośrednikiem może być również osoba fizyczna, która oferuje na Allegro lub eBay „pomoc” np. w kupnie samochodu w Niemczech. Projekt jest finansowany ze środków Komisji Europejskiej i Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów 18 Kiedy prawo konsumenckie nie działa? Gdy stronami umowy jednocześnie są: a) przedsiębiorcy bądź b) osoby fizyczne (które działają bez związku z prowadzoną działalności zawodową, handlową, itd.). Transakcji zawartych za pośrednictwem licytacji (art. 3 Dyrektywy 97/7/WE). Wyłączenia w zakresie prawa do odstąpienia: a) umowy o zakwaterowanie, b) umowy dotyczące transportu, c) zakupu oprogramowania komputerowego, płyt CD – po usunięciu oryginalnego opakowania. Projekt jest finansowany ze środków Komisji Europejskiej i Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów 19 Co zrobić, gdy pojawi się problem? - W przypadku problemu można zgłosić się do wyspecjalizowanych jednostek: jednostek zajmujących się ochroną praw konsumenta – Europejskie Centrum Konsumenckie Krajowe organizacje konsumenckie Odpowiedniki Inspekcji Handlowej, np. Trading Standards Institute w Wielkiej Brytanii Policja Projekt jest finansowany ze środków Komisji Europejskiej i Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów 20 Przypadek konsumencki 1 Polski Konsument na 18-te urodziny swojego syna postanowił kupić mu samochód używany. Konsument wraz z synem wyszukali w Internecie interesującą ofertę – samochód Lancia z 2003 r. z Wielkiej Brytanii. Samochód miał zostać dostarczony przez firmę przewozową, która profesjonalnie zajmuje się przewozem samochodów. Konsument został poproszony o dokonanie płatności na rzecz firmy transportowej, która miała być jednocześnie buforem bezpieczeństwa dla stron – przyjmuje pieniądze i je wydaje gdy konsument potwierdzi dostarczenie wozu w stanie zgodnym z umowa. Konsument przelał pieniądze. Otrzymał jednocześnie link do strony internetowej, za pośrednictwem której mógł śledzić drogę transportu samochodu. Po przelaniu pieniędzy kontakt zarówno ze sprzedawcą jak i firmą transportową się urwał. Konsument stracił 3900 EUR. Zgłosił obecnie sprawę na policję. Projekt jest finansowany ze środków Komisji Europejskiej i Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów 21 Przypadek konsumencki 2 Małżeństwo podjęło decyzję o zakupie samochodu marki mercedes w Wielkiej Brytanii. Przeznaczyli na ten cel 26.500 PLN. Sprzedawca w celu zabezpieczenia sprzedaży poprosił o wpłatę połowy ceny. Pozostała kwota miała być wpłacona w momencie odbioru samochodu. Mąż konsumentki za pośrednictwem przelewu ekspresowego przelał połowę kwoty do Wielkiej Brytanii. Pieniądze pomimo posiadanego hasła i wskazania konkretnej osoby, jako uprawnionej do odbioru pieniędzy, zostały wydane komuś innemu. Konsumentce nie udało się uzyskać informacji, kto odebrał pieniądze. Kontakt, z firmą sprzedającą samochód, również się urwał. Konsumenci stracili ponad 13.000 PLN. Projekt jest finansowany ze środków Komisji Europejskiej i Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów 22 Przypadek konsumencki 3 Konsument zamówił w brytyjskim sklepie internetowym perkusję. Konsument w obawie przed ewentualnym oszustwem sprawdził dokładnie firmę. Zapoznał się szczegółowo ze stroną internetową, sprawdził dane rejestrowe firmy i odnalazł ją również w brytyjskim rejestrze firm. Z uwagi na fakt, że wszystko wydawało się być prawidłowe, zdecydował się na zakup perkusji. Za pośrednictwem maila uzyskał wiele dodatkowych wyjaśnień dotyczących samego sprzętu, jak również procedury zapłaty i dostarczenia. Konsument rozmawiał również telefonicznie ze sklepem. Płatność została dokonana za pomocą przelewu ekspresowego. Po dokonaniu płatności przedsiębiorca przestał odpowiadać na kontakt i zniknął. Perkusja nie została dostarczona, a konsument stracił 4500 EUR. Projekt jest finansowany ze środków Komisji Europejskiej i Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów 23 Wykorzystane źródła Informacje dotyczące Raportu z okazji 5-lecia Sieci ECK umieszczono na stronie: www.konsument.gov.pl oraz http://europa.eu/rapid/pressReleasesAction.do?reference=IP/10/1313&format= HTML&aged=0&language=PL&guiLanguage=en Więcej informacji nt. badań przeprowadzonych przez TNS OBOP, powoływanych w tej prezentacji, dostępnych jest na stronie: www.bezpieczniejwsieci.org Projekt jest finansowany ze środków Komisji Europejskiej i Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów 24 Kontakt z ECK Telefonicznie: +48 22 55 60 118 (infolinia) +48 22 55 60 359 (faks) Elektronicznie: e-mail: [email protected], [email protected] www: http://www.konsument.gov.pl Listownie oraz osobiste wizyty w Centrum: Europejskie Centrum Konsumenckie Plac Powstańców Warszawy 1 00-950 Warszawa Dziękuję za uwagę! Życzę udanych zakupów! Projekt jest finansowany ze środków Komisji Europejskiej i Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów 25