Materiały

Dzisiejsza
2. seminarium
28 października 2008 r.
FRANCJA
koordynator: Joanna Różycka-Thiriet
[email protected]
Temat: Francuski wymiar sprawiedliwości
Zaproszeni goście:
- dr Bartłomiej Zdaniuk,
Instytut Nauk Politycznych, Wydział
Dziennikarstwa i Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego;
- Morvan Le Berre,
wspólnik w kancelarii Wardyński i Wspólnicy,
odpowiedzialny za biuro kancelarii w Brukseli
SŁOWNICZEK PRZETRWANIA
L’affaire [lafer] – sprawa, interes, ale też afera. Przykłady - afera Elf (stworzona w 1967 roku
państwach spółka Elf zajmowała się poszukiwaniem i eksploatacją złóż ropy w czarnej Afryce, co
miało zrekompensować utratę przez Francję Algierii. Firma stworzyła m.in. system tajnych służb,
finansowania rządów i łapówek, ingerowania w publiczne nominacje i nadużyć. W aferę
zamieszany jest były mister spraw zagranicznych Roland Dumas); afera Clearstream, afera
Outreau, afera fikcyjnych miejsc pracy w merostwie Paryża (w tym procesie skazany został były
premier Alain Juppé, w sprawę zamieszany jest też były prezydent Jacques Chirac).
W październiku br. w związku z Angolagate (nielegalny handel bronią) na 3 lata więzienia (w tym
dwa w zawieszeniu) skazany został były minister spraw wewnętrznych Charles Pasqua. Dwa lata
w zawieszeniu dostał syn byłego prezydenta Francji Jean-Christophe Mitterrand.
Le juge d’instruction [ly żuż dęstruksją] – sędzia śledczy. Jego rolą jest zgromadzenie
wszelkich materiałów dowodowych za lub przeciw uniewinnieniu. Po zakończeniu dochodzenia
może sprawę umorzyć albo skierować do sądu. Jego kompetencje sprawiają, że jest czymś
pośrednim między sędzią a prokuratorem – przesłuchuje, zleca przeszukania, podsłuchy. Aktualna
reforma ma doprowadzić do zlikwidowania takiego stanowiska. Przykładem nieprawidłowości
w funkcjonowania sędziego śledczego była afera Outreau. 6 uniewinnionych później osób (w tym
ksiądz) zostało skazanych za pedofilię i siedziało miesiącami w więzieniu. Sprawa ta była zresztą
porażką całego francuskiego wymiaru sprawiedliwości.
La justice [la żustis] – sprawiedliwość, ale też wymiar sprawiedliwości. We Francji obowiązuje
dwuinstancyjność, a sądownictwo jest zasadniczo podzielone na dwa filary sądownictwo
powszechne i administracyjne. W francuskim sądownictwie karnym istnieje instytucja ławników,
którzy wraz z sędziami rozstrzygają sprawy o zabójstwa, gwałty czy terroryzm. Na szczycie sądów
powszechnych znajduje się Sąd Kasacyjny (Cour de Cassation), który bada jedynie czy podlegające
mu sądy wydały orzeczenie zgodnie z prawem. Sądownictwo administracyjne podlega natomiast
Radzie Państwa (Conseil d'Etat), która w zależności od sprawy orzeka też w pierwszej albo drugiej
instancji i rozpatruje odwołania od wyroków wydanych na niższym szczeblu.
Le parquet [ly parke] – parkiet w sensie podłogi ale też prokuratura. Francuscy prokuratorzy
podlegają prokuratorowi generalnemu przy Sądzie Apelacyjnym i ministrowi sprawiedliwości.
1
DOBRZE POWIEDZIANE – FRAZA DNIA
Au bout de deux ans d’enquête, deux juges indépendants avaient estimé que les
coupables devaient être traduits devant un tribunal correctionnel (Po dwóch latach
dochodzenia, dwóch niezależnych sędziów [śledczych] oceniło, że winni powinni zostać
doprowadzeni przed trybunał correctionnel [orzeka w sprawach zagrożonych karą więzienia
do 10 lat]
– lapsus prezydenta Nicolasa Sarkozy’ego z 23 września 2009 roku. Polegał on na tym, że słowa te
padły z ust głowy państwa, prawnika zresztą, w trakcie procesu w tzw. aferze Clearstream, a więc
przed orzeczeniem o winie oskarżonych, z których jednym jest były premier Dominique de
Villepin. Przez niektórych zostało to ocenione jako próba wywierania presji na wymiar
sprawiedliwości. Tym bardziej, że de Villepin to były konkurent Sarkozy’ego, a sam prezydent jest
w tym postępowaniu stroną cywilną. De Villepin jest oskarżony o pomówienie. Dzięki informacjom
o rzekomych tajnych kontach Nicolasa Sarkozy’ego miał próbować utrącić jego kandydaturę
w wyborach prezydenckich. Prokurator zażądał dla byłego premiera kary 18 miesięcy w
zawieszeniu. Wyrok sądu dopiero na początku przyszłego roku. Dominique de Villepin oskarżył
prezydenta o zamach na zasadę domniemania niewinności. Panowie spotkają się w sądzie.
PORTRETY MNIEJ ZNANYCH MĘŻCZYZN I KOBIET
Urodzony w 1928 roku Robert Badinter najbardziej znany jest
z tego, że już w latach 60-tych, 70-tych walczył o zniesienie we
Francji kary śmierci. Sam również jako adwokat bronił osoby
oskarżonych o zbrodnie zagrożone karą śmierci. Kara śmierci
zniesiona została w 1981 roku, kiedy Badinter był ministrem
sprawiedliwości (ministrem w rządach Pierre’a Mauroy był do 1986
roku) za prezydentury socjalisty François Mitterranda. 17 września
1981 roku Badinter wygłosił w Zgromadzeniu Narodowym
przemówienie rozpoczynające się słowami: mam zaszczyt w imieniu
Rządu Republiki zwrócić się do Zgromadzenia Narodowego
o zniesienie kary śmierci we Francji. Będąc w resorcie
sprawiedliwości przyczynił się też min. do zreformowania
francuskiego kodeksu karnego. W latach 1986-1995 był też prezesem
Rady Konstytucyjnej, a od 1995 roku jest senatorem. Zasiadał
w Komisji Arbitrażowej utworzonej przez Wspólnotę Europejską
w 1991 roku, która wydawała opinie prawne związane z rozpadem
Jugosławii. Uczestniczył w pracach na konstytucją Rumunii. Od
1995 roku jest prezesem Europejskiego Sądu Koncyliacji i Arbitrażu
przy OBWE, sądu, o którego utworzenie zresztą zabiegał. Profesor prawa, wykładowca.
INTERNET – CO W TRAWIE PISZCZY
www.justice.gouv.fr – strona francuskiego Ministerstwa Sprawiedliwości i Wolności. Do
poczytania biografia pani minister Michèle Alliot-Marie. Można się też zapoznać szczegółowo ze
strukturą francuskiego wymiaru sprawiedliwości (prezentację okraszono filmami wideo).
Dostępne są także dane statystyczne (np. o tym, że w styczniu 2009 roku we Francji było 62 tys.
osadzonych w więzieniach), mapa francuskich sądów po ostatnich reformach i inne atrakcje, np.
dotyczące zabytków w posiadaniu ministerstwa. Jedyny szkopuł polega na tym, że strona ma tylko
francuską wersję językową (poza nielicznymi wyjątkami).
Partnerem seminariów jest Fondation Robert Schuman w Paryżu
2